Rozdział 3 - Formy ochrony przyrody - Ochrona przyrody.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2001.99.1079 t.j.

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 2004 r.

Rozdział  3

Formy ochrony przyrody

Art.  13. 

1. Poddanie pod ochronę następuje przez:

1) tworzenie parków narodowych,

2) uznawanie określonych obszarów za rezerwaty przyrody,

3) tworzenie parków krajobrazowych,

4) wyznaczanie obszarów chronionego krajobrazu,

5) wprowadzanie ochrony gatunkowej roślin i zwierząt,

6) wprowadzanie ochrony w drodze uznania za:

a) pomniki przyrody,

b) stanowiska dokumentacyjne,

c) użytki ekologiczne,

d) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe.

2. Obszary wymienione w ust. 1 w pkt 1-4 tworzą krajowy system obszarów chronionych. System ten stanowi układ przestrzenny wzajemnie uzupełniających się form ochrony przyrody, łączonych korytarzami ekologicznymi.

3. Poddanie pod ochronę przez tworzenie parków narodowych lub uznawanie za rezerwaty przyrody obszarów, które stanowią nieruchomości nie będące własnością Skarbu Państwa, następuje za zgodą właściciela, a przy braku tej zgody - w trybie wywłaszczenia za odszkodowaniem.

Art.  13a. 

1. Dla obszarów objętych formami ochrony określonymi w art. 13 ust. 1 pkt 1-3 sporządza się i realizuje plan ochrony.

2. Projekt planu ochrony dla określonego obszaru sporządza organ zarządzający albo sprawujący bezpośredni nadzór nad tym obszarem, w ciągu 5 lat od dnia utworzenia parku narodowego, rezerwatu przyrody lub parku krajobrazowego.

3. Projekt planu ochrony podlega zaopiniowaniu przez zainteresowane jednostki samorządu terytorialnego, w terminie jednego miesiąca od dnia jego przedłożenia. Niezłożenie opinii w przewidzianym terminie uznaje się za brak uwag do projektu.

4. Ustalenia zawarte w planie ochrony są wiążące dla miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

5. Minister właściwy do spraw środowiska w drodze rozporządzenia ustanawia plan ochrony dla obszarów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1 i art. 23 ust. 5.

6. Wojewoda, z zastrzeżeniem ust. 5, w drodze rozporządzenia, ustanawia plan ochrony dla obszarów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 2 i 3.

7. Ustanowienie planu ochrony zobowiązuje właściwe gminy do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru objętego planem ochrony lub dokonania zmian w obowiązującym planie miejscowym, w terminie jednego roku od dnia wejścia w życie aktu ustanawiającego plan ochrony. Koszt sporządzenia lub zmiany planu miejscowego obciąża budżet państwa.

8. Jeżeli rada gminy w przypadku, o którym mowa w ust. 7, nie podejmie w wyznaczonym terminie uchwały o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, wojewoda wzywa gminę do podjęcia takiej uchwały w terminie nie dłuższym niż dwa miesiące, a po bezskutecznym upływie tego terminu sporządza plan w formie aktu prawa miejscowego. Przyjęty w tym trybie miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wywołuje takie skutki prawne, jak miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego uchwalony przez radę gminy.

9. 8  Postanowienia ust. 4 stosuje się odpowiednio do ustaleń zawartych w aktach powołujących formy ochrony przyrody określone w art. 13 ust. 1 pkt 4-6.

Art.  13b. 

1. Plany ochrony dla parków narodowych, rezerwatów przyrody oraz parków krajobrazowych sporządza się na okres 20 lat, z uwzględnieniem:

1) charakterystyki i diagnozy (oceny) stanu przyrody,

2) identyfikacji i oceny zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych,

3) charakterystyki i oceny uwarunkowań społecznych i gospodarczych,

4) analizy skuteczności dotychczasowych sposobów ochrony,

5) charakterystyki i oceny stanu zagospodarowania przestrzennego.

2. Plany ochrony dla parku narodowego oraz rezerwatu przyrody zawierają w szczególności:

1) cele ochrony z uwzględnieniem przyrodniczych i społecznych uwarunkowań ich realizacji,

2) obszary ochrony ścisłej, częściowej i krajobrazowej,

3) program działań ochronnych na obszarach ochrony ścisłej, częściowej i krajobrazowej,

4) sposoby eliminacji lub minimalizacji zagrożeń dla przyrody,

5) obszary i sposoby ich udostępniania dla celów naukowych, dydaktycznych, edukacyjnych, turystycznych i rekreacyjnych,

6) ustalenia do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

3. Plany ochrony dla parku krajobrazowego zawierają w szczególności:

1) cele ochrony z uwzględnieniem przyrodniczych, społecznych i gospodarczych uwarunkowań ich realizacji,

2) obszary działań ochronnych,

3) zakres prac związanych z ochroną przyrody i kształtowaniem krajobrazu obszarów wymienionych w pkt 2,

4) sposoby eliminacji lub minimalizacji zagrożeń dla przyrody,

5) obszary i sposoby ich udostępniania dla celów naukowych, dydaktycznych, edukacyjnych, turystycznych i rekreacyjnych oraz dla innych form gospodarowania,

6) ustalenia do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

4. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady sporządzania projektu planu ochrony dla:

1) parku narodowego,

2) rezerwatu przyrody,

3) parku krajobrazowego,

uwzględniając formy ochrony przyrody, charakterystykę ekosystemów oraz dopuszczalne sposoby gospodarczego korzystania z zasobów przyrody w parkach krajobrazowych oraz kierując się potrzebą ochrony różnorodności biologicznej.

5. Dla parków narodowych lub rezerwatów przyrody, dla których nie sporządzono planów ochrony, organ sprawujący bezpośredni nadzór sporządza projekt rocznych zadań ochronnych, ustanawianych w drodze rozporządzenia przez właściwe organy. Zadania te obejmują:

1) identyfikację i opis zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz sposoby ich eliminacji,

2) sposoby i zakres prowadzenia ochrony czynnej.

6. Plany ochrony dla rezerwatów przyrody, o których mowa w art. 23 ust. 3, lub parków krajobrazowych położonych na terenie dwu lub więcej województw właściwi wojewodowie ustanawiają, w porozumieniu, w drodze rozporządzeń.

Art.  14. 

1. Park narodowy obejmuje obszar chroniony, wyróżniający się szczególnymi wartościami naukowymi, przyrodniczymi, społecznymi, kulturowymi i wychowawczymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1.000 ha, na którym ochronie podlega całość przyrody oraz swoiste cechy krajobrazu.

2. Wszelkie działania na terenie parku narodowego podporządkowane są ochronie przyrody i mają pierwszeństwo przed wszystkimi innymi działaniami.

3. Nadrzędnym celem parku narodowego jest poznanie, zachowanie całości systemów przyrodniczych danego terenu, wraz z warunkami ich funkcjonowania, oraz odtwarzanie zniekształconych i zanikłych ogniw rodzimej przyrody.

4. Na obszarach graniczących z parkiem narodowym wyznacza się otulinę.

5. W otulinie, o której mowa w ust. 4, może być utworzona strefa ochronna zwierząt łownych, której obszar nie podlega włączeniu w granice obwodów łowieckich.

5a. Minister właściwy do spraw środowiska, w drodze rozporządzenia, ustanawia strefę ochronną zwierząt łownych, określa obszary wchodzące w jej skład oraz szczegółowe zasady utrzymania właściwej liczebności i struktury populacji poszczególnych gatunków zwierząt łownych. Minister właściwy do spraw środowiska, wydając rozporządzenie, będzie kierował się potrzebą:

1) ochrony zwierząt łownych w parkach narodowych,

2) stworzenia strefy bezpieczeństwa dla zwierząt łownych wychodzących na żerowiska poza granice parku narodowego,

3) utrzymania właściwej liczebności i struktury populacji poszczególnych gatunków zwierząt łownych na obszarze parku narodowego w celu zachowania równowagi przyrodniczej.

5b. Gospodarowanie zwierzętami łownymi w strefie, o której mowa w ust. 5, należy do zadań dyrektora parku narodowego.

6. Park narodowy jest udostępniany społeczeństwu na warunkach określonych w planie ochrony. Warunki udostępniania parku narodowego obejmują w szczególności czas oraz wyznaczone miejsca, w których możliwe jest przebywanie ludzi.

6a. Za wstęp lub korzystanie z wartości przyrody parku narodowego, jego urządzeń i obiektów mogą być pobierane opłaty, których stawki ustala dyrektor parku narodowego. Stawka opłaty za wstęp do parku narodowego nie może przekroczyć 0,75% najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników, określonego na podstawie Kodeksu pracy. Opłaty są przeznaczane na utrzymanie infrastruktury turystycznej i edukacyjnej parku narodowego oraz inne zadania z zakresu ochrony przyrody.

7. Utworzenie parku narodowego, powiększenie lub zmniejszenie jego obszaru następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, które określa:

1) nazwę parku narodowego,

2) jego obszar,

3) otulinę,

4) nieruchomości Skarbu Państwa nie przechodzące w trwały zarząd parku narodowego,

5) zakazy właściwe dla danego parku narodowego wybrane spośród wymienionych w art. 23a.

7a. Likwidacja parku narodowego może nastąpić w drodze rozporządzenia Rady Ministrów, wyłącznie w razie bezpowrotnej utraty jego wartości przyrodniczych i kulturowych.

7b. Utworzenie, powiększenie, zmniejszenie lub likwidacja parku narodowego może nastąpić tylko po uzgodnieniu z właściwymi miejscowo organami zainteresowanych jednostek samorządu terytorialnego, na których obszarze działania planuje się powyższe zmiany, oraz po zaopiniowaniu, w terminie jednego miesiąca od dnia przedłożenia tych zmian, przez zainteresowane organizacje pozarządowe. Niezłożenie opinii w przewidzianym terminie uznaje się za brak uwag.

8. Minister właściwy do spraw środowiska nadaje statut parku narodowego w drodze rozporządzenia, kierując się zasadami ochrony przyrody na obszarze parku.

9. Projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w części dotyczącej parku narodowego i jego otuliny wymagają uzgodnienia z dyrektorem parku narodowego.

10. Nieruchomości Skarbu Państwa, z zastrzeżeniem ust. 7 pkt 4 i ust. 10a, położone w granicach parku narodowego, zostają oddane w trwały zarząd parku narodowego, na zasadach określonych w przepisach o gospodarce nieruchomościami.

10a. Administrowanie obszarami morskimi, wchodzącymi w skład parku narodowego, regulują odrębne przepisy.

11. Zmiana sposobu wykorzystania gruntu lub nieruchomości położonej w granicach parku narodowego wymaga zgody dyrektora parku narodowego. Dyrektorowi parku narodowego przysługuje prawo pierwszeństwa przy przejęciu w zarząd lub zakupie tej nieruchomości na rzecz parku narodowego.

12. Plany zagospodarowania przestrzennego dotyczące obszarów, w których skład wchodzi park narodowy wraz z otuliną, wymagają uzgodnienia z dyrektorem parku narodowego.

13. W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody grunty objęte ochroną ścisłą, częściową lub krajobrazową, budynki i budowle trwale z gruntem związane, służące bezpośrednio osiąganiu celów z zakresu ochrony przyrody, są zwolnione z podatków i opłat określonych w innych ustawach, z wyjątkiem podatku leśnego obliczanego według zasad określonych dla lasów ochronnych oraz podatku rolnego od gruntów rolnych obliczanego według zasad określonych w odrębnych ustawach.

13a. 9  (skreślony).

Art.  15. 

Park narodowy jest państwową jednostką budżetową.

Art.  16. 

1. Parkiem narodowym zarządza dyrektor parku narodowego.

2. Dyrektora parku narodowego powołuje minister właściwy do spraw środowiska po zasięgnięciu opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia o opinię.

2a. Minister właściwy do spraw środowiska odwołuje dyrektora parku narodowego po wyrażeniu opinii przez Państwową Radę Ochrony Przyrody w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia o opinię, z wyjątkiem przypadków odwołania z przyczyn, o których mowa w art. 52 Kodeksu pracy.

3. Dyrektor parku narodowego reprezentuje Skarb Państwa w obrocie cywilnoprawnym w zakresie zarządzanego mienia i realizuje zadania określone w statucie, o którym mowa w art. 14 ust. 8.

4. Przy dyrektorze parku narodowego działa rada parku jako organ opiniodawczy i doradczy dyrektora parku narodowego.

4a. Minister właściwy do spraw środowiska, w drodze zarządzenia, powołuje radę parku narodowego spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli:

1) nauki,

2) praktyki,

3) właściwego terytorialnie samorządu gminnego,

4) organizacji społecznych,

5) organizacji gospodarczych

na trzyletnią kadencję, określając jej skład i zakres działania.

5. Dyrektor parku narodowego wydaje, na podstawie odrębnych przepisów, decyzje administracyjne w sprawach ochrony przyrody na terenie parku narodowego.

6. Dyrektor parku narodowego ma prawo:

1) wnoszenia i popierania aktu oskarżenia w postępowaniu uproszczonym w sprawach o przestępstwa z art. 290 i 291 Kodeksu karnego, jeżeli przedmiotem przestępstwa jest drewno z parku narodowego,

2) prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia oraz udziału w rozprawach przed kolegiami do spraw wykroczeń w charakterze oskarżyciela publicznego i wnoszenia odwołań od postanowień i orzeczeń tych kolegiów w sprawach zwalczania wykroczeń w zakresie ochrony przyrody.

7. Do wykonywania czynności, o których mowa w ust. 6, dyrektor parku narodowego może upoważnić funkcjonariusza Straży Parku.

8. Do dyrektora parku narodowego należą odpowiednio zadania i kompetencje określone w art. 5 ust. 2-4, art. 9 ust. 1 i 2, art. 10, art. 13 ust. 1 pkt 1-3, art. 13a, art. 14a ust. 1 i 2, art. 26 ust. 3 i 4, art. 30 ust. 1 pkt 10 i ust. 3 pkt 1 oraz art. 35 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679, Nr 86, poz. 958 i Nr 120, poz. 1268).

9. 10  Dyrektor parku narodowego współpracuje z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.

Art.  17. 

1. W parkach narodowych tworzy się Służbę Parków Narodowych. Do Służby Parków Narodowych zalicza się pracowników zajmujących się zarządzaniem parkami narodowymi, wykonywaniem ochrony przyrody, prowadzeniem gospodarki rezerwatowej, wykonywaniem badań naukowych i działalnością dydaktyczną, a także ochroną mienia parków narodowych oraz zwalczaniem przestępstw i wykroczeń w zakresie ochrony przyrody.

2. Pracownicy parków narodowych stanowiący Służbę Parków Narodowych mają prawo do:

1) bezpłatnego umundurowania,

2) bezpłatnego mieszkania, jeżeli stanowisko oraz charakter pracy związane są z koniecznością zamieszkania w miejscu jej wykonywania,

3) (skreślony).

2a. Bezpłatne mieszkanie, o którym mowa w ust. 2, przysługuje pracownikom zatrudnionym na stanowiskach:

1) dyrektora parku,

2) zastępcy dyrektora parku,

3) głównego księgowego,

4) głównego specjalisty do spraw ochrony przyrody,

5) głównego specjalisty do spraw dydaktyki,

6) głównego specjalisty do spraw udostępniania parku,

7) nadleśniczego,

8) konserwatora obrębu ochronnego,

9) leśniczego,

10) konserwatora obwodu ochronnego,

11) podleśniczego,

12) starszego strażnika,

13) strażnika,

14) kierownika ośrodka hodowli zwierząt,

15) kierownika szkółki,

16) komendanta Straży Parku,

17) zastępcy komendanta Straży Parku,

18) dowódcy grupy terenowej Straży Parku,

19) starszego strażnika Straży Parku,

20) strażnika Straży Parku.

2b. Przez bezpłatne mieszkanie należy rozumieć przydzielony przez park narodowy lokal mieszkalny w budynku wielomieszkaniowym lub wolno stojącym, o powierzchni nie mniejszej niż 50 m², za który pracownik uprawniony nie płaci czynszu.

2c. W przypadku:

1) braku możliwości dostarczenia mieszkania przez park narodowy uprawnionemu pracownikowi,

2) posiadania przez uprawnionego pracownika lokalu mieszkalnego, który stanowi jego własność,

wypłaca się ekwiwalent za niewykorzystywanie bezpłatnego mieszkania.

2d. Ekwiwalent, o którym mowa w ust. 2c, wypłaca się w wysokości średniej stawki czynszu w stosunkach wolnego najmu w danej miejscowości przy przysługującej maksymalnej powierzchni normatywnej dla liczby osób pozostających z pracownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym, jednak nie więcej niż za 70 m².

2e. Dla potrzeb obliczenia i wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystywanie bezpłatnego mieszkania ustala się, z zastrzeżeniem ust. 2d, następujące wielkości normatywnej powierzchni użytkowej w przeliczeniu na liczbę osób pozostających z pracownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym:

1) 35 m² - dla 1 osoby,

2) 40 m² - dla 2 osób,

3) 45 m² - dla 3 osób,

4) 55 m² - dla 4 osób,

5) 65 m² - dla 5 osób,

6) 70 m² - dla 6 lub więcej osób.

2f. Normy powierzchni użytkowej podwyższa się o 10 m², jeżeli w lokalu mieszka osoba niepełnosprawna poruszająca się na wózku.

2g. W przypadku zbiegu uprawnień do bezpłatnego mieszkania dwu i więcej osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe, zapewnia się tylko jeden lokal, o którym mowa w ust. 2b, albo wypłaca tylko jeden ekwiwalent.

2h. Minister właściwy do spraw środowiska określa, w drodze rozporządzenia:

1) tryb i szczegółowe zasady obliczania oraz tryb i terminy wypłacania ekwiwalentu za niewykorzystywanie bezpłatnego mieszkania, uwzględniając specyfikę parków narodowych oraz warunki lokalne,

2) tryb przydzielania i zwalniania mieszkań pracownikom zatrudnionym na stanowiskach, o których mowa w art. 17 ust. 2a, kierując się potrzebą zapewnienia prawidłowego funkcjonowania Służby Parków Narodowych.

3. Służba Parków Narodowych przy wykonywaniu czynności służbowych ma obowiązek noszenia munduru i korzysta z ochrony prawnej przewidzianej w przepisach prawa karnego dla funkcjonariuszy publicznych.

Art.  18. 

1. W parkach narodowych ochronę mienia, zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie ochrony przyrody wykonują funkcjonariusze Straży Parku, zaliczani do Służby Parków Narodowych.

2. Funkcjonariusz Straży Parku przy wykonywaniu zadań określonych w ust. 1 ma prawo do:

1) legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, jak również świadków przestępstwa lub wykroczenia w celu ustalenia ich tożsamości,

2) nakładania i ściągania grzywny w drodze mandatów karnych za wykroczenia przeciwko przepisom z zakresu ochrony przyrody,

3) zatrzymywania i dokonywania kontroli środków transportu w celu sprawdzenia ich ładunku oraz przeglądania zawartości bagaży w razie zaistnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary,

4) przeszukiwania pomieszczeń i innych miejsc w przypadkach uzasadnionego podejrzenia o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia,

5) zabezpieczenia jako dowodów rzeczowych, za pokwitowaniem, przedmiotów pochodzących z przestępstwa lub wykroczenia, a także narzędzi i środków służących do ich popełnienia,

6) kontroli i zatrzymania za pokwitowaniem dokumentów w zakresie legalności posiadania tworów przyrody i obrotu nimi, pochodzących z obszaru parku narodowego, zarówno na jego terenie, jak też poza jego granicami, w tym w punktach przerobu,

7) kontroli podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na terenie parku w zakresie przestrzegania przepisów wynikających z niniejszej ustawy i przepisów wydanych na jej podstawie, a także w strefie ochronnej w zakresie działalności mającej ujemny wpływ na przyrodę parku narodowego,

8) noszenia broni palnej długiej lub krótkiej, broni gazowej, ręcznego miotacza gazu, pałki służbowej, kajdanek, posługiwania się psem służbowym.

2a. Przy wykonywaniu czynności, o których mowa w ust. 2, stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego lub przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

3. Funkcjonariusz Straży Parku może stosować środki przymusu bezpośredniego, polegające na użyciu siły fizycznej, broni gazowej lub ręcznego miotacza gazu, pałki służbowej, kajdanek, prowadnic dla nieletnich, psa służbowego wobec osób uniemożliwiających wykonywanie przez niego zadań określonych w ustawie.

4. Zastosowanie przez funkcjonariusza Straży Parku środka przymusu bezpośredniego powinno odpowiadać potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji i zmierzać do podporządkowania się osoby wydanym poleceniom.

5. Jeżeli zastosowanie środków przymusu bezpośredniego wymienionych w ust. 3 okaże się niewystarczające, funkcjonariusz Straży Parku ma prawo użycia broni palnej w następujących przypadkach:

1) w celu odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie jego lub innej osoby,

2) przeciwko osobie, która wezwana do natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia nie zastosuje się do tego wezwania, a jej zachowanie wskazuje na bezpośredni zamiar ich użycia przeciwko strażnikowi lub innej osobie,

3) przeciwko osobie, która usiłuje przemocą odebrać broń.

6. Użycie broni palnej powinno następować w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobie, przeciwko której użyto broni, i nie może zmierzać do pozbawienia jej życia, a także narażać na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia innych osób.

7. Do wykonywania przez funkcjonariusza Straży Parku czynności, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 3, a także do użycia przez niego środków przymusu, o których mowa w ust. 3-6, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o Policji.

8. Funkcjonariuszowi Straży Parku wykonującemu obowiązki służbowe w granicach parku narodowego przysługują uprawnienia określone odrębnymi przepisami odnoszącymi się do:

1) Państwowej Straży Łowieckiej - w zakresie zwalczania kłusownictwa,

2) Państwowej Straży Rybackiej - w zakresie kontroli legalności dokonywania połowu.

9. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady:

1) funkcjonowania Straży Parku,

2) współpracy Policji ze Strażami Parku oraz sprawowania nadzoru przez Policję nad tymi Strażami,

3) przydziału, ewidencjonowania i przechowywania broni i amunicji oraz ręcznych miotaczy gazu w parku narodowym.

Art.  19. 

Uprawnienia i obowiązki funkcjonariusza Straży Parku, o których mowa w art. 18, przysługują dyrektorowi parku narodowego, jego zastępcom, nadleśniczemu, konserwatorowi obrębu ochronnego, leśniczemu, konserwatorowi obwodu ochronnego, podleśniczemu, starszemu strażnikowi i strażnikowi, wchodzącym w skład Służby Parków Narodowych.

Art.  20. 

Minister właściwy do spraw środowiska, w drodze rozporządzenia, określi dla Służby Parków Narodowych:

1) stanowiska oraz wymagania kwalifikacyjne, jakie powinni spełniać pracownicy zatrudnieni na poszczególnych stanowiskach, z uwzględnieniem wykształcenia oraz stażu pracy,

2) wzory umundurowania dla osób uprawnionych do ich noszenia oraz oznak służbowych dla poszczególnych stanowisk, w tym: wzory umundurowania wyjściowego i polowego na odpowiednie pory roku, wzory przedmiotów uzupełniających mundury, kolor, wzór orła umieszczonego na czapkach służbowych dla pracowników zatrudnionych na określonych stanowiskach, okres ich użytkowania, kierując się potrzebą rozróżnienia cech szczególnych umundurowania pracowników zatrudnionych na poszczególnych stanowiskach, w tym funkcjonariuszy Straży Parku Narodowego.

Art.  21. 

1. Minister właściwy do spraw środowiska koordynuje i nadzoruje działalność parków narodowych przy pomocy Krajowego Zarządu Parków Narodowych.

2. Dyrektora Krajowego Zarządu Parków Narodowych powołuje minister właściwy do spraw środowiska po zasięgnięciu opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia o opinię.

2a. Minister właściwy do spraw środowiska odwołuje dyrektora Krajowego Zarządu Parków Narodowych po wyrażeniu opinii przez Państwową Radę Ochrony Przyrody w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia o opinię, z wyjątkiem przypadków odwołania z przyczyn, o których mowa w art. 52 Kodeksu pracy.

3. Do zadań Krajowego Zarządu Parków Narodowych należy w szczególności:

1) zatwierdzanie planów finansowych oraz sporządzanie sprawozdań zbiorczych z działalności parków narodowych,

2) koordynowanie działalności naukowej i dydaktycznej parków narodowych,

3) udzielanie niezbędnej pomocy parkom narodowym w sprawach wymagających decyzji władz centralnych oraz współpracy z zagranicą,

4) kontrola parków narodowych w zakresie ich działalności,

5) wykonywanie funkcji dysponenta środków budżetowych przeznaczonych dla parków narodowych.

4. Koszty działalności Krajowego Zarządu Parków Narodowych pokrywane są z budżetu państwa, z działu dotyczącego parków narodowych.

Art.  22. 

Parki narodowe i Krajowy Zarząd Parków Narodowych używają pieczęci okrągłych z wizerunkiem orła ustalonym dla godła Rzeczypospolitej Polskiej oraz nazwą jednostki organizacyjnej w otoku.

Art.  23. 

1. Rezerwat przyrody jest obszarem obejmującym zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy, w tym siedliska przyrodnicze, a także określone gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej, mające istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych bądź krajobrazowych.

2. Wokół rezerwatu przyrody może być utworzona otulina, zabezpieczająca jego obszar przed szkodliwym oddziaływaniem czynników zewnętrznych.

3. Wojewoda, w drodze rozporządzenia, uznaje za rezerwat przyrody obszar, o którym mowa w ust. 1, określając jego nazwę, położenie, szczególne cele ochrony, zakazy właściwe dla danego rezerwatu wybrane spośród wymienionych w art. 23a ust. 1, oraz może wyznaczyć otulinę, a także organ sprawujący bezpośrednio nadzór nad rezerwatem.

3a. Wojewoda po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej komisji ochrony przyrody w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska może znieść ochronę rezerwatową.

4. (skreślony).

5. Jeżeli obowiązek utworzenia rezerwatu wynika z zobowiązań międzynarodowych, a wojewoda takiego rezerwatu nie uznał, minister właściwy do spraw środowiska może uznać, w drodze rozporządzenia, za rezerwat przyrody obszar, w granicach którego znajdują się siedliska przyrodnicze, gatunki roślin i zwierząt uznane za ginące lub zagrożone wyginięciem, jak również elementy przyrody nieożywionej mającej istotną wartość ze względów naukowych, przyrodniczych, kulturowych lub krajobrazowych. Rozporządzenie określa nazwę, położenie, szczególne cechy ochrony, zakazy właściwe dla danego rezerwatu przyrody wybrane spośród wymienionych w art. 23a ust. 1 oraz organ sprawujący bezpośrednio nadzór nad rezerwatem.

6. (skreślony).

7. Wojewoda, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić opłaty za wstęp na obszar rezerwatu przyrody lub za korzystanie z wartości jego przyrody, kierując się potrzebą utrzymania infrastruktury turystycznej i edukacyjnej w tym rezerwacie przyrody.

Art.  23a. 

1. W parku narodowym oraz rezerwacie przyrody zabrania się:

1) polowania, wędkowania, rybołówstwa, chwytania dziko żyjących zwierząt, płoszenia ich i zabijania, zbierania poroży zwierzyny płowej, niszczenia nor i legowisk zwierzęcych oraz gniazd ptasich i wybierania z nich jaj,

2) pozyskiwania, niszczenia lub uszkadzania drzew i innych roślin,

3) wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczystości, innego zanieczyszczania wód, gleby oraz powietrza,

4) dokonywania zmian przedmiotów ochrony i obszarów objętych ochroną,

5) używania, użytkowania, uszkadzania oraz zanieczyszczania przedmiotów oraz obszarów objętych ochroną,

6) zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, jeżeli służą one innym celom niż ochrona przyrody,

7) wydobywania skał, minerałów, w tym torfu i bursztynu,

8) niszczenia gleby lub zmiany sposobu jej użytkowania,

9) palenia ognisk, wyrobów tytoniowych, używania źródeł światła o otwartym płomieniu poza miejscami wyznaczonymi,

10) prowadzenia działalności wytwórczej, handlowej, a także rolniczej, hodowlanej lub chowu zwierząt,

11) zbioru poza miejscami wyznaczonymi dziko rosnących roślin, grzybów oraz ich części,

12) ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego, jazdy konnej wierzchem poza szlakami do tego wyznaczonymi,

13) wprowadzania psów bez smyczy i kagańca,

14) wspinaczki, eksploracji jaskiń lub zbiorników wodnych poza miejscami do tego wyznaczonymi,

15) ruchu pojazdów poza drogami publicznymi i innymi drogami do tego wyznaczonymi,

16) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków nie związanych z ochroną przyrody, z wyjątkiem znaków drogowych i innych związanych z ochroną porządku i bezpieczeństwa publicznego, na przedmiotach lub obszarach objętych ochroną,

17) sprzedaży i spożywania napojów alkoholowych poza miejscami do tego wyznaczonymi,

18) zakłócania ciszy,

19) używania łodzi motorowych, uprawiania sportów wodnych i motorowych, pływania, żeglowania poza akwenami lub szlakami do tego wyznaczonymi,

20) 11  (skreślony),

21) 12  (skreślony),

22) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu,

23) biwakowania poza miejscami wyznaczonymi,

24) prowadzenia badań naukowych w parku narodowym bez zgody dyrektora parku, a w rezerwacie przyrody - bez zgody właściwego organu uznającego obszar za rezerwat przyrody,

25) wprowadzania gatunków roślin lub zwierząt poza ich naturalne miejsca występowania,

26) wprowadzania organizmów zmodyfikowanych genetycznie.

2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą:

1) wykonywania zabiegów wynikających z planu ochrony lub rocznych zadań ochronnych, a także w przypadku konieczności likwidacji nagłych zagrożeń, czynności nie ujętych w planie ochrony lub rocznych zadaniach ochronnych za zgodą organu ustanawiającego plan ochrony lub roczne zadania ochronne,

2) prowadzenia akcji ratowniczej oraz działań związanych z bezpieczeństwem publicznym, zapobieganiem lub likwidacją skutków klęski żywiołowej,

3) wykonywania zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa,

4) obszarów objętych ochroną krajobrazową w trakcie ich gospodarczego wykorzystywania przez jednostki organizacyjne, osoby prawne lub fizyczne oraz wykonywania prawa własności, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.

3. 13  (skreślony).

4. Zakaz, o którym mowa w ust. 1 pkt 10, nie dotyczy prowadzenia działalności na obszarze objętym ochroną krajobrazową, określonej w planie ochrony.

5. 14  Zasady wykonywania lotów statkami powietrznymi nad obszarami parków narodowych i rezerwatów przyrody określa ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 130, poz. 1112).

Art.  24. 

1. Park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie, popularyzacja i upowszechnianie tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju.

2. Grunty rolne, leśne i inne nieruchomości znajdujące się w granicach parku krajobrazowego pozostawia się w gospodarczym wykorzystaniu.

3. Wokół parku krajobrazowego może być utworzona otulina.

4. Utworzenie parku krajobrazowego następuje, w drodze rozporządzenia wojewody, po uzgodnieniu z właściwymi miejscowo organami zainteresowanych jednostek samorządu terytorialnego.

5. Wojewoda określa w rozporządzeniu nazwę parku krajobrazowego, obszar parku i otuliny, jeżeli została utworzona, oraz wybiera właściwe dla danego parku krajobrazowego zakazy spośród wymienionych w art. 26a ust. 1, kierując się potrzebą ochrony przyrody.

6. 15  Zniesienie parku krajobrazowego lub ograniczenie jego obszaru następuje w drodze rozporządzenia wojewody w razie utraty wartości, dla których ochrony park został utworzony, po zaopiniowaniu przez wojewódzką komisję ochrony przyrody oraz właściwe miejscowo organy zainteresowanych jednostek samorządu terytorialnego.

Art.  24a. 

1. Działalność parków krajobrazowych koordynuje minister właściwy do spraw środowiska.

2. Parkiem krajobrazowym kieruje dyrektor parku krajobrazowego.

3. Dyrektora parku krajobrazowego powołuje wojewoda po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej komisji ochrony przyrody.

4. Wojewoda odwołuje dyrektora parku krajobrazowego, po wyrażeniu opinii przez wojewódzką komisję ochrony przyrody, w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia o opinię, z wyjątkiem przypadków odwołania z przyczyn, o których mowa w art. 52 Kodeksu pracy.

5. Dyrektora parku krajobrazowego, położonego na terenie kilku województw, powołuje minister właściwy do spraw środowiska w uzgodnieniu z wojewodami po zasięgnięciu opinii właściwych wojewódzkich komisji ochrony przyrody.

6. Minister właściwy do spraw środowiska w uzgodnieniu z wojewodami odwołuje dyrektora parku krajobrazowego, o którym mowa w ust. 5, po wyrażeniu opinii przez wojewódzkie komisje ochrony przyrody, w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia o opinię, z wyjątkiem przypadków odwołania z przyczyn, o których mowa w art. 52 Kodeksu pracy.

7. Do zadań dyrektora parku krajobrazowego należy w szczególności:

1) ochrona przyrody zgodnie z rozporządzeniem o utworzeniu parku krajobrazowego,

2) organizacja działalności naukowej, dydaktycznej, turystycznej oraz rekreacyjnej na terenie parku krajobrazowego i jego otuliny,

3) wydawanie z upoważnienia wojewody decyzji administracyjnych w zakresie ochrony przyrody na terenie parku krajobrazowego i jego otuliny,

4) współdziałanie w zakresie ochrony przyrody z jednostkami organizacyjnymi, osobami prawnymi i fizycznymi.

8. W celu zarządzania parkami krajobrazowymi mogą być tworzone zespoły parków krajobrazowych.

9. Do dyrektora zespołu parków krajobrazowych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące dyrektora parku krajobrazowego.

10. Na terenie zarządzanym przez Lasy Państwowe, znajdującym się w granicach parku krajobrazowego, zadania w zakresie ochrony przyrody wykonuje samodzielnie miejscowy nadleśniczy, zgodnie z planem ochrony parku krajobrazowego, uwzględnionym w planie urządzania lasu.

Art.  24b. 

1. Przy dyrektorze parku krajobrazowego działa rada parku jako organ opiniodawczo-doradczy.

2. Radę parku powołuje właściwy wojewoda spośród działających na rzecz ochrony przyrody przedstawicieli:

1) nauki,

2) praktyki,

3) właściwego terytorialnie samorządu gminnego,

4) organizacji społecznych,

5) organizacji gospodarczych

na trzyletnią kadencję, określając jej skład i zakres działania.

3. Radę parku dla parku położonego na terenie kilku województw powołuje wojewoda, na którego obszarze działania znajduje się największa część parku, w porozumieniu z pozostałymi wojewodami.

4. Do rady parku zespołu parków krajobrazowych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rady parku krajobrazowego.

Art.  24c. 

1. Tworzy się Służbę Parków Krajobrazowych.

2. Pracownicy zaliczeni do Służby Parków Krajobrazowych mają prawo do bezpłatnego umundurowania.

3. Minister właściwy do spraw środowiska, w drodze rozporządzenia, określi dla Służby Parków Krajobrazowych:

1) stanowiska i wymagania kwalifikacyjne na poszczególne stanowiska, z uwzględnieniem wykształcenia oraz stażu pracy,

2) wzory umundurowania dla osób uprawnionych do ich noszenia oraz oznak służbowych dla poszczególnych stanowisk, w tym: wzory umundurowania wyjściowego i polowego na odpowiednie pory roku, wzory przedmiotów uzupełniających mundury, kolor, wzór orła umieszczonego na czapkach służbowych dla pracowników zatrudnionych na określonych stanowiskach, okres ich użytkowania, kierując się potrzebą rozróżnienia cech szczególnych umundurowania pracowników zatrudnionych na określonych stanowiskach.

Art.  25. 

(skreślony).

Art.  26. 

1. Obszar chronionego krajobrazu jest terenem chronionym ze względu na:

1) wyróżniające się krajobrazowo tereny o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe w szczególności ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z masową turystyką i wypoczynkiem, lub

2) istniejące albo odtwarzane korytarze ekologiczne.

2. Celem tworzenia obszarów chronionego krajobrazu może być w szczególności zapewnienie powiązania terenów poddanych ochronie w system obszarów chronionych, o którym mowa w art. 13 ust. 2.

Art.  26a. 

1. W parku krajobrazowym oraz na obszarze chronionego krajobrazu zabrania się:

1) 16  lokalizowania nowych obiektów zaliczanych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska,

1a) 17  lokalizacji budownictwa letniskowego poza miejscami wyznaczonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,

2) utrzymywania otwartych rowów i zbiorników ściekowych,

3) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody i zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz gospodarki rybackiej,

4) likwidowania małych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych,

5) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia własnych gruntów rolnych,

6) lokalizacji ośrodków chowu, hodowli - posługujących się metodą bezściółkową,

7) organizowania rajdów motorowych i samochodowych oraz pokazów lotów akrobacyjnych,

8) umieszczania tablic reklamowych poza obszarami zabudowanymi,

9) likwidowania zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych,

10) umyślnego zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych, tarlisk i złożonej ikry, ptasich gniazd oraz wybierania jaj,

11) wypalania roślinności i pozostałości roślinnych, wydobywania skał, minerałów, torfu oraz niszczenia gleby,

12) 18  (skreślony),

13) 19  (skreślony),

14) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem obiektów związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym,

15) używania łodzi motorowych na otwartych zbiornikach wodnych.

2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą zadań realizowanych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa, w przypadkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa.

3. Zakaz, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, nie dotyczy inwestycji realizujących cele publiczne.

4. Zakaz określony w ust. 1 pkt 10 i 15 nie dotyczy gospodarki łowieckiej lub rybackiej prowadzonej w oparciu o odrębne przepisy oraz racjonalnej gospodarki rolnej i leśnej.

Art.  27. 

Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt ma na celu zabezpieczenie dziko występujących roślin lub zwierząt oraz ich siedlisk, a w szczególności gatunków rzadko występujących, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, jak też zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej.

Art.  27a. 

1. W stosunku do rodzimych dziko występujących roślin objętych ochroną gatunkową zabrania się:

1) pozyskiwania, umyślnego niszczenia lub uszkadzania,

2) umyślnego niszczenia ich siedlisk,

3) zbioru, przetrzymywania, posiadania, preparowania, przetwarzania roślin oraz ich części,

4) dokonywania zmian stosunków wodnych, stosowania środków chemicznych, niszczenia ściółki leśnej, gleby w pobliżu stanowisk roślin chronionych,

5) zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, darowizny,

6) wwożenia i wywożenia poza granicę państwa żywych, martwych, przetworzonych, spreparowanych w całości albo ich części oraz produktów pochodnych.

2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą:

1) wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki człowieka, a w szczególności: rolnej, leśnej lub rybackiej,

2) zbioru grzybów gatunków objętych ochroną częściową w celach konsumpcyjnych,

3) usuwania roślin niszczących materiały lub budynki,

4) zwalczania roślin zagrażających zdrowiu lub życiu ludzi lub zwierząt,

5) pozyskiwania roślin objętych ochroną częściową, ich części lub produktów pochodnych, jeżeli zainteresowane podmioty uzgodniły z wojewodą miejsca pozyskiwania, ich ilości oraz terminy,

6) przetrzymywania, zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny, a także wywożenia poza granicę państwa, żywych, martwych, przetworzonych, spreparowanych w całości albo ich części i produktów pochodnych roślin, o których mowa w pkt 5.

Art.  27b. 

1. W stosunku do rodzimych dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową zabrania się:

1) umyślnego zabijania, okaleczania, chwytania, pozyskiwania, przetrzymywania, a także posiadania żywych, martwych, w całości lub ich części,

2) płoszenia, niepokojenia, fotografowania, filmowania, obserwacji z odległości powodującej zaniepokojenie zwierząt, w tym w czasie snu zimowego lub w okresie rozrodu i wychowu młodych, bez zezwolenia wojewody,

3) umyślnego niszczenia ich siedlisk,

4) preparowania martwych, w tym znalezionych, zwierząt lub ich części, bez zezwolenia wojewody,

5) przetrzymywania spreparowanych zwierząt lub ich części, bez zezwolenia wojewody,

6) umyślnego niszczenia ich gniazd, tarlisk, nor, legowisk, żeremi oraz jaj, ikry, postaci młodocianych i form rozwojowych,

7) wybierania, posiadania i przetrzymywania jaj oraz wydmuszek,

8) przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca, w tym także urodzonych i hodowanych w niewoli, na stanowiska naturalne,

9) zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny, a także wwożenia i wywożenia poza granice państwa żywych, martwych, spreparowanych w całości albo ich części oraz produktów pochodnych,

10) niszczenia mrowisk w lasach.

2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą:

1) usuwania w okresie od dnia 1 września do końca lutego gniazd ze skrzynek lęgowych dla ptaków,

2) usuwania od dnia 1 września do końca lutego gniazd ptasich z budynków, obiektów inżynieryjnych i terenów zieleni, jeżeli wymagają tego względy bezpieczeństwa lub sanitarne,

3) filmowania, fotografowania zwierząt w obrębie zabudowań i w miejscach ogólnodostępnych,

4) chwytania na terenach zabudowanych, przez uprawnione podmioty, zabłąkanych zwierząt i przemieszczania ich do miejsc regularnego przebywania,

5) chwytania zwierząt rannych i osłabionych, w celu udzielenia im pomocy weterynaryjnej i przemieszczenia do ośrodka rehabilitacji,

6) wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki człowieka, a w szczególności rolnej, leśnej lub rybackiej,

7) pozyskiwania zwierząt gatunków objętych ochroną częściową, ich części lub produktów pochodnych, jeżeli zainteresowane podmioty uzgodniły z wojewodą miejsca pozyskiwania, ich ilości oraz terminy,

8) przetrzymywania, zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny, a także wywożenia poza granicę państwa żywych, martwych, spreparowanych w całości albo ich części i produktów pochodnych zwierząt, o których mowa w pkt 7.

3. W stosunku do miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków chronionych, dla których wojewoda ustala granice tych miejsc, zabrania się dokonywania zmian polegających na wycinaniu drzew lub krzewów, prowadzeniu robót melioracyjnych, wznoszeniu obiektów, urządzeń i instalacji oraz prowadzeniu prac mających wpływ na ochronę miejsc rozrodu i regularnego przebywania tych zwierząt, a także zabrania się przebywania ludzi, bez zgody wojewody.

Art.  27c. 

1. Organy ochrony przyrody podejmują działania w celu ratowania gatunków zagrożonych wyginięciem.

2. Jeżeli zmiany w środowisku zagrażają roślinom lub zwierzętom gatunków chronionych, wojewoda jest obowiązany, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej komisji ochrony przyrody, podjąć stosowne działania w celu zapewnienia trwałego zachowania danego gatunku i jego siedliska bądź zapobieżenia szkodom lub ich ograniczenia.

3. Wojewoda ustala i likwiduje granice miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków chronionych, wymienionych w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 5 pkt 2, oraz prowadzi wykaz tych miejsc.

4. Wojewoda, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić na terenie województwa, na czas określony, ochronę gatunków roślin lub zwierząt nie objętych ochroną, o której mowa w ust. 5, a także właściwe dla nich zakazy wybrane spośród wymienionych w art. 27a ust. 1 oraz art. 27b ust. 1, a także odstępstwa od zakazów wybrane spośród wymienionych w art. 27a ust. 2 oraz art. 27b ust. 2.

5. Minister właściwy do spraw środowiska, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa, w drodze rozporządzeń, określi:

1) listę gatunków roślin rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazy właściwe dla tych gatunków, wybrane spośród wymienionych w art. 27a ust. 1, a także odstępstwa od zakazów wybrane spośród wymienionych w art. 27a ust. 2,

2) listę gatunków zwierząt rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową, w tym gatunków, dla których ustala się granice miejsc rozrodu i regularnego przebywania oraz terminy ochrony tych miejsc, wyróżniając strefę ochrony ścisłej i częściowej, zakazy dla danych gatunków, wybrane spośród wymienionych w art. 27b ust. 1, a także odstępstwa od zakazów wybrane spośród wymienionych w art. 27b ust. 2.

6. Minister właściwy do spraw środowiska, wydając rozporządzenia, o których mowa w ust. 5, będzie kierował się potrzebą ochrony roślin lub zwierząt gatunków rzadko występujących, zagrożonych wyginięciem lub wrażliwych na zmiany środowiska przyrodniczego, ich siedlisk, w tym miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt.

7. Minister właściwy do spraw środowiska może zezwolić wyjątkowo na pozyskanie roślin i zwierząt chronionych oraz inne czynności podlegające ograniczeniu, zakazom lub nakazom.

Art.  27d. 

1. Zabrania się przewożenia przez granicę państwa roślin lub zwierząt, ich części i produktów pochodnych, podlegających ograniczeniom na podstawie umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, bez zezwolenia ministra właściwego do spraw środowiska.

2. Zakaz, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy tranzytu, o ile przepisy umowy międzynarodowej nie stanowią inaczej.

3. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, jest wydawane po spełnieniu warunków wynikających z postanowień umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, oraz odrębnych przepisów.

4. Minister właściwy do spraw środowiska odmawia wydania zezwolenia pomimo spełnienia warunków, o których mowa w ust. 3, w przypadku gdy:

1) importer, eksporter lub reeksporter, wskazany we wniosku o wydanie zezwolenia, został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za naruszenie przepisów umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, przepisów o ochronie przyrody lub o ochronie zwierząt - w okresie przed upływem 3 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku,

2) wydanie zezwolenia, na warunkach wskazanych we wniosku o jego wydanie, naruszałoby inne przepisy krajowe albo przepisy drugiego państwa uczestniczącego w obrocie,

3) właściwy organ ustanowiony na mocy postanowień umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, wprowadził czasowe ograniczenia międzynarodowego obrotu określonymi roślinami lub zwierzętami, ich częściami lub produktami pochodnymi - w okresie obowiązywania tych ograniczeń albo

4) we wniosku o wydanie zezwolenia podano informacje niezgodne ze stanem faktycznym.

5. Minister właściwy do spraw środowiska cofa wydane zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, jeżeli:

1) po wydaniu zezwolenia zostaną ujawnione okoliczności, o których mowa w ust. 4, uzasadniające odmowę wydania zezwolenia,

2) właściwy organ ustanowiony na mocy postanowień umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, złożył uzasadniony wniosek o cofnięcie zezwolenia,

3) organ kontrolujący złożył wniosek o cofnięcie zezwolenia, które zostało użyte niezgodnie z warunkami w nim zawartymi.

6. Zezwolenie zawiera warunki określające jego ważność.

7. Minister właściwy do spraw środowiska, w drodze rozporządzenia, określi:

1) listę roślin i zwierząt, o których mowa w ust. 1, oraz ich status ochronny odpowiadający ograniczeniom określonym umowami międzynarodowymi, których Rzeczpospolita Polska jest stroną,

2) warunki i tryb wydawania zezwolenia, o którym mowa w ust. 1,

3) wzór wniosku o wydanie zezwolenia oraz spis dokumentów, które należy dołączyć do wniosku,

4) wzory zezwoleń,

5) tryb postępowania z wydanymi zezwoleniami.

Art.  27e. 

1. Przetrzymywanie roślin i zwierząt, o których mowa w art. 27d ust. 1, oraz ich uprawa i hodowla wymaga wpisania do rejestru.

2. Rejestry, o których mowa w ust. 1, prowadzi starosta właściwy ze względu na miejsce przetrzymywania roślin lub zwierząt oraz prowadzenia upraw i hodowli. Rejestr powinien zawierać:

1) liczbę porządkową,

2) datę dokonania wpisu lub wykreślenia z niego,

3) imię, nazwisko i adres posiadacza lub przetrzymującego,

4) adres miejsca przetrzymywania, prowadzenia uprawy lub hodowli,

5) wielkość powierzchni zajętych pod uprawę lub liczbę zwierząt,

6) nazwę gatunku w języku łacińskim i polskim, jeżeli polska nazwa istnieje,

7) opis oznakowania, jeżeli istnieje,

8) cel posiadania lub przetrzymywania,

9) numer i datę wydania zezwolenia na wwóz do kraju lub zezwolenia na pozyskanie,

10) numer i datę dokumentu wydanego przez urzędowego lekarza weterynarii, potwierdzającego urodzenie zwierzęcia w hodowli.

3. Obowiązek rejestrowania lub wykreślania z rejestru powstaje z chwilą wejścia w posiadanie lub wyzbycia się rośliny lub zwierzęcia, wwozu do kraju lub wywozu za granicę, a także powstania zmiany w danych rejestrowych. Wniosek o dokonanie stosownego wpisu lub skreślenia z rejestru powinien być złożony właściwemu staroście w terminie 14 dni, licząc od dnia powstania obowiązku.

4. Za dokonanie wpisu oraz wydanie wypisu z rejestru pobierana jest opłata skarbowa.

5. Minister właściwy do spraw środowiska może, w drodze rozporządzenia, określić warunki znakowania określonych roślin i zwierząt objętych ochroną, rozpoznawalnych części tych roślin lub zwierząt albo opakowań zawierających produkty pochodne z nich otrzymane.

6. Minister właściwy do spraw środowiska, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 5, będzie kierował się potrzebą przeciwdziałania nielegalnemu obrotowi chronionych roślin i zwierząt, rozpoznawalnych ich części i produktów pochodnych.

Art.  28. 

Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątkowej i krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, w szczególności sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie.

Art.  29. 

Stanowiskami dokumentacyjnymi przyrody nieożywionej są niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do udostępnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych oraz fragmenty eksploatowanych i nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych.

Art.  30. 

1. Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk, jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne "oczka wodne", kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nie użytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin i zwierząt, w tym miejsca ich sezonowego przebywania lub rozrodu.

2. 20  Użytki ekologiczne wykazuje się w ewidencji gruntów.

Art.  31. 

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy wyznacza się w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego wartości estetycznych.

Art.  31a. 

W stosunku do form ochrony przyrody, o których mowa w art. 28-31, zabrania się:

1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu,

2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem obiektów związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym,

3) uszkadzania i zanieczyszczania gleby,

4) wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczystości,

5) zaśmiecania obiektu i terenu wokół niego,

6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody i zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz gospodarki rybackiej,

7) likwidowania małych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych,

8) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia własnych gruntów rolnych,

9) lokalizacji budownictwa letniskowego poza miejscami wyznaczonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,

10) budowy budynków, budowli, obiektów małej architektury i tymczasowych obiektów budowlanych mogących mieć negatywny wpływ na obiekt chroniony bądź spowodować degradację krajobrazu.

Art.  32. 

Wprowadzenie form ochrony przyrody, o których mowa w art. 26 i 28-31, następuje, w drodze rozporządzenia wojewody, które określa nazwę obszaru lub obiektu, jego położenie, w miarę potrzeb otulinę oraz zakazy dla nich właściwe wybrane spośród wymienionych w art. 26a ust. 1 i art. 31a.

Art.  33. 

1. Park narodowy, rezerwat przyrody, park krajobrazowy i stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej mogą uzyskać status o znaczeniu międzynarodowym, określony odpowiednimi konwencjami międzynarodowymi lub uchwałami organizacji międzynarodowych.

2. W drodze porozumienia z sąsiednimi państwami mogą być wyznaczane przygraniczne obszary cenne przyrodniczo, w celu ich wspólnej ochrony.

Art.  34. 

1. Rada gminy może wprowadzić formy ochrony przyrody, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 4 i 6, jeżeli wojewoda nie wprowadził tych form.

2. Dla obszarów i zespołów, o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 4 i w art. 13 ust. 1 pkt 6 lit. d), poddawanych ochronie przez radę gminy, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sporządza się obowiązkowo.

Art.  34a.  ²¹

1. 22  Teren pokryty drzewostanem o charakterze parkowym i niepodlegający przepisom o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami rada gminy może uznać za park gminny, jeżeli teren ten stanowi własność Skarbu Państwa lub własność jednostki samorządu terytorialnego.

2. Teren, o którym mowa w ust. 1, stanowiący własność innego podmiotu, może być uznany za park gminny za zgodą jego właściciela.

3. Uznanie za park gminny następuje w drodze uchwały rady gminy, w której określa się granice parku, sposób ochrony, podmiot sprawujący nadzór nad parkiem, którym może być także właściciel terenu, oraz niezbędne zakazy i ograniczenia, o których mowa w art. 31a.

4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do terenów zadrzewionych drzewami owocowymi, terenów służących celom kultu religijnego oraz cmentarzy.

⁸ Art. 13a ust. 9 zmieniony przez art. 47 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.01.100.1085) z dniem 1 października 2001 r.

⁹ Art. 14 ust. 13a skreślony przez art. 3 ustawy z dnia 14 listopada 2001 r. o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2001 oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.01.145.1623) z dniem 1 stycznia 2002 r.

¹⁰ Art. 16 ust. 9 dodany przez art. 59 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o gromadzeniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji kryminalnych (Dz.U.01.110.1189) z dniem 1 stycznia 2003 r.

¹¹ Art. 23a ust. 1 pkt 20 skreślony przez art. 214 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz.U.02.130.1112) z dniem 17 listopada 2002 r.

¹² Art. 23a ust. 1 pkt 21 skreślony przez art. 214 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz.U.02.130.1112) z dniem 17 listopada 2002 r.

¹³ Art. 23a ust. 3 skreślony przez art. 214 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz.U.02.130.1112) z dniem 17 listopada 2002 r.

¹⁴ Art. 23a ust. 5 dodany przez art. 214 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz.U.02.130.1112) z dniem 17 listopada 2002 r.

¹⁵ Art. 24 ust. 6 dodany przez art. 47 pkt 5 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.01.100.1085) z dniem 1 października 2001 r.

¹⁶ Art. 26a ust. 1 pkt 1 zmieniony przez art. 47 pkt 6 lit. a) ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.01.100.1085) z dniem 1 października 2001 r.

¹⁷ Art. 26a ust. 1 pkt 1a dodany przez art. 47 pkt 6 lit. b) ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.01.100.1085) z dniem 1 października 2001 r.

¹⁸ Art. 26a ust. 1 pkt 12 skreślony przez art. 47 pkt 6 lit. c) ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.01.100.1085) z dniem 1 października 2001 r.

¹⁹ Art. 26a ust. 1 pkt 13 skreślony przez art. 47 pkt 6 lit. c) ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.01.100.1085) z dniem 1 października 2001 r.

²⁰ Art. 30 ust. 2 zmieniony przez art. 47 pkt 7 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.01.100.1085) z dniem 1 października 2001 r.

²¹ Art. 34a dodany przez art. 47 pkt 8 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.01.100.1085) z dniem 1 października 2001 r.

²² Art. 34a ust. 1 zmieniony przez art. 128 pkt 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U.03.162.1568) z dniem 17 listopada 2003 r.