Rozdział 4 - Ujmowanie i wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego - Szczególne zasady rachunkowości banków.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2001.149.1673

Akt utracił moc

Wersja od: 19 stycznia 2004 r.

Rozdział  4

Ujmowanie i wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego

§  24.

1. Wartość aktywów i pasywów oraz wynik finansowy ustala się i wykazuje w księgach rachunkowych rzetelnie i jasno, przedstawiając sytuację majątkową i finansową banku.

2. Aktywa i zobowiązania finansowe klasyfikuje się w dniu ich nabycia lub powstania do następujących kategorii:

1) aktywa i zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu,

2) udzielone kredyty i pożyczki oraz inne należności własne banku,

3) aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności,

4) aktywa finansowe dostępne do sprzedaży.

3. Jeżeli w bieżącym roku obrotowym albo w poprzednich dwóch latach obrotowych aktywa finansowe zaliczone do kategorii utrzymywanych do terminu zapadalności zostały w znacznej ilości sprzedane, przekazane lub została wykorzystana opcja sprzedaży przed upływem terminu zapadalności, lub przeniesiono je do innej kategorii, to aktywów finansowych z tej grupy nie można klasyfikować jako utrzymywane do terminu zapadalności w okresie pozostałym do końca bieżącego roku obrotowego oraz przez dwa następne lata obrotowe, z wyjątkiem przypadku, gdy sprzedaż taka nastąpiła:

1) w dniu bliskim terminowi zapadalności,

2) po dniu, w którym 90% nominału aktywu finansowego zostało spłacone,

3) na skutek zdarzenia, którego nie można przewidzieć.

4. Aktywa i pasywa wyceniane są według rzeczywiście poniesionych kosztów, z uwzględnieniem zachodzących zmian w poszczególnych składnikach, a zwłaszcza zmniejszeń wartości składników aktywów, bez względu na wysokość wyniku finansowego.

5. W momencie początkowego ujęcia składników aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych bank wycenia je w wysokości kosztu (ceny nabycia) - według wartości godziwej uiszczonej lub otrzymanej zapłaty. Koszty transakcji są włączane do wyceny wartości początkowej aktywów i zobowiązań finansowych. Jeśli koszty transakcji są nieistotne, można ich nie uwzględniać w wartości początkowej aktywów i zobowiązań finansowych.

6. Bank wyłącza z ksiąg rachunkowych składnik zobowiązań finansowych lub jego część w przypadku, gdy zobowiązanie wygasło. Zobowiązanie wygasa, gdy obowiązek określony w umowie został wypełniony, umorzony lub wygasł termin jego dochodzenia.

7. Aktywa i zobowiązania finansowe ujmowane są w księgach rachunkowych na dzień zawarcia transakcji, z zastrzeżeniem § 8 ust. 4.

7a. 6 Bank może odpisać należność stanowiącą ekspozycję kredytową, o której mowa w przepisach w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków, w ciężar utworzonej na nią rezerwy celowej i przenieść do ewidencji pozabilansowej do czasu jej umorzenia, przedawnienia lub spłaty w przypadku, gdy pozostaje zaklasyfikowana do należności "straconych" przez okres co najmniej roku oraz utworzona na nią rezerwa celowa równa jest kwocie należności pozostającej do spłaty, czyli że wartość netto należności jest równa zero. Wraz z przeniesieniem należności do ewidencji pozabilansowej bank przenosi również odpowiadającą jej rezerwę celową.

8. Bank wyłącza z ksiąg rachunkowych składnik aktywów finansowych lub jego część, gdy traci nad nim kontrolę. Utrata kontroli następuje, gdy bank zrealizuje prawa do korzyści określonych w umowie, prawa takie wygasną lub bank zrzeknie się tych praw.

§  25.

1. Wynik finansowy netto w księgach rachunkowych banku ustala się z uwzględnieniem odpowiednio przepisów art. 6, 35, 35a, 35b, 35c, 35d, 37, 39, 41 i 43 ustawy oraz przepisów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków.

2. Do wyniku finansowego z tytułu odsetek, o których mowa w art. 43 ust. 2 ustawy, zalicza się:

1) nieotrzymane w okresie sprawozdawczym przychody z tytułu:

a) 7 należnych bankowi odsetek, w tym dyskonta oraz odsetek skapitalizowanych, od należności "normalnych" i należności "pod obserwacją", z zastrzeżeniem ust. 3,

b) otrzymanych w poprzednich okresach przychodów z tytułu odsetek, w tym dyskonta, przypadających na bieżący okres sprawozdawczy,

2) otrzymane w bieżącym okresie przychody z tytułu odsetek przypadające za okres sprawozdawczy, w tym od należności banku,

3) koszty z tytułu odsetek wymagalnych i niewymagalnych od zobowiązań banku przypadające za okres sprawozdawczy.

3. Do wyniku finansowego z tytułu odsetek, o których mowa w art. 43 ust. 2 ustawy, nie zalicza się:

1) 8 należnych bankowi odsetek zapadłych i niezapadłych, w tym dyskonta oraz odsetek skapitalizowanych, od należności "zagrożonych", które do czasu ich otrzymania lub odpisania stanowią przychody zastrzeżone,

2) dyskonta oraz odsetek otrzymanych z góry, przypadających na następne okresy sprawozdawcze.

§  26.

1. 9 Wycena aktywów i pasywów na dzień bilansowy dokonywana jest, z zastrzeżeniem § 32a, według zasad określonych w ustawie, z uwzględnieniem odpowiednio przepisów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków, przepisów rachunkowości zabezpieczeń, o których mowa w rozdziale 5, oraz następujących zasad:

1) aktywa finansowe przeznaczone do obrotu wycenia się według wartości rynkowej, a aktywa finansowe, dla których nie istnieje aktywny rynek - według określonej w inny sposób wartości godziwej. Różnicę wartości rynkowej lub wartości godziwej zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów z operacji finansowych,

2) aktywa finansowe utrzymywane do terminu zapadalności wycenia się według zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej,

3) udzielone kredyty i pożyczki oraz inne należności własne banku, które nie są przeznaczone do obrotu, wycenia się według zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej,

4) 10 aktywa finansowe dostępne do sprzedaży wycenia się według wartości godziwej, a skutki zmiany wartości godziwej odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny,

5) akcje i udziały w jednostkach podporządkowanych wycenia się metodą praw własności, z uwzględnieniem zasad wyceny określonych w art. 63 ustawy, natomiast pozostałe akcje i udziały zaliczone do aktywów trwałych wycenia się według ceny nabycia, z uwzględnieniem odpisów z tytułu trwałej utraty wartości,

6) aktywa finansowe, których wartości godziwej nie można wiarygodnie ustalić, wycenia się według zamortyzowanego kosztu,

7) aktywa przejęte za długi wycenia się według wartości godziwej. Na różnicę pomiędzy kwotą długu a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów tworzy się rezerwę celową lub dokonuje się odpisu aktualizującego wartość tych aktywów. W przypadku gdy wartość godziwa przejętych aktywów jest wyższa od kwoty długu, różnica stanowi zobowiązanie wobec kredytobiorcy,

8) zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu, w tym instrumenty pochodne będące zobowiązaniami, wycenia się według wartości godziwej, z zastrzeżeniem że zobowiązanie, które ma zostać rozliczone poprzez przekazanie instrumentu kapitałowego, którego wartości godziwej nie można wiarygodnie ustalić, należy wycenić w wysokości zamortyzowanego kosztu. Skutki zmiany wartości godziwej zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu odnosi się odpowiednio do przychodów lub kosztów z operacji finansowych,

9) 11 zobowiązania finansowe nieprzeznaczone do obrotu i niebędące instrumentami pochodnymi wycenia się w wysokości zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej.

2. Przy wycenie rozchodu aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu lub dostępnych do sprzedaży, nabytych po różnych cenach, charakteryzujących się jednakowymi lub podobnymi cechami, stosuje się metody, o których mowa w art. 34 ust. 4 pkt 1-3 ustawy.

3. Aktywa finansowe banku spisuje się w koszty lub straty (lub w ciężar rezerwy celowej bądź odpisu z tytułu trwałej utraty wartości) w przypadku, o którym mowa w § 24 ust. 8.

4. W sprawach dotyczących instrumentów finansowych, które nie zostały uregulowane w ustawie i niniejszym rozporządzeniu, stosuje się przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz. U. Nr 149, poz. 1674).

§  27.

1. Aktywa i pasywa bilansowe oraz zobowiązania pozabilansowe w walutach obcych wykazuje się w złotych po przeliczeniu według kursu średniego ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego na dzień bilansowy.

2. Jeżeli na należności w walucie obcej utworzono rezerwę celową, przeliczeniu podlega także rezerwa.

3. Różnice kursowe wynikające z przeliczenia sald aktywów i pasywów bilansowych w walutach obcych zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów z pozycji wymiany.

⁶ § 24 ust. 7a dodany przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 2 grudnia 2003 r. (Dz.U.03.211.2061) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 grudnia 2003 r.

⁷ § 25 ust. 2 pkt 1 lit. a):

- zmieniona przez § 1 pkt 1 lit. a) rozporządzenia z dnia 20 września 2002 r. (Dz.U.02.157.1314) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 września 2002 r.

- zmieniona przez § 1 pkt 2 lit. a) rozporządzenia z dnia 14 stycznia 2004 r. (Dz.U.04.7.57) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 19 stycznia 2004 r., z tym że przepis ten ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2004 r., a w sprawozdaniach finansowych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2003 r. banki mogą uwzględnić zmiany wynikające z tego przepisu, zamieszczając odpowiednią informację o tym we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego.

⁸ § 25 ust. 3 pkt 1:

- zmieniony przez § 1 pkt 1 lit. b) rozporządzenia z dnia 20 września 2002 r. (Dz.U.02.157.1314) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 września 2002 r.

- zmieniony przez § 1 pkt 2 lit. b) rozporządzenia z dnia 14 stycznia 2004 r. (Dz.U.04.7.57) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 19 stycznia 2004 r., z tym że przepis ten ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2004 r., a w sprawozdaniach finansowych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2003 r. banki mogą uwzględnić zmiany wynikające z tego przepisu, zamieszczając odpowiednią informację o tym we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego.

⁹ § 26 ust. 1 zdanie wstępne zmienione przez § 1 pkt 2 lit. a) rozporządzenia z dnia 20 września 2002 r. (Dz.U.02.157.1314) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 września 2002 r.

¹⁰ § 26 ust. 1 pkt 4 zmieniony przez § 1 pkt 2 lit. b) rozporządzenia z dnia 20 września 2002 r. (Dz.U.02.157.1314) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 września 2002 r.

¹¹ § 26 ust. 1 pkt 9 zmieniony przez § 1 pkt 2 lit. c) rozporządzenia z dnia 20 września 2002 r. (Dz.U.02.157.1314) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 września 2002 r.