Sekcja 4 - Szczególne gwarancje - Rozporządzenie 2024/1348 w sprawie ustanowienia wspólnej procedury ubiegania się o ochronę międzynarodową w Unii i uchylenia dyrektywy 2013/32/UE

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2024.1348

Akt oczekujący

Wersja od: 22 maja 2024 r.

SEKCJA  IV

Szczególne gwarancje

Artykuł  20

Ocena potrzeby szczególnych gwarancji proceduralnych

1. Właściwe organy dokonują indywidualnej oceny tego, czy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową potrzebuje szczególnych gwarancji proceduralnych; w razie potrzeby oceny tej dokonuje się przy pomocy tłumacza ustnego. Ta ocena może być włączona do istniejących procedur krajowych lub do oceny, o której mowa w art. 25 dyrektywy (UE) 2024/1346, i nie musi mieć formy procedury administracyjnej. Jeżeli wymaga tego prawo krajowe, ocena może zostać udostępniona organowi rozstrzygającemu, a wyniki oceny mogą zostać mu przekazane, za zgodą osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową.

2. Ocena, o której mowa w ust. 1, jest inicjowana możliwe jak najwcześniej po złożeniu wniosku, poprzez stwierdzenie, czy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową wykazuje pierwsze sygnały tego, że może wymagać szczególnych gwarancji proceduralnych. Podstawą tego stwierdzenia są widoczne oznaki, oświadczenia lub zachowanie osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub wszelkie istotne dokumenty. W przypadku małoletnich uwzględnia się także oświadczenia rodziców, osoby pełnoletniej odpowiedzialnej za małoletniego z mocy prawa lub zgodnie z praktyką danego państwa członkowskiego lub przedstawiciela osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową. Właściwe organy, dokonując rejestracji wniosku, włączają informacje o wszelkich takich pierwszych sygnałach do akt osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową i udostępniają te informacje organowi rozstrzygającemu.

3. Ocena, o której mowa w ust. 1, jest kontynuowana po tym, jak złożono wniosek, przy uwzględnieniu wszelkich informacji z akt osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową.

Ocena, o której mowa w ust. 1, powinna zostać zakończona jak najszybciej i w każdym wypadku w ciągu 30 dni. Zostaje poddana przeglądowi w przypadku wszelkich istotnych zmian w sytuacji osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub w przypadku gdy potrzeba szczególnych gwarancji proceduralnych staje się widoczna po zakończeniu oceny.

4. Właściwy organ może skierować osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową - za jej uprzednią zgodą - do odpowiedniego lekarza lub psychologa lub innego specjalisty w celu uzyskania porady na temat tego, czy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową potrzebuje szczególnych gwarancji proceduralnych, traktując priorytetowo przypadki, w których istnieją przesłanki wskazujące na to, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową mogła być ofiarą tortur, gwałtu lub innej poważnej formy przemocy psychicznej, fizycznej, seksualnej lub przemocy ze względu na płeć oraz że mogłoby to negatywnie wpłynąć na zdolność danej osoby do skutecznego udziału w procedurze. W przypadku gdy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową wyraża zgodę na skierowanie zgodnie z niniejszym akapitem, uznaje się, że zgoda ta obejmuje zgodę na przekazanie właściwemu organowi wyników skierowania.

Organ rozstrzygający bierze pod uwagę poradę udzieloną na podstawie akapitu pierwszego, kiedy podejmuje decyzję o rodzaju szczególnych gwarancji proceduralnych, których można udzielić osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową.

W stosownych przypadkach i bez uszczerbku dla badania lekarskiego ocena, o której mowa w ust. 1, może być włączona do badań lekarskich, o których mowa w art. 24 i 25.

5. Odpowiedni pracownicy właściwych organów, a także lekarze, psychologowie lub inni specjaliści wydający porady co do potrzeby szczególnych gwarancji proceduralnych przechodzą szkolenie, które umożliwia im rozpoznanie oznak potrzeby szczególnego traktowania osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową, która może potrzebować szczególnych gwarancji proceduralnych, oraz zaspokojenie tych potrzeb w razie ich stwierdzenia.

Artykuł  21

Osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową potrzebujące szczególnych gwarancji proceduralnych

1. W przypadku gdy osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową zidentyfikowano jako osoby potrzebujące szczególnych gwarancji proceduralnych, zapewnia się im niezbędne wsparcie, aby umożliwić im korzystanie z praw i wywiązywanie się z obowiązków na podstawie niniejszego rozporządzenia w trakcie całej procedury ubiegania się o ochronę międzynarodową.

2. W przypadku gdy organ rozstrzygający uznaje, w tym na podstawie oceny dokonanej przez inny stosowny organ krajowy, że niezbędne wsparcie, o którym mowa w ust. 1, nie może zostać udzielone w ramach procedury rozpatrywania wniosku prowadzonej w trybie przyspieszonym, o której mowa w art. 42, ani w ramach procedury granicznej, o której mowa w art. 43, ze zwróceniem szczególnej uwagi na ofiary tortur, zgwałcenia lub innej poważnej formy przemocy psychicznej, fizycznej, seksualnej lub przemocy ze względu na płeć, organ rozstrzygający nie stosuje tych procedur do osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub przestaje je do niej stosować.

Artykuł  22

Gwarancje dla małoletnich

1. Stosując niniejsze rozporządzenie, właściwe organy uwzględniają przede wszystkim najlepszy interes dziecka.

2. Organ rozstrzygający ocenia najlepszy interes dziecka zgodnie z art. 26 dyrektywy (UE) 2024/1346.

3. Organ rozstrzygający zapewnia małoletniemu możliwość przesłuchania, w tym w przypadku gdy z wnioskiem występuje się w imieniu małoletniego zgodnie z art. 32 i art. 33 ust. 1, chyba że nie służy to najlepszemu interesowi dziecka. W takim przypadku organ rozstrzygający uzasadniania decyzję o niezapewnieniu małoletniemu możliwości przesłuchania.

Przesłuchanie małoletniego jest prowadzone przez osobę mającą niezbędną wiedzę o prawach i szczególnych potrzebach małoletnich. Przesłuchanie jest prowadzone w sposób dostosowany do dziecka i kontekstu, z uwzględnieniem wieku i stopnia dojrzałości dziecka.

4. W przypadku gdy małoletni ma opiekę, przesłuchanie jest prowadzone w obecności osoby pełnoletniej odpowiedzialnej za małoletniego z mocy prawa lub zgodnie z praktyką danego państwa członkowskiego, a w przypadku wyznaczenia doradcy prawnego - w jego obecności. W razie potrzeby i gdy jest to w najlepszym interesie dziecka, państwa członkowskie mogą również przeprowadzić przesłuchanie tego małoletniego w obecności osoby o niezbędnych umiejętnościach i wiedzy specjalistycznej. Gdy jest to uzasadnione i wyłącznie gdy jest to w najlepszym interesie dziecka, organ rozstrzygający może przeprowadzić przesłuchanie małoletniego bez obecności odpowiedzialnej osoby pełnoletniej, pod warunkiem że organ ten zapewni, aby temu małoletniemu towarzyszyła podczas przesłuchania osoba o niezbędnych umiejętnościach i wiedzy specjalistycznej, tak aby zabezpieczyć jego najlepszy interes.

5. Decyzję w sprawie wniosku małoletniego przygotowują odpowiedni pracownicy organu rozstrzygającego. Ci odpowiedni pracownicy muszą posiadać niezbędną wiedzę i odbyć odpowiednie szkolenie w zakresie praw i szczególnych potrzeb małoletnich.

Artykuł  23

Szczególne gwarancje dla małoletnich bez opieki

1. Właściwe organy zapewniają, aby małoletni bez opieki byli reprezentowani i aby uzyskiwali pomoc w sposób umożliwiający im korzystanie z praw i wywiązywanie się z obowiązków na podstawie niniejszego rozporządzenia, rozporządzenia (UE) 2024/1351, dyrektywy (UE) 2024/1346 i rozporządzenia (UE) 2024/1358.

2. W przypadku gdy z wnioskiem występuje osoba, która twierdzi, że jest małoletnia, lub co do której można obiektywnie uznać, że jest małoletnia, gdy jest ona bez opieki, właściwe organy:

a) wyznaczają najszybciej jak to możliwe, a w każdym razie bez zbędnej zwłoki do celów ust. 6, i w stosownych przypadkach, do celów ust. 7 - osobę o niezbędnych umiejętnościach i wiedzy specjalistycznej aby tymczasowo udzielała pomocy małoletniemu w celu zabezpieczenia jego najlepszego interesu oraz ogólnego dobrostanu, co umożliwi mu korzystanie z praw na podstawie niniejszego rozporządzenia, i w stosownych przypadkach pełniła rolę przedstawiciela do chwili wyznaczenia przedstawiciela;

b) ustanawiają przedstawiciela, najszybciej jak to możliwe i nie później niż 15 dni roboczych od daty złożenia wniosku.

Przedstawiciel i osoba, o której mowa w akapicie pierwszym lit. a) niniejszego ustępu, mogą być tą samą osobą, o której mowa w art. 27 dyrektywy (UE) 2024/1346. Osoba ta spotyka się z małoletnim bez opieki i uwzględnia własne zdanie małoletniego na temat jego potrzeb odpowiednio do jego wieku i stopnia dojrzałości.

Jeżeli właściwy organ stwierdził, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową, która twierdzi, że jest małoletnia, bez wątpienia ma więcej niż 18 lat, nie ma potrzeby wyznaczania przedstawiciela zgodnie z niniejszym ustępem.

Obowiązki przedstawiciela lub osoby, o której mowa w akapicie pierwszym lit. a) niniejszego ustępu, ustają, kiedy właściwe organy w następstwie oceny wieku, o której mowa w art. 25 ust. 1, nie zakładają, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową jest małoletnia lub uznają, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową nie jest małoletnia, lub kiedy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową przestaje być małoletnim bez opieki.

3. W przypadku nieproporcjonalnie dużej liczby wniosków, z którymi wystąpili małoletni bez opieki, lub w innych wyjątkowych sytuacjach termin na ustanowienie przedstawiciela, o którym mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. b) można przedłużyć o dziesięć dni roboczych, bez uszczerbku dla ust. 2 akapit trzeci.

4. W przypadku gdy na podstawie ust. 2 zostaje wyznaczona organizacja, organizacja ta wyznacza osobę fizyczną na potrzeby wykonania zadań, o których mowa w niniejszym artykule, w odniesieniu do małoletniego bez opieki.

5. Właściwy organ natychmiast informuje:

a) małoletniego bez opieki - w sposób przyjazny dziecku oraz w języku, który małoletni rozumie - o wyznaczeniu osoby, o której mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. a), i o ustanowieniu przedstawiciela oraz o tym, jak składać skargi na osobę, o której mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. a) lub b), w sposób poufny i bezpieczny;

b) organ rozstrzygający i organ właściwy do rejestrowania wniosku, w stosownych przypadkach, że dla danego małoletniego bez opieki ustanowiono przedstawiciela; oraz

c) osobę, o której mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. a), i przedstawiciela o istotnych faktach, etapach proceduralnych i terminach dotyczących wniosku małoletniego bez opieki.

Przedstawiciel i osoba, o której mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. a) mają dostęp do treści odpowiednich dokumentów w aktach małoletniego bez opieki, w tym do specjalnych materiałów informacyjnych dla małoletnich bez opieki.

6. Osoba, o której mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. a), spotyka się z małoletnim bez opieki i wykonuje między innymi następujące zadania, w stosownych przypadkach wraz z doradcą prawnym:

a) udziela małoletniemu bez opieki istotnych informacji dotyczących procedur przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu;

b) w stosownych przypadkach udziela małoletniemu bez opieki pomocy w odniesieniu do procedury oceny wieku, o której mowa w art. 25;

c) w stosownych przypadkach udziela małoletniemu bez opieki istotnych informacji i pomocy w odniesieniu do procedur przewidzianych w rozporządzeniach (UE) 2024/1351 i (UE) 2024/1358.

7. Dopóki nie zostanie ustanowiony przedstawiciel, państwa członkowskie mogą upoważnić osobę, o której mowa w ust. 2 akapit pierwszy lit. a), do udzielenia pomocy małoletniemu w rejestracji i złożeniu wniosku lub do złożenia wniosku w imieniu małoletniego zgodnie z art. 33.

8. Przedstawiciel spotyka się z małoletnim bez opieki i wykonuje między innymi następujące zadania, w stosownych przypadkach wraz z doradcą prawnym:

a) w stosownych przypadkach udziela małoletniemu bez opieki istotnych informacji dotyczących procedur przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu;

b) w stosownych przypadkach udziela pomocy w odniesieniu do procedury oceny wieku, o której mowa w art. 25;

c) w stosownych przypadkach udziela pomocy w rejestracji wniosku;

d) w stosownych przypadkach udziela pomocy w złożeniu wniosku lub składa wniosek w imieniu małoletniego bez opieki zgodnie z art. 33;

e) w stosownych przypadkach udziela pomocy w przygotowaniu przesłuchania i jest obecny podczas przesłuchania oraz informuje małoletniego bez opieki o celu i możliwych jego skutkach i o tym, jak się do tego przesłuchania przygotować;

f) w stosownych przypadkach udziela małoletniemu bez opieki istotnych informacji i pomocy w odniesieniu do procedur przewidzianych w rozporządzeniach (UE) 2024/1351 i (UE) 2024/1358.

Podczas przesłuchania przedstawiciel i doradca prawny mają możliwość zadawania pytań lub przedstawiania uwag w ramach określonych przez osobę prowadzącą przesłuchanie.

Organ rozstrzygający może wymagać obecności małoletniego bez opieki na przesłuchaniu, nawet jeżeli obecny jest przedstawiciel lub doradca prawny.

9. Przedstawiciel wykonuje swoje obowiązki zgodnie z zasadą najlepszego interesu dziecka i posiada niezbędne kwalifikacje, szkolenia i wiedzę w tym zakresie. Przedstawiciele są regularnie szkoleni w zakresie wykonywania swoich zadań i nie mogą figurować w rejestrze karnym, w szczególności w związku z przestępstwami lub wykroczeniami związanymi z dziećmi.

Zmiana przedstawiciela następuje wyłącznie w przypadku, gdy właściwe organy uznają, że zadania tego przedstawiciela lub tej osoby nie są odpowiednio wykonywane. Organizacje lub osoby fizyczne, których interesy kolidują lub mogą kolidować z interesami małoletniego bez opieki, nie mogą zostać ustanowione na przedstawicieli.

10. Właściwe organy członkowskie powierzają osobie fizycznej działającej jako przedstawiciel lub osoba mogąca tymczasowo występować jako przedstawiciel proporcjonalną i ograniczoną liczbę małoletnich bez opieki, a w normalnych okolicznościach jednocześnie nie więcej niż 30 małoletnich bez opieki, w celu zapewnienia, aby osoba ta była w stanie skutecznie wykonywać zadania.

W przypadku nieproporcjonalnie dużej liczby wniosków, z którymi wystąpili małoletni bez opieki, lub w innych wyjątkowych sytuacjach, można zwiększyć liczbę małoletnich bez opieki przypadających na przedstawiciela, do maksymalnie 50 małoletnich bez opieki.

Państwa członkowskie zapewniają istnienie organów administracyjnych lub sądowych lub innych podmiotów odpowiedzialnych za regularne nadzorowanie właściwego wykonywania zadań przez przedstawicieli oraz osoby wyznaczone na mocy ust. 2 akapit pierwszy lit. a), w tym poprzez dokonywanie w regularnych odstępach czasu sprawdzenia rejestrów karnych ustanowionych przedstawicieli lub wyznaczonych osób w celu zidentyfikowania potencjalnej niezdolności do pełnienia ich roli. Takie organy administracyjne lub sądowe lub inne podmioty rozpatrują skargi składane przez małoletnich bez opieki na ustanowionych przedstawicieli lub osobę wyznaczoną na podstawie ust. 2 akapit pierwszy lit. a).