Amortyzacja środków trwałych.

Monitor Polski

M.P.1973.25.151

Akt utracił moc
Wersja od: 1 stycznia 1977 r.

UCHWAŁA Nr 95
RADY MINISTRÓW
z dnia 27 kwietnia 1973 r.
w sprawie amortyzacji środków trwałych. *

Na podstawie art. 9 i 25 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 1960 r. Nr 18, poz. 111), art. 58 § 2 ustawy z dnia 17 lutego 1961 r. o spółdzielniach i ich związkach (Dz. U. Nr 12, poz. 61) i art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 25 listopada 1970 r. - Prawo budżetowe (Dz. U. Nr 29, poz. 244) Rada Ministrów uchwala, co następuje:
1. 1
Uchwała dotyczy działających według zasad rozrachunku gospodarczego jednostek gospodarki uspołecznionej, spółek, w których udział Skarbu Państwa, przedsiębiorstw państwowych lub innych instytucji państwowych wynosi co najmniej 50% kapitału zakładowego, a także jednostek i zakładów budżetowych zobowiązanych do amortyzowania środków trwałych, zwanych dalej przedsiębiorstwami.
2.
Uchwała nie dotyczy:
1)
przedsiębiorstwa "Polskie Koleje Państwowe" oraz państwowych przedsiębiorstw zaliczanych w klasyfikacji gospodarki narodowej do działu "Gospodarka mieszkaniowa i komunalna",
2)
rolniczych spółdzielni produkcyjnych, jednostek zrzeszonych w związkach kółek rolniczych oraz - spółdzielni budownictwa mieszkaniowego - w zakresie posiadanych przez te spółdzielnie budynków mieszkalnych.
Przedsiębiorstwa dokonują odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej (brutto) środków trwałych:
1)
własnych - bez względu na to, czy są one użytkowane przez te przedsiębiorstwa, czy też odpłatnie przez inne jednostki organizacyjne,
2)
obcych - otrzymanych w nieodpłatny zarząd i użytkowanie,
3)
o nie ustalonym tytule własności, nieodpłatnie użytkowanych przez przedsiębiorstwa.
1.
Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się w równych ratach co miesiąc, w wysokości 1/12 kwoty rocznej amortyzacji, a jeżeli przedsiębiorstwo nie ma obowiązku sporządzania miesięcznych sprawozdań finansowych - co kwartał, w wysokości 1/4 kwoty rocznej amortyzacji, od wartości początkowej (brutto) środków trwałych, według ich stanu na początek pierwszego dnia danego okresu, z uwzględnieniem wypadków określonych w § 4 ust. 4. Od środków trwałych użytkowanych sezonowo można w ciągu roku dokonywać odpisów amortyzacyjnych tylko w okresie użytkowania środka trwałego ustalając wysokość odpisu jako iloraz rocznej kwoty amortyzacji i ilości miesięcy w sezonie.
2.
Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dany środek został przekazany do użytkowania i objęty ewidencją księgową. Jeżeli użytkowanie środka trwałego rozpoczęto przed jego formalnym przekazaniem do użytkowania i objęciem ewidencją księgową, wówczas odpisów amortyzacyjnych dokonuje się począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczęto faktyczne użytkowanie środka trwałego.
3.
Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się przez cały czas użytkowania środka trwałego, w tym także w czasie przerw w użytkowaniu (np. na skutek remontów, przestojów wywołanych urlopami całej załogi lub brakiem zatrudnienia) do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie wysokości umorzenia z wartością początkową środka. Można jednak również dokonywać odpisów amortyzacyjnych do końca roku, w którym następuje zrównanie umorzenia z wartością początkową środka trwałego. Utrzymywanie środków trwałych w zapasie lub rezerwie traktuje się na równi z ich użytkowaniem.
1.
Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych właściwych dla określonych podgrup, rodzajów lub dalszych szczebli podziału środków trwałych. Obowiązujące roczne stawki amortyzacyjne zawiera wykaz, stanowiący załącznik do uchwały, zwany dalej "wykazem".
2.
Stawki amortyzacyjne, o których mowa w ust. 1, mogą być podwyższone w wypadkach uzasadnionych:
1)
pogorszonymi warunkami użytkowania określonych środków trwałych,
2)
krótszym przewidywanym okresem użytkowania środków trwałych od okresu przyjętego za podstawę stawki amortyzacyjnej przewidzianej w wykazie; przyczyną krótszego okresu użytkowania środków trwałych może być w szczególności: ograniczenie zasobów złóż (np. w przemysłach wydobywczych) lub czasu produkcji określonych produktów, ograniczenie z góry okresu użytkowania, użytkowanie maszyn i urządzeń, nie działających ze swej istoty w ruchu ciągłym - w ciągu trzech zmian,
3)
szczególnie szybkim postępem techniczno-ekonomicznym.
3.
Stawki amortyzacyjne, o których mowa w ust. 1, mogą być obniżone w wypadkach uzasadnionych warunkami użytkowania środków trwałych.
4.
W wypadkach szczególnie uzasadnionych odpisy amortyzacyjne środków trwałych, decydujących o zdolności produkcyjnej i poziomie kosztów przedsiębiorstwa, mogą być różnicowane w poszczególnych latach użytkowania tych środków trwałych. Sposób różnicowania odpisów za kolejne lata powinien przewidywać, że w pierwszej połowie okresu użytkowania środków trwałych suma odpisów nie będzie niższa od sumy odpisów wynikających ze stawek amortyzacyjnych określonych w wykazie i zapewni pełne odpisanie wartości początkowej tych środków w ciągu okresu, stanowiącego podstawę do ustalenia stawki amortyzacyjnej przewidzianej w wykazie.
5.
Stawki amortyzacyjne używanych środków trwałych, zakupionych lub przejętych nieodpłatnie, jak również środków trwałych zmodernizowanych w drodze inwestycji, ustala się biorąc pod uwagę przewidywany dalszy okres użytkowania tych środków, nie dłuższy jednak niż 2/3 okresu użytkowania przyjętego za podstawę stawki amortyzacyjnej dla tych środków.
1.
Nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych od nie użytkowanych zespołów środków trwałych lub agregatów, które na podstawie zezwolenia jednostki nadrzędnej lub ministra zostały uznane za trwale nieczynne.
2.
Za trwale nieczynne mogą być uznawane zespoły środków trwałych lub agregaty:
1)
znajdujące się w zakładach lub wydziałach całkowicie nieczynnych, jeżeli nieczynność ma trwać według planu nie krócej niż pół roku,
2)
przeznaczone do produkcji obronnej - całkowicie nieczynne, jeżeli nieczynność ma trwać według planu nie krócej niż pół roku,
3)
całkowicie nieczynne w okresie usuwania skutków wypadku losowego (np. pożar, powódź) w przedsiębiorstwie, jeżeli okres ten ma trwać nie krócej niż 3 miesiące,
4)
w innych szczególnie uzasadnionych wypadkach np. budynki i budowle przejęte z Państwowego Funduszu Ziemi do czasu ich wyremontowania i przekazania do użytkowania, budynki i budowle o charakterze zabytkowym, które nie mogą być wykorzystane zgodnie z przeznaczeniem ani przekazane innym jednostkom.

Nie mogą być uznane za trwale nieczynne środki zbędne oraz środki nieczynne na skutek sezonowej działalności.

3.
Środki trwałe służące celom obrony terytorialnej uznaje się za trwale nieczynne bez obowiązku uzyskiwania zezwolenia określonego w ust. 1.
4.
Zezwolenia na uznanie środków trwałych za trwale nieczynne mogą być wydawane przez właściwe jednostki nadrzędne na okres nie dłuższy od dwóch lat. W uzasadnionych wypadkach zezwolenia te mogą być przedłużane przez właściwego ministra, a w odniesieniu do przedsiębiorstw rozliczających się z budżetami terenowymi - przewodniczącego prezydium wojewódzkiej rady narodowej.
1.
W razie postawienia w stan likwidacji lub sprzedaży środków trwałych przed pełnym umorzeniem ich wartości początkowej, należy dokonać odpisów amortyzacyjnych, odpowiadających nie umorzonej części wartości początkowej środków trwałych, skorygowanych o koszty i dochody z likwidacji lub sprzedaży tych środków. Odpisów tych dokonuje się w ciężar strat przedsiębiorstwa, a w odniesieniu do środków trwałych zakładowej działalności socjalnej - w ciężar funduszu socjalnego przedsiębiorstwa przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej. Przedsiębiorstwo może odpisywać nie umorzoną część wartości początkowej środków trwałych stopniowo, jednak w czasie nie dłuższym niż trzy lata.
2.
Jeżeli likwidacja lub sprzedaż nie w pełni umorzonych środków trwałych następuje w związku z wykonywaniem inwestycji, wówczas odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w ust. 1, dokonuje się w ciężar kosztów tej inwestycji.
3.
Nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w ust. 1 i 2, jeżeli:
1)
niepełne umorzenie środka trwałego było spowodowane uprzednim uznaniem środków za trwale nieczynne lub innymi, uzasadnionymi przyczynami,
2)
nie umorzona część wartości początkowej dotyczy postawionych w stan likwidacji budynków i budowli służących celom mieszkalnym i socjalnym.
1.
Równowartość odpisanej amortyzacji środków trwałych służy na cele określone w przepisach regulujących zasady gospodarki finansowej przedsiębiorstw. Nie finansuje się z amortyzacji remontów kapitalnych.
2.
Minister Finansów określi tryb przekazywania i rozliczania amortyzacji środków trwałych.
1.
Minister Finansów w porozumieniu z Przewodniczącym Komisji Planowania przy Radzie Ministrów może, na wniosek właściwego ministra:
1)
uzupełniać wykaz o nowe stawki amortyzacyjne (§ 4 ust. 1),
2)
zmieniać zasady i stawki amortyzacyjne dla poszczególnych przedsiębiorstw bądź ich grup lub grup (rodzajów) środków trwałych.
2.
Minister Finansów w porozumieniu z Przewodniczącym Zespołu do Spraw Wdrożeń Inicjujących Kompleksowe Zmiany w Metodach Planowania i Zarządzania Gospodarką Narodową może w jednostkach i organizacjach gospodarczych stosujących kompleksowe zasady systemu ekonomiczno-finansowego dokonać niezbędnych zmian wskaźników w celu uwzględnienia wpływu, jaki na te wskaźniki wywiera zastosowanie zasad i stawek amortyzacyjnych określonych w uchwale.
3.
Minister Finansów może rozciągnąć przepisy uchwały na jednostki organizacyjne nie objęte uchwalą lub zawieszać te przepisy w stosunku do niektórych przedsiębiorstw objętych uchwałą.
4.
Właściwi ministrowie mogą w porozumieniu z Ministrem Finansów ustalać:
1)
stawki amortyzacyjne podwyższone na skutek szczególnie szybkiego postępu techniczno-ekonomicznego (§ 4 ust. 2 pkt 3) oraz branże lub przedsiębiorstwa, w których stawki te mają być stosowane do maszyn i urządzeń określonego rodzaju,
2)
stawki amortyzacyjne obniżone na skutek szczególnych warunków użytkowania środków trwałych (§ 4 ust. 3), z wyjątkiem samochodów i autobusów, o których mowa w ust. 5,
3)
zasady różnicowania odpisów amortyzacyjnych w ciągu kolejnych lat (§ 4 ust. 4),
4)
inne przyczyny uzasadniające zwolnienie od dokonywania odpisu amortyzacyjnego odpowiadającego nie umorzonej części wartości początkowej likwidowanego środka trwałego, stosownie do § 6 ust. 3 pkt 1,
5)
wypadki późniejszego rozpoczynania odpisów amortyzacyjnych, niż określono to w § 3 ust. 2.
5.
Właściwi ministrowie ustalają wypadki stosowania podwyższonych stawek amortyzacyjnych do maszyn, urządzeń i środków transportu użytkowanych w warunkach pogorszonych w stosunku do przeciętnych (§ 4 ust. 2 pkt 1) oraz obniżonych w odniesieniu do samochodów ciężarowych i autobusów użytkowanych przez jednostki nie zaliczone w klasyfikacji gospodarki narodowej do branży "Transport samochodowy publiczny i branżowy" (§ 4 ust. 3).
6.
Stawki amortyzacyjne podwyższone na skutek krótszego przewidywanego okresu użytkowania środków trwałych (§ 4 ust. 2 pkt 2 oraz § 4 ust. 5) ustalają przedsiębiorstwa.
Przewidziane w uchwale uprawnienia właściwych ministrów przysługują odpowiednio zarządom centralnych związków spółdzielni w stosunku do zrzeszonych w nich organizacji spółdzielczych.
Zaleca się organizacjom społecznym prowadzącym działalność gospodarczą, odpowiednie stosowanie niniejszej uchwały.
1.
Traci moc uchwała nr 534 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 1961 r. w sprawie amortyzacji środków trwałych (Monitor Polski z 1966 r. Nr 65, poz. 312, z 1967 r. Nr 60, poz. 284 i z 1971 r. Nr 29, poz. 184).
2. 2
Przepisy uchwały wymienionej w ust. 1 stosuje się jednak do przedsiębiorstwa "Polskie Koleje Państwowe", państwowych przedsiębiorstw zaliczonych w klasyfikacji gospodarki narodowej do działu "Gospodarka mieszkaniowa i komunalna" oraz państwowych gospodarstw rolnych, do czasu rozciągnięcia na te jednostki zasad i stawek amortyzacyjnych określonych w niniejszej uchwale.
Uchwała wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1974 r., a w stosunku do państwowych gospodarstw rolnych - z dniem 1 lipca 1976 r.

ZAŁĄCZNIK 3

WYKAZ STAWEK AMORTYZACYJNYCH

PozycjaSymbolNazwa środków trwałychStawka %Uwagi
grupa, podgrupa, rodzajdalsze szczeble podziału
123456
011BUDYNKI1,5P (Z)
10, 11, 12, 13 i 19Budynki przemysłowe, transportu, handlowe i usługowe, składowo-magazynowe, pawilony i hale sportowe, dyspozytornie, portiernie, markownie, wagownie, budynki stacji ratownictwa górniczego, baraki niemieszkalne i inne budynki nie wymienione
z wyjątkiem rodz. 121, 125, 165, 169 i 198:
- o konstrukcji trwałej - t
02- o konstrukcji drewnianej lub innej nietrwałej - n3P (Z)
0314, 15, 16, 17 oraz 186Budynki biurowe, służby zdrowia, socjalne, mieszkalne, szkolne i kultury:1P (Z)
- o konstrukcji trwałej - t
04- o konstrukcji drewnianej lub innej

nietrwałej - n

3P (Z)
05121Pawilony handlowe o lekkiej przeszklonej konstrukcji4
06125Kioski i budki towarowe o kubaturze powyżej 100 m310
0718, 165Budynki gospodarcze i budynki mieszkalne budownictwa wiejskiego i leśnego (z wyjątkami rodz. 186):1,5
- o konstrukcji trwałej - t
08- o konstrukcji drewnianej i innej

nietrwałej - n

3
09169, 198Inne budynki mieszkalne i niemieszkalne nie ujęte w poz. 01 do 08, w tym również budynki zastępcze z pudeł wagonowych oraz domki campingowe o kubaturze powyżej 100 m310
502BUDOWLE2,5
200, 203, 205, 206, 221, 222 i 290Bunkry, chłodnie przemysłowe i składowo-magazynowe, wieże przemysłowe, zbiorniki i komory podziemne, zbiorniki wieżoweP (Z)
- z wyjątkiem rodz. 202 i 204Dla podziemnych zbiorników metalowych produktów naftowych stosuje się współczynnik 1,6
51202Silosy2P (Z)
52204Chłodnie kominowe i wentylatorowe:4
- o konstrukcji trwałej - t
53- o konstrukcji drewnianej lub innej

nietrwałej - n

7
542100 do 3Budowle górnicze:2-3
wieże eksploatacyjne szybów wydobywczych, pomocniczych, wentylacyjnych, podsadzkowych itp., wieże nieprzenośne do głębienia szybów i otworów wiertniczych:
- o konstrukcji trwałej - t
55- o konstrukcji drewnianej lub innej

nietrwałej - n

5
562100 do 3Wieże przenośne do głębienia szybów i otworów wiertniczych7
572110Wkopy górnicze5-10
582111, 2, 6Sztolnie, wyrobiska upadowe, szyby ślepe i szybiki w górnictwie węglowym i poza górnictwem węglowym5-14
59211

212

220

3 do 5, 7 i 8 0 do 3

0, 1

Chodniki, przecinki, szyby, podszybia, komory główne w górnictwie węglowym i poza górnictwem węglowym oraz magazyny podziemne i otwory wiertnicze2-7
60223

256

0 do 3

0 do 1, 5 do 9

Szamba, doły gnilne i zbiorniki chłonne, osadniki, budowle oczyszczalni wód i ścieków3
61230, 231Rurociągi przesyłowe gazu i sprężonego powietrza, stacje reprodukcyjno-pomiarowe, przewody sieci rozdzielczej gazu i sprężonego powietrza:4
- stalowe
62- żeliwne, azbesto-cementowe i inne1
63224, 225, 232, 233, 234Rurociągi przesyłowe parowe i ciepłownicze, przewody sieci rozdzielczej parowej i ciepłowniczej na potrzeby technologiczne przedsiębiorstw wraz z kanałami i tunelami dla rurociągów4
64224, 225, 232, 233, 234Rurociągi przesyłowe wody, rurociągi przemysłowe i przewody sieci rozdzielczej parowej i ciepłowniczej na potrzeby komunalne wraz z kanałami przechodnimi i nieprzechodnimi oraz tunelami2,5
65235

238

0, 1, 4, 6

10 do 12

Sieci rozdzielcze wodociągowe i przeciwpożarowe:

żeliwne, stalowe, azbesto-cementowe i inne

1
66255

257

4, 7

0 do 3, 8

Żurawie wodne i studzienki żurawiowe oraz wały i groble, jak na przykład: przeciwpowodziowe, melioracji podstawowych, gospodarstw rybackich itp.1,5
67236Przewody kanalizacyjne1
682370Rurociągi przesyłowe i rozdzielcze ropy i innych cieczy z wyjątkiem solanki4
694, 6, 8Rurociągi przesyłowe i rozdzielcze solanki10
701, 4, 6, 8Rurociągi nietechnologiczne do innych cieczy np. mleka, wód mineralnych itp.5
7123800Rurociągi podsadzkowe:33
- z rur stalowych
7201- z rur stalowych z wkładką bazaltową17
73240

247

0,1

0 do 4

Drogi kolejowe i sieci elektrotrakcji kolejowej użytku niepublicznego (koleje piaskowe, górnicze z siecią i inne użytku niepublicznego)5
742400,1Drogi kolejowe normalno- i wąskotorowe użytku publicznego1
758Trasy (drogi) kolei linowych2
762470 do 4Sieci elektrotrakcji kolejowej na szlaku i na stacji, bez względu na napięcie1,5
77241

248

0 do 5,9

0 do 2

Tory tramwajowe i rozjazdy oraz sieci elektrotrakcji tramwajowej i trolejbusowej3
78242,243, 244, 245Drogi kołowe, ulice i place oraz budowle inżynieryjne dróg, ulic i placów oraz dróg kolejowych:1,5
- o konstrukcji trwałej - t
79- o konstrukcji nietrwałej - n5
80246Budowle stacyjne: rampy, perony itp.:2
- o konstrukcji trwałej - t
81- o konstrukcji drewnianej lub innej

nietrwałej - n

7
822500, 1, 2Budowle morskie i śródlądowe wodne: falochrony, nabrzeża skarpowe, oczepowe, pirsy, pomosty, estakady, mola i dalby:2
- o konstrukcji trwałej - t
83- o konstrukcji drewnianej i innej

nietrwałej - n

5
842503, 4Umocnienia brzegów morskich: nabrzeża, opaski, ostrogi, okładziny, ścianki, progi itp. oraz akwedukty, akweny portowe, tory wodne, głębia dokowa, kanały dojściowe do portów i przystani wodnych morskich:2
- o konstrukcji trwałej - t
85- o konstrukcji drewnianej lub innej

nietrwałej - n

7
862505Doki portowe zalądowione w portach morskich i śródlądowych4
87250

251

253

254

259

297

3, 4

0-2

0-5

0-3,8

0-7

0-1

Budowle piętrzące (jazy, zapory, śluzy, przelewy itp.), kanały wodne żeglowne, żeglowno-energetyczne, przemysłowe i inne nierolnicze, kanały melioracji podstawowych, budowle regulacyjne na rzekach i potokach górskich, umocnienia brzegów wód śródlądowych oraz pochylnie stoczniowe i slipy:1
- o konstrukcji trwałej - t
88- o konstrukcji drewnianej lub liniej

nietrwałej - n

5
892513Budowle i konstrukcje hydrotechniczne podstawowe i pomocnicze w energetyce4
902550 do 4,

6 do 9

Ujęcia i zrzuty wody powierzchniowe i systemem studni wierconych i kopanych (z wyjątkiem żurawi wodnych i studzienek żurawiowych), studnie kopane, ujęcia przy pomocy galerii poziomej itp.2
912555Studnie wiercone5
92256Budowle uzdatniania wody, jak filtry pospieszne i powolne, pompownie, komory reakcyjne itp.2
93260, 261, 270, 271,272Linie i sieci energetyczne i telekomunikacyjne kablowe3
94260, 261, 270, 271, 272Linie energetyczne i telekomunikacyjne napowietrzne:3
- o konstrukcji trwałej - t
95- o konstrukcji nietrwałej - n4
96280 do 288Budowle sportowe:2P
- o konstrukcji trwałej - t
97- o konstrukcji drewnianej lub innej

nietrwałej - n

3
98291Wieże przeciwpożarowe:1
- o konstrukcji trwałej - t
99- o konstrukcji drewnianej lub innej

nietrwałej - n

3
100292Anteny i urządzenia antenowe radiostacji i telestacji stałych5
101293Budowle oznakowania nawigacyjnego posadowione na lądzie i wodzie, jak latarnie morskie, nabieżniki, znaki świetlne, maszyny sygnalizacyjne itp., służące na potrzeby nawigacji w portach i przystaniach morskich1,5P
102294,298Latarnie oświetleniowe oraz ogrodzenia i parkany3P
1032950Kominy wolnostojące przemysłowe i inne:2P
- murowane
1041,3- żelbetowe3P
1052,4- stalowe5P
106296Estakady, pomosty, podpory rurociągów itp.:2P
- o konstrukcji trwałej - t
107- o konstrukcji drewnianej lub innej

nietrwałej - n

4P
10829930Inne budowle nie wymienione:20
- zadaszenia (powłoki) pneumatyczne i inne
10933- uzbrojenie chmielników, winnic,

plantacji wikliny, szkółek leśnych i

inne uzbrojenia zasadzeń wieloletnich

4
1100 do 2, 8- schrony przeciwstrzałowe w kopalniach,

kamieniołomach itp. oraz inne budowle

specjalnego przeznaczenia

4
111010, 011 i 018Budowle i urządzenia wodnomelioracyjne w zakresie melioracji szczegółowych i półpodstawowych (kanały i budowle piętrzące zaliczane do melioracji podstawowych ujęte są w poz. 66, 87 i 88)3
1503KOTŁY I MASZYNY ENERGETYCZNE5
30, 31Kotły grzejne i parowe

z wyjątkiem ujętych w poz. 151

151310, 311Kotły bloków energetyki zawodowej4
15232Maszyny napędowe pierwotnie nie zespolone5
320Turbiny parowe
153321Turbiny wodne3
154322Maszyny parowo-tłokowe:5
- do 500 obrotów na minutę
155- powyżej 500 obrotów na minutę8, 5
156323, 324, 325Silniki spalinowe na paliwo lekkie, ciężkie, gazowe:7
- do 500 obrotów na minutę
157- do 1.000 obrotów na minutę10
158- powyżej 1.000 obrotów na minutę17
1593260 do 15, 20 do 22Silniki powietrzne:7
- drewniane
16016 do 18, 23 do 26, 8- stalowe4
16132700, 30-32

60-62

Koła wodne:5
- drewniane
16210-12,- stalowe i stalowo-drewniane4
40-42,
50-52,
70-72,
80-82
1633280Silniki napędzane powietrzem sprężonym:25
- silniki powietrzne tłokowe
16410-12- silniki powietrzne wirnikowe25
16533Maszyny elektryczne wirujące nie zespolone7
330 do 338Maszyny elektryczne wirujące nie zespolone
166339Układy napędowe elektryczne skojarzone4
16734Agregaty (zespoły) elektro-energetyczne wytwórcze i przetwórcze5
340Turbozespoły: generatory, turbiny parowe z wyjątkiem:
168- w blokach energetyki zawodowej4
169341Turbozespoły: generatory - turbiny wodne3
170342, 343

344, 345

Zespoły elektroenergetyczne: generatory - silniki parowe, tłokowe, silniki spalinowe na paliwo lekkie, ciężkie, gazowe7
171343, 344Zespoły elektroenergetyczne polowe o napędzie spalinowym12, 5
172346Zespoły wiatrowo-elektryczne5
173347Przetwornice7
20040, 3, 4, 5, 6MASZYNY, URZĄDZENIA I APARATY OGÓLNEGO ZASTOSOWANIA10
40Obrabiarki do metali skrawające ogólnego zastosowania
400Tokarki z wyjątkiem rodz. 400-1, 2, 7, 8
2014001, 2Tokarki tarczowe i karuzelowe7
2024007, 8Automaty tokarskie, tokarki rewolwerowe i automatycznym cyklem pracy12,5
203401, 402, 411Wiertarki, wiertarko-frezarki, wytaczarki, frezarki wzdłużne i bramowe, karuzelowe, bębnowe10
204403Piły i pilnikarki10
205403Strugarki, dłutownice, przeciągarki i bruzdownice8,5
206405Szlifierki12,5
- z wyjątkiem szlifierek ze sterowaniem

programowym ujętych w poz. 214

2074100-08, 12-17Obrabiarki do metali skrawające specjalne i specjalizowane14
410Tokarki specjalne i specjalizowane z wyjątkiem rodz. 410 -
- 10, 11
20841010, 11Tokarki specjalne dla hutnictwa i kolejnictwa8,5
209412, 413, 416Frezarki, piły, pilnikarki specjalne i specjalizowane, obrabiarki do uzwojeń i uzębień12,5
210414Strugarki, dłutownice, przeciągarki i bruzdownice specjalne i specjalizowane10
211415Szlifierki specjalne i specjalizowane, w tym szlifierki dla hutnictwa i kolejnictwa12,5
2124170Linie obróbcze z obrabiarek podstawowych (obrabiarki kombinowane)10
2134171, 2, 3Jednostki obróbcze, obrabiarki zespołowe i linie obróbcze złożone z obrabiarek specjalnych14
214417

405

4Obrabiarki specjalne (w tym szlifierki i obrabiarki w sterowaniem programowym)12,5
21542Maszyny do obróbki plastycznej metali i tworzyw sztucznych8,5
420Młoty i kuźniarki
216421Prasy do metali i tworzyw sztucznych oraz proszków spiekanych7
217422, 423, 424Maszyny do gięcia i prostowania, lutownice, nożyce do metali i tworzyw sztucznych7w warunkach terenowych współczynnik 3
z wyjątkiem rodz. 424-5 ujętego w poz. 372
218425Ciągarki10
219426Maszyny do skręcania i wyrobów sprężyn spiralnych12,5
220429Inne maszyny do obróbki plastycznej metali i tworzyw sztucznych8,5
22143Maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania w przemyśle spożywczym7
430Maszyny, urządzenia i aparaty do rozdrabniania surowców, rozcierania i mieszania mas surowcowych, łamacze walcowe
2224310, 4Filtry-prasy (błotniarki), cedzidła mechaniczne5
2234311, 2, 3Filtry próżniowe, filtry z masą filtracyjną, filtry z płytami filtracyjnymi8,5
224432, 433, 434Pasteryzatory, maszyny, urządzenia i aparaty do dozowania, napełniania, zamykania, korkowania, etykietowania butelek, słoi, puszek i tub (w tym również automaty z myjką)12,5
z wyjątkiem rodz. 434-01, 02
22543401, 02Zamykarki do słoi, zamykarki do słoi i puszek20
226435Maszyny i urządzenia do pakowania w torby i kartony (w tym również automaty do wytwarzania torebek lub kartoników fasonowych)8,5
227436Maszyny, urządzenia i aparaty do zamaczania, mycia, płukania i czyszczenia opakowań i butelek12,5
228439Inne maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania w przemyśle rolnym i spożywczym8,5
22944Maszyny i urządzenia do przetłaczania i sprężania cieczy i gazów8,5
440Pompy nurnikowe i tłokowe z wyjątkiem:
230440- tłoczących oleje7
231440- tłoczących ciecze z zawiesinami, ciecze

pędne i wodę morską

12,5
232441Pompy wirowe10
z wyjątkiem rodz. 441-01, 02 i 04
23344101Pompy wirowe tłoczące ciecze z zawiesinami, wodę morską, ciecze gęste oraz ciecze z materiałami ściernymi33
23444102, 04Pompy wirowe tłoczące solankę i inne ciecze żrące50
235442, 443Pompy rotacyjne i zębate8,5
z wyjątkiem:
236442, 443- tłoczące ciecze kwaśne i ługi10Współczynnik 2
237444Sprężarki7
z wyjątkiem rodz. 444-11 i 3
23844411Sprężarki amoniakalne i do gazów słabo korodujących7
2394443Sprężarki przewoźne10
240445Dmuchawy i ssawy7
z wyjątkiem:
241445- tłoczących gazy słabo korodujące8,5
242445- tłoczących gazy agresywnie korodujące12,5
243445- tłoczących gazy wyjątkowo agresywnie

korodujące (dmuchawy końcowe w przemyśle

kwasu siarkowego)

33
244446Wentylatory7
z wyjątkiem:
245446- pracujących w podwyższonej temperaturze10
246446- wyciągających gazy zanieczyszczone

pyłami

20
247446- pracujących w ciężkich warunkach pracy w

przemyśle chemicznym, tj. w oddziałach

superfosfatu i fluorokrzemianu

50
248447Pozostałe maszyny i urządzenia do przetłaczania i sprężania cieczy i gazów10
z wyjątkiem rodz. 447-80 i 447-81
24944780Urządzenia dystrybucyjne do benzyny i olejów:10
- ręczne
25081- elektryczne i przepływomierze składowe

do paliw płynnych

17
25145Piece przemysłowe5
450Piece do przerobu surowców
z wyjątkiem rodz. 450-50
25245050Piece do przerobu surowca - wielokomorowe7
253451Piece do przetwarzania paliw5
z wyjątkiem rodz. 451-0
2544510Piece koksownicze7
2554520, 2, 8Piece grzewcze (do nagrzewania wsadu przed przeróbką plastyczną oraz do suszenia)7
2564521Piece grzewcze (do obróbki cieplnej)8,5
257453Piece topielne7
2584540Piece do wypalania okresowe8,5
2594541Piece do wypalania kręgowe i wielokomorowe (pierścieniowe)7
2604542Piece do wypalania tunelowe5
261455Mieszalniki stalownicze i konwertory7
z wyjątkiem rodz. 455-10, 455-11 i 455-2
26210, 11Konwertory do wytwarzania stali8,5
2632Konwertory rozkładni gazu7
264456Piece indukcyjne wysokiej częstotliwości7
26546Aparaty do wymiany ciepła8,5
460-464, 466-469Aparaty do wymiany ciepła

z wyjątkiem rodz. 469-0

266465Wymienniki przeponowe rurowe pracujące jako chłodnice kwasu siarkowego20
267465Wymienniki płynów obiegowych przy produkcji sody10
2684690Chłodnice odmulin i prób kołowych rozkładni gazu14
26947Maszyny i aparaty do operacji i procesów materiałowych7
470, 471, 472Mieszalniki cieczy poza emaliowanymi
270470, 471, 472Mieszalniki cieczy emaliowane12,5
271473Skrubery5
272474Kolumny7
z wyjątkiem:
273474- kolumn pracujących w optymalnych

warunkach pracy, np. w przemyśle

naftowym

5
274474- kolumn nitracyjnych i denitracyjnych12,5
275475Aparaty bębnowe5
276476Aparaty walcowe, skrobakowe7
2774770-4, 6-8Suszarki komorowe5
z wyjątkiem rodz. 477-5
2784775Suszarki z półkami obrotowymi i zgarniaczami10
279479Inne maszyny i aparaty do operacji procesów materiałowych z wyjątkiem rodz. 479-07
2804790Odbieralnice hydrauliczne rozkładni gazu14
281480, 1, 8Pozostałe maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania7Dla elektrolizerów "Bilitera" stosuje się współczynnik 1,5
480Elektrolizery
z wyjątkiem rodz. 480-2, 3
2824802,3Elektrolizery do otrzymywania metali z roztworów oraz z roztopionych soli8,5
283481Aparaty i urządzenia do powierzchniowej obróbki metali sposobem chemicznym i elektrochemiczym17Współczynnik 1,25
284482Aparaty i urządzenia do powierzchniowej obróbki metali sposobem cieplnym17
285483Urządzenia i aparaty do elektroerozyjnej obróbki metali12,5
2864841Maszyny i aparaty do spawania, zgrzewania, natryskiwania oraz maszyny i aparaty do cięcia przy pomocy gazu:17Współczynnik

1,5

Przenośne wytwornice acetylenu wysokiego ciśnienia i przenośne maszyny do cięcia termicznego i metod pokrewnych
2872, 4Stacjonarne wytwornice acetylenu wysokiego ciśnienia i stacjonarne maszyny do cięcia termicznego8,5Współczynnik

1,5

2885, 7, 8Osprzęt specjalny do spawania, cięcia tlenem i procesów pokrewnych i osprzęt pomocniczy do spawania i cięcia łukowego (zbiorniki topika, układy chłodzenia wody, uchwyty elektromagnetyczne itp.)10Współczynnik

1,5

2890Urządzenia do spawania i napawania łukowego w ochronie gazów oraz do spawania i napawania plazmowego20
2903Zgrzewarki oporowe i tarcicowe oraz przetwornice spawalnicze (spawarki wirujące)14Współczynnik

1,35

29160, 68Urządzenia do metalizacji natryskowej12,5Współczynnik

1,5

29261Urządzenia do natryskiwania tworzywami sztucznymi14
293485Urządzenia chłodnicze nieprzenośne7
294486Urządzenia chłodnicze przenośne10
29549Pozostałe maszyny i aparaty specjalizowane i specjalne ogólnego zastosowania14
490,491Maszyny (analityczno-kalkulacyjne systemu kart dziurkowanych oraz maszyny matematyczne (komputery)
3505MASZYNY, URZĄDZENIA I APARATY SPECJALNE BRANŻOWE7
50Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu chemicznego
00Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu azotowego i syntezy chemicznej
3515012-8Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu farmaceutycznego i przemysłów pokrewnych z wyjątkiem rodz. 501-0,110
3525010, 1Aparaty szklane i porcelanowe oraz porcelanowe młyny kulowe25
353502Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu włókien sztucznych z wyjątkiem rodz. 502-20, 502-338,5
35450220Krajarki do włókna10
35550233Odgazowywacze20
356503Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu tworzyw sztucznych10
357504Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu gumowego7
358505Maszyny, urządzania i aparaty przemysłu nieorganicznego, kwasu siarkowego i nawozów fosforowych8,5
z wyjątkiem rodz. 505-1, 505-31, 505-80 i 81
35950580, 81Cyklony i filtry10
3605051Piece prażalne fluidyzacyjne do produkcji kwasu siarkowego7
36150531Maszyny wycinające superfosfat z komory12,5
3625060, 3-8Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu gazów technicznych7
z wyjątkiem rodz. 506-1, 506-2
3635061, 2Aparaty do rektyfikacji powietrza5
3645072,3, 4Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu rafineryjnego5
z wyjątkiem rodz. 507-0,1, 8
3655070Wieże ekstrakcyjne10
3665071,8Agitatory, oksydatory i kotły do destylacji bezpłomieniowej lub koksowej oraz maszyny i urządzenia koksownicze i gazownicze7
5150, 1, 2, 8
36751Maszyny i urządzenia wiertnicze, górnicze, hutnicze, odlewnicze i torfiarskie oraz geodezyjno-kartograficzne17
510Maszyny i urządzenia wiertnicze
368511Maszyny górnicze25
369511Obudowa zmechanizowana12,5Współczynnik

1,8

370512Maszyny i urządzenia do eksploatacji otworów wiertniczych8,5
371513Maszyny i urządzenia do obróbki mechanicznej rud i węgla bez przenośników ujętych w poz. 5838,5
3725140, 1, 3-6Maszyny i urządzenia hutnicze, aglomerowni, wielkopiecowe, tabor hutniczy, walcownie, nożyce hutnicze do cięcia na gorąco z wyjątkiem rodz. 514-27
4245
3735142Maszyny i urządzenia hutnicze stalowni8,5
374515Maszyny i urządzenia odlewnicze14
375517Maszyny i urządzenia torfiarskie10
37651801-04, 10-12Aparaty i urządzenia do pomiarów i zabiegów geofizycznych, geodezyjnych, fotogrametrycznych i kartograficznych20
z wyjątkiem rodz. 518-00, 2
37751800Aparatura grawimetryczna14
3785182Aparaty i urządzenia do pomiarów geodezyjnych, fotogrametrycznych i kartograficznych14
37952Maszyny do produkcji surowców mineralnych i wyrobów z nich7
5200 do 5, 8Maszyny i urządzenia przemysłu kamieniarskiego oraz maszyny do produkcji elementów z lastrico i kamienia sztucznego
52981, 82
380521Maszyny i urządzenia przemysłu mineralnego12,5Dla młynów cementowych stosuje się współczynnik 0,8
381522Maszyny i urządzenia przemysłu wapienniczego i gipsowego14
382523Maszyny i urządzenia przemysłu cementowego5
383524Maszyny i urządzenia przemysłu izolacyjnego i korkowego z wyjątkiem rodz. 524-34, 4012,5
38452434Piece do trampowania głowic "Hagera"33
38552440Piece do topienia żużlu wielkopiecowego i bazaltu25
386525Maszyny i urządzenia do produkcji ceramiki budowlanej materiałów ognioodpornych i silikatowych z wyjątkiem rodz. 525-3110Dla maszyn ceramiki budowlanej stosuje się współczynnik 0,8
38752531Autoklawy8,5
388526Maszyny i urządzeniu przemysłu ceramiki szlachetnej i technicznej8,5
389527Maszyny i urządzenia do produkcji szkła i wyrobów ze szkła8,5
390528Maszyny i urządzenia przemysłu materiałów ściernych - maszyny do profilowania ściernic12,5
391529Maszyny i urządzenia do produkcji innych materiałów budowlanych12,5
z wyjątkiem rodz. 529-81 i 82 ujętych w poz. 379
39253Maszyny do wyrobów z metali i tworzyw sztucznych12,5
531Maszyny specjalne do wyrobów galanterii metalowej
393532Maszyny do wyrobów metalowych z wyjątkiem rodz. 532-003, 022, 10010
394532003, 022, 100Maszyny wielooperacyjne do produkcji śrub, walcarki do gwintów rolkowe12,5
automaty do tłoczenia nakrętek
395533Maszyny i urządzenia do wyrobu kabli i przewodów elektrycznych (pancerki, skręcarki fazowe, kotły do impregnacji i wulkanizacji, prasy do oboławiania kabli)10
z wyjątkiem rodz. 533-30-38
39653330-38Maszyny do ogumowania i mas plastycznych10
397534Maszyny i urządzenia do wyrobu akumulatorów, baterii (w tym linie produkcyjne zawierające piece do topienia ołowiu)10
z wyjątkiem rodz. 534-32 i 33
39853432, 33Młyny do produkcji pyłu tlenków ołowiu, młynki kulowe do mielenia chemikalii10
3995357Urządzenia do produkcji półprzewodników17Współczynnik 1, 2
4005350-4, 08Maszyny i urządzenia do produkcji żarówek i lamp elektrycznych12,5
z wyjątkiem rodz. 535-002, 003, 03, 0301, 111, 127, 05, 07, 37, 5, 6
401535002, 003, 03, 05Urządzenia do trawienia oraz galwanicznego pokrywania rdzeni, wytwarzania kwasu wolframowego i molibdenowego12,5Współczynnik 1, 5
4025350301, 07, 111, 127Aparaty specjalne do wytwarzania kwasu wolframowego, maszyny do redukcyjnych, próżniowych i specjalnych wytopów metali, produkcji węglanów i past emisyjnych17Współczynnik 1, 3
40353537, 5, 6Maszyny i urządzenia do produkcji półfabrykatów z materiałów izolacyjnych, maszyny i urządzenia do trzonkowania, wyświecania, wykańczania lamp elektrycznych, aparatura i urządzenia do kontroli12,5Współczynnik 1,25
z wyjątkiem rodz. 535-614
404535614Projektory8,5
405536, 537Maszyny i aparaty do produkcji taśmy filmowej i magnetycznej, błon, płyt i papierów fotograficznych oraz maszyny i aparaty do produkcji filmów i kopii filmowych oraz do realizacji filmów7
406538Maszyny i urządzenia do nawijania cewek i izolacji stojanów, silników, transformatorów i kondensatorów10
407540, 1, 21, 34, 72Maszyny do obróbki i przerobu drewna, wyrobów z drewna oraz maszyny papiernicze i poligraficzne8,5
540Maszyny, urządzenia i aparaty do ścinania drzew oraz maszyny i urządzenia do pierwiastkowej obróbki drewna
408540wszystkie pozostałe zbiory rodz. 540Maszyny, urządzenia i aparaty do wtórnej obróbki drewna i do produkcji wyrobów z drewna oraz z materiałów zastępczych w połączeniu z innymi materiałami10
nie ujęte w poz. 407
5440 do 4,8
5490 do 1,8
409541, 542Maszyny, urządzenia i aparaty do produkcji fornirów, płyt stolarskich, sklejki, płyt pilśniowych i wiórowych10
z wyjątkiem rodz. 541-8, 542-20, 542-30, 542-21, 542-31, 542-042 i 542-7
410541541-8,Suszarnie do fornirów, suszarnie rolkowe i maszyny odwadniające, prasy7
542542-20, 21, 30, 31, 042, 7
411543Maszyny, urządzenia i aparaty do wyrobu zapałek7
412545, 546Maszyny, urządzenia i aparaty do wyrobu celulozy, papieru i tektury5Współczynnik 3
413547Maszyny, urządzenia i aparaty do wyrobów papierniczych i tekturowych8,5
4145480Maszyny, urządzenia i aparaty do produkcji materiału zecerskiego4
4155481Maszyny i urządzenia do mechanicznego wykonywania formy8,5
4165482, 3, 5Maszyny i aparaty do fotomechanicznego i chemicznego wykonania formy drukującej, maszyny i aparaty do odtwarzania formy, prasy hydrauliczne do matrycowania i tłoczenia na zimno i gorąco, maszyny introligatorskie7Współczynnik 1,7
4175484Maszyny do druku oraz sprzęt pomocniczy do druku: maszyny dociskowe i powielacze offsetowe10
z wyjątkiem rodz. 548-40 i 41
41854840Maszyny arkuszowe typograficzne, offsetowe, rotograwiurowe7Współczynnik 1,7
41954841Maszyny rotacyjne typograficzne działowe, gazetowe oraz rotograwiurowe, offsetowe i fleksograficzne4Współczynnik 1,7
4205486, 8Maszyny poligraficzne pomocnicze i inne10
42155Maszyny włókiennicze i odzieżowe oraz do produkcji skóry i wyrobów ze skóry10
550Maszyny do wstępnej obróbki włókien łykowych
422551Maszyny przędzalnicze8,5
z wyjątkiem rodz. 551-81
42355181Maszyny do teksturowania przędzy12,5
424552Maszyny do produkcji nici, sznurków i lin8,5
425553Maszyny tkackie7
z wyjątkiem rodz. 553-2
4265532Krosna bezczółenkowe12,5
427554Maszyny dziewiarskie płaskie i osnowowe8,5
z wyjątkiem rodz. 554-00, 02, 03, 2, 34
42855402, 03, 2, 34Maszyny okrągłe dziewiarskie i pończosznicze10
42955400Maszyny kotonowe dziewiarskie i pończosznicze7
430555Maszyny wykańczalnicze i farbiarskie7
z wyjątkiem rodz. 555-60 do 63 i 65 do 68
43155560-63, 65-68Maszyny do obróbki szlachetnej12,5
432556Maszyny do produkcji filcu i artykułów z filcu7
433557Maszyny szwalnicze i odzieżowe12,5
z wyjątkiem rodz. 557-5, 6, 7
4345575 do 7Maszyny do produkcji guzików z mas plastycznych, drewna i innych tworzyw8,5
4355580Maszyny i urządzenia do produkcji artykułów technicznych7
4365581, 4Maszyny i urządzenia do produkcji obuwia i do wyrobów galanterii ze skóry i tworzyw10
4375582, 3Maszyny i urządzenia do wyprawiania skór i wyrobu sztucznej skóry10
4385585, 6Maszyny i urządzenia do produkcji wyrobów futrzarskich i do wyrobu rękawiczek10
4395587Maszyny i urządzenia do wyrobu ekstraktów garbarskich8,5
44055874Maszyny i urządzenia do wyrobu farb garbarskich7
4415590Maszyny i urządzenia do wyrobów włókienniczych typu przędzin i włóknin8,5
44256Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłów rolnych5
560Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu cukrowniczego
z wyjątkiem rodz. 560-10 do 13, 42, 43, 66, 73 do 75
44356010 do 13, 42, 43, 66, 73 do 75Łapacze liści, słomy, miazgi wysłodkowej, koła podnośne, pompy do buraków, wirówki cukrownicze, automatyczne dyfuzje ciągłe, urządzenia do suszenia wysłodków8,5
4445610, 1, 2, 5, 40, 30, 34, 35, 36Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu piwowarsko-słodowniczego

z wyjątkiem rodz. 561-00, 202, 203, 31, 6

7
44556100, 202, 203, 31Kadzie zalewne, urządzenia i aparaty fermentowni piwa, naczynia leżakowe, kadzie fermentacyjne otwarte i zamknięte4
4465616Maszyny, urządzenia i aparaty do produkcji wód gazowych, maszyny impregnacyjne12,5
447562Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu drożdżowego8,5
448563Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu spirytusowego7
449564Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu octowego7
450565Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu ziemniaczanego7
451566Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu owocowo-warzywnego7
452567

571

1Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu zbożowo-młynarskiego oraz do produkcji makaronu7
453568Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu piekarniczego10
z wyjątkiem rodz. 568-40 do 48
45456840-46Piece piekarnicze ceramiczne7
45556847, 48Piece piekarnicze cyklotermiczne i specjalne14
45657Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłów spożywczych8,5
570Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu cukierniczego
457571Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu koncentratów spożywczych8,5
z wyjątkiem rodz. 571-1, 30, 31, 8
45857130, 31, 8Autoklawy do hydrolizy, neutralizatory stalowe, neutralizatory i hydrolizatory betonowe lub murowane33
4595720-5, 80Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu tytoniowego7
4605726, 81Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu zielarskiego10
461573Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu mięsnego14
462574Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu rybnego12,5
4635750Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu tłuszczowego8,5
Maszyny i urządzenia do produkcji oleju i margaryny
4641, 2Maszyny i urządzenia do produkcji mydeł i proszków do prania oraz do pozostałego przetwórstwa tłuszczowego8,5
465576Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu mleczarskiego8,5
466577Maszyny, urządzenia i aparaty przemysłu jajczarsko-drobiarskiego10
467578Maszyny i urządzenia gastronomiczne12,5
468579Inne maszyny, urządzenia i aparaty przemysłów spożywczych7
z wyjątkiem rodz. 579-000, 003, 01, 02
469579000, 003, 01, 02Destruktory, młynki młotkowe, maszyny i urządzenia do przerobu odpadów zwierzęcych20
47058Maszyny do robót ziemnych budowlanych i drogowych17
580Maszyny do robót ziemnych i fundamentowych
z wyjątkiem wibromlotów
471581Maszyny do robót budowlanych20
z wyjątkiem rodz. 581-2, 31 i 4
4725812, 31, 4Wibratory, zacieraczki do tynku i wibromloty50
473582Maszyny do robót drogowych17
z wyjątkiem rodz. 582-001, 115, 22, 3, 10
474582001Walce statyczne10
475582115Pojemniki do bitumu stalowe powyżej 20.000 l pojemności7
47658222Odśnieżarki o mocy silników powyżej 120 KM7
4775823Szczotki mechaniczne i osprzęt roboczy do utrzymania dróg25
47858210Maszyny do budowy nawierzchni betonowych10
4795830Koparki i zwałowarki w kopalniach odkrywkowych węgla4
4805831Koparki w piaskowniach przemysłu węglowego4
481584Maszyny do robót torowych12,5
48259Maszyny rolnicze i gospodarki leśnej10
590-599Maszyny rolniczy i gospodarki leśnej
5506URZĄDZENIA TECHNICZNE4
60Zbiorniki naziemne
600, 601Zbiorniki naziemne i cegły, betonowe i żelbetowe
z wyjątkiem:
551600, 601- zbiorników z wykładziną chemoodporną dla

kwasu ponitracyjnego

10
552602Zbiorniki naziemne drewniane7
553603Zbiorniki naziemne z tworzyw naturalnych i sztucznych4
554604Zbiorniki naziemne stalowe4
z wyjątkiem zbiorników przeznaczonych dla:
555604- produktów naftowych5
556604- kwasów i ługów oraz nitrozy7
557604- kwasu siarkowego rozcieńczonego i

solanki amoniakalnej

12,5
558605Zbiorniki naziemne z metali nieżelaznych10
55961Urządzenia rozdzielcze i aparatura energii elektrycznej:5
610 do 615- stałe
560610 do 615- przewoźne14
56162Urządzenia tele- i radiotechniczne7
620Urządzenia radionadawcze
562621Urządzenia radiokomunikacyjne12,5W przypadkach ekonomicznie uzasadnionych dopuszcza się amortyzowanie tych urządzeń łącznie z systemami antenowymi wg stawki 12,5%
563622Urządzenia elektrostatyczne8,5
564623Urządzenia teletransmisji przewodowej7
z wyjątkiem zasilaczy (wzmacniaków) prostownikowych ujętych w poz. 567
5656237Urządzenia telefoniczne systemów nośnych na liniach wysokiego napięcia i urządzenia telefonii na przewodach zawieszonych pod przewodami wysokiego napięcia4
566624Urządzenia alarmowe i sygnalizacyjne8,5
567626, 627, 6230 i 1Łącznice telefoniczne, telegraficzne łącznie z telegraficznymi zasilaczami (wzniacniakami) prostownikowymi5
568629Inne urządzenia tele- i radiotechniczne7Dla urządzeń przenośnych współczynnik 1,8
56963Urządzenia elektroenergetyczne przetwórcze i zasilające5
630Transformatory
570631Zespoły prostownikowe4
571632Kondensatory statyczne5
572633, 634Baterie akumulatorów elektrycznych stałych trakcyjnych i przewoźnych20
57364Dźwigi i przenośniki (transportery)7
640Dźwigi osobowe i towarowe
574641Dźwigniki, wciągniki i wciągarki przejezdne oraz nieprzejezdne, kołowroty i wyciągi14
z wyjątkiem rodz. 641-63, 70, 71, 84
57564163Kołowroty10
57664170Wyciągi kopalniane4
57764171Wyciągi kopalniane przy głębieniu szybów7
57864184Wyciągi (napędy) kolei linowych5
579642Żurawie (dźwigi przeładunkowe)10
z wyjątkiem rodz. 642-3 pracujących w budownictwie
5806413Żurawie jezdniowe pracujące w budownictwie14
581643Przenośniki14
z wyjątkiem:
582643- urządzeń (przenośników) mechanizacji

poczty

10
5836440, 1, 2, 3, 4Przenośniki w kopalniach i w zakładach przetwórczych rud i węgla17
5846445Przenośniki kopalń odkrywkowych5
5856446Przenośniki zakładów przeróbki mechanicznej węgla i rud8,5
586645Przenośniki powietrzne i wodne7
587646Suwnice i wsadzarki5
588647Przesuwnice, obrotnice i wywrotnice4
589646Towarowe kolejki linowe i dźwignice linowe4
59065Pozostałe urządzenia przemysłowe10
650Przekładnie
591651Przewody (z rur) sieci technologicznych wewnątrzzakładowych5
z wyjątkiem rodz. 651-6, 7
5926516,7Przewody (z rur) sieci technologicznych wewnątrzzakładowych z żeliwa krzemowego i ołowiane12,5
593652, 653Urządzenia wentylacyjne i urządzenia klimatyzacyjne użytkowane:7
- w warunkach normalnych
594- w warunkach utrudnionych (przepływ przez

urządzenia powietrza zanieczyszczonego

pyłami lub gazami powodującymi korozję)

12,5
595654Urządzenia techniczne i technologiczne do uzdatniania wody i do oczyszczania ścieków8,5
z wyjątkiem rodz. 654-5
5966545Urządzenia do dezynfekcji wody10
597655Urządzenia do oczyszczania gazów7
598656Urządzenia do odpopielania i odżużlania7
599657Akumulatory hydrauliczne4
600659Pozostałe urządzenia przemysłowe nie wymienione7
60166Urządzenia nieprzemysłowe4
660Wagi wozowe, wagonowe i inne wbudowane
602661Urządzenia pralni10
z wyjątkiem rodz. 661-2, 3 i 4
6036612, 3, 4Urządzenia pralni: wirówki i prasownice do bielizny oraz prasy do bielizny i odzieży5
604662Projektory stacjonarne 35 mm i 70 mm, rzutniki, epidiaskopy i inne urządzenia projekcyjne12,5
z wyjątkiem rodz. 662-1 i 5
6056621Projektory przenośne 16 mm i 35 mm14
6066625Ekrany kinowe20
607663Urządzenia gaśnicze7
608664Urządzenia do przeprowadzania badań technicznych14
z wyjątkiem rodz. 664-1
6096641Aparaty kontrolno-pomiarowe elektryczne i elektroniczne do mierzenia wielkości elektrycznych i nieelektrycznych20
610668Urządzenia techniczne teatralne5
611669Inne urządzenia nieprzemysłowe7
612680Urządzenia zabezpieczenia ruchu pociągów5
613681Kontenery14Współczynnik 1,8
6507ŚRODKI TRANSPORTOWE4
70, 73Tabor szynowy naziemny
z wyjątkiem rodz. 700-52 oraz 700-706-7
65170052Wagony towarowe samowyładowcze5
652700-7067Drezyny i przyczepy do drezyn12,5
653710Kolejowy tabor szynowy podziemny7
710-712Lokomotywy
z wyjątkiem lokomotyw akumulatorowych rodz. 710-01 do 03, 711-01 do 03, 712-01 do 03
654710-71201 do 03Lokomotywy akumulatorowe12,5
655710-71210-14Wozy kopalniane12,5
656720-8Tramwajowy tabor szynowy (normalno- i wąskotorowy)4
720, 721Tramwajowy tabor szynowy
65774Pojazdy mechaniczne17
740Motocykle
6587410,1Samochody osobowe drogowe i terenowe17
74200, 01, 10, 11, 30, 31z wyjątkiem mikrobusów (ujętych w poz. 659 i 665)
65974200-02, 10-12, 20-22, 30-32Samochody dostawcze i ciężarowe o ładowności *) do 2,5 ton oraz mikrobusy do 12 miejsc (mikrobusy powyżej 12 miejsc ujęto w poz. 665)20
66074203-04, 13-14, 23-24, 33-34

43-44

Samochody ciężarowe i ciągniki siodłowe o ładowności powyżej 2,5 ton do 7 ton z wyjątkiem samowyładowczych17
661742jak wyżejSamochody ciężarowe i ciągniki siodłowe o ładowności powyżej 2,5 ton do 7 ton - samowyładowcze20
66274225, 35, 45Samochody ciężarowe i ciągniki siodłowe o ładowności powyżej 7 ton do 14 ton17
66374226, 36, 46Samochody ciężarowe i ciągniki siodłowe o ładowności powyżej 14 ton14
6647440,1Autobusy i autokary20
- z silnikiem o mocy do 155 KM
(z wyjątkiem mikrobusów ujętych w poz. 659)
6652,3- z silnikiem o mocy powyżej 155 KM14
6667430, 1, 3-8Samochody specjalne (dźwigi, cysterny, zbiorniki cementu, chłodnie, warsztaty, samochody specjalne dla celów kulturalno-oświatowych, gospodarki komunalnej, barobusy itp.)

z wyjątkiem rodz. 743-2

8,5w zależności od specyfiki i zainstalowanych w samochodach urządzeń współczynniki do 2
6677432Samochody pożarnicze10
6687450,1Trolejbusy i samochody ciężarowe o napędzie elektrycznym12,5
669746Ciągniki12,5
670Przyczepy i naczepy (z wyjątkiem przyczep i naczep mieszkalnych oraz gospodarczych):14
7470, 1- ciężarowe o ładowności do 19 ton
7480, 1, 2 i 3oraz autobusowe
671747

748

jak wyżej- ciężarowe o ładowności powyżej 19 ton i

rolnicze-ciągnikowe

12,5
672747

748

Przyczepy i naczepy mieszkalne oraz gospodarcze12,5
67375Tabor konny12,5
750 do 755Tabor konny
67476Pozostały tabor bezszynowy12,5
760 do 764Pozostały tabor bezszynowy
6757680, 3Wagony kolei wahadłowej dwulinowej oraz rewizyjno-ratownicze8,5
6767681Wagony kolei okrężnej dwulinowej10
6777682, 4Krzesełka kolei okrężnej jednolinowej i krzesełka siodłowe12,5
67877Tabor pływający5Dopuszcza się zwiększenie stawki przez armatorów, jak również możliwość jej różnicowania w poszczególnych okresach w zależności od rodzaju statku i koniunktury na rynku żeglugowym przy zachowaniu zasady amortyzacji degresywnej
Tabor transportu morskiego
770, 771Statki morskie: towarowe, pasażerskie, rybackie i promy
67977013Kontenery pływające12,5
6807720-2, 8Tabor techniczny i ratowniczy morski (doki, pontony itp.)4
Tabor transportu śródlądowego
681773

774

1, 2

0, 2 i 3

Statki pasażerskie, promy, holowniki, pchacze, statki inspekcyjne, barki holowane, motorówki, pogłębiarki, lodołamacze i pozostały tabor z napędem i bez napędu5
z wyjątkiem rodz. 773-1010, 773-203, 774-1, 774-8
6827731010Wodoloty oraz łodzie różnego typu10
683773203Barki pchane oraz szalandy7
7741
684774

778

8Pozostały tabor techniczny i ratowniczy oraz inny tabor pływający4
6857830, 31, 32Tabor lotniczy12,5
780Samoloty pasażersko-transportowe do 5,7 ton
68678033Samoloty pasażersko-transportowe powyżej 5,7 ton10
687781Śmigłowce (wiropłaty)10
688782Szybowce17
7008NARZĘDZIA, PRZYRZĄDY, RUCHOMOŚCI I WYPOSAŻENIE17
800Narzędzia, przyrządy, sprawdziany itp.
701801Wyposażenie laboratoryjne17
z wyjątkiem rodz. 801-0
7028010Elektroniczna aparatura kontrolno-pomiarowa do przeprowadzania badań laboratoryjnych20
703802Sprzęt i wyposażenie medyczne (aparatura)10
z wyjątkiem rodz. 802-0
7048020Aparaty i sprzęt hydro- i mechanoterapii20
705803Maszyny biurowe oraz dalekopisy do maszyn matematycznych12,5
706804Wyposażenie cyrków20
707805Wyposażenie teatrów, kin itp.7
wyjątkiem rodz. 668, 805-0
7088050Instrumenty muzyczne5
709806Kioski, budki, domki campingowe o kubaturze poniżej 100 m3:8,5
- o konstrukcji trwałej i mieszanej na

fundamencie trwałym

710- o konstrukcji drewnianej lub innej

nietrwałej na fundamencie trwałym

12,5
711- pozostałe17
712808Inne nie wymienione14
*) Przez ładowność rozumie się określony przez wytwórcę ciężar ładunku, jaki może być przewieziony przez dany samochód; nie wlicza się do ładowności wagi załogi, paliwa, wyposażenia itp.

Objaśnienia do wykazu:

1.
Jeżeli w wykazie nie przewidziano stawek dla określonych maszyn, urządzeń i środków transportowych, to do czasu ustalenia tych stawek w trybie przewidzianym w uchwale należy stosować stawkę 12,5%.
2.
Budynki i budowle o konstrukcji trwałej - oznaczone w wykazie literą "t" - są to obiekty o konstrukcji nośnej pionowej (jak ściany, słupy, filary itp.), wykonanej z betonu, żelbetu, kamienia, stali lub innych materiałów o podobnej trwałości. W obiektach mostów i wiaduktów decyduje materiał o tej samej trwałości, użyty do konstrukcji nośnej, a w drogach - rodzaj podłoża nośnego.
3.
Budynki i budowle o konstrukcji drewnianej lub innej nietrwałej - oznaczone w wykazie literą "n" - są to obiekty o konstrukcji nośnej, jak w p. 2, wykonanej z drewna, materiałów drewnopochodnych, muru pruskiego, gliny, blachy falistej i innych materiałów o podobnej trwałości. Do budynków i budowli nietrwałych zalicza się również obiekty o konstrukcji nośnej mieszanej, to jest wykonanej z materiałów trwałych i nietrwałych.
4.
Od budynków i budowli użytkowanych w warunkach pogorszonych, które oznaczono w wykazie literą "P", lub w warunkach złych, które oznaczono w wykazie literą "Z", nie przystosowanych do tych warunków, jeżeli chodzi o konstrukcję lub tworzywo albo zabezpieczenie antykorozyjne, dokonuje się odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu podwyższonych stawek amortyzacyjnych. W tym celu należy przemnożyć właściwe dla danych budynków lub budowli stawki amortyzacyjne zawarte w wykazie, a ustalone dla warunków normalnych - przez współczynnik:

1,2 - w razie warunków pogorszonych ("P"),

1,4 - w razie warunków złych ("Z"),

Za pogorszone warunki użytkowania uważa się eksploatację budynku lub budowli pod ciągłym działaniem wody, par wodnych, znacznych drgań, nagłych zmian temperatury oraz innych działań powodujących przyspieszenie zużycia obiektu.

Za złe warunki użytkowania uważa się eksploatację budynku lub budowli pod ciągłym wpływem silnej agresji chemicznej, w razie gdy są to obiekty, w których wytwarza się, stosuje w produkcji lub przechowuje agresywne środki chemiczne. Dotyczy to również wypadków silnego działania na budynek lub budowlę agresywnych środków chemicznych rozproszonych w atmosferze, wodzie lub wydzielających się w postaci oparów, których źródłem są inne obiekty, znajdujące się w pobliżu.

5.
Od maszyn, urządzeń i środków transportu użytkowanych w warunkach pogorszonych w stosunku do przeciętnych lub wymagających szczególnej sprawności technicznej (np. pod ziemią, pod wpływem agresji chemicznej, w warunkach terenowych), a do tego nie przystosowanych, dokonuje się odpisów amortyzacyjnych przy pomocy podwyższonych stawek amortyzacyjnych. W tym celu należy przemnożyć właściwe dla danych środków trwałych stawki amortyzacyjne przez współczynniki zawarte w wykazie. Współczynniki te mają charakter maksymalny; za zgodą jednostki nadrzędnej mogą być również stosowane niższe od podanych w wykazie współczynniki, nie mniej jednak niż 1,2. W pozostałych wypadkach stawki amortyzacyjne mnoży się przez współczynnik 1,2.
6.
Od samochodów ciężarowych i autobusów, użytkowanych przez jednostki nie zaliczone do branży "Transport samochodowy publiczny i branżowy", można dokonywać odpisów amortyzacyjnych według obniżonych stawek amortyzacyjnych (§ 8 ust. 5 uchwały); w tym celu należy przemnożyć właściwe dla danych pojazdów stawki amortyzacyjne przez współczynnik 0,8.
7.
Od maszyn, urządzeń, narzędzi, przyrządów, ruchomości i wyposażenia, stanowiących przedmiot stałego, odpłatnego najmu (bez obsługi) na rzecz ludności, w tym także rolników, dokonuje się odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu właściwych dla tych środków stawek amortyzacyjnych przeliczonych według współczynnika 1,4.
8.
Podwyższone stawki amortyzacyjne dla budynków, budowli oraz maszyn lub urządzeń technicznych, których przewidywany okres użytkowania jest z powodu ograniczonych zasobów złóż lub czasu produkcji określonych produktów bądź ograniczonego z góry użytkowania (§ 4 ust. 2 uchwały) krótszy od okresu użytkowania przyjętego za podstawę stawki amortyzacyjnej zawartej w wykazie, przy czym obiekty te po ukończeniu okresu użytkowania ulegną likwidacji lub nie będą w ogóle użytkowane, oblicza się według wzoru:

100

So = ---------

Es

zaś w wypadkach używanych środków trwałych według

wzoru:

Wp1 x 100

So = ------------------

Wp2 x Es

w których:

So = roczna stawka amortyzacyjna,

Wp1 = nie umorzona część wartości początkowej (brutto) środka trwałego na dzień ustalenia podwyższonej stawki amortyzacyjnej,

Wp2 = wartość początkowa (brutto) środka trwałego, dla którego ustala się podwyższoną stawkę amortyzacyjną,

Es = przewidywany skrócony okres użytkowania budynku, budowli, maszyny i urządzenia technicznego w latach.

Uzasadnienie skróconego okresu użytkowania powinno wynikać z odpowiedniej dokumentacji.

Ustalone w ten sposób stawki amortyzacyjne podlegają weryfikacji co najmniej co 5 lat (w latach kończących się na 0 i 5) w celu uwzględnienia ewentualnych zmian okresu użytkowania środków trwałych. Łączny okres użytkowania po weryfikacji nie może być jednak dłuższy od przyjętego za podstawę stawki amortyzacyjnej zawartej w wykazie.

Zasady te mają odpowiednie zastosowanie, przy ustalaniu przez zjednoczenia (jednostki równorzędne) lub przedsiębiorstwa stawek amortyzacyjnych dla samochodów specjalnych, z tym że przewidywany ze względu na typ pojazdu (podwozie i inne cechy) okres ich użytkowania nie może być krótszy ani dłuższy od granicznych okresów użytkowania przyjętych za podstawę stawki amortyzacyjnej, zawartej w wykazie.

9.
Podwyższone stawki amortyzacyjne dla budowli związanych z eksploatacją złóż górniczych, wyliczone według zasad określonych w punkcie 8, nie mogą być niższe od dolnej granicy ani wyższe od górnej granicy stawek podanych w wykazie w granicach "od" - "do".
10.
Od maszyn i urządzeń, zaliczonych do grupy 4-6 klasyfikacji rodzajowej środków trwałych, charakteryzujących się szczególnie szybkim postępem techniczno-ekonomicznym (§ 4 ust. 2 pkt 3 uchwały) dokonuje się odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu podwyższonych za pomocą współczynników stawek amortyzacyjnych. Wykaz branż i przedsiębiorstw, rodzajów maszyn i urządzeń oraz współczynników określają odrębne przepisy.
11.
Stawki amortyzacyjne dla używanych środków trwałych zakupionych lub nieodpłatnie przejętych oraz dla zmodernizowanych w drodze inwestycji maszyn, urządzeń i środków transportowych, uprzednio już użytkowanych, ustala się według zasad podanych w ust. 8.
12.
Stawki amortyzacyjne dla budynków i budowli, których wartość początkowa uległa podwyższeniu na skutek rozbudowy lub przebudowy dokonanej w drodze inwestycji, ustala się po ich zakończeniu według zasad podanych w ust. 8. Przewidywany okres użytkowania (Es) dla tych obiektów stanowi różnica między okresem użytkowania, przyjętym do ustalenia stawki amortyzacyjnej zawartej w wykazie, a dotychczasowym okresem użytkowania budynku lub budowli, zaokrąglonym do pełnych lat; jeżeli rozbudowa lub przebudowa obiektu powoduje przedłużenie okresu jego użytkowania, to różnicę tę można powiększyć o okres nie dłuższy od 1/3 okresu użytkowania przyjętego do ustalenia stawki amortyzacyjnej zawartej w wykazie.
13.
Jeżeli dla określonego środka trwałego istnieje obowiązek obliczenia podwyższonej stawki amortyzacyjnej, przy czym zachodzą jednocześnie dwie lub więcej okoliczności, o których mowa w uchwale, wówczas stosuje się do tego środka tę stawkę amortyzacyjną, która jest wyższa.
14.
Stawki amortyzacyjne, obliczone według zasad określonych w ust. 1-13, zaokrągla się w górę, ustalając je w wysokości najbliższej następujących stawek: 50%, 33%, 25%, 20%, 17%, 14%, 12,5%, 10%, 8,5%, 7%, 5%, 4%, 3%, 2,5%, 2%, 1,5% i 1%.
* Z dniem 1 stycznia 1976 r. rozciąga się przepisy nin. uchwały na przedsiębiorstwo "Polskie Koleje Państwowe", zgodnie z § 1 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 20 września 1975 r. w sprawie rozciągnięcia przepisów uchwały Rady Ministrów w sprawie amortyzacji środków trwałych na przedsiębiorstwo "Polskie Koleje Państwowe" (M.P.75.30.186).
1 Z dniem 1 stycznia 1974 r. przedsiębiorstwa wymienione w § 1 ust. 1 nin. uchwały nie dokonują odpisów amortyzacyjnych od budynków stanowiących zakładowe domy mieszkalne, eksploatowane w całości lub w przeważającej części na cele mieszkalne, zgodnie z § 2 ust. 1 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 1973 r. w sprawie amortyzacji niektórych środków trwałych (M.P.73.57.326).
2 Z dniem 1 stycznia 1975 r. przedsiębiorstwa wymienione w § 1 ust. 1 nin. uchwały nie dokonują odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych użytkowanych w całości lub w przeważającej części na cele działalności przyzakładowych żłobków, przedszkoli i świetlic dziecięcych, prowadzonych w formie zakładów budżetowych, zgodnie z § 1 ust. 1 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 19 listopada 1974 r. w sprawie amortyzacji niektórych środków trwałych (M.P.74.40.235).

 Z dniem 1 stycznia 1974 r. przedsiębiorstwa wymienione w § 11 ust. 2 nin. uchwały nie dokonują odpisów amortyzacyjnych od budynków stanowiących zakładowe domy mieszkalne, zgodnie z § 2 ust. 2 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 1973 r. w sprawie amortyzacji niektórych środków trwałych (M.P.73.57.326).

Z dniem 1 stycznia 1975 r. przedsiębiorstwa wymienione w § 11 ust. 2 nin. uchwały nie dokonują odpisów amortyzacyjnych na wymianę środków trwałych użytkowanych w całości lub w przeważającej części na cele działalności przyzakładowych żłobków, przedszkoli i świetlic dziecięcych, prowadzonych w formie zakładów budżetowych, zgodnie z § 1 ust. 1 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 19 listopada 1974 r. w sprawie amortyzacji niektórych środków trwałych (M.P.74.40.235).

3 Załącznik:

-zmieniony przez § 1 zarządzenia Ministra Finansówz dnia 30 sierpnia 1973 r. w sprawie uzupełnienia wykazu stawek amortyzacyjnych (M.P.73.39.236) z dniem 1 stycznia 1974 r.

- zmieniony przez § 1 zarządzenia Ministra Finansów z dnia 1 września 1976 r. w sprawie zmiany stawki amortyzacyjnej (M.P.76.37.167) z dniem 1 stycznia 1977 r.