Część ogólna - Zasady odpowiedzialności karnej. - Kodeks karny.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1969.13.94

Akt utracił moc

Wersja od: 23 grudnia 1997 r.

CZĘŚĆ  OGÓLNA

Rozdział  I

Zasady odpowiedzialności karnej.

Art.  1.

Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuszcza się czynu społecznie niebezpiecznego, zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jej popełnienia.

Art.  2.

§ 1. Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy.

§ 2. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa.

Art.  3. ¹

Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił przestępstwo na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej.

Art.  4.

§ 1. Przestępstwo uważa się za popełnione w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany.

§ 2. Przestępstwo uważa się za popełnione w miejscu, gdzie sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, albo gdzie skutek przestępny nastąpił lub miał nastąpić.

Art.  5.

§ 1. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.

§ 2. Zbrodniami są czyny zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo karą surowszą.

§ 3. 2 Występkami są inne czyny zagrożone karą przekraczającą 3 miesiące pozbawienia wolności, 3 miesiące ograniczenia wolności lub 5.000 złotych grzywny.

Art.  6.

Zbrodnię można popełnić tylko z winy umyślnej; występek można popełnić także z winy nieumyślnej, jeżeli ustawa tak stanowi.

Art.  7.

§ 1. Przestępstwo umyślne zachodzi wtedy, gdy sprawca ma zamiar popełnienia czynu zabronionego, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia na to się godzi.

§ 2. Przestępstwo nieumyślne zachodzi zarówno wtedy, gdy sprawca możliwość popełnienia czynu zabronionego przewiduje, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że tego uniknie, jak i wtedy, gdy możliwości takiej nie przewiduje, choć powinien i może przewidzieć.

Art.  8.

Sprawca przestępstwa umyślnego ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa uzależnia od określonego następstwa czynu, jeżeli co najmniej powinien był i mógł je przewidzieć.

Art.  9.

§ 1. Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto dopuszcza się czynu zabronionego po ukończeniu lat 17.

§ 2. Nieletni, który po ukończeniu lat 16 popełnia zbrodnię przeciwko życiu, zbrodnię zgwałcenia, rozboju lub zbrodnię przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu albo umyślnie powoduje ciężkie uszkodzenie ciała lub ciężki rozstrój zdrowia, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz właściwości i warunki osobiste sprawcy za tym przemawiają, a zwłaszcza gdy poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

§ 3. W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz właściwości i warunki osobiste sprawcy za tym przemawiają.

Art.  10.

§ 1. Jeden czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo.

§ 2. Jeżeli czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch albo więcej przepisach ustawy karnej, sąd skazuje za jedno przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów.

§ 3. W wypadku określonym w § 2 sąd wymierza karę na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu kar dodatkowych i środków zabezpieczających na podstawie innych zbiegających się przepisów.

Rozdział  II.

Formy popełnienia przestępstwa.

Art.  11.

§ 1. Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem się zmierza bezpośrednio ku jego dokonaniu, które jednak nie następuje.

§ 2. Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu nadającego się do dokonania na nim przestępstwa lub ze względu na użycie środka nie nadającego się do wywołania zamierzonego skutku.

Art.  12.

§ 1. Sąd wymierza karę za usiłowanie w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa.

§ 2. W wypadku określonym w art. 11 § 2 sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Art.  13.

§ 1. Nie podlega karze za usiłowanie, kto dobrowolnie odstąpił od czynu lub zapobiegł skutkowi przestępnemu.

§ 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary do sprawcy, który dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi przestępnemu.

Art.  14.

§ 1. Przygotowanie zachodzi wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia przestępstwa nabywa lub przysposabia środki, zbiera informacje lub sporządza plan działania lub też podejmuje inne podobne czynności, mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio ku dokonaniu, albo wchodzi w porozumienie z inną osobą celem popełnienia przestępstwa.

§ 2. Przygotowanie do przestępstwa jest karalne jedynie wtedy, gdy ustawa tak stanowi.

Art.  15.

Nie podlega karze za przygotowanie, kto dobrowolnie od niego odstąpił, w szczególności niszcząc przygotowane środki lub zapobiegając skorzystaniu z nich w przyszłości.

Art.  16.

Odpowiada za sprawstwo nie tylko ten, kto wykonuje przestępstwo sam albo wspólnie z inną osobą, ale także ten, kto kieruje wykonaniem przez inną osobę czynu zabronionego.

Art.  17.

Okoliczności ściśle osobiste, wyłączające lub łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną, uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą.

Art.  18.

§ 1. Odpowiada za podżeganie, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego.

§ 2. Odpowiada za pomocnictwo, kto chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, albo godząc się na to, dostarcza jej środków, udziela rady lub informacji lub też w inny podobny sposób ułatwia popełnienie tego czynu.

Art.  19.

§ 1. Podżegacz i pomocnik odpowiadają w granicach swego zamiaru, chociażby osoba, która czynu zabronionego dokonała albo miała dokonać, nie ponosiła odpowiedzialności.

§ 2. Jeżeli szczególna właściwość sprawcy stanowi znamię przestępstwa wpływające chociażby tylko na wyższą karalność, osoba, która wiedząc o tej właściwości nakłania sprawcę do czynu lub udziela mu pomocy, odpowiada jako podżegacz lub pomocnik, nawet jeżeli właściwości takiej sama nie miała.

Art.  20.

§ 1. Sąd wymierza karę za podżeganie lub za pomocnictwo w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa.

§ 2. Jeżeli czynu zabronionego nie usiłowano dokonać, sąd może zastosować do podżegacza lub do pomocnika nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Art.  21.

§ 1. Nie podlega karze podżegacz lub pomocnik, który dobrowolnie zapobiegł dokonaniu czynu zabronionego.

§ 2. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary do podżegacza lub do pomocnika, który dobrowolnie starał się zapobiec dokonaniu czynu zabronionego.

§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się względem tego, kto inną osobę nakłania do popełnienia czynu zabronionego w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego.

Rozdział  III.

Wyłączenie odpowiedzialności karnej.

Art.  22.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro społeczne lub jakiekolwiek dobro jednostki.

§ 2. Działa w obronie koniecznej w szczególności ten, kto występuje w celu przywrócenia porządku lub spokoju publicznego, chociażby to nie wynikało z obowiązku służbowego.

§ 3. W razie przekroczenia granic obrony koniecznej, w szczególności gdy sprawca zastosował sposób obrony niewspółmierny do niebezpieczeństwa zamachu, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Art.  23.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru społecznemu lub jakiemukolwiek dobru jednostki, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone nie przedstawia wartości oczywiście większej niż dobro ratowane.

§ 2. W razie przekroczenia granic wyższej konieczności sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca poświęca dobro, które ma szczególny obowiązek chronić nawet z narażeniem się na niebezpieczeństwo osobiste.

Art.  23a. ³

§ 1. 4 Nie popełnia przestępstwa, kto w celu przysporzenia korzyści gospodarce narodowej albo w celu przeprowadzenia eksperymentów badawczych, technicznych lub ekonomicznych, działając w granicach ryzyka, które według aktualnego stanu wiedzy jest dopuszczalne, sprowadza niebezpieczeństwo szkody lub doprowadza do jej powstania, jeżeli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie gospodarcze, poznawcze lub, oczekiwanie jej osiągnięcia jest uzasadnione, przy czym zostały zachowane zasady ostrożnego postępowania, a prawdopodobieństwo korzyści poważnie przekracza prawdopodobieństwo mogącej wyniknąć szkody.

§ 2. Zgoda uczestnika jest niezbędna, gdy skutki mogą go dotknąć.

§ 3. 5 Przepisy § 1 i 2 nie mają zastosowania do eksperymentów medycznych - badawczych i leczniczych.

Art.  23b. ⁶

§ 1. Dziecko poczęte nie może być przedmiotem działań innych niż te, które służą ochronie życia i zdrowia jego lub jego matki, z wyjątkiem działań określonych w § 2.

§ 2. Dopuszcza się badania przedurodzeniowe nie zwiększające wyraźnie ryzyka poronienia, w przypadku gdy:

1) dziecko poczęte należy do rodziny obciążonej genetycznie,

2) istnieje podejrzenie występowania choroby genetycznej możliwej do wyleczenia, zaleczenia bądź ograniczenia jej skutków w okresie płodowym,

3) istnieje podejrzenie ciężkiego uszkodzenia płodu.

Art.  24.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu pod wpływem błędu co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego, z wyjątkiem gdy chodzi o występek nieumyślny, a błąd był wynikiem lekkomyślności lub niedbalstwa.

§ 2. Nieświadomość bezprawności czynu nie wyłącza odpowiedzialności, jeżeli sprawca mógł błędu uniknąć.

§ 3. W wypadku określonym w § 2 do sprawcy przestępstwa umyślnego sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Art.  25.

§ 1. Nie popełnia przestępstwa, kto z powodu niedorozwoju umysłowego, choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych nie mógł w chwili czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swym postępowaniem.

§ 2. Jeżeli w chwili popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.

Art.  26.

§ 1. Nie stanowi przestępstwa czyn, którego społeczne niebezpieczeństwo jest znikome.

§ 2. W wypadku określonym w § 1 nie wyłącza się odpowiedzialności sprawcy przed innym organem państwowym, instytucją albo organizacją społeczną w zakresie ich właściwości.

Rozdział  IV.

Warunkowe umorzenie postępowania.

Art.  27.

§ 1. Postępowanie karne można warunkowo umorzyć, gdy stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu nie jest znaczny, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.

§ 2. Warunkowego umorzenia nie stosuje się, gdy przestępstwo jest zagrożone karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności.

Art.  28.

§ 1. Warunkowe umorzenie można uzależnić od poręczenia polegającego na zapewnieniu podjęcia starań, by sprawca przestrzegał porządku prawnego, a zwłaszcza by nie popełnił przestępstwa; poręczenia może udzielić organizacja społeczna, do której sprawca należy, lub kolektyw, w którym pracuje, odbywa służbę albo się uczy; poręczenia może udzielić również osoba godna zaufania.

§ 2. Umarzając warunkowo postępowanie karne można zobowiązać sprawcę:

1) do naprawienia w całości albo w części szkody wyrządzonej przestępstwem,

2) do przeproszenia pokrzywdzonego,

3) do wykonania określonych prac lub świadczeń na cele społeczne.

§ 3. Umarzając warunkowo postępowanie karne w sprawie o przestępstwo przeciwko mieniu, w wypadku gdy szkoda nie została naprawiona, nakłada się obowiązek określony w § 2 pkt 1.

§ 4. Obowiązek pracy na cele społeczne, przewidziany w § 2 pkt 3, nie może przekraczać 20 godzin.

Art.  29.

§ 1. Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do lat 2 i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.

§ 2. Postępowanie karne należy podjąć, jeżeli sprawca w okresie próby uchyla się od wykonania obowiązku nałożonego w myśl art. 28 lub, chociażby przed uprawomocnieniem się orzeczenia, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy dopuszcza się przestępstwa.

§ 3. Warunkowo umorzonego postępowania karnego nie można podjąć później niż w ciągu 3 miesięcy od zakończenia okresu próby.

Rozdział  V

Kary zasadnicze.

Art.  30.

§ 1. Karami zasadniczymi są:

1) pozbawienie wolności,

2) ograniczenie wolności,

3) grzywna.

§ 2. Karą zasadniczą o charakterze wyjątkowym, przewidzianą za najcięższe zbrodnie, jest kara śmierci.

§ 3. 7 Za przestępstwo zagrożone karą śmierci oraz w innych wypadkach przewidzianych w ustawie można orzec karę zasadniczą dożywotniego pozbawienia wolności albo 25 lat pozbawienia wolności.

Art.  31.

Nie stosuje się kary śmierci do osoby, która w chwili czynu nie ukończyła 18 lat, ani do kobiety ciężarnej.

Art.  31^a. ⁸

Kary dożywotniego pozbawienia wolności nie stosuje się do osoby, która w chwili czynu nie ukończyła 18 lat.

Art.  32.

§ 1. Kara pozbawienia wolności trwa najmniej 3 miesiące, najwyżej 15 lat.

§ 2. Karę pozbawienia wolności poniżej roku wymierza się w miesiącach, a powyżej roku - w latach i miesiącach.

Art.  33.

§ 1. Kara ograniczenia wolności trwa najmniej 3 miesiące, najwyżej 2 lata; wymierza się ją w latach i miesiącach.

§ 2. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:

1) nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu,

2) jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd,

3) jest pozbawiony prawa sprawowania funkcji w organizacjach społecznych,

4) ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Art.  34.

§ 1. 9 Obowiązek określony w art. 33 § 2 pkt 2 polega na wykonywaniu nieodpłatnej dozorowanej pracy na cele publiczne w odpowiednim uspołecznionym zakładzie pracy lub instytucji użyteczności publicznej w wymiarze od 20 do 50 godzin w stosunku miesięcznym.

§ 2. 10 W stosunku do osoby zatrudnionej w uspołecznionym zakładzie pracy sąd, zamiast obowiązku określonego w § 1, może orzec potrącenie od 10 do 25% wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny wskazany przez sąd; w okresie odbywania kary skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy, jak również nie można go w tym okresie przenieść na wyższe stanowisko.

§ 3. 11 Osobę nie pozostającą w stosunku zatrudnienia sąd, zamiast nałożenia obowiązku określonego w § 1, może skierować, jeżeli przemawiają za tym względy wychowawcze, do odpowiedniego uspołecznionego zakładu pracy w celu wykonywania tam pracy z zastosowaniem rygorów wymienionych w § 2, z tym że potrącenie może orzec na rzecz tego zakładu na potrzeby związane z wykonywaniem kary albo na cel społeczny wskazany przez sąd.

Art.  35.

Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może zobowiązać skazanego:

1) do naprawienia w całości albo w części szkody wyrządzonej przestępstwem,

2) do przeproszenia pokrzywdzonego.

Art.  36.

§ 1. 12 Grzywnę wymierza się w wysokości od 100 do 25.000 złotych.

§ 2. 13 Grzywnę orzeczoną obok kary pozbawienia wolności wymierza się w wysokości od 100 do 250.000 złotych.

§ 3. 14 Sąd może orzec grzywnę określoną w § 2, jeżeli sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub taką korzyść osiągnął, oraz orzeka grzywnę w wypadkach wskazanych w ustawie.

§ 4. 15 (skreślony).

Art.  37.

§ 1. 16 Na wypadek nieuiszczenia w terminie grzywny przekraczającej 500 złotych, sąd określa zastępczą karę pozbawienia wolności, przyjmując jeden dzień pozbawienia wolności za równoważny grzywnie od 5 do 150 złotych.

§ 2. 17 Kara zastępcza nie może przekroczyć 3 lat pozbawienia wolności, jak również górnej granicy kary pozbawienia wolności przewidzianej za dane przestępstwo, a jeżeli przestępstwo nie jest zagrożone taką karą - 6 miesięcy pozbawienia wolności; wymierza się ją w latach, miesiącach i dniach.

Rozdział  VI.

Kary dodatkowe.

Art.  38.

Karami dodatkowymi są:

1) pozbawienie praw publicznych,

2) pozbawienie praw rodzicielskich lub opiekuńczych,

3) zakaz zajmowania określonych stanowisk, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności,

4) 18 zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów,

5) konfiskata mienia, ¹⁹

6) przepadek rzeczy,

7) podanie wyroku do publicznej wiadomości w szczególny sposób.

Art.  39. ²⁰

Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do Sejmu i rad narodowych, utratę prawa do udziału w wymiarze sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach i instytucjach państwowych oraz w organizacjach społecznych, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego; pozbawienie praw publicznych obejmuje ponadto utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.

Art.  40.

§ 1. 21 Sąd orzeka pozbawienie praw publicznych w razie skazania za zbrodnię.

§ 2. Sąd może orzec pozbawienie praw publicznych w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od roku za inne przestępstwo popełnione z niskich pobudek.

Art.  41.

W razie skazania za przestępstwo popełnione na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z małoletnim albo w okolicznościach, w których czyn mógł stanowić gorszący przykład dla małoletniego, sąd może orzec pozbawienie praw rodzicielskich lub opiekuńczych, co obejmuje także utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.

Art.  42.

§ 1. 22 Sąd orzeka zakaz zajmowania określonych stanowisk lub wykonywania określonego zawodu, jeżeli sprawca przy popełnieniu przestępstwa nadużył stanowiska lub zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża interesowi społecznemu.

§ 2. W wypadkach przewidzianych w ustawie sąd może orzec zakaz prowadzenia określonej działalności, w szczególności wytwórczej, przetwórczej, handlowej lub usługowej.

Art.  43.

§ 1. 23 W razie skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny lub inny pojazd za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów.

§ 2. 24 Sąd orzeka zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów, jeżeli sprawca w chwili popełnienia przestępstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrzeźwości.

Art.  44.

§ 1. Kary wymienione w art. 38 pkt 1-4 wymierza się w latach na okres od roku do lat 10.

§ 2. Obok kary śmierci sąd nie orzeka grzywny ani kar dodatkowych wymienionych w art. 38 pkt 2-4, natomiast pozbawienie praw publicznych orzeka na zawsze.

Art.  45. ²⁵

Pozbawienie praw lub orzeczony zakaz obowiązuje od uprawomocnienia się wyroku; okres, na który je orzeczono, nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, chociażby za inne przestępstwo.

Art.  46. ²⁶

§ 1. Sąd orzeka konfiskatę całości albo części mienia w razie skazania za zbrodnię:

1) przeciwko podstawowym interesom politycznym lub gospodarczym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,

2) zagarnięcia mienia społecznego znacznej wartości.

§ 2. 27 Sąd może orzec konfiskatę całości albo części mienia w razie skazania na karę pozbawienia wolności za inne przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Art.  47. ²⁸

§ 1. Konfiskata obejmuje mienie należące do sprawcy w chwili wydania wyroku, chociażby nieprawomocnego. Przedmioty i prawa majątkowe wyłączone z konfiskaty określają przepisy o wykonywaniu tej kary.

§ 2. Mienie objęte konfiskatą przechodzi na rzecz Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku.

§ 3. W razie orzeczenia konfiskaty części mienia sąd określa poszczególne przedmioty lub inne składniki mienia skazanego, podlegające konfiskacie.

Art.  48.

§ 1. Sąd może orzec przepadek narzędzi lub innych przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa, jak również przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z przestępstwa.

§ 2. W razie skazania za przestępstwo polegające na naruszeniu zakazu wytwarzania, posiadania, obrotu lub przewozu określonych przedmiotów, sąd może orzec przepadek tych przedmiotów.

§ 3. Jeżeli narzędzia lub inne przedmioty określone w § 1 lub 2 nie są własnością sprawcy, przepadek można orzec tylko w wypadkach przewidzianych w ustawie.

§ 4. Przepadek, o którym mowa w § 1 lub 2, jest obowiązkowy w wypadkach przewidzianych w ustawie.

§ 5. Przepis art. 47 § 2 stosuje się odpowiednio.

Art.  49.

Sąd może zarządzić podanie wyroku do publicznej wiadomości w zakładzie pracy, w czasopiśmie lub w inny stosowny sposób, jeżeli uzna to za celowe, w szczególności ze względu na społeczne oddziaływanie kary lub na interes pokrzywdzonego.

Rozdział  VII.

Wymiar kary.

Art.  50.

§ 1. Sąd wymierza karę według swego uznania, w granicach przewidzianych w ustawie, oceniając stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu i biorąc pod uwagę cele kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma ona osiągnąć w stosunku do skazanego.

§ 2. Kierując się wskazówkami określonymi w § 1, sąd uwzględnia w szczególności rodzaj i rozmiar szkody wyrządzonej przestępstwem, pobudki i sposób działania sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste oraz sposób jego życia przed popełnieniem i zachowanie się po popełnieniu przestępstwa, a także współdziałanie z nieletnim przy popełnieniu przestępstwa.

§ 3. Wymierzając grzywnę, sąd uwzględnia nadto stosunki majątkowe i dochody sprawcy oraz korzyść, którą sprawca osiągnął lub zamierzał osiągnąć z przestępstwa.

Art.  51.

Wymierzając karę młodocianemu, sąd kieruje się przede wszystkim tym, aby skazanego wychować, nauczyć zawodu i wdrożyć do przestrzegania porządku prawnego.

Art.  52. ²⁹

Uprzednie skazanie sprawcy za przestępstwo umyślne albo za podobne przestępstwo nieumyślne sąd uwzględnia jako okoliczność wpływającą na zaostrzenie kary.

Art.  53.

Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą.

Art.  54. ³⁰

Jeżeli przestępstwo zagrożone jest tylko karą pozbawienia wolności, przy czym górna granica zagrożenia nie jest wyższa niż 5 lat, a wymierzona za nie kara nie byłaby surowsza od roku pozbawienia wolności, sąd uznając, że skazanie na taką karę nie byłoby celowe, może orzec karę ograniczenia wolności albo grzywnę.

Art.  55.

W wypadkach określonych w art. 54 § 1, jak również w wypadkach, w których przestępstwo zagrożone jest karą ograniczenia wolności albo grzywną, sąd może poprzestać na orzeczeniu kary dodatkowej wymienionej w art. 38 pkt 2-4 i 6, jeżeli zachodzą warunki jej orzeczenia i jeżeli zostaną w ten sposób osiągnięte cele kary.

Art.  56.

W wypadkach wskazanych w ustawie sąd może odstąpić od wymierzenia kary, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu kary dodatkowej, jeżeli zachodzą warunki orzeczenia takiej kary.

Art.  57.

§ 1. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w wypadkach wskazanych w ustawie oraz w stosunku do nieletniego odpowiadającego w myśl art. 9 § 2, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach także w stosunku do młodocianego.

§ 2. Sąd może również zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w wyjątkowych, szczególnie uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa, w szczególności:

1) ze względu na postawę sprawcy, zwłaszcza gdy sprawca czynił starania o naprawienie szkody lub o jej zapobieżenie albo też przyczynił się do ujawnienia przestępstwa;

2) w stosunku do sprawcy przestępstwa popełnionego we współdziałaniu z innymi osobami, jeżeli jego rola była podrzędna, a odniesiona przez niego bezprawna korzyść była niewielka.

§ 3. Nadzwyczajne złagodzenie polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju według następujących zasad:

1) jeżeli czyn stanowi zbrodnię - sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy zagrożenia;

2) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku - sąd wymierza karę pozbawienia wolności od 6 miesięcy;

3) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku - sąd wymierza karę pozbawienia wolności do 6 miesięcy, karę ograniczenia wolności albo grzywnę.

§ 4. Stosując nadzwyczajne złagodzenie kary, sąd może odstąpić od orzeczenia kary dodatkowej, chociażby orzeczenie jej było obowiązkowe.

Art.  58.

W razie skazania za przestępstwo ciągłe, sąd może orzec karę w granicach do najwyższego ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, nie przekraczając jednak granicy danego rodzaju kary.

Art.  58^a. ³¹

Jeżeli sprawca popełnia przestępstwo działając w zorganizowanej grupie lub związku mającym na celu przestępstwo, sąd wymierzając karę pozbawienia wolności może orzec tę karę w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, nie przekraczając jednak granicy tego rodzaju kary.

Art.  59.

§ 1. 32 Charakter chuligański występku sąd uwzględnia jako okoliczność wpływającą na zaostrzenie kary.

§ 2. 33 (skreślony).

§ 3. 34 Sąd może orzec na rzecz pokrzywdzonego albo na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża lub na inny cel społeczny wskazany przez sąd nawiązkę w wysokości od 25 do 2.500 złotych.

Art.  59a. ³⁵

Sąd może orzec nawiązkę w wysokości od 25 do 2.500 złotych:

1) na cel społeczny związany z ochroną zdrowia, wskazany przez sąd - w razie skazania za umyślne przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu albo za inne umyślne przestępstwo, którego skutkiem jest śmierć, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia pokrzywdzonego,

2) na rzecz pokrzywdzonego albo na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża lub na inny cel społeczny wskazany przez sąd - w razie skazania za umyślne przestępstwo, o którym mowa w pkt 1, albo za umyślne przestępstwo zniszczenia lub uszkodzenia mienia lub uczynienia go niezdatnym do użytku.

Rozdział  VIII.

Powrót do przestępstwa.

Art.  60. ³⁶

§ 1. Jeżeli sprawca skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany, sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

§ 2. Jeżeli sprawca uprzednio skazany w warunkach określonych w § 1, który odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia, sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

§ 3. Kara orzeczona w myśl § 1 lub 2 nie może przekroczyć ustawowej granicy danego rodzaju kary.

Art.  61. ³⁷

(skreślony).

Art.  62.-65. ³⁸

(skreślone).

Rozdział  IX.

Przepisy o karze łącznej.

Art.  66.

Jeżeli sprawca popełnił dwa albo więcej przestępstw, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw, i wymierzono za nie kary zasadnicze tego samego rodzaju, sąd orzeka karę łączną biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się przestępstwa.

Art.  67.

§ 1. Kara łączna nie może być niższa od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa i nie może przekroczyć sumy kar wymierzonych, jak również górnej granicy danego rodzaju kary.

§ 2. Przy wymierzaniu kary łącznej ograniczenia wolności praca na cele publiczne nie może przekroczyć 50 godzin w stosunku miesięcznym, a wysokość potrąceń - 25% wynagrodzenia należnego skazanemu za pracę.

Art.  68.

§ 1. W razie skazania za jedno ze zbiegających się przestępstw na karę śmierci orzeka się tę karę jako łączną karę zasadniczą.

§ 11. 39 W razie skazania za jedno ze zbiegających się przestępstw na karę dożywotniego pozbawienia wolności, orzeka się tę karę jako łączną karę pozbawienia wolności.

§ 2. W razie skazania za jedno ze zbiegających się przestępstw na karę 25 lat pozbawienia wolności orzeka się tę karę jako łączną karę pozbawienia wolności.

Art.  69.

W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności, sąd wymierza karę łączną pozbawienia wolności, przy czym miesiąc ograniczenia wolności odpowiada 15 dniom pozbawienia wolności.

Art.  70.

§ 1. W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności i grzywny, sąd wymierza osobno karę łączną pozbawienia wolności, osobno zaś karę łączną grzywny.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio w razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary ograniczenia wolności i grzywny.

Art.  71.

§ 1. 40 Kary dodatkowe i środki zabezpieczające stosuje się, chociażby je orzeczono tylko co do jednego ze zbiegających się przestępstw.

§ 2. W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary tego samego rodzaju, wymienione w art. 38 pkt 1-4, sąd stosuje odpowiednie przepisy o karze łącznej.

Art.  72.

Orzeczeniu kary łącznej nie stoi na przeszkodzie, że poszczególne kary wymierzone za zbiegające się przestępstwa zostały już w całości albo w części wykonane.

Rozdział  X.

Warunkowe zawieszenie wykonania kary.

Art.  73.

§ 1. Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności w wymiarze do 2 lat w razie skazania za przestępstwo umyślne, a w wymiarze do 3 lat w razie skazania za przestępstwo nieumyślne.

§ 2. Zawieszając wykonanie kary, sąd bierze pod uwagę właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz dotychczasowy sposób jego życia, które uzasadniają przypuszczenie, że pomimo niewykonania kary będzie on przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa; sąd bierze również pod uwagę, czy względy na społeczne oddziaływanie kary nie przemawiają przeciwko warunkowemu zawieszeniu jej wykonania.

§ 3. 41 Zawieszenia wykonania kary nie stosuje się do osób określonych w art. 60 § 2, chyba że zachodzi wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami.

Art.  74.

§ 1. Zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który wynosi od 2 do 5 lat i biegnie od uprawomocnienia się wyroku.

§ 2. W wypadku gdy sprawcą jest młodociany, okres próby wynosi od 3 do 5 lat.

Art.  75.

§ 1. Zawieszając wykonanie kary, sąd może orzec grzywnę, chociażby jej wymierzenie na innej podstawie nie było przewidziane.

§ 2. Zawieszając wykonanie kary, sąd może zobowiązać skazanego:

1) do naprawienia w całości albo w części szkody wyrządzonej przestępstwem,

2) do przeproszenia pokrzywdzonego,

3) do wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,

4) do wykonania określonych prac lub świadczeń na cele społeczne,

5) do wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,

6) do powstrzymania się od nadużywania alkoholu,

7) do poddania się leczeniu,

8) do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,

9) do innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.

§ 3. Zawieszając wykonanie kary orzeczonej za zagarnięcie mienia społecznego, w wypadku gdy szkoda nie została naprawiona, sąd nakłada obowiązek jej naprawienia.

§ 4. Obowiązek pracy na cele społeczne, przewidziany w § 2 pkt 4, nie może przekraczać 20 godzin.

Art.  76.

§ 1. Sąd może uzależnić warunkowe zawieszenie wykonania kary od poręczenia organizacji społecznej, instytucji lub osoby godnej zaufania zapewniających podjęcie starań, by skazany przestrzegał porządku prawnego, a zwłaszcza by nie popełnił przestępstwa.

§ 2. Zawieszając wykonanie kary, sąd może na okres próby oddać skazanego pod dozór wyznaczonej osoby, instytucji lub organizacji społecznej.

§ 3. 42 Dozór jest obowiązkowy wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego, a także wobec sprawcy określonego w art. 60 § 2.

Art.  77.

§ 1. Sąd określa czas i sposób wykonania nałożonych obowiązków.

§ 2. Jeżeli względy wychowawcze za tym przemawiają, sąd może w okresie próby ustanawiać, rozszerzać lub zmieniać obowiązki, o których mowa w art. 75 § 2 pkt 4-9, albo od wykonania tych obowiązków zwolnić, jak również oddać skazanego pod dozór lub od dozoru zwolnić.

Art.  78.

§ 1. Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne do poprzedniego przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności, albo jeżeli uchyla się od wykonania obowiązku naprawienia szkody w wypadku określonym w art. 75 § 3.

§ 2. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności popełnił przestępstwo inne niż wymienione w § 1, nie uiścił grzywny albo uchyla się od wykonania nałożonych obowiązków lub od dozoru.

§ 3. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany popełnił przestępstwo lub rażąco narusza porządek prawny po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się.

Art.  79.

§ 1. Zarządzenie wykonania kary może nastąpić tylko w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy.

§ 2. Skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.

§ 3. Jeżeli wobec skazanego orzeczono karę dodatkową lub grzywnę, zatarcie skazania, o którym mowa w § 2, nie może nastąpić przed wykonaniem tych kar.

Rozdział  XI.

Zasady wykonania kary.

Art.  80.

§ 1. Karę pozbawienia wolności wykonuje się w zakładach karnych według zasady indywidualizacji metod i środków oddziaływania penitencjarnego, tak aby wpływała ona wychowawczo na skazanego, kształtowała jego właściwy stosunek do pracy, wdrażała go do przestrzegania porządku prawnego i tym samym przeciwdziałała ponownemu popełnieniu przestępstwa.

§ 2. Skazany ma obowiązek pracy lub nauki oraz przestrzegania porządku w zakładzie.

Art.  81. ⁴³

(skreślony).

Art.  82. ⁴⁴

Sąd może określić rodzaj i typ zakładu karnego, w którym kara ma być wykonywana.

Art.  83.

§ 1. Na poczet kary pozbawienia wolności zalicza się z mocy prawa okres tymczasowego aresztowania.

§ 2. Na poczet kary ograniczenia wolności sąd zalicza okres tymczasowego aresztowania, przy czym jeden dzień aresztu odpowiada dwom dniom ograniczenia wolności; okres ograniczenia wolności, o który zmniejsza się karę pozostałą do odbycia, zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca.

§ 3. 45 Na poczet grzywny sąd zalicza okres tymczasowego aresztowania, przyjmując jeden dzień aresztu za równoważny grzywnie od 5 do 150 złotych.

§ 4. 46 Na poczet orzeczonej kary dodatkowej zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów zalicza się okres zatrzymania prawa jazdy lub innego odpowiedniego dokumentu.

Art.  84.

§ 1. W toku wykonywania kary ograniczenia wolności sąd może zarządzać zmiany w sposobie wykonywania obowiązku określonego w art. 33 § 2 pkt 2.

§ 2. 47 Jeżeli skazany uchyla się od wykonywania kary ograniczenia wolności, sąd określa zastępczą karę grzywny, przyjmując miesiąc ograniczenia wolności za równoważny grzywnie od 75 do 2.250 złotych, a w wyjątkowych wypadkach - zastępczą karę pozbawienia wolności, przy czym miesiąc ograniczenia wolności odpowiada 15 dniom pozbawienia wolności. Kara zastępcza nie może przekroczyć górnej granicy kary pozbawienia wolności przewidzianej za dane przestępstwo, a jeżeli przestępstwo nie jest zagrożone taką karą - 6 miesięcy pozbawienia wolności.

§ 3. 48 Jeżeli skazany nie uiści w terminie grzywny określonej w myśl § 2, a zostanie stwierdzone, że nie można jej ściągnąć w drodze egzekucji, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, przy czym miesiąc ograniczenia wolności odpowiada 15 dniom pozbawienia wolności.

Art.  85.

§ 1. 49 Jeżeli skazany nie uiści grzywny w terminie, a zostanie stwierdzone, że nie można jej ściągnąć w drodze egzekucji, sąd, po wyrażeniu zgody przez skazanego, może zmienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną, określając jej rodzaj i czas trwania. Praca społecznie użyteczna trwa najmniej 2 miesiące, najwyżej 3 lata. Przepisy art. 33 § 2 pkt 1, 2 i 4, art. 34 § 1 i art. 84 § 2 stosuje się odpowiednio.

§ 11. 50 Jeżeli w warunkach określonych w § 1 skazany nie wyrazi zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej albo mimo wyrażenia zgody jej nie wykonuje, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności.

§ 2. Od zastępczej kary pozbawienia wolności skazany może się zwolnić w każdym czasie przez złożenie kwoty pieniężnej, przypadającej jeszcze do uiszczenia.

§ 3. Jeżeli grzywna została uiszczona w części, karę zastępczą zmniejsza się w sposób odpowiadający stosunkowi kwoty zapłaconej do wysokości grzywny.

Art.  86. ⁵¹

Zawieszenie wykonania kary stosuje się również do zastępczej kary pozbawienia wolności, jeżeli ze względu na szczególne okoliczności sąd uzna to za celowe.

Art.  87. ⁵²

Sąd może rozłożyć grzywnę na raty na okres nie przekraczający roku, a w wyjątkowych wypadkach na okres do lat 3, grzywnę zaś nie podlegającą zamianie na karę zastępczą pozbawienia wolności w myśl art. 37 § 1 - również umorzyć.

Art.  88.

Skazanego na karę ograniczenia wolności, który odbył przynajmniej połowę orzeczonej kary, przy czym przestrzegał porządku prawnego i wyróżniał się swą pracą, jak również wykonał nałożone na niego obowiązki, sąd może zwolnić od reszty kary, uznając ją za wykonaną.

Art.  89.

Skazanego na karę dodatkową, wymienioną w art. 38 pkt 1-4, sąd może zwolnić od reszty kary, uznając ją za wykonaną, po upływie połowy okresu, na który ją orzeczono, nie wcześniej jednak niż po roku, jeżeli skazany w tym czasie przestrzegał porządku prawnego.

Rozdział  XII.

Warunkowe przedterminowe zwolnienie.

Art.  90.

§ 1. Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary, jeżeli jego właściwości i warunki osobiste, sposób jego życia przed popełnieniem oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa, a zwłaszcza w czasie odbywania kary, uzasadniają przypuszczenie, iż sprawca po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa, i mimo niewykonania kary w całości jej cele zostały osiągnięte.

§ 2. 53 Warunkowe zwolnienie może dotyczyć zastępczej kary pozbawienia wolności, jeżeli przemawiają za tym szczególne okoliczności.

Art.  91.

§ 1. 54 Warunkowe zwolnienie może nastąpić po odbyciu przez skazanego co najmniej połowy kary, jeżeli odbywa ją po raz pierwszy, a dwóch trzecich kary, jeżeli już uprzednio odbywał karę pozbawienia wolności jako karę zasadniczą.

§ 2. 55 Warunkowe zwolnienie może nastąpić po odbyciu co najmniej jednej trzeciej kary przez skazanego:

1) za przestępstwo nieumyślne,

2) młodocianego,

3) który sam sprawuje pieczę nad dzieckiem do lat 15, do której wykonywania są obowiązani rodzice,

4) będącego kobietą, która w chwili orzekania o warunkowym przedterminowym zwolnieniu ma ukończone 60 lat, albo mężczyzną, który ukończył 65 lat.

§ 3. 56 Skazanego, który powracał do przestępstwa w warunkach określonych w art. 60 § 2, można warunkowo zwolnić po odbyciu co najmniej trzech czwartych kary.

§ 4. 57 Przepis § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do sumy dwóch lub więcej nie podlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno; zastosowanie przepisu § 3 następuje, jeżeli chociażby jedno z przestępstw popełniono w warunkach określonych w tym przepisie.

§ 5. 58 Warunkowe zwolnienie może nastąpić nie wcześniej niż po odbyciu przez skazanego 6 miesięcy kary pozbawienia wolności.

Art.  92.

Skazanego można, niezależnie od warunków określonych w art. 91, zwolnić warunkowo po odbyciu 15 lat pozbawienia wolności.

Art.  92^a. ⁵⁹

Skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności można zwolnić warunkowo po odbyciu 25 lat pozbawienia wolności.

Art.  93.

§ 1. W razie warunkowego zwolnienia czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby, który jednak nie może być krótszy niż rok ani dłuższy niż 5 lat; jeżeli skazanym jest młodociany, okres ten nie może upłynąć przed ukończeniem przez niego 21 roku życia.

§ 2. 60 W razie warunkowego zwolnienia skazanego, który powracał wielokrotnie do przestępstwa w warunkach określonych w art. 60 § 2, okres próby nie może być krótszy niż 3 lata.

§ 3. 61 W razie warunkowego zwolnienia skazanego na karę dożywotniego pozbawienia wolności, okres próby wynosi 10 lat.

Art.  94.

Przepisy art. 75 § 2 i 3, art. 76 i 77, dotyczące poręczenia, nałożenia obowiązków na skazanego i oddania go pod dozór wyznaczonej osoby, instytucji lub organizacji społecznej, stosuje się odpowiednio do warunkowego zwolnienia.

Art.  95.

§ 1. Sąd odwołuje warunkowe zwolnienie, jeżeli zwolniony w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności.

§ 2. Sąd może odwołać warunkowe zwolnienie, jeżeli zwolniony w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił przestępstwo inne niż wymienione w § 1, albo gdy uchyla się od wykonania nałożonych obowiązków lub od dozoru.

Art.  96.

W razie odwołania warunkowego zwolnienia nie zalicza się na poczet kary okresu spędzonego na wolności; nie można również ponownie warunkowo zwolnić skazanego od odbycia reszty kary pozbawienia wolności, której odwołanie dotyczyło.

Art.  97.

Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia.

Art.  98. ⁶²

Jeżeli osobę określoną w art. 60 warunkowo zwolniono, oddanie jej pod dozór jest obowiązkowe.

Rozdział  XIII.

Środki zabezpieczające.

Art.  99.

Jeżeli uznano, że sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności określonej w art. 25 § 1, a jego pozostawanie na wolności grozi poważnym niebezpieczeństwem dla porządku prawnego, sąd orzeka umieszczenie sprawcy w szpitalu psychiatrycznym albo w innym odpowiednim zakładzie.

Art.  100.

§ 1. Jeżeli nastąpiło skazanie za przestępstwo popełnione w stanie ograniczonej poczytalności określonej w art. 25 § 2, a pozostawanie sprawcy na wolności grozi poważnym niebezpieczeństwem dla porządku prawnego, sąd może orzec jego umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym albo w innym odpowiednim zakładzie.

§ 2. W razie skazania na karę pozbawienia wolności albo na karę ograniczenia wolności wykonanie kary następuje po zwolnieniu sprawcy z zakładu; skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić na zasadach określonych w art. 90-98, przy czym zwolnienie może nastąpić w każdym czasie bez ograniczeń wynikających z art. 91 § 1, natomiast oddanie pod dozór jest obowiązkowe.

§ 3. Sąd rozstrzyga przed zwolnieniem z zakładu, czy orzeczoną karę pozbawienia wolności należy wykonać.

Art.  101.

W wypadkach przewidzianych w art. 99 i 100 czasu pobytu w zakładzie nie określa się z góry; sąd orzeka zwolnienie sprawcy, jeżeli jego dalsze pozostawanie w zakładzie nie jest konieczne.

Art.  102. ⁶³

§ 1. Jeżeli nastąpiło skazanie za przestępstwo popełnione w związku z nałogowym używaniem alkoholu lub innego środka odurzającego, sąd może orzec umieszczenie sprawcy przed odbyciem kary w zakładzie leczenia odwykowego.

§ 2. Czasu pobytu w zakładzie nie określa się z góry, nie może on jednak być krótszy niż 6 miesięcy i dłuższy niż 2 lata; o zwolnieniu z zakładu rozstrzyga sąd na podstawie wyników leczenia.

§ 3. Przepis art. 100 § 3 stosuje się odpowiednio.

Art.  103.

§ 1. Jeżeli uznano, że sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności określonej w art. 25 § 1, sąd może zastosować przewidziane w art. 41-43 i 48 pozbawienie praw, zakaz lub przepadek tytułem środka zabezpieczającego.

§ 2. Pozbawienie praw lub zakaz orzeka się bez określenia terminu; sąd orzeka o przywróceniu praw lub o uchyleniu zakazu, jeżeli ustały przyczyny orzeczenia tego środka.

Art.  104.

Jeżeli społeczne niebezpieczeństwo czynu jest znikome, a także w razie warunkowego umorzenia postępowania albo stwierdzenia, że zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy czynu zabronionego, jak również w innych wypadkach wskazanych w ustawie, sąd może zastosować przewidziany w art. 48 przepadek tytułem środka zabezpieczającego.

Rozdział  XIV.

Przedawnienie.

Art.  105.

§ 1. Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:

1) 64 30 - gdy czyn stanowi zbrodnię,

2) 10 - gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą lat 5,

3) 5 - gdy chodzi o pozostałe występki.

§ 2. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem 3 miesięcy od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 5 lat od czasu jego popełnienia.

§ 3. W wypadkach przewidzianych w § 1 i 2, jeżeli dokonanie zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku, czas popełnienia przestępstwa ustala się według czasu, gdy skutek nastąpił.

Art.  106.

Jeżeli w okresie przewidzianym w art. 105 wszczęto postępowanie, karalność przestępstwa ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.

Art.  107.

Nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło lat:

1) 65 35 - w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas powyżej lat 5 albo na karę surowszą,

2) 15 - w razie skazania na karę pozbawienia wolności do lat 5,

3) 10 - w razie skazania na inną karę.

Art.  108. ⁶⁶

§ 1. Przedawnienie nie biegnie, jeżeli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie postępowania karnego; nie dotyczy to jednak braku wniosku albo oskarżenia prywatnego.

§ 2. Bieg terminu przedawnienia umyślnych przestępstw przeciwko życiu, zdrowiu, wolności lub wymiarowi sprawiedliwości, zagrożonych karą pozbawienia wolności powyżej 3 lat, popełnionych przez funkcjonariuszy publicznych - w okresie od 1 stycznia 1944 r. do 31 grudnia 1989 r. - w czasie lub w związku z pełnieniem ich funkcji, rozpoczyna się od dnia 1 stycznia 1990 r. Przepis art. 2 § 1 nie ma w takich wypadkach zastosowania.

Art.  109.

Przepisów o przedawnieniu nie stosuje się do zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości.

Rozdział  XV.

Zatarcie skazania.

Art.  110.

Z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe; wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych.

Art.  111.

§ 1. Zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary pozbawienia wolności albo od przedawnienia jej wykonania.

§ 2. Sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, jeżeli skazany w tym czasie przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 2 lat.

§ 3. W razie skazania na karę ograniczenia wolności, na grzywnę albo na karę dodatkową w myśl art. 55 lub 56, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 5 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.

§ 4. 67 Jeżeli orzeczono karę dodatkową, wymienioną w art. 38 pkt 1-4, okres wymagany do zatarcia skazania biegnie od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania zarówno kary zasadniczej, jak i dodatkowej.

Art.  112.

Jeżeli sprawcę skazano za dwa lub więcej przestępstw w warunkach, które nie pozwalają na wymierzenie kary łącznej, jak również jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem okresu wymaganego do zatarcia skazania ponownie popełnił przestępstwo, za które wymierzono mu karę pozbawienia wolności, dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań.

Rozdział  XVI.

Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą.

Art.  113.

Ustawę karną polską stosuje się do obywateli polskich, którzy popełnili przestępstwo za granicą.

Art.  114.

§ 1. Ustawę karną polską stosuje się do cudzoziemców, którzy popełnili przestępstwo za granicą, jednakże warunkiem odpowiedzialności jest uznanie takiego czynu za przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia.

§ 2. Jeżeli zachodzą różnice między tymi ustawami, stosując ustawę polską można uwzględnić te różnice na korzyść sprawcy.

Art.  115.

Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia przestępstwa ustawę karną polską stosuje się do cudzoziemców w razie popełnienia:

1) przestępstwa przeciwko istotnym interesom politycznym lub gospodarczym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,

2) przestępstwa ściganego na mocy umów międzynarodowych.

Art.  116.

Jeżeli czyn popełniony za granicą nie stanowi przestępstwa w miejscu jego popełnienia, ściganie następuje, gdy tak zarządzi Prokurator Generalny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Art.  117.

W razie skazania w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej osoby ukaranej za ten sam czyn za granicą, sąd zaliczy na poczet kary wykonaną za granicą całość albo część kary, uwzględniając różnice zachodzące między tymi karami.

Art.  118.

Obywatela polskiego nie można wydać innemu państwu.

Art.  119.

Cudzoziemca nie można wydać innemu państwu, jeżeli korzysta on z prawa azylu.

Rozdział  XVII.

Wyjaśnienie wyrażeń ustawowych.

Art.  120.

§ 1. Przez czyn zabroniony rozumie się działanie lub zaniechanie o znamionach określonych w ustawie karnej, chociażby nie stanowiło ono przestępstwa ze względu na brak winy.

§ 2. Przez przestępstwa podobne rozumie się przestępstwa skierowane przeciwko temu samemu lub zbliżonemu rodzajowo dobru chronionemu prawem, a także przestępstwa popełnione z takich samych pobudek; przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uważa się za przestępstwa podobne.

§ 3. Korzyść majątkowa obejmuje korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego.

§ 4. Młodocianym jest sprawca, który w chwili orzekania nie ukończył lat 21.

§ 5. Najbliższy jest to małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca faktycznie we wspólnym pożyciu.

§ 6. Mieniem społecznym jest socjalistyczne mienie ogólnonarodowe, mienie spółdzielcze lub mienie innej organizacji ludu pracującego.

§ 7. Cudze mienie jest to zarówno cudze mienie osobiste, jak i indywidualne; jeżeli mienie takie zostało powierzone instytucji państwowej lub społecznej w celu przechowania, przewozu, sprzedaży, przetworzenia lub w innym podobnym celu, korzysta ono z takiej ochrony jak mienie społeczne.

§ 8. Zagarnięcie mienia jest to przysporzenie sobie lub komu innemu korzyści majątkowej przez kradzież, przywłaszczenie albo oszustwo lub inne wyłudzenie; jeżeli zagarnięcia mienia dopuściło się dwóch lub więcej sprawców w porozumieniu, sąd przyjmuje za podstawę oceny prawnej czynu ogólną wartość zagarniętego mienia.

§ 9. 68 (skreślony).

§ 10. Groźba bezprawna jest to zarówno groźba, o której mowa w art. 166, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego najbliższych; nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem.

§ 11. Funkcjonariusz publiczny jest to:

- osoba będąca pracownikiem administracji państwowej, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe;

- sędzia, ławnik ludowy, prokurator;

- osoba zajmująca kierownicze stanowisko lub pełniąca funkcje związane ze szczególną odpowiedzialnością w innej państwowej jednostce organizacyjnej, organizacji spółdzielczej lub innej organizacji społecznej ludu pracującego;

- osoba szczególnie odpowiedzialna za ochronę porządku lub bezpieczeństwa publicznego lub też za ochronę mienia społecznego;

- osoba pełniąca czynną służbę wojskową;

- inna osoba korzystająca z mocy przepisu szczególnego z ochrony prawnej, przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.

Funkcjonariuszem publicznym w rozumieniu tego kodeksu jest również poseł na Sejm oraz radny.

§ 12. Instytucją państwową lub społeczną jest również przedsiębiorstwo, w którym państwo jest udziałowcem, spółdzielnia, związek spółdzielczy, związek zawodowy, inna organizacja społeczna ludu pracującego oraz jednostka wojskowa.

§ 13. Dokument jest to każdy przedmiot, z którym jest związane określone prawo albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mogącej mieć znaczenie prawne.

§ 14. Charakter chuligański mają występki polegające na umyślnym zamachu na bezpieczeństwo powszechne, na zdrowie, wolność, godność osobistą lub nietykalność człowieka, na organ władzy lub administracji państwowej albo na działalność instytucji państwowej lub społecznej, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu lub uszkodzeniu mienia, jeżeli sprawca działał publicznie oraz w rozumieniu powszechnym bez powodu lub z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie podstawowych zasad porządku prawnego.

§ 15. 69 (skreślony).

§ 16. 70 (skreślony).

Rozdział  XVIII.

Stosunek do ustaw szczególnych.

Art.  121.

Przepisy części ogólnej tego kodeksu stosuje się do przestępstw przewidzianych w innych ustawach, jeżeli ustawy te nie zawierają przepisów odmiennych.

¹ Art. 3 zmieniony przez art. 3 ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o zmianie ustaw: o broni, amunicji i materiałach wybuchowych, o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego, o drogach publicznych, Prawo celne, o ochronie granicy państwowej oraz o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.97.6.31) z dniem 8 lutego 1997 r.

² Art. 5 § 3:

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.82.16.125) z dniem 7 czerwca 1982 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.90.72.422) z dniem 8 listopada 1990 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.92.24.101) z dniem 2 kwietnia 1992 r.

- zmieniony przez art. 3 ust. 1 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

³ Art. 23a dodany przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

⁴ Art. 23a § 1 zmieniony przez art. 59 lit. a) ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza (Dz.U.97.28.152) z dniem 27 września 1997 r.

⁵ Art. 23a § 3 dodany przez art. 59 lit. b) ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza (Dz.U.97.28.152) z dniem 27 września 1997 r.

⁶ Art. 23b:

- dodany przez art. 7 pkt 1 ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U.93.17.78) z dniem 16 marca 1993 r.

- skreślony przez art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.96.139.646) z dniem 4 stycznia 1997 r.

- przywrócony przez art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.96.139.646) z dniem 23 grudnia 1997 r. - zob. obwieszczenie Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 grudnia 1997 r. (Dz.U.97.157.1040).

⁷ Art. 30 § 3 zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁸ Art. 31^a dodany przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁹ Art. 34 § 1 zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.88.20.135) z dniem 1 lipca 1988 r.

¹⁰ Art. 34 § 2 zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.88.20.135) z dniem 1 lipca 1988 r.

¹¹ Art. 34 § 3 zmieniony przez art. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.88.20.135) z dniem 1 lipca 1988 r.

¹² Art. 36 § 1:

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.82.16.125) z dniem 7 czerwca 1982 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.90.72.422) z dniem 8 listopada 1990 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.92.24.101) z dniem 2 kwietnia 1992 r.

- zmieniony przez art. 3 ust. 1 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

¹³ Art. 36 § 2:

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.82.16.125) z dniem 7 czerwca 1982 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 lit. b) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.90.72.422) z dniem 8 listopada 1990 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.92.24.101) z dniem 2 kwietnia 1992 r.

- zmieniony przez art. 3 ust. 1 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

¹⁴ Art. 36 § 3 zmieniony przez art. 1 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

¹⁵ Art. 36 § 4 skreślony przez art. 1 pkt 3 lit. b) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

¹⁶ Art. 37 § 1:

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.82.16.125) z dniem 7 czerwca 1982 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.90.72.422) z dniem 8 listopada 1990 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.92.24.101) z dniem 2 kwietnia 1992 r.

- zmieniony przez art. 3 ust. 1 lit. b) i c) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

¹⁷ Art. 37 § 2 zmieniony przez art. 1 pkt 3 lit. b) ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.90.72.422) z dniem 8 listopada 1990 r.

¹⁸ Art. 38 pkt 4 zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

¹⁹ Kara konfiskaty mienia została zniesiona na mocy art. 2 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. o zmianie Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw (Dz.U.90.14.84) z dniem 28 marca 1990 r.

²⁰ Art. 39 zmieniony przez art. 7 ustawy z dnia 28 czerwca 1979 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U.79.15.97) z dniem 1 września 1979 r.

²¹ Art. 40 § 1 zmieniony przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

²² Art. 42 § 1 zmieniony przez art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

²³ Art. 43 § 1 zmieniony przez art. 1 pkt 8 lit. a) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

²⁴ Art. 43 § 2 zmieniony przez art. 1 pkt 8 lit. b) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

²⁵ Art. 45 zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. o zmianie Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw (Dz.U.90.14.84) z dniem 28 marca 1990 r.

²⁶ Kara konfiskaty mienia została zniesiona na mocy art. 2 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. o zmianie Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw (Dz.U.90.14.84) z dniem 28 marca 1990 r.

²⁷ Art. 46 § 2 zmieniony przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

²⁸ Kara konfiskaty mienia została zniesiona na mocy art. 2 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. o zmianie Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw (Dz.U.90.14.84) z dniem 28 marca 1990 r.

²⁹ Art. 52 zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

³⁰ Art. 54 zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

³¹ Art. 58a dodany przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

³² Art. 59 § 1 zmieniony przez art. 1 pkt 7 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

³³ Art. 59 § 2 skreślony przez art. 1 pkt 7 lit. b) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

³⁴ Art. 59 § 3:

- zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.82.16.125) z dniem 7 czerwca 1982 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.90.72.422) z dniem 8 listopada 1990 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.92.24.101) z dniem 2 kwietnia 1992 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 7 lit. c) oraz art. 3 ust. 1 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

³⁵ Art. 59a:

- dodany przez art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.90.72.422) z dniem 8 listopada 1990 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.92.24.101) z dniem 2 kwietnia 1992 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 8 oraz art. 3 ust. 1 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

³⁶ Art. 60 zmieniony przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

³⁷ Art. 61 skreślony przez art. 1 pkt 10 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

³⁸ Art. 62-65 skreślone przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. o zmianie Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw (Dz.U.90.14.84) z dniem 28 marca 1990 r.

³⁹ Art. 68 § 1¹ dodany przez art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁴⁰ Art. 71 § 1 zmieniony przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. o zmianie Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw (Dz.U.90.14.84) z dniem 28 marca 1990 r.

⁴¹ Art. 73 § 3 zmieniony przez art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁴² Art. 76 § 3 zmieniony przez art. 1 pkt 13 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁴³ Art. 81 skreślony przez art. 1 pkt 14 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁴⁴ Art. 82 zmieniony przez art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁴⁵ Art. 83 § 3:

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.82.16.125) z dniem 7 czerwca 1982 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 13 lit. a) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.90.72.422) z dniem 8 listopada 1990 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.92.24.101) z dniem 2 kwietnia 1992 r.

- zmieniony przez art. 3 ust. 1 lit. c) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁴⁶ Art. 83 § 4:

- dodany przez art. 88 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U.83.6.35) z dniem 1 stycznia 1984 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 13 lit. b) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

⁴⁷ 

Art. 84 § 2:

- zmieniony przez art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.82.16.125) z dniem 7 czerwca 1982 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 14 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.88.20.135) z dniem 1 lipca 1988 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.90.72.422) z dniem 8 listopada 1990 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U.92.24.101) z dniem 2 kwietnia 1992 r.

- zmieniony przez art. 3 ust. 1 lit. c) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁴⁸ Art. 84 § 3 zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.88.20.135) z dniem 1 lipca 1988 r.

⁴⁹ Art. 85 § 1 zmieniony przez art. 1 pkt 16 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁵⁰ Art. 85 § 1¹ dodany przez art. 1 pkt 16 lit. b) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁵¹ Art. 86 zmieniony przez art. 1 pkt 17 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁵² Art. 87 zmieniony przez art. 1 pkt 18 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁵³ Art. 90 § 2 zmieniony przez art. 1 pkt 19 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁵⁴ Art. 91 § 1 zmieniony przez art. 1 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.88.20.135) z dniem 1 lipca 1988 r.

⁵⁵ Art. 91 § 2:

- dodany przez art. 1 pkt 15 lit. a) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem1 lipca 1985 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 3 lit. a) ustawy z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.88.20.135) z dniem 1 lipca 1988 r.

⁵⁶ Art. 91 § 3:

- według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 15 lit. b) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁵⁷ Art. 91 § 4 zmieniony i według numeracji ustalonej przez art. 1 pkt 15 lit. c) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.85.23.100) z dniem 1 lipca 1985 r.

⁵⁸ Art. 91 § 5 dodany przez art. 1 pkt 3 lit. b) ustawy z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz.U.88.20.135) z dniem 1 lipca 1988 r.

⁵⁹ Art. 92^a dodany przez art. 1 pkt 21 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁶⁰Art. 93 § 2 zmieniony przez art. 1 pkt 22 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁶¹ Art. 93 § 3 dodany przez art. 1 pkt 22 lit. b) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁶² Art. 98 zmieniony przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. o zmianie Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw (Dz.U.90.14.84) z dniem 28 marca 1990 r.

⁶³ Od dnia 1 marca 1985 r. art. 102 nie znajduje zastosowania do spraw unormowanych ustawą z dnia 12 lutego 1985 r. o zapobieganiu narkomanii (Dz.U.85.4.15) zgodnie z art. 37 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy.

⁶⁴ Art. 105 § 1 pkt 1 zmieniony przez art. 1 pkt 23 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁶⁵ Art. 107 pkt 1 zmieniony przez art. 1 pkt 24 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁶⁶ Art. 108 zmieniony przez art. 1 pkt 25 ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz.U.95.95.475) z dniem 20 listopada 1995 r.

⁶⁷ Art. 111 § 4 zmieniony przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. o zmianie Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw (Dz.U.90.14.84) z dniem 28 marca 1990 r.

⁶⁸ Art. 120 § 9 skreslony przez art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 23 lutego 1990 r. o zmianie Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw (Dz.U.90.14.84) z dniem 28 marca 1990 r.

⁶⁹ Art. 120 § 15 skreślony przez art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej (Dz.U.82.40.271) z dniem 1 lipca 1983 r.

⁷⁰ Art. 120 § 16 skreślony przez art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej (Dz.U.82.40.271) z dniem 1 lipca 1983 r.