Sekcja 3 - Zapewnianie doradztwa prawnego i pomocy prawnej oraz zastępstwa prawnego - Rozporządzenie 2024/1348 w sprawie ustanowienia wspólnej procedury ubiegania się o ochronę międzynarodową w Unii i uchylenia dyrektywy 2013/32/UE

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2024.1348

Akt oczekujący

Wersja od: 22 maja 2024 r.

SEKCJA  III

Zapewnianie doradztwa prawnego i pomocy prawnej oraz zastępstwa prawnego

Artykuł  15

Prawo do doradztwa prawnego, i pomocy prawnej oraz zastępstwa prawnego

1. Osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową mają prawo do skutecznej konsultacji z doradcą prawnym lub innym doradcą w sprawach związanych z ich wnioskami na wszystkich etapach procedury.

2. Bez uszczerbku dla prawa osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową do wyboru własnego doradcy prawnego lub innego doradcy na swój własny koszt osoba ta może wnioskować o nieodpłatne doradztwo prawne w procedurze administracyjnej przewidzianej w rozdziale III zgodnie z art. 16 oraz o nieodpłatną pomoc prawną i zastępstwo prawne w postępowaniu odwoławczym przewidzianym w rozdziale V zgodnie z art. 17.

Osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową informuje się - najszybciej jak to możliwe i najpóźniej w momencie rejestrowania wniosku zgodnie z art. 27 - o przysługującym jej prawie do wnioskowania o nieodpłatne doradztwo prawne lub nieodpłatną pomoc prawną i nieodpłatne zastępstwo prawne.

3. Państwa członkowskie mogą zapewnić nieodpłatną pomoc prawną i nieodpłatne zastępstwo prawne w procedurze administracyjnej zgodnie z prawem krajowym.

4. Państwa członkowskie mogą organizować zapewnianie doradztwa prawnego oraz pomocy prawnej i zastępstwa prawnego zgodnie z ich systemem krajowym.

Artykuł  16

Nieodpłatne doradztwo prawne w procedurze administracyjnej

1. Państwa członkowskie na prośbę osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową zapewniają nieodpłatne doradztwo prawne w procedurze administracyjnej przewidzianej w rozdziale III.

Do celów akapitu pierwszego skuteczny dostęp do nieodpłatnego doradztwa prawnego można zapewnić poprzez powierzenie jednej osobie zadania świadczenia doradztwa prawnego na administracyjnym etapie procedury jednocześnie na rzecz kilku osób ubiegających się o ochronę międzynarodową.

2. Do celów procedury administracyjnej nieodpłatne doradztwo prawne obejmuje zapewnianie:

a) wskazówek i wyjaśnienia na temat procedury administracyjnej w tym informacji na temat praw i obowiązków w trakcie tej procedury;

b) pomocy w składaniu wniosku i wskazówek dotyczących:

(i) różnych procedur, w ramach których wniosek może być rozpatrywany oraz powodów stosowania tych procedur,

(ii) zasad dotyczących dopuszczalności wniosku,

(iii) kwestii prawnych pojawiających się w toku procedury, w tym informacji na temat sposobu odwołania się od decyzji o odrzuceniu wniosku zgodnie z art. 67, 68 i 69.

3. Bez uszczerbku dla ust. 1 od zapewnienia nieodpłatnego doradztwa prawnego w procedurze administracyjnej można odstąpić, w przypadku gdy:

a) wniosek jest pierwszym kolejnym wnioskiem i uznaje się, że złożono go jedynie w celu opóźnienia lub zakłócenia wykonania decyzji nakazującego powrót, która skutkować ma natychmiastowym wydaleniem osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową z tego państwa członkowskiego;

b) dany wniosek jest drugim lub następnym kolejnym wnioskiem;

c) osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową otrzymuje już pomoc doradcy prawnego i jest przez niego reprezentowana.

4. Do celów wykonania niniejszego artykułu państwa członkowskie mogą zwrócić się o pomoc do Agencji ds. Azylu. Ponadto państwom członkowskim może być udzielane wsparcie finansowe z funduszy unijnych, zgodnie z aktami prawnymi regulującymi takie finansowanie.

Artykuł  17

Nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne zastępstwo prawne w postępowaniu odwoławczym

1. W postępowaniu odwoławczym państwa członkowskie na wniosek osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową zapewniają jej nieodpłatną pomoc prawną i nieodpłatne zastępstwo prawne. Taka nieodpłatna pomoc prawna i nieodpłatne zastępstwo prawne obejmują przygotowanie dokumentów proceduralnych wymaganych na mocy prawa krajowego, przygotowanie odwołania i, jeżeli dochodzi do rozprawy, udział przedstawiciela prawnego w tej rozprawie przed sądem lub trybunałem.

2. Od zapewnienia nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego zastępstwa prawnego w postępowaniu odwoławczym państwa członkowskie mogą odstąpić, w przypadku gdy:

a) uznaje się, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową, która ujawnia swoją sytuację finansową, posiada wystarczające środki, aby zapewnić sobie na własny koszt pomoc prawną i zastępstwo prawne;

b) uznaje się, że odwołanie nie ma realnych szans powodzenia lub stanowi nadużycie;

c) odwołanie lub kontrola sądowa, w tym ponowne rozprawy lub kontrole odwołania, odbywają się w drugiej lub wyższej instancji odwoławczej, jak przewidziano na mocy prawa krajowego;

d) osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową otrzymuje już pomoc doradcy prawnego lub jest przez niego reprezentowana.

3. W przypadku gdy decyzję o niezapewnieniu nieodpłatnej pomocy i nieodpłatnego zastępstwa prawnego podejmuje organ, który nie jest sądem ani trybunałem i który uzasadnia tę decyzję tym, że odwołanie nie ma realnych szans powodzenia lub stanowi nadużycie, osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową ma prawo do skutecznego środka zaskarżenia przed sądem lub trybunałem przeciwko tej decyzji. Osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową ma prawo do wnioskowania o nieodpłatną pomoc prawną i nieodpłatne zastępstwo prawne w celu skorzystania z tego środka zaskarżenia.

Artykuł  18

Zakres doradztwa prawnego i pomocy prawnej oraz zastępstwa prawnego

1. Doradcy prawnemu reprezentującemu osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową na warunkach określonych w prawie krajowym, zapewnia się dostęp do zawartych w aktach tej osoby informacji, na podstawie których decyzja jest podejmowana lub ma zostać podjęta.

2. Dostępu do informacji lub do źródeł zawartych w aktach osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową można także odmówić zgodnie z prawem krajowym, w przypadku gdy ujawnienie informacji lub źródeł stanowiłoby zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego, bezpieczeństwa organizacji lub osób, które dostarczyły informacje, lub bezpieczeństwa osób, do których odnoszą się informacje, lub w przypadku gdy mogłoby to narazić na szwank interesy dochodzenia związanego z rozpatrywaniem wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej przez właściwe organy państw członkowskich lub zagroziłoby stosunkom międzynarodowym państw członkowskich, lub gdy informacje lub źródła są niejawne na mocy prawa krajowego. W takich przypadkach organ rozstrzygający:

a) umożliwia dostęp do takich informacji lub źródeł sądom lub trybunałom w ramach postępowania odwoławczego; oraz

b) zapewnia przestrzeganie prawa osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową do obrony.

W odniesieniu do akapit pierwszego lit. b) państwa członkowskie udzielają dostępu do informacji lub źródeł doradcy prawnemu prawnie reprezentującemu osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową i który przeszedł kontrolę bezpieczeństwa, o ile informacje te mają znaczenie dla rozpatrzenia wniosku lub podjęcia decyzji o pozbawieniu ochrony międzynarodowej.

3. Doradca prawny osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub osoba, której powierzono świadczenie doradztwa prawnego, którzy doradzają osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową, udzielają jej pomoc lub ją reprezentują, mają dostęp do obszarów zamkniętych, takich jak ośrodki detencyjne i strefy tranzytowe, w celu świadczenia doradztwa i udzielania pomocy osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub reprezentowania jej zgodnie z dyrektywą (UE) 2024/1346.

Artykuł  19

Warunki zapewniania nieodpłatnego doradztwa prawnego, nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego zastępstwa prawnego

1. Nieodpłatne doradztwo prawne, nieodpłatną pomoc prawną i nieodpłatne zastępstwo prawne zapewniają doradcy prawni lub inni doradcy, dopuszczeni lub uprawnieni na mocy prawa krajowego do doradzania osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową, udzielania im pomocy lub reprezentowania ich, lub organizacje pozarządowe akredytowane na mocy prawa krajowego do świadczenia usług prawnych lub zakresie reprezentacji osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową.

2. Państwa członkowskie ustanawiają szczegółowe przepisy proceduralne dotyczące trybu składania i przetwarzania wniosków o zapewnienie nieodpłatnego doradztwa prawnego, nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego zastępstwa prawnego w odniesieniu do wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej lub stosują istniejące przepisy dotyczące krajowych roszczeń o podobnym charakterze, pod warunkiem że przepisy te nie są bardziej restrykcyjne lub nie uniemożliwiają ani nie utrudniają nadmiernie dostępu do nieodpłatnego doradztwa prawnego lub nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego zastępstwa prawnego.

3. Państwa członkowskie ustanawiają szczegółowe przepisy dotyczące odstąpienia od udzielania nieodpłatnego doradztwa prawnego, nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego zastępstwa prawnego zgodnie, odpowiednio, z art. 16 ust. 3 i art. 17 ust. 2.

4. Państwa członkowskie mogą również nakładać ograniczenia pieniężne lub czasowe w zakresie zapewniania nieodpłatnego doradztwa prawnego, nieodpłatnej pomocy i nieodpłatnego zastępstwa prawnego, pod warunkiem że nie są one arbitralne i nie ograniczają w sposób nieuzasadniony dostępu do nieodpłatnego doradztwa prawnego, nieodpłatnej pomocy i nieodpłatnego zastępstwa prawnego. W odniesieniu do opłat i innych kosztów traktowanie osób ubiegających się o ochronę międzynarodową nie może być mniej korzystne niż standardowe traktowanie własnych obywateli w kwestiach związanych z pomocą prawną.

5. Państwa członkowskie mogą domagać się od osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową całkowitego lub częściowego zwrotu kosztów poniesionych w związku ze świadczeniem pomocy prawnej i zastępstwa prawnego, w przypadku gdy w toku procedury sytuacja finansowa osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową ulegnie znaczącej poprawie lub jeżeli decyzja o zapewnieniu nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego zastępstwa prawnego została podjęta na podstawie nieprawdziwych informacji przedstawionych przez osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową. Do tego celu osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową natychmiast informują właściwe organy o każdej znaczącej zmianie swojej sytuacji finansowej.