Rozdział 2 - PODSTAWOWE ZASADY I GWARANCJE - Rozporządzenie 2024/1348 w sprawie ustanowienia wspólnej procedury ubiegania się o ochronę międzynarodową w Unii i uchylenia dyrektywy 2013/32/UE

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2024.1348

Akt oczekujący

Wersja od: 22 maja 2024 r.

ROZDZIAŁ  II

PODSTAWOWE ZASADY I GWARANCJE

SEKCJA  I

Prawa i obowiązki osób ubiegających się o ochronę międzynarodową

Artykuł  8

Ogólne gwarancje dla osób ubiegających się o ochronę międzynarodową

1. W trakcie procedury administracyjnej, o której mowa w rozdziale III, osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową korzystają z gwarancji określonych w ust. 2-6 niniejszego artykułu.

2. Organ rozstrzygający lub, w stosownych przypadkach, inne właściwe organy lub organizacje wyznaczone do tego przez państwa członkowskie, informują osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową w języku, który rozumieją lub co do którego można zasadnie przypuszczać, że jest dla nich zrozumiały, o następujących kwestiach:

a) prawie do złożenia indywidualnego wniosku;

b) terminach i etapach mającej zastosowanie procedury;

c) prawach i obowiązkach osób ubiegających się o ochronę międzynarodową w trakcie procedury, w tym o prawach i obowiązkach na podstawie rozporządzenia (UE) 2024/1351 oraz skutkach niewywiązania się z tych obowiązków, w szczególności w zakresie wyraźnego lub dorozumianego wycofania wniosku;

d) prawie do nieodpłatnego doradztwa prawnego w zakresie złożenia indywidualnego wniosku o ochronę międzynarodową oraz do pomocy prawnej i zastępstwa prawnego na wszystkich etapach procedury na podstawie sekcji III niniejszego rozdziału i zgodnie z art. 15, 16, 17, 18 i 19;

e) środkach służących spełnieniu przez nich obowiązku przedstawienia elementów, o których mowa w art. 4 rozporządzenia (UE) 2024/1347;

f) decyzji organu rozstrzygającego zgodnie z art. 36.

Wszystkie informacje, o których mowa w niniejszym ustępie, są udzielane niezwłocznie, aby umożliwić osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową skorzystanie z praw zagwarantowanych niniejszym rozporządzeniem i należyte wywiązanie się z obowiązków określonych w art. 9. Informacje, o których mowa w akapicie pierwszym lit. a)- e) niniejszego ustępu, przekazuje się osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową najpóźniej w momencie rejestracji wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej. Informacji tych udziela się za pomocą ulotki, o której mowa w ust. 7, przekazywanej w formie fizycznej albo elektronicznej, a w razie konieczności udziela się ich ustnie. Małoletnim udziela się informacji w sposób przyjazny dziecku i przy zaangażowaniu przedstawiciela małoletniego lub osoby, o której mowa w art. 23 ust. 3 lit. a) niniejszego rozporządzenia.

Osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową zapewnia się możliwość potwierdzenia, że otrzymała te informacje. Potwierdzenie to zostaje udokumentowane w aktach osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową. Jeżeli osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową odmawia potwierdzenia, że otrzymała informacje, odnotowuje się ten fakt w jej aktach.

3. W ramach procedury administracyjnej osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową zapewnia się usługi tłumaczenia ustnego w celu zarejestrowania i złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej oraz, w stosownych przypadkach, do celów przesłuchania, jeżeli nie można zapewnić odpowiedniej komunikacji za pomocą innych metod. Usługi tłumaczenia ustnego opłacane są ze środków publicznych.

4. Właściwe organy zapewniają osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową - niezwłocznie i przed terminem złożenia wniosku zgodnym z art. 28 ust. 1 - możliwość kontaktu z Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców lub jakąkolwiek inną organizacją udzielającą porad prawnych lub inne doradztwo dla osób ubiegających się o ochronę międzynarodową zgodnie z prawem krajowym.

5. Organ rozstrzygający zapewnia, aby osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową oraz w stosownych przypadkach ich przedstawiciele lub doradcy prawni, lub inni doradcy dopuszczeni lub uprawnieni do udzielania porad prawnych na mocy prawa krajowego (zwani dalej "doradcami prawnymi") mieli dostęp do informacji, o których mowa w art. 34 ust. 2 lit. b) i c), potrzebnych do rozpatrywania wniosków, oraz do informacji przekazywanych przez ekspertów, o których mowa w art. 34 ust. 3, w przypadku gdy organ rozstrzygający uwzględnił te informacje przy podejmowaniu decyzji w sprawie ich wniosku.

6. Organ rozstrzygający niezwłocznie powiadamia na piśmie osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową o decyzji podjętej w sprawie ich wniosku. Jeżeli przedstawiciel lub doradca prawny jest prawnym przedstawicielem osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową, organ rozstrzygający może powiadomić tego przedstawiciela lub doradcę prawnego o decyzji zamiast powiadamiać tę osobę.

7. Agencja ds. Azylu, w ścisłej współpracy z Komisją i każdym państwem członkowskim, sporządza ulotki zawierające informacje wymagane na podstawie niniejszego artykułu. Ulotki te są sporządzane w taki sposób, aby umożliwić państwom członkowskim uzupełnienie ich dodatkowymi informacjami specyficznymi dla danego państwa członkowskiego i uwzględniają szczególne cechy osób ubiegających się o ochronę międzynarodową wymagających szczególnego traktowania, takich jak małoletni lub osoby z niepełnosprawnościami.

Artykuł  9

Obowiązki osób ubiegających się o ochronę międzynarodową

1. Osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową występuje ze swoim wnioskiem w państwie członkowskim przewidzianym w art. 17 ust. 1 i 2 rozporządzenia (UE) 2024/1351.

2. Osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową w pełni współpracuje z właściwymi organami, o których mowa w art. 4, w sprawach objętych niniejszym rozporządzeniem, w szczególności poprzez:

a) dostarczanie danych, o których mowa w art. 27 ust. 1 lit. a),

b) i d);

b) udzielenie wyjaśnienia w przypadku, gdy nie posiada dokumentu tożsamości lub dokumentu podróży;

c) udzielanie informacji o wszelkich zmianach dotyczących jej miejsca pobytu, adresu zamieszkania, numeru telefonu lub adresu poczty elektronicznej;

d) udostępnianie danych biometrycznych;

e) złożenie wniosku zgodnie z art. 28 i pozostawanie do dyspozycji przez cały czas trwania procedury;

f) niezwłoczne przekazanie posiadanych przez osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową dokumentów mających znaczenie dla rozpatrzenia wniosku;

g) udział w przesłuchaniu, bez uszczerbku dla art. 13;

h) pozostawanie na terytorium państwa członkowskiego, w którym osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową jest zobowiązana pozostawać zgodnie z art. 17 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2024/1351.

W przypadku gdy właściwe organy postanowią zachować jakikolwiek dokument, o którym mowa w akapicie pierwszym lit. f), zapewniają, aby osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową natychmiast otrzymała kopie oryginałów. W przypadku przekazania na podstawie art. 46 rozporządzenia (UE) 2024/1351 właściwe organy oddają takie dokumenty osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową w momencie przekazania.

3. Osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową przyjmuje wszelkie wiadomości od właściwych organów w ostatnim wskazanym przez nią miejscu pobytu lub pod ostatnim wskazanym adresem zamieszkania, pod numerem telefonu lub adresem poczty elektronicznej, które sama podała właściwym organom, w szczególności gdy osoba ta składa wniosek zgodnie z art. 28.

Państwa członkowskie ustalają w prawie krajowym metodę komunikacji oraz moment, w którym uznaje się wiadomości za dostarczone osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową.

4. Osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową wywiązuje się z obowiązków w zakresie zgłaszania się do właściwych organów w określonym terminie lub w rozsądnych odstępach czasu, lub pozostawania w wyznaczonym geograficznie miejscu na terytorium państwa zgodnie z dyrektywą UE 2024/1346, nałożonych przez państwo członkowskie, w którym osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową jest zobowiązana przebywać zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2024/1351.

5. Bez uszczerbku dla ewentualnych przeszukań dokonywanych ze względów bezpieczeństwa, w przypadku gdy jest to konieczne i należycie uzasadnione do rozpatrzenia wniosku, właściwe organy mogą wymagać od osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową poddania się przeszukaniu lub umożliwienia przeszukania jej mienia zgodnie z prawem krajowym. Właściwy organ informuje osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową o powodach przeszukania i włącza je do jej akt. Wszelkie osobiste przeszukania osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową na podstawie niniejszego rozporządzenia są przeprowadzane przez osobę tej samej płci, z pełnym poszanowaniem zasad godności ludzkiej oraz integralności fizycznej i psychicznej.

Artykuł  10

Prawo do pozostania w trakcie procedury administracyjnej

1. Osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową mają prawo do pozostania na terytorium państwa członkowskiego, w którym są zobowiązane pozostawać zgodnie z art. 17 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2024/1351 do czasu podjęcia przez organ rozstrzygający decyzji w sprawie wniosku w ramach procedury administracyjnej przewidzianej w rozdziale III.

2. Prawo do pozostania nie stanowi uprawnienia do otrzymania zezwolenia na pobyt i nie daje osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową prawa do podróżowania na terytorium innych państw członkowskich bez dokumentu podróży, o którym mowa w art. 6 ust. 3 dyrektywy (UE) 2024/1346.

3. Osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową nie ma prawa do pozostania na terytorium danego państwa członkowskiego w trakcie procedury administracyjnej, w przypadku gdy osoba ta podlega wydaniu do innego państwa członkowskiego na podstawie obowiązków wynikających z europejskiego nakazu aresztowania wydanego zgodnie z decyzją ramową Rady 2002/584/WSiSW ²¹ .

4. Państwa członkowskie mogą przewidzieć wyjątek od prawa osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową do pozostania na ich terytorium w trakcie procedury administracyjnej, w przypadku gdy dana osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową:

a) występuje z kolejnym wnioskiem zgodnie z art. 55 oraz spełnione zostały warunki określone w art. 56;

b) jest lub zostanie poddana ekstradycji, wydana lub przekazana do innego państwa członkowskiego, do państwa trzeciego lub do Międzynarodowego Trybunału Karnego lub innego międzynarodowego sądu lub trybunału do celów ścigania karnego lub do celów wykonania wyroku skazującego na karę pozbawienia wolności lub nakazu zatrzymania;

c) stanowi zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa narodowego, bez uszczerbku dla art. 12 i 17 rozporządzenia (UE) 2024/1347, pod warunkiem że zastosowanie takiego wyjątku nie skutkuje wydaleniem osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową do państwa trzeciego z naruszeniem zasady non-refoulement.

5. Państwo członkowskie może dokonać ekstradycji, wydania lub przekazania osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową do państwa trzeciego lub do międzynarodowego sądu lub trybunału, o czym mowa w ust. 4 lit. b), wyłącznie w przypadku, gdy właściwy organ uważa, że taka decyzja o ekstradycji, wydaniu lub przekazaniu nie doprowadzi do bezpośredniego lub pośredniego refoulement z naruszeniem zobowiązań tego państwa członkowskiego wynikających z prawa międzynarodowego lub prawa Unii.

SEKCJA  II

Przesłuchania

Artykuł  11

Przesłuchanie dotyczące dopuszczalności

1. Bez uszczerbku dla art. 38 ust. 1 i art. 55 ust. 4 zanim organ rozstrzygający podejmie decyzję o niedopuszczalności wniosku zgodnie z art. 38, osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową zapewnia się możliwość przesłuchania dotyczącego dopuszczalności.

2. Na przesłuchaniu dotyczącym dopuszczalności osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową zapewnia się możliwość przedstawienia powodów, dla których podstawy niedopuszczalności przewidziane w art. 38 nie miałyby do tej osoby zastosowania.

Artykuł  12

Przesłuchanie dotyczące przyczyn złożenia wniosku

1. Zanim organ rozstrzygający podejmie decyzję co do istoty wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową zapewnia się możliwość przesłuchania dotyczącego przyczyn złożenia wniosku. Przesłuchanie dotyczące przyczyn złożenia wniosku może być przeprowadzone w tym samym czasie co przesłuchanie dotyczące dopuszczalności, pod warunkiem że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową została uprzednio poinformowana o takiej możliwości i mogła skonsultować się z doradcą prawnym zgodnie z art. 15 lub z osobą, której powierzono świadczenie doradztwa prawnego zgodnie z art. 16.

2. Podczas przesłuchania dotyczącego przyczyn złożenia wniosku osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową zapewnia się możliwość przedstawienia elementów niezbędnych do uzasadnienia swojego wniosku zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2024/1347, a osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową możliwie najpełniej przedstawia elementy, o których mowa w art. 4 ust. 2 tego rozporządzenia. Osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową zapewnia się możliwość złożenia wyjaśnień dotyczących ewentualnych brakujących elementów lub jakichkolwiek niespójności bądź sprzeczności w jej oświadczeniach.

Artykuł  13

Wymogi dotyczące przesłuchań

1. Przesłuchania, o których mowa w art. 11 i 12, przeprowadza się zgodnie z warunkami ustanowionymi w niniejszym rozporządzeniu.

2. W przypadku gdy wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej zostaje złożony zgodnie z art. 31, odpowiedzialnej osobie pełnoletniej, o której mowa w tym artykule, zapewnia się możliwość przesłuchania zgodnie z art. 11 i 12. Osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową również zapewnia się możliwość udziału w danym przesłuchaniu, pod warunkiem że nie ma zastosowania ust. 11 lit. c) niniejszego artykułu.

3. Przesłuchania prowadzone są w warunkach, które zapewniają odpowiednią prywatność i poufność oraz pozwalają osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową na wyczerpujące przedstawienie uzasadnienia ich wniosków.

4. Podczas przesłuchania zapewnia się obecność doradcy prawnego osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową, jeżeli osoba ta postanowiła skorzystać z pomocy prawnej zgodnie z sekcją III niniejszego rozdziału.

5. Na potrzeby przesłuchania zapewniane są usługi tłumacza ustnego, który jest w stanie zapewnić odpowiednią komunikację pomiędzy osobą ubiegającą się o ochronę międzynarodową a osobą prowadzącą przesłuchanie.

Podczas przesłuchań można zapewnić obecność mediatora kulturowego.

Państwa członkowskie preferują wybór tłumaczy ustnych i mediatorów kulturowych, którzy odbyli szkolenie, takie jak szkolenia, o których mowa w art. 8 ust. 4 lit. m) rozporządzenia (UE) 2021/2303.

Państwa członkowskie zapewniają, aby tłumacze ustni i mediatorzy kulturowi zostali poinformowani o kluczowych pojęciach i terminologii istotnych dla oceny wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej, na przykład za pomocą standardowej ulotki lub przewodnika. Komunikacja odbywa się w języku preferowanym przez osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową, chyba że jest inny język, który ta osoba rozumie oraz w którym jest w stanie jasno się komunikować.

6. Przesłuchania prowadzone są przez pracowników organu rozstrzygającego.

W przypadku gdy liczba obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców, którzy występują z wnioskami w tym samym okresie, jest nieproporcjonalnie duża, co uniemożliwia terminowe przeprowadzanie przesłuchań każdej osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową, organ rozstrzygający może być tymczasowo wspomagany przez pracowników innych organów tego państwa członkowskiego, którzy odbyli uprzednio odpowiednie szkolenie w celu prowadzenia takich przesłuchań, obejmujące elementy wymienione w art. 8 rozporządzenia (UE) 2021/2303, lub przez Agencję ds. Azylu zgodnie z art. 5.

7. Osoba prowadząca przesłuchanie:

a) musi posiadać kompetencje pozwalające uwzględnić osobiste i ogólne okoliczności towarzyszące złożeniu wniosku, w tym sytuację panującą w kraju pochodzenia osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową, jej pochodzenie kulturowe, wiek, płeć, tożsamość płciową, orientację seksualną, i związane z tą osobą potrzeby w zakresie szczególnego traktowania oraz szczególne potrzeby proceduralne;

b) nie może nosić munduru wojskowego ani munduru funkcjonariusza organu ścigania.

8. Personel prowadzący przesłuchania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, w tym eksperci oddelegowani przez Agencję ds. Azylu:

a) muszą mieć ogólną wiedzę o czynnikach, które mogłyby negatywnie wpłynąć na zdolność osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową do uczestnictwa w przesłuchaniu, na przykład o oznakach, że dana osoba mogła być w przeszłości poddawana torturom lub być ofiarą handlu ludźmi;

b) muszą otrzymać uprzednio szkolenie obejmujące odpowiednie elementy spośród elementów wymienionych w art. 8 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2021/2303.

9. Na prośbę osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową i w miarę możliwości organ rozstrzygający zapewnia, aby osoby prowadzące przesłuchania i tłumacze ustni byli tej płci, którą wybiera osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową, chyba że organ rozstrzygający ma powody, by uznać, że taka prośba nie ma związku z trudnościami po stronie osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową dotyczącymi wyczerpującego przedstawienia uzasadnienia jej wniosku.

10. Na zasadzie odstępstwa, w należycie uzasadnionych okolicznościach, organ rozstrzygający może przeprowadzić przesłuchanie za pośrednictwem wideokonferencji.

W takim przypadku organ rozstrzygający zapewnia niezbędne rozwiązania w zakresie odpowiednich urządzeń, standardów proceduralnych i technicznych, pomocy prawnej i tłumaczenia ustnego, przy uwzględnieniu wytycznych Agencji ds. Azylu.

11. Odstąpienie od przesłuchania dotyczącego dopuszczalności lub przesłuchania dotyczącego przyczyn złożenia wniosku, stosownie do przypadku, jest możliwe w przypadku, gdy:

a) organ rozstrzygający jest w stanie podjąć na podstawie dostępnych dowodów pozytywną decyzję w odniesieniu do statusu uchodźcy lub statusu ochrony uzupełniającej, pod warunkiem że status ochrony uzupełniającej zapewnia te same prawa i korzyści co status uchodźcy na mocy prawa Unii i prawa krajowego;

b) organ rozstrzygający uznaje na podstawie dostępnych dowodów, że wniosek nie jest niedopuszczalny;

c) organ rozstrzygający uważa, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową nie jest zdolna do uczestnictwa lub nie jest w stanie uczestniczyć w przesłuchaniu z powodu utrzymujących się okoliczności, na które nie ma ona wpływu;

d) w przypadku kolejnego wniosku wstępne rozpatrzenie, o którym mowa w art. 55 ust. 4, odbywa się na podstawie pisemnego oświadczenia;

e) organ rozstrzygający uznaje wniosek za niedopuszczalny na podstawie art. 38 ust. 1 lit. c).

Odstąpienie od przesłuchania w przypadku, o którym mowa w akapicie pierwszym lit. c), nie wpływa negatywnie na decyzję organu rozstrzygającego. W przypadku odstąpienia od przesłuchania na postawie tej litery organ rozstrzygający zapewnia osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową rzeczywistą możliwość przedstawienia dalszych informacji na piśmie.

W przypadku wątpliwości co do zdolności lub możliwości osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową do bycia przesłuchanym, organ rozstrzygający konsultuje się z lekarzem w celu ustalenia, czy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową jest niezdolna do uczestnictwa lub nie jest w stanie uczestniczyć w przesłuchaniu tymczasowo, czy też jej sytuacja ma charakter trwały. Jeżeli z konsultacji z lekarzem jasno wynika, że stan zdrowia sprawiający, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową jest niezdolna do uczestnictwa lub nie jest w stanie uczestniczyć w przesłuchaniu, ma charakter przejściowy, organ rozstrzygający odkłada przesłuchanie do czasu, kiedy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową jest zdolna lub jest w stanie w nim uczestniczyć.

W przypadku gdy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową nie jest w stanie wziąć udziału w przesłuchaniu z powodu szczególnych okoliczności pozostających poza jej kontrolą, organ rozstrzygający wyznacza kolejny termin przesłuchania.

12. Osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową są obecne na przesłuchaniu i wymaga się od nich osobistego odpowiadania na zadane pytania.

13. Podczas przesłuchania, w tym przesłuchania prowadzonego za pośrednictwem wideokonferencji, osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową ma możliwość uzyskania pomocy od doradcy prawnego.

Nieobecność doradcy prawnego nie uniemożliwia organowi rozstrzygającemu przeprowadzenia przesłuchania.

Państwa członkowskie mogą przewidzieć w prawie krajowym, że w przypadku gdy doradca prawny uczestniczy w przesłuchaniu, może on zabrać głos dopiero na końcu przesłuchania.

14. Z zastrzeżeniem art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 oraz pod warunkiem że dołożono wystarczających starań, by zapewnić, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową uzyskała możliwość przebycia przesłuchania, brak przesłuchania nie stanowi przeszkody dla podjęcia przez organ rozstrzygający decyzji w sprawie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.

Artykuł  14

Protokół i nagranie z przesłuchania

1. Organ rozstrzygający lub jakikolwiek inny organ, lub eksperci udzielający zgodnie z art. 5 i art. 13 ust. 6 pomocy temu organowi w prowadzeniu przesłuchań sporządzają szczegółowy i oparty na faktach protokół zawierający wszystkie główne elementy przesłuchania lub stenogram przesłuchania, lub stenogram nagrania z takiego przesłuchania, które należy włączyć do akt osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową.

2. Przesłuchania są rejestrowane za pomocą środków zapisu dźwięku. Osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową jest z wyprzedzeniem informowana, że sporządza się takie nagranie i jaki jest jego cel. Szczególną uwagę poświęca się potrzebom ubiegających się o ochronę międzynarodową osób potrzebujących szczególnych gwarancji proceduralnych. Organ rozstrzygający umieszcza nagranie z przesłuchania w aktach osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową.

3. Osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową zapewnia się możliwość przedstawienia uwag lub wyjaśnień, ustnie lub pisemnie, dotyczących wszelkich niewłaściwych tłumaczeń lub pomyłek lub innych błędów merytorycznych w protokole, stenogramie przesłuchania lub w stenogramie nagrania z przesłuchania, na zakończenie przesłuchania lub w określonym terminie, zanim organ rozstrzygający podejmie decyzję. W tym celu osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową informuje się o całej treści protokołu, stenogramu przesłuchania lub stenogramu nagrania z przesłuchania, w razie potrzeby przy pomocy tłumacza ustnego.

4. Osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową proszona jest o potwierdzenie, że treść protokołu lub stenogramu przesłuchania poprawnie oddaje treść przesłuchania. W przypadku gdy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową odmawia zatwierdzenia tych treści, powody tej odmowy wpisuje się do akt tej osoby. Ta odmowa nie uniemożliwia organowi rozstrzygającemu podjęcia decyzji w sprawie wniosku. W przypadku wątpliwości co do stwierdzeń poczynionych przez osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową podczas przesłuchania nagranie audio uważane jest za rozstrzygające.

5. Nie ma konieczności zwracania się do osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową o przedstawienie uwag lub wyjaśnień dotyczących protokołu lub stenogramu przesłuchania ani o potwierdzenie, że treść protokołu lub stenogramu przesłuchania poprawnie oddaje treść przesłuchania, w przypadku gdy:

a) zgodnie z prawem krajowym nagranie lub stenogram przesłuchania mogą być dopuszczone jako dowód w postępowaniu odwoławczym, lub

b) organ rozstrzygający ma jasność co do tego, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową otrzyma status uchodźcy lub status ochrony uzupełniającej, pod warunkiem że status ochrony uzupełniającej zapewnia te same prawa i korzyści co status uchodźcy na mocy prawa Unii i prawa krajowego.

6. Osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową, oraz, w przypadku gdy zostali wyznaczeni, ich przedstawiciele i ich doradcy prawni mają dostęp do protokołów lub stenogramów, o których mowa w ust. 1, jak najszybciej po przeprowadzeniu przesłuchania, a w każdym razie w odpowiednim czasie przed podjęciem decyzji przez organ rozstrzygający.

Dostęp do nagrania jest również zapewniany w postępowaniu odwoławczym.

SEKCJA  III

Zapewnianie doradztwa prawnego i pomocy prawnej oraz zastępstwa prawnego

Artykuł  15

Prawo do doradztwa prawnego, i pomocy prawnej oraz zastępstwa prawnego

1. Osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową mają prawo do skutecznej konsultacji z doradcą prawnym lub innym doradcą w sprawach związanych z ich wnioskami na wszystkich etapach procedury.

2. Bez uszczerbku dla prawa osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową do wyboru własnego doradcy prawnego lub innego doradcy na swój własny koszt osoba ta może wnioskować o nieodpłatne doradztwo prawne w procedurze administracyjnej przewidzianej w rozdziale III zgodnie z art. 16 oraz o nieodpłatną pomoc prawną i zastępstwo prawne w postępowaniu odwoławczym przewidzianym w rozdziale V zgodnie z art. 17.

Osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową informuje się - najszybciej jak to możliwe i najpóźniej w momencie rejestrowania wniosku zgodnie z art. 27 - o przysługującym jej prawie do wnioskowania o nieodpłatne doradztwo prawne lub nieodpłatną pomoc prawną i nieodpłatne zastępstwo prawne.

3. Państwa członkowskie mogą zapewnić nieodpłatną pomoc prawną i nieodpłatne zastępstwo prawne w procedurze administracyjnej zgodnie z prawem krajowym.

4. Państwa członkowskie mogą organizować zapewnianie doradztwa prawnego oraz pomocy prawnej i zastępstwa prawnego zgodnie z ich systemem krajowym.

Artykuł  16

Nieodpłatne doradztwo prawne w procedurze administracyjnej

1. Państwa członkowskie na prośbę osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową zapewniają nieodpłatne doradztwo prawne w procedurze administracyjnej przewidzianej w rozdziale III.

Do celów akapitu pierwszego skuteczny dostęp do nieodpłatnego doradztwa prawnego można zapewnić poprzez powierzenie jednej osobie zadania świadczenia doradztwa prawnego na administracyjnym etapie procedury jednocześnie na rzecz kilku osób ubiegających się o ochronę międzynarodową.

2. Do celów procedury administracyjnej nieodpłatne doradztwo prawne obejmuje zapewnianie:

a) wskazówek i wyjaśnienia na temat procedury administracyjnej w tym informacji na temat praw i obowiązków w trakcie tej procedury;

b) pomocy w składaniu wniosku i wskazówek dotyczących:

(i) różnych procedur, w ramach których wniosek może być rozpatrywany oraz powodów stosowania tych procedur,

(ii) zasad dotyczących dopuszczalności wniosku,

(iii) kwestii prawnych pojawiających się w toku procedury, w tym informacji na temat sposobu odwołania się od decyzji o odrzuceniu wniosku zgodnie z art. 67, 68 i 69.

3. Bez uszczerbku dla ust. 1 od zapewnienia nieodpłatnego doradztwa prawnego w procedurze administracyjnej można odstąpić, w przypadku gdy:

a) wniosek jest pierwszym kolejnym wnioskiem i uznaje się, że złożono go jedynie w celu opóźnienia lub zakłócenia wykonania decyzji nakazującego powrót, która skutkować ma natychmiastowym wydaleniem osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową z tego państwa członkowskiego;

b) dany wniosek jest drugim lub następnym kolejnym wnioskiem;

c) osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową otrzymuje już pomoc doradcy prawnego i jest przez niego reprezentowana.

4. Do celów wykonania niniejszego artykułu państwa członkowskie mogą zwrócić się o pomoc do Agencji ds. Azylu. Ponadto państwom członkowskim może być udzielane wsparcie finansowe z funduszy unijnych, zgodnie z aktami prawnymi regulującymi takie finansowanie.

Artykuł  17

Nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne zastępstwo prawne w postępowaniu odwoławczym

1. W postępowaniu odwoławczym państwa członkowskie na wniosek osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową zapewniają jej nieodpłatną pomoc prawną i nieodpłatne zastępstwo prawne. Taka nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne zastępstwo prawne obejmują przygotowanie dokumentów proceduralnych wymaganych na mocy prawa krajowego, przygotowanie odwołania i, jeżeli dochodzi do rozprawy, udział przedstawiciela prawnego w tej rozprawie przed sądem lub trybunałem.

2. Od zapewnienia nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego zastępstwa prawnego w postępowaniu odwoławczym państwa członkowskie mogą odstąpić, w przypadku gdy:

a) uznaje się, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową, która ujawnia swoją sytuację finansową, posiada wystarczające środki, aby zapewnić sobie na własny koszt pomoc prawną i zastępstwo prawne;

b) uznaje się, że odwołanie nie ma realnych szans powodzenia lub stanowi nadużycie;

c) odwołanie lub kontrola sądowa, w tym ponowne rozprawy lub kontrole odwołania, odbywają się w drugiej lub wyższej instancji odwoławczej, jak przewidziano na mocy prawa krajowego;

d) osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową otrzymuje już pomoc doradcy prawnego lub jest przez niego reprezentowana.

3. W przypadku gdy decyzję o niezapewnieniu nieodpłatnej pomocy i nieodpłatnego zastępstwa prawnego podejmuje organ, który nie jest sądem ani trybunałem i który uzasadnia tę decyzję tym, że odwołanie nie ma realnych szans powodzenia lub stanowi nadużycie, osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową ma prawo do skutecznego środka zaskarżenia przed sądem lub trybunałem przeciwko tej decyzji. Osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową ma prawo do wnioskowania o nieodpłatną pomoc prawną i nieodpłatne zastępstwo prawne w celu skorzystania z tego środka zaskarżenia.

Artykuł  18

Zakres doradztwa prawnego i pomocy prawnej oraz zastępstwa prawnego

1. Doradcy prawnemu reprezentującemu osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową na warunkach określonych w prawie krajowym, zapewnia się dostęp do zawartych w aktach tej osoby informacji, na podstawie których decyzja jest podejmowana lub ma zostać podjęta.

2. Dostępu do informacji lub do źródeł zawartych w aktach osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową można także odmówić zgodnie z prawem krajowym, w przypadku gdy ujawnienie informacji lub źródeł stanowiłoby zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego, bezpieczeństwa organizacji lub osób, które dostarczyły informacje, lub bezpieczeństwa osób, do których odnoszą się informacje, lub w przypadku gdy mogłoby to narazić na szwank interesy dochodzenia związanego z rozpatrywaniem wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej przez właściwe organy państw członkowskich lub zagroziłoby stosunkom międzynarodowym państw członkowskich, lub gdy informacje lub źródła są niejawne na mocy prawa krajowego. W takich przypadkach organ rozstrzygający:

a) umożliwia dostęp do takich informacji lub źródeł sądom lub trybunałom w ramach postępowania odwoławczego; oraz

b) zapewnia przestrzeganie prawa osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową do obrony.

W odniesieniu do akapit pierwszego lit. b) państwa członkowskie udzielają dostępu do informacji lub źródeł doradcy prawnemu prawnie reprezentującemu osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową i który przeszedł kontrolę bezpieczeństwa, o ile informacje te mają znaczenie dla rozpatrzenia wniosku lub podjęcia decyzji o pozbawieniu ochrony międzynarodowej.

3. Doradca prawny osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub osoba, której powierzono świadczenie doradztwa prawnego, którzy doradzają osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową, udzielają jej pomoc lub ją reprezentują, mają dostęp do obszarów zamkniętych, takich jak ośrodki detencyjne i strefy tranzytowe, w celu świadczenia doradztwa i udzielania pomocy osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub reprezentowania jej zgodnie z dyrektywą (UE) 2024/1346.

Artykuł  19

Warunki zapewniania nieodpłatnego doradztwa prawnego, nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego zastępstwa prawnego

1. Nieodpłatne doradztwo prawne, nieodpłatną pomoc prawną i nieodpłatne zastępstwo prawne zapewniają doradcy prawni lub inni doradcy, dopuszczeni lub uprawnieni na mocy prawa krajowego do doradzania osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową, udzielania im pomocy lub reprezentowania ich, lub organizacje pozarządowe akredytowane na mocy prawa krajowego do świadczenia usług prawnych lub zakresie reprezentacji osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową.

2. Państwa członkowskie ustanawiają szczegółowe przepisy proceduralne dotyczące trybu składania i przetwarzania wniosków o zapewnienie nieodpłatnego doradztwa prawnego, nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego zastępstwa prawnego w odniesieniu do wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej lub stosują istniejące przepisy dotyczące krajowych roszczeń o podobnym charakterze, pod warunkiem że przepisy te nie są bardziej restrykcyjne lub nie uniemożliwiają ani nie utrudniają nadmiernie dostępu do nieodpłatnego doradztwa prawnego lub nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego zastępstwa prawnego.

3. Państwa członkowskie ustanawiają szczegółowe przepisy dotyczące odstąpienia od udzielania nieodpłatnego doradztwa prawnego, nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego zastępstwa prawnego zgodnie, odpowiednio, z art. 16 ust. 3 i art. 17 ust. 2.

4. Państwa członkowskie mogą również nakładać ograniczenia pieniężne lub czasowe w zakresie zapewniania nieodpłatnego doradztwa prawnego, nieodpłatnej pomocy i nieodpłatnego zastępstwa prawnego, pod warunkiem że nie są one arbitralne i nie ograniczają w sposób nieuzasadniony dostępu do nieodpłatnego doradztwa prawnego, nieodpłatnej pomocy i nieodpłatnego zastępstwa prawnego. W odniesieniu do opłat i innych kosztów traktowanie osób ubiegających się o ochronę międzynarodową nie może być mniej korzystne niż standardowe traktowanie własnych obywateli w kwestiach związanych z pomocą prawną.

5. Państwa członkowskie mogą domagać się od osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową całkowitego lub częściowego zwrotu kosztów poniesionych w związku ze świadczeniem pomocy prawnej i zastępstwa prawnego, w przypadku gdy w toku procedury sytuacja finansowa osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową ulegnie znaczącej poprawie lub jeżeli decyzja o zapewnieniu nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego zastępstwa prawnego została podjęta na podstawie nieprawdziwych informacji przedstawionych przez osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową. Do tego celu osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową natychmiast informują właściwe organy o każdej znaczącej zmianie swojej sytuacji finansowej.

SEKCJA  IV

Szczególne gwarancje

Artykuł  20

Ocena potrzeby szczególnych gwarancji proceduralnych

1. Właściwe organy dokonują indywidualnej oceny tego, czy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową potrzebuje szczególnych gwarancji proceduralnych; w razie potrzeby oceny tej dokonuje się przy pomocy tłumacza ustnego. Ta ocena może być włączona do istniejących procedur krajowych lub do oceny, o której mowa w art. 25 dyrektywy (UE) 2024/1346, i nie musi mieć formy procedury administracyjnej. Jeżeli wymaga tego prawo krajowe, ocena może zostać udostępniona organowi rozstrzygającemu, a wyniki oceny mogą zostać mu przekazane, za zgodą osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową.

2. Ocena, o której mowa w ust. 1, jest inicjowana możliwe jak najwcześniej po złożeniu wniosku, poprzez stwierdzenie, czy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową wykazuje pierwsze sygnały tego, że może wymagać szczególnych gwarancji proceduralnych. Podstawą tego stwierdzenia są widoczne oznaki, oświadczenia lub zachowanie osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub wszelkie istotne dokumenty. W przypadku małoletnich uwzględnia się także oświadczenia rodziców, osoby pełnoletniej odpowiedzialnej za małoletniego z mocy prawa lub zgodnie z praktyką danego państwa członkowskiego lub przedstawiciela osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową. Właściwe organy, dokonując rejestracji wniosku, włączają informacje o wszelkich takich pierwszych sygnałach do akt osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową i udostępniają te informacje organowi rozstrzygającemu.

3. Ocena, o której mowa w ust. 1, jest kontynuowana po tym, jak złożono wniosek, przy uwzględnieniu wszelkich informacji z akt osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową.

Ocena, o której mowa w ust. 1, powinna zostać zakończona jak najszybciej i w każdym wypadku w ciągu 30 dni. Zostaje poddana przeglądowi w przypadku wszelkich istotnych zmian w sytuacji osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub w przypadku gdy potrzeba szczególnych gwarancji proceduralnych staje się widoczna po zakończeniu oceny.

4. Właściwy organ może skierować osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową - za jej uprzednią zgodą - do odpowiedniego lekarza lub psychologa lub innego specjalisty w celu uzyskania porady na temat tego, czy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową potrzebuje szczególnych gwarancji proceduralnych, traktując priorytetowo przypadki, w których istnieją przesłanki wskazujące na to, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową mogła być ofiarą tortur, gwałtu lub innej poważnej formy przemocy psychicznej, fizycznej, seksualnej lub przemocy ze względu na płeć oraz że mogłoby to negatywnie wpłynąć na zdolność danej osoby do skutecznego udziału w procedurze. W przypadku gdy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową wyraża zgodę na skierowanie zgodnie z niniejszym akapitem, uznaje się, że zgoda ta obejmuje zgodę na przekazanie właściwemu organowi wyników skierowania.

Organ rozstrzygający bierze pod uwagę poradę udzieloną na podstawie akapitu pierwszego, kiedy podejmuje decyzję o rodzaju szczególnych gwarancji proceduralnych, których można udzielić osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową.

W stosownych przypadkach i bez uszczerbku dla badania lekarskiego ocena, o której mowa w ust. 1, może być włączona do badań lekarskich, o których mowa w art. 24 i 25.

5. Odpowiedni pracownicy właściwych organów, a także lekarze, psychologowie lub inni specjaliści wydający porady co do potrzeby szczególnych gwarancji proceduralnych przechodzą szkolenie, które umożliwia im rozpoznanie oznak potrzeby szczególnego traktowania osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową, która może potrzebować szczególnych gwarancji proceduralnych, oraz zaspokojenie tych potrzeb w razie ich stwierdzenia.

Artykuł  21

Osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową potrzebujące szczególnych gwarancji proceduralnych

1. W przypadku gdy osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową zidentyfikowano jako osoby potrzebujące szczególnych gwarancji proceduralnych, zapewnia się im niezbędne wsparcie, aby umożliwić im korzystanie z praw i wywiązywanie się z obowiązków na podstawie niniejszego rozporządzenia w trakcie całej procedury ubiegania się o ochronę międzynarodową.

2. W przypadku gdy organ rozstrzygający uznaje, w tym na podstawie oceny dokonanej przez inny stosowny organ krajowy, że niezbędne wsparcie, o którym mowa w ust. 1, nie może zostać udzielone w ramach procedury rozpatrywania wniosku prowadzonej w trybie przyspieszonym, o której mowa w art. 42, ani w ramach procedury granicznej, o której mowa w art. 43, ze zwróceniem szczególnej uwagi na ofiary tortur, zgwałcenia lub innej poważnej formy przemocy psychicznej, fizycznej, seksualnej lub przemocy ze względu na płeć, organ rozstrzygający nie stosuje tych procedur do osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub przestaje je do niej stosować.

Artykuł  22

Gwarancje dla małoletnich

1. Stosując niniejsze rozporządzenie, właściwe organy uwzględniają przede wszystkim najlepszy interes dziecka.

2. Organ rozstrzygający ocenia najlepszy interes dziecka zgodnie z art. 26 dyrektywy (UE) 2024/1346.

3. Organ rozstrzygający zapewnia małoletniemu możliwość przesłuchania, w tym w przypadku gdy z wnioskiem występuje się w imieniu małoletniego zgodnie z art. 32 i art. 33 ust. 1, chyba że nie służy to najlepszemu interesowi dziecka. W takim przypadku organ rozstrzygający uzasadniania decyzję o niezapewnieniu małoletniemu możliwości przesłuchania.

Przesłuchanie małoletniego jest prowadzone przez osobę mającą niezbędną wiedzę o prawach i szczególnych potrzebach małoletnich. Przesłuchanie jest prowadzone w sposób dostosowany do dziecka i kontekstu, z uwzględnieniem wieku i stopnia dojrzałości dziecka.

4. W przypadku gdy małoletni ma opiekę, przesłuchanie jest prowadzone w obecności osoby pełnoletniej odpowiedzialnej za małoletniego z mocy prawa lub zgodnie z praktyką danego państwa członkowskiego, a w przypadku wyznaczenia doradcy prawnego - w jego obecności. W razie potrzeby i gdy jest to w najlepszym interesie dziecka, państwa członkowskie mogą również przeprowadzić przesłuchanie tego małoletniego w obecności osoby o niezbędnych umiejętnościach i wiedzy specjalistycznej. Gdy jest to uzasadnione i wyłącznie gdy jest to w najlepszym interesie dziecka, organ rozstrzygający może przeprowadzić przesłuchanie małoletniego bez obecności odpowiedzialnej osoby pełnoletniej, pod warunkiem że organ ten zapewni, aby temu małoletniemu towarzyszyła podczas przesłuchania osoba o niezbędnych umiejętnościach i wiedzy specjalistycznej, tak aby zabezpieczyć jego najlepszy interes.

5. Decyzję w sprawie wniosku małoletniego przygotowują odpowiedni pracownicy organu rozstrzygającego. Ci odpowiedni pracownicy muszą posiadać niezbędną wiedzę i odbyć odpowiednie szkolenie w zakresie praw i szczególnych potrzeb małoletnich.

Artykuł  23

Szczególne gwarancje dla małoletnich bez opieki

1. Właściwe organy zapewniają, aby małoletni bez opieki byli reprezentowani i aby uzyskiwali pomoc w sposób umożliwiający im korzystanie z praw i wywiązywanie się z obowiązków na podstawie niniejszego rozporządzenia, rozporządzenia (UE) 2024/1351, dyrektywy (UE) 2024/1346 i rozporządzenia (UE) 2024/1358.

2. W przypadku gdy z wnioskiem występuje osoba, która twierdzi, że jest małoletnia, lub co do której można obiektywnie uznać, że jest małoletnia, gdy jest ona bez opieki, właściwe organy:

a) wyznaczają najszybciej jak to możliwe, a w każdym razie bez zbędnej zwłoki do celów ust. 6, i w stosownych przypadkach, do celów ust. 7 - osobę o niezbędnych umiejętnościach i wiedzy specjalistycznej aby tymczasowo udzielała pomocy małoletniemu w celu zabezpieczenia jego najlepszego interesu oraz ogólnego dobrostanu, co umożliwi mu korzystanie z praw na podstawie niniejszego rozporządzenia, i w stosownych przypadkach pełniła rolę przedstawiciela do chwili wyznaczenia przedstawiciela;

b) ustanawiają przedstawiciela, najszybciej jak to możliwe i nie później niż 15 dni roboczych od daty złożenia wniosku.

Przedstawiciel i osoba, o której mowa w akapicie pierwszym lit. a) niniejszego ustępu, mogą być tą samą osobą, o której mowa w art. 27 dyrektywy (UE) 2024/1346. Osoba ta spotyka się z małoletnim bez opieki i uwzględnia własne zdanie małoletniego na temat jego potrzeb odpowiednio do jego wieku i stopnia dojrzałości.

Jeżeli właściwy organ stwierdził, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową, która twierdzi, że jest małoletnia, bez wątpienia ma więcej niż 18 lat, nie ma potrzeby wyznaczania przedstawiciela zgodnie z niniejszym ustępem.

Obowiązki przedstawiciela lub osoby, o której mowa w akapicie pierwszym lit. a) niniejszego ustępu, ustają, kiedy właściwe organy w następstwie oceny wieku, o której mowa w art. 25 ust. 1, nie zakładają, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową jest małoletnia lub uznają, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową nie jest małoletnia, lub kiedy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową przestaje być małoletnim bez opieki.

3. W przypadku nieproporcjonalnie dużej liczby wniosków, z którymi wystąpili małoletni bez opieki, lub w innych wyjątkowych sytuacjach termin na ustanowienie przedstawiciela, o którym mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. b) można przedłużyć o dziesięć dni roboczych, bez uszczerbku dla ust. 2 akapit trzeci.

4. W przypadku gdy na podstawie ust. 2 zostaje wyznaczona organizacja, organizacja ta wyznacza osobę fizyczną na potrzeby wykonania zadań, o których mowa w niniejszym artykule, w odniesieniu do małoletniego bez opieki.

5. Właściwy organ natychmiast informuje:

a) małoletniego bez opieki - w sposób przyjazny dziecku oraz w języku, który małoletni rozumie - o wyznaczeniu osoby, o której mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. a), i o ustanowieniu przedstawiciela oraz o tym, jak składać skargi na osobę, o której mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. a) lub b), w sposób poufny i bezpieczny;

b) organ rozstrzygający i organ właściwy do rejestrowania wniosku, w stosownych przypadkach, że dla danego małoletniego bez opieki ustanowiono przedstawiciela; oraz

c) osobę, o której mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. a), i przedstawiciela o istotnych faktach, etapach proceduralnych i terminach dotyczących wniosku małoletniego bez opieki.

Przedstawiciel i osoba, o której mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. a) mają dostęp do treści odpowiednich dokumentów w aktach małoletniego bez opieki, w tym do specjalnych materiałów informacyjnych dla małoletnich bez opieki.

6. Osoba, o której mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. a), spotyka się z małoletnim bez opieki i wykonuje między innymi następujące zadania, w stosownych przypadkach wraz z doradcą prawnym:

a) udziela małoletniemu bez opieki istotnych informacji dotyczących procedur przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu;

b) w stosownych przypadkach udziela małoletniemu bez opieki pomocy w odniesieniu do procedury oceny wieku, o której mowa w art. 25;

c) w stosownych przypadkach udziela małoletniemu bez opieki istotnych informacji i pomocy w odniesieniu do procedur przewidzianych w rozporządzeniach (UE) 2024/1351 i (UE) 2024/1358.

7. Dopóki nie zostanie ustanowiony przedstawiciel, państwa członkowskie mogą upoważnić osobę, o której mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. a), do udzielenia pomocy małoletniemu w rejestracji i złożeniu wniosku lub do złożenia wniosku w imieniu małoletniego zgodnie z art. 33.

8. Przedstawiciel spotyka się z małoletnim bez opieki i wykonuje między innymi następujące zadania, w stosownych przypadkach wraz z doradcą prawnym:

a) w stosownych przypadkach udziela małoletniemu bez opieki istotnych informacji dotyczących procedur przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu;

b) w stosownych przypadkach udziela pomocy w odniesieniu do procedury oceny wieku, o której mowa w art. 25;

c) w stosownych przypadkach udziela pomocy w rejestracji wniosku;

d) w stosownych przypadkach udziela pomocy w złożeniu wniosku lub składa wniosek w imieniu małoletniego bez opieki zgodnie z art. 33;

e) w stosownych przypadkach udziela pomocy w przygotowaniu przesłuchania i jest obecny podczas przesłuchania oraz informuje małoletniego bez opieki o celu i możliwych jego skutkach i o tym, jak się do tego przesłuchania przygotować;

f) w stosownych przypadkach udziela małoletniemu bez opieki istotnych informacji i pomocy w odniesieniu do procedur przewidzianych w rozporządzeniach (UE) 2024/1351 i (UE) 2024/1358.

Podczas przesłuchania przedstawiciel i doradca prawny mają możliwość zadawania pytań lub przedstawiania uwag w ramach określonych przez osobę prowadzącą przesłuchanie.

Organ rozstrzygający może wymagać obecności małoletniego bez opieki na przesłuchaniu, nawet jeżeli obecny jest przedstawiciel lub doradca prawny.

9. Przedstawiciel wykonuje swoje obowiązki zgodnie z zasadą najlepszego interesu dziecka i posiada niezbędne kwalifikacje, szkolenia i wiedzę w tym zakresie. Przedstawiciele są regularnie szkoleni w zakresie wykonywania swoich zadań i nie mogą figurować w rejestrze karnym, w szczególności w związku z przestępstwami lub wykroczeniami związanymi z dziećmi.

Zmiana przedstawiciela następuje wyłącznie w przypadku, gdy właściwe organy uznają, że zadania tego przedstawiciela lub tej osoby nie są odpowiednio wykonywane. Organizacje lub osoby fizyczne, których interesy kolidują lub mogą kolidować z interesami małoletniego bez opieki, nie mogą zostać ustanowione na przedstawicieli.

10. Właściwe organy członkowskie powierzają osobie fizycznej działającej jako przedstawiciel lub osoba mogąca tymczasowo występować jako przedstawiciel proporcjonalną i ograniczoną liczbę małoletnich bez opieki, a w normalnych okolicznościach jednocześnie nie więcej niż 30 małoletnich bez opieki, w celu zapewnienia, aby osoba ta była w stanie skutecznie wykonywać zadania.

W przypadku nieproporcjonalnie dużej liczby wniosków, z którymi wystąpili małoletni bez opieki, lub w innych wyjątkowych sytuacjach, można zwiększyć liczbę małoletnich bez opieki przypadających na przedstawiciela, do maksymalnie 50 małoletnich bez opieki.

Państwa członkowskie zapewniają istnienie organów administracyjnych lub sądowych lub innych podmiotów odpowiedzialnych za regularne nadzorowanie właściwego wykonywania zadań przez przedstawicieli oraz osoby wyznaczone na mocy ust. 2 akapit pierwszy lit. a), w tym poprzez dokonywanie w regularnych odstępach czasu sprawdzenia rejestrów karnych ustanowionych przedstawicieli lub wyznaczonych osób w celu zidentyfikowania potencjalnej niezdolności do pełnienia ich roli. Takie organy administracyjne lub sądowe lub inne podmioty rozpatrują skargi składane przez małoletnich bez opieki na ustanowionych przedstawicieli lub osobę wyznaczoną na podstawie ust. 2 akapit pierwszy lit. a).

SEKCJA  V

Badanie lekarskie i ocena wieku

Artykuł  24

Badanie lekarskie

1. W przypadku gdy organ rozstrzygający uzna to za istotne dla rozpatrzenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, występuje, pod warunkiem że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową wyrazi zgodę, o badanie lekarskie osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową pod kątem oznak i objawów, które mogłyby świadczyć o prześladowaniach lub poważnej krzywdzie doznanych w przeszłości, i zostaje poinformowany o wynikach tego badania.

2. W przypadku małoletniego badanie lekarskie zostaje przeprowadzone tylko wtedy, gdy zgodę wyrażą rodzic, osoba pełnoletnia odpowiedzialna za małoletniego z mocy prawa lub zgodnie z praktyką danego państwa członkowskiego, przedstawiciel lub osoba, o której mowa w art. 23 ust. 2 lit. a), oraz - gdy przewiduje to prawo krajowe - osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową.

Badanie lekarskie jest nieodpłatne dla osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową i opłacane ze środków publicznych.

W stosownych przypadkach kontrole stanu zdrowia i kontrole służące identyfikacji osób wymagających szczególnego traktowania, o których mowa w art. 12 rozporządzenia (UE) 2024/1356, mogą być brane pod uwagę do celów badania lekarskiego przewidzianego w niniejszym artykule.

3. W przypadku gdy nie przeprowadza się żadnych badań lekarskich zgodnie z ust. 1, organ rozstrzygający informuje osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową, że mogą one z własnej inicjatywy i na własny koszt zorganizować badanie lekarskie pod kątem oznak i objawów, które mogłyby świadczyć o prześladowaniach lub poważnej krzywdzie doznanych w przeszłości.

4. Wyniki badań lekarskich, o których mowa w ust. 1 lub 3, są jak najszybciej przedstawiane organowi rozstrzygającemu i osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową oraz oceniane przez organ rozstrzygający łącznie z innymi elementami wniosku.

5. Badanie lekarskie jest jak najmniej inwazyjne i przeprowadzane tylko przez wykwalifikowanych lekarzy. Przeprowadza się je z poszanowaniem godności danej osoby.

6. Odmowa poddania się badaniu lekarskiemu ze strony osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub decyzja tej osoby o poddaniu się badaniu lekarskiemu z własnej inicjatywy, w przypadku gdy przedmiotowe badanie nie może się odbyć w stosownym przedziale czasowym z uwagi na liczbę dostępnych terminów badań lekarskich w odpowiedzialnym państwie członkowskim, nie uniemożliwia organowi rozstrzygającemu podjęcia decyzji w sprawie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.

Artykuł  25

Ocena wieku małoletnich

1. W przypadkach gdy w wyniku oświadczenia osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową, dostępnej dokumentacji i innych istotnych przesłanek, istnieją wątpliwości co do tego, czy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową jest małoletnia, organ rozstrzygający może dokonać oceny multidyscyplinarnej, w tym oceny psychospołecznej, przeprowadzanej przez wykwalifikowanych specjalistów, aby ustalić wiek osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową w ramach rozpatrywania wniosku. Ocena wieku nie opiera się wyłącznie na wyglądzie

fizycznym lub zachowaniu osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową. Do celów oceny wieku dostępne dokumenty uznaje się za autentyczne, chyba że istnieją dowody wskazujące inaczej; pod uwagę bierze się również oświadczenia małoletnich.

2. W przypadku gdy mimo przeprowadzenia oceny multidyscyplinarnej utrzymują się wątpliwości co do wieku osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową, jako środek ostateczny można przeprowadzić badanie lekarskie, aby ustalić wiek tej osoby w ramach rozpatrywania wniosku. Jeżeli wynik oceny wieku, o której mowa w niniejszym ustępie, nie jest rozstrzygający co do wieku osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub obejmuje przedział wiekowy poniżej 18 lat, państwa członkowskie zakładają, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową jest małoletnia.

3. Badanie lekarskie przeprowadzane do celów ust. 2 musi być jak najmniej inwazyjne i przeprowadzane z pełnym poszanowaniem godności danej osoby. Dokonują go lekarze mający doświadczenie i wiedzę specjalistyczną w zakresie szacowania wieku.

W przypadkach, w których zastosowanie ma niniejszy ustęp, wyniki badania lekarskiego i oceny multidyscyplinarnej analizuje się łącznie, umożliwiając uzyskanie możliwie najbardziej wiarygodnego wyniku.

4. W przypadku gdy badanie lekarskie jest wykorzystywane do oceny wieku osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową, właściwy organ zapewnia, aby osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową, ich rodzice, osoba pełnoletnia odpowiedzialna z mocy prawa lub zgodnie z praktyką państwa członkowskiego za osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową, ich przedstawiciele lub osoba, o której mowa w art. 23 ust. 2 lit. a), zostali poinformowani przed rozpatrzeniem wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej oraz w języku, który rozumieją, i w sposób przyjazny dziecku i dostosowany do jego wieku, że wiek osób ubiegających się o ochronę międzynarodową może zostać oceniony w drodze badania lekarskiego. Obejmuje to informacje na temat sposobu przeprowadzenia badania, możliwych skutków wyniku badania lekarskiego dla rozpatrzenia wniosku, jak również na temat możliwości i skutków odmowy poddania się badaniu lekarskiemu ze strony osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową. Wszystkie dokumenty związane z badaniem lekarskim dołączane są do akt osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową.

5. Badanie lekarskie na potrzeby oceny wieku osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową zostaje przeprowadzone tylko wtedy, gdy zgodę wyrażą: ta osoba, jej rodzice, odpowiedzialna osoba pełnoletnia, o której mowa w ust. 4 niniejszego artykułu, jej przedstawiciel lub osoba, o której mowa w art. 23 ust. 2 lit. a), po tym jak otrzymają oni informacje, o których mowa w ust. 4 niniejszego artykułu.

6. Odmowa - ze strony osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową, jej rodzica, odpowiedzialnej osoby pełnoletniej, o której mowa w ust. 4 niniejszego artykułu, jej przedstawiciela lub osoby, o której mowa w art. 23 ust. 2 lit. a) - udzielenia zgody na przeprowadzenie badania lekarskiego na potrzeby oceny wieku nie uniemożliwia organowi rozstrzygającemu podjęcia decyzji w sprawie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej. Odmowa taka może być traktowana jedynie jako domniemanie wzruszalne, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową nie jest małoletnia.

7. Państwo członkowskie może uznawać decyzje w sprawie oceny wieku podjęte przez inne państwa członkowskie, jeżeli oceny te przeprowadzono zgodnie z prawem Unii.

²¹ Decyzja ramowa Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (Dz.U. L 190 z 18.7.2002, s. 1).