Rozdział 1 - ZASADY OGÓLNE - Rozporządzenie 2024/1679 w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej, zmieniające rozporządzenia (UE) 2021/1153 i (UE) nr 913/2010 oraz uchylające rozporządzenie (UE) nr 1315/2013

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2024.1679

Akt obowiązujący

Wersja od: 28 czerwca 2024 r.

ROZDZIAŁ  I

ZASADY OGÓLNE

Artykuł  1

Przedmiot

1. Niniejsze rozporządzenie ustanawia wytyczne dotyczące rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej obejmującej sieć kompleksową, sieć bazową i rozszerzoną sieć bazową, przy czym sieć bazowa i rozszerzona sieć bazowa mają być ustanowione w oparciu o sieć kompleksową.

2. W niniejszym rozporządzeniu określa się europejskie korytarze transportowe o najwyższym znaczeniu strategicznym na podstawie odcinków priorytetowych transeuropejskiej sieci transportowej i projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz ustala się wymogi, które należy spełnić na potrzeby rozwoju i wdrażania infrastruktury transeuropejskiej sieci transportowej.

3. W niniejszym rozporządzeniu określono priorytety rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej oraz przewidziano środki na potrzeby wdrażania transeuropejskiej sieci transportowej.

Artykuł  2

Zakres stosowania

1. Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do transeuropejskiej sieci transportowej określonej na mapach zawartych w załączniku I i w wykazach zawartych w załączniku II. Transeuropejska sieć transportowa obejmuje infrastrukturę transportową, w tym infrastrukturę konieczną do wdrażania paliw alternatywnych, systemy ICT dla transportu oraz środki promujące efektywne zarządzanie taką infrastrukturą i użytkowanie jej, a także umożliwiające wprowadzenie i funkcjonowanie zrównoważonych i wydajnych usług transportowych.

2. Infrastruktura transeuropejskiej sieci transportowej składa się z infrastruktury na potrzeby transportu kolejowego, żeglugi śródlądowej, transportu morskiego, transportu drogowego, transportu lotniczego i transportu multimodalnego, w tym w węzłach miejskich, jak ustanowiono w odpowiednich sekcjach rozdziałów II, III i IV.

Artykuł  3

Definicje

Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

1) "projekt będący przedmiotem wspólnego zainteresowania" oznacza każdy projekt realizowany na podstawie niniejszego rozporządzenia;

2) "państwo sąsiadujące" oznacza państwo trzecie objęte europejską polityką sąsiedztwa, polityką rozszerzenia oraz Europejskim Obszarem Gospodarczym, Europejskim Stowarzyszeniem Wolnego Handlu lub Umową o handlu i współpracy między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej, z jednej strony, a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, z drugiej strony ²⁶ ;

3) "region NUTS" oznacza region ustanowiony rozporządzeniem (WE) nr 1059/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady ²⁷  zgodnie z klasyfikacją określoną w załączniku I do tego rozporządzenia;

4) "odcinek transgraniczny" oznacza odcinek, który zapewnia ciągłość projektu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania po obu stronach granicy, położony między najbliższymi węzłami miejskimi do granicy między dwoma państwami członkowskimi lub między państwem członkowskim a państwem sąsiadującym;

5) "wąskie gardło" oznacza barierę fizyczną, techniczną, funkcjonalną, operacyjną lub administracyjną, która skutkuje przerwaniem systemu, w tym systematycznymi zatorami lub przestojami, co wpływa na ciągłość ruchu w przepływach dalekobieżnych lub transgranicznych;

6) "węzeł miejski" oznacza obszar miejski, gdzie elementy infrastruktury transportowej transeuropejskiej sieci transportowej do przewozów pasażerskich i towarowych, takie jak porty, w tym terminale pasażerskie, porty lotnicze, stacje kolejowe, terminale autobusowe oraz multimodalne terminale towarowe, znajdujące się na obszarach miejskich lub w ich okolicy, są połączone z innymi elementami tej infrastruktury oraz z infrastrukturą ruchu regionalnego i lokalnego, w tym infrastrukturą aktywnych rodzajów transportu;

7) "sieć odizolowana" oznacza sieć kolejową państwa członkowskiego lub jej część, o szerokości toru innej od standardowej europejskiej nominalnej szerokości toru wynoszącej 1435 mm;

8) "transport multimodalny" oznacza przewóz osób lub towarów, lub oba te rodzaje przewozów, przy użyciu co najmniej dwóch rodzajów transportu;

9) "usługa cyfrowa w zakresie mobilności multimodalnej" oznacza "usługę cyfrową w zakresie mobilności multimodalnej" zdefiniowaną w art. 4 pkt 24 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/40/UE ²⁸ ;

10) "interoperacyjność" oznacza zdolność infrastruktury, w tym infrastruktury cyfrowej w danym rodzaju lub segmencie transportu oraz między różnymi rodzajami transportu - również w świetle wszelkich warunków regulacyjnych, technicznych, administracyjnych i eksploatacyjnych - do umożliwiania bezpiecznych i nieprzerwanych przepływów ruchu i informacji, które spełniają wymagane osiągi dla tego rodzaju lub segmentu infrastruktury;

11) "multimodalny pasażerski węzeł przesiadkowy" oznacza punkt połączenia między co najmniej dwoma rodzajami transportu pasażerskiego, w którym zapewnia się informacje o podróżach, dostęp do transportu publicznego oraz możliwość przesiadki na inny rodzaj transportu, taki jak infrastruktura "parkuj i jedź", i który pełni funkcję interfejsu w ramach węzłów miejskich i między węzłami miejskimi oraz między węzłami miejskimi a dalekobieżnymi sieciami transportowymi;

12) "multimodalny terminal towarowy" oznacza obiekt z wyposażeniem służącym do przeładunku między co najmniej dwoma rodzajami transportu lub między dwoma różnymi systemami kolejowymi, a także do tymczasowego składowania towarów, taki jak terminale w portach śródlądowych lub morskich, wzdłuż śródlądowych dróg wodnych oraz w portach lotniczych, a także terminalach kolejowo-drogowych;

13) "plan zrównoważonej mobilności miejskiej" lub "SUMP" oznacza dokument stosowany do strategicznego planowania mobilności, mający na celu ułatwienie, w sposób zrównoważony, ludziom i firmom uzyskania dostępu do funkcjonalnego obszaru miejskiego i dostarczania towarów do tego obszaru, w tym stref dojazdu w tym obszarze miejskim lub w jego pobliżu i poruszania się w jego obrębie z myślą, w szczególności, o lepszej jakości życia;

14) "aktywny rodzaj transportu" oznacza transport ludzi lub towarów za pomocą bezsilnikowych środków transportu opartych na wysiłku fizycznym człowieka, w tym pojazdów z pomocniczym silnikiem elektrycznym, o którym mowa w art. 2 ust. 2 lit. h) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 168/2013 ²⁹ ;

15) "systemy ICT dla transportu" oznaczają systemy i aplikacje ICT, wykorzystujące technologie informacyjne, komunikacyjne lub nawigacyjne lub technologie pozycjonowania lub lokalizowania, w tym technologie oparte na infrastrukturze kosmicznej, które umożliwiają przetwarzanie, przechowywanie i wymianę danych i informacji potrzebnych do skutecznego zarządzania infrastrukturą, mobilnością i ruchem w transeuropejskiej sieci transportowej, przekazywania istotnych informacji władzom oraz zapewniania usług o wartości dodanej dla obywateli, nadawców i operatorów, w tym systemy w zakresie wykorzystywania sieci w sposób odporny, bezpieczny, chroniony, ekologiczny i efektywny pod względem przepustowości; obejmują one systemy, technologie i usługi, o których mowa w pkt 16-22, i mogą również obejmować urządzenia pokładowe wyposażone w odpowiednie elementy infrastruktury lub elementy cyfrowe;

16) "inteligentne systemy transportowe" lub "ITS" oznaczają "inteligentne systemy transportowe" zdefiniowane w art. 4 pkt 1 dyrektywy 2010/40/UE;

17) "system monitorowania i informacji o ruchu statków" lub "VTMIS" oznacza "system monitorowania i informacji o ruchu statków" ustanowiony w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/59/WE ³⁰ ;

18) "usługi informacji rzecznej" lub "RIS" oznaczają "usługi informacji rzecznej (RIS)" zdefiniowane w art. 3 lit. a) dyrektywy 2005/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ³¹ ;

19) "europejski system morskich pojedynczych punktów kontaktowych" lub "EMSWe" oznacza "europejski system morskich pojedynczych punktów kontaktowych" zdefiniowany w art. 2 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1239 ³² ;

20) "system zarządzania ruchem lotniczym / system służb żeglugi powietrznej" lub "system ATM/ANS" oznacza "system ATM/ANS" zdefiniowany w art. 3 pkt 7 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1139 ³³ ;

21) "europejski system zarządzania ruchem kolejowym" lub "ERTMS" oznacza "europejski system zarządzania ruchem kolejowym (ERTMS)" zdefiniowany w pkt 2.2 załącznika I do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2023/1695 ³⁴ , a w kontekście terminów wdrożenia odnosi się on do systemu kontroli pociągów należącego do klasy A i dowolnego systemu łączności radiowej należącego do klasy A, o których mowa w tym rozporządzeniu;

22) "radiowy ERTMS" oznacza zastosowanie poziomu drugiego europejskiego systemu sterowania pociągiem (ETCS), które nie wymaga sygnałów przytorowych i wykorzystuje system łączności radiowej klasy A do wymiany danych między torami i pociągiem związanych i niezwiązanych z bezpieczeństwem na podstawie rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2023/1695;

23) "systemy klasy B" oznaczają "systemy klasy B" zdefiniowane w pkt 3 załącznika II do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2023/1695;

24) "port morski" oznacza "port morski" zdefiniowany w art. 2 pkt 16 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/352 ³⁵ ;

25) "żegluga morska bliskiego zasięgu" oznacza przewóz ładunków i pasażerów drogą morską pomiędzy portami położonymi na geograficznych wodach jednego lub kilku państw członkowskich lub pomiędzy portem położonym na wodach państwa członkowskiego a portem położonym na wodach pobliskiego państwa trzeciego mającego linię brzegową na morzach graniczących z wodami jednego lub kilku państw członkowskich;

26) "elektroniczne informacje dotyczące transportu towarowego" lub "eFTI" oznaczają "elektroniczne informacje dotyczące transportu towarowego" zdefiniowane w art. 3 pkt 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1056 ³⁶ ;

27) "jednolita europejska przestrzeń powietrzna" lub "SES" oznacza systemy ustanowione na podstawie rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 549/2004 ³⁷ , (WE) nr 550/2004 ³⁸ , (WE) nr 551/2004 ³⁹  oraz (UE) 2018/1139, mające na celu wzmocnienie standardów dotyczących bezpieczeństwa ruchu lotniczego, przyczynienie się do zrównoważonego rozwoju systemu transportu lotniczego oraz poprawę ogólnego funkcjonowania zarządzania ruchem lotniczym i służb żeglugi powietrznej w ogólnym ruchu lotniczym w Europie;

28) "wertiport" oznacza obszar przeznaczony do startu i lądowania statku powietrznego pionowego startu i lądowania (VTOL);

29) "stanowisko kontaktowe statku powietrznego" oznacza stanowisko postojowe na wyznaczonym obszarze płyty postojowej portu lotniczego wyposażone w pomost pasażerski;

30) "stanowisko oddalone samolotu" oznacza stanowisko postojowe na wyznaczonym obszarze płyty postojowej portu lotniczego niewyposażone w pomost pasażerski;

31) "projekt SESAR" oznacza projekt dotyczący modernizacji zarządzania ruchem lotniczym w Europie mający na celu stworzenie w Unii wysokowydajnej, znormalizowanej i interoperacyjnej infrastruktury zarządzania ruchem lotniczym, składający się z cyklu innowacji, który obejmuje fazę planowania SESAR, fazę rozwoju SESAR i fazę wdrożenia SESAR;

32) "kosmodrom" oznacza obiekt przeznaczony do testowania i wynoszenia statków kosmicznych;

33) "europejski projekt kolejowy" oznacza projekt Wspólnego Europejskiego Przedsięwzięcia Kolejowego ustanowionego rozporządzeniem Rady (UE) 2021/2085 ⁴⁰  lub jego poprzednika - Wspólnego Przedsięwzięcia Shift2Rail;

34) "centralny plan ATM w Europie" oznacza plan zatwierdzany decyzją Rady 2009/320/WE ⁴¹  z późniejszymi zmianami;

35) "organy zarządzające kolejowymi przewozami towarowymi" oznaczają organy zarządzające, o których mowa w art. 8 rozporządzenia (UE) nr 913/2010;

36) "utrzymanie" oznacza prace mające na celu utrzymanie stanu i zdolności istniejącej infrastruktury w sposób zapewniający poziom usług odpowiedni do przepływu ruchu oraz wysoki poziom bezpieczeństwa przez cały okres jej użytkowania;

37) "analiza kosztów i korzyści społeczno-gospodarczych" oznacza wyrażoną ilościowo, opartą na uznanej metodyce ocenę ex ante wartości danego projektu z uwzględnieniem wszystkich odnośnych korzyści i kosztów społecznych, gospodarczych, zdrowotnych, klimatycznych i środowiskowych; analiza kosztów i korzyści w zakresie klimatu i środowiska opiera się na ocenie oddziaływania na środowisko przeprowadzonej na podstawie dyrektywy 2011/92/UE;

38) "paliwa alternatywne" oznaczają "paliwa alternatywne" zdefiniowane w art. 2 pkt 4 rozporządzenia (UE) 2023/1804;

39) "bezpieczny i chroniony parking" oznacza parking dostępny dla kierowców realizujących przewozy towarów lub pasażerów, spełniający wymogi wymienione w art. 8a ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady ⁴²  oraz certyfikowany zgodnie ze standardami i procedurami unijnymi, o których mowa w art. 8a ust. 2 tego rozporządzenia;

40) "system ważenia pojazdów w ruchu" oznacza automatyczny system funkcjonujący w ramach infrastruktury drogowej, mający na celu zidentyfikowanie pojazdów lub zespołów pojazdów w ruchu, których ciężar być może przekracza określone limity wagowe, zgodnie z dyrektywą 96/53/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ⁴³ ;

41) "decyzja zatwierdzająca projekt" oznacza decyzję lub zbiór decyzji, w tym o charakterze administracyjnym, podejmowanych jednocześnie lub sukcesywnie przez organ lub organy państwa członkowskiego, z wyjątkiem administracyjnych i sądowych organów odwoławczych, w ramach krajowego systemu prawnego i na mocy prawa administracyjnego, określające, czy promotor projektu jest upoważniony do realizacji projektu na danym obszarze geograficznym w sieci bazowej, rozszerzonej sieci bazowej lub sieci kompleksowej, bez uszczerbku dla wszelkich decyzji wydanych w kontekście administracyjnej lub sądowej procedury odwoławczej.

Artykuł  4

Cele transeuropejskiej sieci transportowej

1. Głównym celem rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej jest utworzenie jednolitej ogólnounijnej multimo- dalnej sieci transportowej wysokiej jakości.

2. Transeuropejska sieć transportowa wzmacnia spójność społeczną, gospodarczą i terytorialną Unii i przyczynia się do tworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportowego, który jest zrównoważony, bezpieczny, efektywny i odporny oraz który zwiększa korzyści dla jego użytkowników i wspiera wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu. Transeuropejska sieć transportowa wykazuje europejską wartość dodaną poprzez przyczynianie się do realizacji celów ustanowionych w następujących czterech kategoriach:

a) zrównoważoności dzięki:

(i) wspieraniu mobilności bezemisyjnej i niskoemisyjnej zgodnie z odnośnymi celami Unii w zakresie obniżania emisji CO₂;

(ii) umożliwieniu szerszego wykorzystania bardziej zrównoważonych rodzajów transportu, w szczególności dzięki dalszemu rozwojowi interoperacyjnej dalekobieżnej pasażerskiej sieci kolejowej, w tym dużych prędkości, oraz interoperacyjnej sieci kolejowych przewozów towarowych, niezawodnej sieci żeglugi śródlądowej oraz sieci żeglugi morskiej bliskiego zasięgu do przewozów pasażerskich i towarowych w całej Unii;

(iii) podniesieniu poziomu ochrony środowiska;

(iv) ograniczeniu negatywnych efektów zewnętrznych, w tym związanych ze środowiskiem, klimatem, zdrowiem, zatorami komunikacyjnymi i wypadkami, na przykład za pomocą systemów zachęt ekologicznych; lub

(v) większemu bezpieczeństwu energetycznemu;

b) spójności dzięki:

(i) dostępności i łączności wszystkich regionów Unii, ze zwróceniem szczególnej uwagi na regiony najbardziej oddalone oraz inne regiony odległe, wyspiarskie, peryferyjne i górzyste, a także obszary słabo zaludnione;

(ii) zniwelowaniu różnic pod względem jakości infrastruktury oraz promowaniu interoperacyjności między systemami cyfrowymi wszystkich rodzajów transportu o odpowiedniej przepustowości sieci między regionami i państwami członkowskimi;

(iii) efektywnej koordynacji oraz wzajemnym połączeniom między infrastrukturą transportową dla ruchu dalekobieżnego a infrastrukturą transportową dla ruchu regionalnego i lokalnego, aby ułatwić usługi transportowe, w tym w obrębie węzłów miejskich, w odniesieniu zarówno do przewozu osób, jak i towarów; lub

(iv) infrastrukturze transportowej, która odzwierciedla specyfikę różnych części Unii i jest rozmieszczona w wyważony sposób we wszystkich regionach europejskich;

c) efektywności dzięki:

(i) eliminacji wąskich gardeł w infrastrukturze i uzupełnianiu brakujących połączeń, zarówno w obrębie poszczególnych infrastruktur transportowych, jak i na łączących je punktach, w obrębie terytoriów państw członkowskich i pomiędzy nimi, w szczególności na odcinkach transgranicznych, oraz połączeniu, w stosownych przypadkach, z transeuropejską siecią transportową w państwach trzecich;

(ii) eliminacji wąskich gardeł w interoperacyjności, w tym luk w cyfryzacji;

(iii) interoperacyjności krajowych, regionalnych i lokalnych sieci transportowych;

(iv) optymalnej integracji i wzajemnym połączeniom wszystkich rodzajów transportu, w tym w węzłach miejskich;

(v) wspieraniu ekonomicznie efektywnego transportu o wysokiej jakości, przyczyniającego się do dalszego rozwoju gospodarczego i konkurencyjności;

(vi) efektywniejszemu wykorzystywaniu nowej i istniejącej funkcjonującej infrastruktury w eksploatacji, na przykład w sektorze kolejowym;

(vii) stosowaniu w sposób racjonalny pod względem kosztów interoperacyjnych, innowacyjnych koncepcji technicznych i operacyjnych oraz systemów cyfrowych; lub

(viii) większej koordynacji prac w zakresie infrastruktury między państwami członkowskimi w odniesieniu do projektów transgranicznych;

d) zwiększeniu korzyści dla użytkowników dzięki:

(i) zapewnieniu dostępności dla użytkowników oraz zaspokojeniu ich potrzeb w zakresie mobilności i transportu, z uwzględnieniem w szczególności potrzeb osób w trudnej sytuacji, w tym osób z niepełnosprawnościami lub osób o ograniczonej możliwości poruszania się oraz osób mieszkających w regionach oddalonych, w tym w regionach najbardziej oddalonych i innych odległych, wiejskich, wyspowych, peryferyjnych i górskich regionach, a także obszarach słabo zaludnionych;

(ii) zapewnieniu standardów, które będą bezpieczne, zapewnią ochronę i będą wysokiej jakości, w tym standardów jakości usług świadczonych na rzecz wszystkich użytkowników, w przewozie zarówno osób, jak i towarów;

(iii) wspieraniu jakości, efektywności i zrównoważoności usług transportowych, które mają być dostępne i przystępne cenowo;

(iv) wspieraniu mobilności dostosowanej do zmieniającego się klimatu i odpornej na zagrożenia naturalne oraz na katastrofy spowodowane przez człowieka, a także ułatwiającej efektywne i szybkie rozmieszczenie służb pogotowia i ratownictwa, w tym w odniesieniu do osób z niepełnosprawnościami lub o ograniczonej możliwości poruszania się;

(v) zapewnieniu odporności infrastruktury, w szczególności na odcinkach transgranicznych;

(vi) oferowaniu alternatywnych rozwiązań transportowych, w tym z wykorzystaniem innych rodzajów transportu, w przypadku zakłóceń w funkcjonowaniu sieci;

(vii) wspieraniu aktywnych rodzajów mobilności poprzez poprawę dostępności i jakości powiązanej infrastruktury, wraz z poprawą bezpieczeństwa i zdrowia aktywnych użytkowników infrastruktury oraz promowaniem korzyści środowiskowych płynących z tych rodzajów mobilności;

(viii) wspieraniu niezakłóconej mobilności w Unii; lub

(ix) zapewnieniu odpowiedniego utrzymania mającego na celu zapewnienie w istniejącej infrastrukturze poziomu usług dostosowanego do przepływu ruchu oraz wysokiego poziomu bezpieczeństwa przez cały okres użytkowania infrastruktury.

Artykuł  5

Sieć zasobooszczędna i odporna oraz ochrona środowiska

1. Transeuropejska sieć transportowa jest planowana, rozwijana i eksploatowana w sposób zasobooszczędny oraz zgodnie z mającymi zastosowanie unijnymi i krajowymi wymogami środowiskowymi poprzez:

a) rozwój nowej infrastruktury, poprawę i utrzymanie istniejącej infrastruktury transportowej, w szczególności poprzez uwzględnienie na etapie planowania budowy kwestii utrzymania infrastruktury w całym okresie jej użytkowania lub ulepszenia infrastruktury oraz poprzez utrzymywanie operacyjności infrastruktury;

b) optymalizację integracji infrastruktury i wzajemnych połączeń;

c) rozmieszczanie infrastruktury ładowania i tankowania paliw alternatywnych, przyczyniając się w ten sposób do wdrażania technologii obniżających emisyjność;

d) wdrażanie nowych technologii i systemów ICT dla transportu w celu zachowania lub poprawy wydajności infrastruktury, w przypadku gdy takie wdrożenie jest uzasadnione ekonomicznie lub wymagane w celu poprawy bezpieczeństwa i ochrony;

e) optymalizację wykorzystania infrastruktury, w szczególności poprzez sprawne zarządzanie przepustowością i ruchem, wspieranie multimodalności oraz przejście na bardziej zrównoważone modele mobilności, w tym rozwój zrównoważonych, atrakcyjnych i efektywnych usług transportu multimodalnego;

f) uwzględnianie i optymalizację możliwych synergii z innymi sieciami, w szczególności transeuropejskimi sieciami energetycznymi lub telekomunikacyjnymi, w tym, w stosownych przypadkach, z całą siecią elektryczną, w celu zapewnienia spójności między planowaniem infrastruktury ładowania a planowaniem odpowiedniej sieci, a także uwzględnianie możliwych synergii z podwójnym zastosowaniem infrastruktury określonym w wymogach wojskowych w zakresie mobilności wojskowej w UE i poza nią zatwierdzonych przez Radę w dniach 26 czerwca 2023 r. i 23 października 2023 r. oraz we wszelkich późniejszych dokumentach zmieniających te wymogi zatwierdzonych w późniejszym okresie, a także z infrastrukturą rowerową, w tym długodystansowymi trasami rowerowymi;

g) rozwój zielonej, zrównoważonej i odpornej na zmianę klimatu infrastruktury, z uwzględnieniem aktywnych rodzajów transportu, oraz promowanie nowych technologii mających na celu obniżenie emisyjności budowy infrastruktury transportowej, w tym poprzez wykorzystanie zasobooszczędnych i odpornych na zmianę klimatu materiałów, mających na celu ograniczenie w jak największym stopniu negatywnego wpływu na zdrowie obywateli mieszkających w pobliżu sieci, na środowisko, w tym zanieczyszczenia powietrza i zanieczyszczenia hałasem, oraz ograniczenie degradacji ekosystemów; oraz

h) odpowiednie uwzględnienie odporności sieci transportowej i jej infrastruktury oraz usług - zwłaszcza na odcinkach transgranicznych - na zmianę klimatu i kontekst geopolityczny, a także na zagrożenia naturalne i katastrofy spowodowane przez człowieka, a także zakłócenia, celowe lub nie, aby umożliwić podjęcie tych wyzwań oraz aby umożliwić odpowiednią reakcję i szybką odbudowę po tych zakłóceniach, a także aby ułatwić łańcuchy dostaw.

2. Planując i rozwijając transeuropejską sieć transportową, państwa członkowskie mogą dostosowywać szczegółowy przebieg tras odcinków, uwzględniając szczególne okoliczności w poszczególnych częściach Unii, takie jak cechy topograficzne danych regionów oraz względy środowiskowe, zapewniając jednocześnie zgodność z niniejszym rozporządzeniem. Takie dostosowanie nie może wykraczać poza to, co jest dozwolone w odpowiedniej decyzji zatwierdzającej projekt zgodnie z wymogiem określonym w art. 58 ust. 1 lit. g).

3. Ocenę oddziaływania planów i projektów na środowisko przeprowadza się zgodnie z dyrektywą Rady 92/43/EWG ⁴⁴ , dyrektywami Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE ⁴⁵ , 2001/42/WE ⁴⁶ , 2002/49/WE ⁴⁷ , 2009/147/WE ⁴⁸  oraz dyrektywą 2011/92/UE. W przypadku tych projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, dla których do dnia 18 lipca 2024 r. nie rozpoczęto jeszcze procedury udzielania zamówień na ocenę oddziaływania na środowisko, należy również ocenić ich zgodność z zasadą "nie czyń poważnych szkód".

Artykuł  6

Stopniowy rozwój transeuropejskiej sieci transportowej

1. Bez uszczerbku dla art. 8 ust. 5, o ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, transeuropejska sieć transportowa jest stopniowo rozwijana w trzech etapach:

a) ukończenie sieci bazowej do dnia 31 grudnia 2030 r.;

b) ukończenie rozszerzonej sieci bazowej do dnia 31 grudnia 2040 r.; oraz

c) ukończenie sieci kompleksowej do dnia 31 grudnia 2050 r.

Rozwój transeuropejskiej sieci transportowej zostanie osiągnięty w szczególności dzięki wdrożeniu struktury tej sieci - z zachowaniem spójnego i przejrzystego podejścia metodycznego - obejmującej sieć bazową, rozszerzoną sieć bazową i sieć kompleksową, z węzłami transportowymi i miejskimi jako multimodalnymi punktami łączącymi ruch dalekobieżny z regionalnymi i lokalnymi sieciami transportowymi.

2. Sieć kompleksowa składa się z wszystkich istniejących i planowanych infrastruktur transportowych transeuropejskiej sieci transportowej, jak również środków wspierających efektywne i zrównoważone z punktu widzenia społecznego i środowiskowego wykorzystywanie tej infrastruktury.

3. Sieć bazowa i rozszerzona sieć bazowa składają się z tych części transeuropejskiej sieci transportowej, które są budowane w pierwszej kolejności i ukończone zgodnie z terminami określonymi w ust. 1, aby osiągnąć cele w zakresie rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej.

Artykuł  7

Europejskie korytarze transportowe

Europejskie korytarze transportowe obejmują te części sieci bazowej lub rozszerzonej sieci bazowej, które mają największe znaczenie strategiczne dla rozwijania przepływów w ramach zrównoważonego i multimodalnego przewozu towarów i osób w Europie oraz dla rozwoju infrastruktury interoperacyjnej wysokiej jakości i rozwoju wydajności operacyjnej.

Artykuł  8

Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania

1. Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania przyczyniają się do rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej poprzez tworzenie nowej infrastruktury transportowej, poprzez modernizację istniejącej infrastruktury transportowej lub poprzez środki służące promocji zasobooszczędnego korzystania z sieci.

2. Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania:

a) wykazują europejską wartość dodaną przez przyczynianie się do osiągnięcia celów należących do co najmniej dwóch spośród czterech kategorii określonych w art. 4 ust. 2; oraz

b) są rentowne ekonomicznie w świetle analizy kosztów i korzyści społeczno-gospodarczych lub, w przypadku obszarów słabo zaludnionych lub projektów niezbędnych dla podwójnego zastosowania infrastruktury, mają pozytywny wkład w rozwój sieci na podstawie analizy kosztów i korzyści społeczno-gospodarczych.

3. Projekt będący przedmiotem wspólnego zainteresowania obejmuje cały jego cykl, łącznie ze studiami wykonalności, procedurami zezwoleń, budową, realizacją, utrzymaniem i oceną.

4. Państwa członkowskie wprowadzają wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia realizacji projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania zgodnie z odpowiednimi unijnymi i krajowymi przepisami, a w szczególności z prawem Unii dotyczącym środowiska, ochrony klimatu, bezpieczeństwa, ochrony, konkurencji, pomocy państwa, zamówień publicznych, zdrowia publicznego i dostępności, jak również z aktami prawnymi Unii i krajowymi przepisami dotyczącymi niedyskryminacji.

5. Realizacja projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania zależy od ich stopnia przygotowania, zgodności z unijnymi i krajowymi procedurami prawnymi oraz dostępności środków finansowych, bez określania zobowiązań finansowych danego państwa członkowskiego lub Unii.

6. Komisja może zalecić państwom członkowskim ustanowienie pojedynczych podmiotów odpowiedzialnych za koordynację lub budowę transgranicznych projektów infrastrukturalnych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania lub zarządzanie nimi, zwłaszcza w przypadku złożonych projektów na dużą skalę. Odpowiedni koordynator europejski ma status obserwatora w radzie nadzorczej lub podobnym organie sterującym takiego pojedynczego podmiotu.

7. Państwa członkowskie dokładają wszelkich możliwych starań w celu zapewnienia terminowej i efektywnej realizacji projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

8. Państwa członkowskie stosują analizę kosztów i korzyści społeczno-gospodarczych, przyjmując uznane i zharmonizowane podejście, aby umożliwić przejrzystą i porównawczą ocenę tych projektów.

Artykuł  9

Współpraca z państwami trzecimi

1. Unia może współpracować z państwami trzecimi, aby połączyć transeuropejską sieć transportową z ich sieciami infrastrukturalnymi za pośrednictwem projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, mając w stosownych przypadkach na uwadze zwiększenie zrównoważonego wzrostu gospodarczego i konkurencyjności, a w szczególności w celu:

a) promowania rozszerzenia na państwa trzecie polityki dotyczącej transeuropejskiej sieci transportowej wraz z innymi powiązanymi politykami Unii, w szczególności w dziedzinie środowiska i ochrony klimatu;

b) zapewnienia połączenia między transeuropejską siecią transportową a sieciami transportowymi państw trzecich na przejściach granicznych, w tym na terytorium państwa trzeciego, które jest częścią europejskiego korytarza transportowego, w celu zagwarantowania niezakłóconych przepływów ruchu, odpraw granicznych, ochrony granicy i innych procedur kontroli granicznej;

c) zapewnienia na terytorium państw trzecich połączenia między transeuropejską siecią transportową a sieciami transportowymi tych państw trzecich, w szczególności w celu ułatwienia, w stosownych przypadkach i w razie potrzeby, transportu kolejowego z państwami trzecimi;

d) uzupełnienia infrastruktury transportowej w państwach trzecich, które służą jako łączniki między częściami transeuropejskiej sieci transportowej w Unii;

e) promowania interoperacyjności transeuropejskiej sieci transportowej i sieci państw trzecich;

f) ułatwiania transportu morskiego i promowania szlaków żeglugi morskiej bliskiego zasięgu w relacji z państwami trzecimi, pod warunkiem że nie będą się one przyczyniały do ucieczki emisji;

g) ułatwiania żeglugi śródlądowej w relacji z państwami trzecimi;

h) ułatwiania transportu lotniczego w relacji z państwami trzecimi w celu promowania efektywnego i trwałego wzrostu gospodarczego i konkurencyjności, z uwzględnieniem rozszerzenia jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej i usprawnienia współpracy w zarządzaniu ruchem lotniczym;

i) łączenia i wdrażania systemów ICT dla transportu w tych państwach trzecich; oraz

j) promowania obniżenia emisyjności transportu, w szczególności poprzez rozmieszczanie infrastruktury paliw alternatywnych w państwach trzecich z myślą o ustanowieniu ciągłej sieci połączonej z transeuropejską siecią transportową.

2. W załączniku IV przedstawiono orientacyjne mapy transeuropejskiej sieci transportowej rozszerzonej na określone państwa sąsiadujące, określając w stosownych przypadkach sieć bazową i sieć kompleksową zgodnie z kryteriami niniejszego rozporządzenia.

3. Niniejszy artykuł w żadnym stopniu nie przesądza o prawie do jakiegokolwiek wkładu finansowego Unii w projekty w państwach trzecich na podstawie innych aktów prawnych Unii.

²⁶ Dz.U. L 149 z 30.4.2021, s. 10.

²⁷ Rozporządzenie (WE) nr 1059/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r. w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji jednostek terytorialnych do celów statystycznych (NUTS) (Dz.U. L 154 z 21.6.2003, s. 1).

²⁸ Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/40/UE z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ram wdrażania inteligentnych systemów transportowych w obszarze transportu drogowego oraz interfejsów z innymi rodzajami transportu (Dz.U. L 207 z 6.8.2010, s. 1).

²⁹ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 168/2013 z dnia 15 stycznia 2013 r. w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów dwu- lub trzykołowych oraz czterokołowców (Dz.U. L 60 z 2.3.2013, s. 52).

³⁰ Dyrektywa 2002/59/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2002 r. ustanawiająca wspólnotowy system monitorowania i informacji o ruchu statków i uchylająca dyrektywę Rady 93/75/EWG (Dz.U. L 208 z 5.8.2002, s. 10).

³¹ Dyrektywa 2005/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie zharmonizowanych usług informacji rzecznej (RIS) na śródlądowych drogach wodnych we Wspólnocie (Dz.U. L 255 z 30.9.2005, s. 152).

³² Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1239 z dnia 20 czerwca 2019 r. ustanawiające europejski system morskich pojedynczych punktów kontaktowych i uchylające dyrektywę 2010/65/UE (Dz.U. L 198 z 25.7.2019, s. 64).

³³ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1139 z dnia 4 lipca 2018 r. w sprawie wspólnych zasad w dziedzinie lotnictwa cywilnego i utworzenia Agencji Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego oraz zmieniające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 2111/2005, (WE) nr 1008/2008, (UE) nr 996/2010, (UE) nr 376/2014 i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/30/UE i 2014/53/UE, a także uchylające rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 552/2004 i (WE) nr 216/2008 i rozporządzenie Rady (EWG) nr 3922/91 (Dz.U. L 212 z 22.8.2018, s. 1).

³⁴ Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/1695 z dnia 10 sierpnia 2023 r. w sprawie technicznej specyfikacji interoperacyjności w zakresie podsystemów "Sterowanie" systemu kolei w Unii Europejskiej i uchylające rozporządzenie (UE) 2016/919 (Dz.U. L 222 z 8.9.2023, s. 380).

³⁵ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/352 z dnia 15 lutego 2017 r. ustanawiające ramy w zakresie świadczenia usług portowych oraz wspólne zasady dotyczące przejrzystości finansowej portów (Dz.U. L 57 z 3.3.2017, s. 1).

³⁶ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1056 z dnia 15 lipca 2020 r. w sprawie elektronicznych informacji dotyczących transportu towarowego (Dz.U. L 249 z 31.7.2020, s. 33).

³⁷ Rozporządzenie (WE) nr 549/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 marca 2004 r. ustanawiające ramy tworzenia Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej (rozporządzenie ramowe) (Dz.U. L 96 z 31.3.2004, s. 1).

³⁸ Rozporządzenie (WE) nr 550/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 marca 2004 r. w sprawie zapewniania służby żeglugi powietrznej w Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej (rozporządzenie w sprawie zapewniania służb) (Dz.U. L 96 z 31.3.2004, s. 10).

³⁹ Rozporządzenie (WE) nr 551/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 marca 2004 r. w sprawie organizacji i użytkowania przestrzeni powietrznej w Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej (rozporządzenie w sprawie przestrzeni powietrznej) (Dz. U. L 96 z 31.3.2004, s. 20).

⁴⁰ Rozporządzenie Rady (UE) 2021/2085 z dnia 19 listopada 2021 r. ustanawiające wspólne przedsięwzięcia w ramach programu "Horyzont Europa" oraz uchylające rozporządzenia (WE) nr 219/2007, (UE) nr 557/2014, (UE) nr 558/2014, (UE) nr 559/2014, (UE) nr 560/2014, (UE) nr 561/2014 i (UE) nr 642/2014 (Dz.U. L 427 z 30.11.2021, s. 17).

⁴¹ Decyzja Rady 2009/320/WE z dnia 30 marca 2009 r. zatwierdzająca centralny plan zarządzania europejskim ruchem lotniczym projektu badawczego ATM (SESAR) w jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej (Dz.U. L 95 z 9.4.2009, s. 41).

⁴² Rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) nr 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz.U. L 102 z 11.4.2006, s. 1).

⁴³ Dyrektywa Rady 96/53/WE z dnia 25 lipca 1996 r. ustanawiająca dla niektórych pojazdów drogowych poruszających się na terytorium Wspólnoty maksymalne dopuszczalne wymiary w ruchu krajowym i międzynarodowym oraz maksymalne dopuszczalne obciążenia w ruchu międzynarodowym (Dz.U. L 235 z 17.9.1996, s. 59).

⁴⁴ Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. U. L 206 z 22.7.1992, s. 7).

⁴⁵ Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. L 327 z 22.12.2000, s. 1).

⁴⁶ Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz.U. L 197 z 21.7.2001, s. 30).

⁴⁷ Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/49/WE z dnia 25 czerwca 2002 r. odnosząca się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dz.U. L 189 z 18.7.2002, s. 12).

⁴⁸ Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz. U. L 20 z 26.1.2010, s. 7).