Dział 2 - ŻEGLUGA. - Traktat pokoju między mocarstwami Sprzymierzonemi i Skojarzonemi i Niemcami. Wersal. 28.06.1919 r.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1920.35.200

Akt utracił moc
Wersja od: 12 grudnia 1925 r.

Dział  II.

ŻEGLUGA.

SWOBODA ŻEGLUGI.

Obywatele Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, oraz ich rzeczy, okręty i statki będą traktowane we wszystkich portach i na wewnętrznych drogach wodnych Niemiec pod każdym względem na równi z obywatelami, rzeczami, okrętami i statkami niemieckimi.

W szczególności okręty i statki każdego z Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych będą miały prawo przewozić towary wszelkiego rodzaju i podróżnych do wszystkich lub z wszystkich portów lub miejscowości, położonych na terytorjum Niemiec, do których mogą mieć dostęp okręty i statki niemieckie, w warunkach nie cięższych, niż stosowane do okrętów i statków niemieckich; okręty te i statki będą traktowane na równi z okrętami i statkami niemieckiemi co do udogodnień i poborów portowych i nabrzeżnych, włączając w to udogodnienia co do postoju, ładowania i wyładowywania, pobory i świadczenia od pojemności, od korzystania z nabrzeża, od pilotowania, od latarni morskich, od kwarantanny i wszelkie pobory oraz świadczenia analogiczne, bez względu na ich rodzaj, ściągane w imieniu i na rzecz Rządu, urzędników publicznych, osób prywatnych, związków lub instytucji wszelkiego rodzaju.

W razie gdyby Niemcy przyznały któremukolwiek z Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych lub jakiemukolwiek innemu obcemu Mocarstwu traktowanie korzystniejsze, będzie ono bez zwłoki i bez zastrzeżeń zastosowane do wszystkich Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych.

Ruch osób, okrętów i statków nie będzie podlegał innym ograniczeniom prócz tych, które wynikają z zarządzeń celnych i policyjnych, z przepisów sanitarnych, z przepisów o emigracji lub immigracji oraz o przywozie lub wywozie towarów zakazanych. Zarządzenia te, umiarkowane i jednostajne, nie powinny niepotrzebnie ograniczać ruchu.

WOLNE STREFY W PORTACH.

Będą utrzymane wolne strefy, istniejące w dniu 1 sierpnia 1914 r. w portach niemieckich. Te wolne strefy oraz te, które ustanowi niniejszy Traktat na terytorjum Niemiec, będą podlegały przepisom przewidzianym w następujących poniżej artykułach.

Towary, wchodzące do strefy wolnej lub wychodzące z niej, nie będą podlegały żadnym poborom przywozowym lub wywozowym, poza wypadkiem przewidzianym w art. 330.

Statki i towary, wchodzące do wolnej strefy, będą mogły być obciążone opłatami, ustanowionemi w celu pokrycia kosztów administracji, utrzymania i ulepszenia portu, a także poborami, ustanowionemi za używanie różnych urządzeń, byleby tylko te opłaty i pobory były umiarkowane, odpowiednio do zrobionych nakładów, i byleby były pobierane w warunkach równości, przewidzianej w artykule 327.

Od towarów nie będzie można pobierać żadnych poborów ani opłat poza poborami statystycznemi w stosunku najwyżej 1% ad valorem; będą one obracane wyłącznie na pokrycie kosztów urzędu, któremu powierzono układanie wykazów ruchu w porcie.

Udogodnienia, udzielone dla urządzenia magazynów, dla pakowania lub wypakowywania towarów powinny odpowiadać koniecznościom handlowym w danym momencie. Wszelki produkt, którego spożycie będzie dozwolone w wolnej strefie, będzie wolny od akcyzy lub innego jakiegokolwiek poboru poza poborem statystycznym, przewidzianym w powyższym artykule 328.

Pod względem jakichbądź postanowień niniejszego artykułu, nie będą czynione żadne różnice ani pomiędzy osobami, należącemi do różnych Państw, ani pomiędzy wytworami różnego pochodzenia lub przeznaczenia.

Cła wwozowe będą mogły być nałożone na towary wychodzące z wolnej strefy z przeznaczeniem na spożycie w kraju, na którego terytorjum znajduje się port. Odwrotnie, mogą być nałożone cła wywozowe na towary pochodzące z tego kraju, a idące do wolnej strefy. Te cła wwozowe i wywozowe będą musiały być ustalone na tych samych podstawach i w takiej samej wysokości, jak podobne im cła stosowane na innych odcinkach granicy celnej interesowanego kraju. Z drugiej strony, Niemcy zrzekają się ustanawiania pod jakąbądź nazwą jakichkolwiek ceł wwozowych, wywozowych lub tranzytowych od towarów przewożonych drogami lądowemi lub wodnemi poprzez terytorjum niemieckie, idących do strefy wolnej lub z niej przychodzących, jak również przychodzących z jakiegokolwiek innego Państwa lub do niego idących.

Niemcy będą musiały ustalić niezbędne przepisy dla zapewnienia i zabezpieczenia tego wolnego przejścia kolejami i drogami wodnemi swego terytorjum, dającego normalnie dostęp do strefy wolnej.

PRZEPISY TYCZĄCE SIĘ ELBY, ODRY, NIEMNA (RUSSSTROM-MEMEL-NIEMEN), I DUNAJU.

1) POSTANOWIENIA OGÓLNE.

Zostają uznane za międzynarodowe:

Elba (Labe) począwszy od ujścia Wełtawy (Moldau) i

Wełtawa (Moldau) do Pragi;

Odra (Oder) od ujścia Opawy;

Niemen (Russstrom-Memel-Niemen) od Grodna;

Dunaj od Ulmu.

i każda spławna część tych sieci rzecznych, która daje więcej niż jednemu państwu naturalny dostęp do morza z przeładowaniem lub bez przeładowania ze statku na statek, a także kanały boczne i łącznikowe, które będą przeprowadzone bądź w celu zdwojenia lub ulepszenia z natury spławnych części powyższych sieci rzecznych, bądź w celu połączenia dwuch z natury spławnych części tej samej rzeki.

To samo stosować się będzie do drogi wodnej Ren-Dunaj w razie, jeżeli ta droga będzie zbudowana w warunkach przewidzianych w art. 353.

Na drogach, uznanych w artykule poprzednim za międzynarodowe, obywatele, rzeczy i flagi wszystkich Mocarstw będą traktowane na podstawie zupełnej równości, tak aby nie było żadnych różnic na niekorzyść obywateli, rzeczy i flag któregokolwiek z tych Mocarstw, pomiędzy niemi a obywatelami, rzeczami i flagami samego Państwa nadbrzeżnego lub Państwa, którego obywatele, rzeczy i flagi korzystają z największego uprzywilejowania.

Jednak statki niemieckie nie będą mogły uprawiać przewozu linjami regularnemi podróżnych i towarów pomiędzy portami jednego i tego samego Mocarstwa sprzymierzonego lub stowarzyszonego bez specjalnego na to z jego strony zezwolenia.

O ile niema postanowień przeciwnych w istniejącej Konwencji, będą mogły być pobierane od statków korzystających z drogi spławnej lub z dostępów do niej, opłaty zmienne, zależne od odcinka rzeki.

Opłaty te będą przeznaczone wyłącznie na pokrycie w sposób słuszny kosztów utrzymania żeglowności i ulepszeń rzeki i dostępów do niej oraz jako udział w pokryciu wydatków poniesionych w interesie żeglugi. Taryfa opłat będzie obliczona podług tych wydatków i wywieszona w portach. Opłaty będą tak ustalone, aby nie trzeba było szczegółowo rewidować ładunków, chyba, że powstało podejrzenie co do przemytnictwa lub wykroczenia.

Tranzyt podróżnych, statków i towarów będzie się odbywał zgodnie z warunkami ogólnemi, ustalonemi w Dziale I.

W razie jeżeli oba brzegi rzeki międzynarodowej należą do jednego i tego samego Państwa, towary idące tranzytem będą mogły być opieczętowane lub oddane pod dozór urzędników celnych. Jeśli rzeka tworzy granicę, towary idące tranzytem i podróżni, jadący tranzytem, będą wolni od wszelkich formalności celnych; ładowanie i wyładowywanie towarów, jak również wsiadanie na statki i lądowanie podróżnych będzie się mogło odbywać tylko w portach wskazanych przez Państwo nadbrzeżne.

Na przebiegu jak również przy ujściu rzek wyżej wymienionych nie można będzie ściągać żadnych innych poborów jakiegokolwiek rodzaju, oprócz tych, które są przewidziane w niniejszej Części.

Postanowienie to nie będzie przeszkodą w ustanawianiu przez Państwa nadbrzeżne ceł, opłat miejscowych (octroi local) lub spożywczych, ani też do wprowadzania umiarkowanych i jednostajnych opłat, pobieranych w portach podług taryf, podanych do publicznej wiadomości, za używanie żórawi, elewatorów nabrzeży, magazynów i t. d.

W braku specjalnej organizacji, powołanej do wykonywania robót koło utrzymywania i ulepszania umiędzynarodowionych części danej sieci spławnej, każde z Państw nadbrzeżnych będzie obowiązane przedsiębrać w odpowiedniej mierze konieczne zarządzenia w celu usuwania wszelkich przeszkód lub niebezpieczeństw dla żeglugi i w celu utrzymania żeglowności w dobrych warunkach.

Jeśli jakie Państwo nie stosuje się do tego zobowiązania, to każde Państwo nadbrzeżne lub Państwo reprezentowane w Komisji międzynarodowej, oile taka istnieje, będzie mogło odwołać się do ustanowionego w tym celu przez Związek Narodów sądu.

Taki sam będzie porządek postępowania w razie, jeśliby jakie Państwo nadbrzeżne przedsiębrało roboty tego rodzaju, że mogłyby szkodzić żegludze na odcinku międzynarodowym. Sąd, wskazany w artykule poprzednim, będzie mógł nakazać wstrzymanie lub usunięcie takich robót, licząc się w swoich postanowieniach z prawami co do nawadniania, użycia siły wodnej, rybołóstwa i z innemi interesami państwowemi, które w razie zgody wszystkich Państw nadbrzeżnych albo wszystkich Państw reprezentowanych w Komisji międzynarodowej, jeśli taka będzie, będą miały pierwszeństwo przed potrzebami żeglugi.

Odwołanie do sądu Związku Narodów nie będzie miało mocy zawieszającej

System sformułowany w powyższych artykułach od 332 do 337 będzie zastąpiony przez taki, jaki wprowadzi Konwencja ogólna, która ma być ustanowiona przez Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone i zatwierdzona przez Związek Narodów, odnośnie do dróg spławnych, którym ta Konwencja przyzna charakter międzynarodowy. Konwencja ta będzie mogła się stosować do całości lub części wyżej wymienionych systemów rzecznych Elby (Labe), Odry, Niemna (Russstrom-Memel-Niemen) i Dunaju, jak również do innych składowych części tychże systemów rzecznych, które mogłyby się mieścić w określeniu ogólnem.

Niemcy zobowiązują się stosownie do postanowień artykułu 379 przystąpić do tejże Konwencji ogólnej jako też do wszelkich projektów rewizji porozumień międzynarodowych i obowiązujących regulaminów, ustanowionych w sposób przewidziany w poniższym artykule 343.

Niemcy oddadzą zainteresowanym Mocarstwom sprzymierzonym i stowarzyszonym w terminie najwyżej 3 miesięcy po uczynionej im notyfikacji część holowników i statków zaimatrykułowanych w portach sieci rzecznych, wskazanych w artykule 331, a pozostałych po odebraniu im części należnej tytułem restytucji lub odszkodowania. Niemcy oddadzą również wszelkie urządzenia niezbędne dla Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych do korzystania z tych sieci rzecznych.

Liczbę oddanych holowników i statków oraz wartość ustąpionych urządzeń, zarówno jak ich podział, ustali jeden lub kilku arbitrów, wskazanych przez Stany Zjednoczone Ameryki, którzy uwzględnią słuszne potrzeby stron interesowanych, opierając się mianowicie na ruchu żeglugi w ciągu 5 lat poprzedzających wojnę.

Wszystkie oddane statki powinny być zaopatrzone w odpowiednie urządzenia i przyrządy, znajdować się w dobrym stanie, być zdolne do przewozu towarów i mają być wybrane z pośród ostatnio zbudowanych

Odstąpienia, przewidziane w niniejszym artykule, mają nastąpić za zapłatą, której ogólna wysokość, ustalona ryczałtem przez arbitra lub arbitrów, nie może w żadnym wypadku przewyższać wartości pierwotnych kosztów budowy ustępowanego materjału. Zapłata ta będzie zaliczona na poczet sum należnych od Niemiec, wobec tego Niemcy same od siebie odszkodują właścicieli .

2) PRZEPISY SPECJALNE CO DO ELBY, ODRY I NIEMNA (Russstrom-Memel-Niemen).

Elba (Labe) będzie oddana pod zarząd międzynarodowej komisji, do której wejdą:

4 przedstawiciele Państw niemieckich nadbrzeżnych;

2 przedstawiciele Państwa czesko-słowackiego;

1 przedstawiciel Wielkiej Brytanji;

1 przedstawiciel Francji;

1 przedstawiciel Włoch;

1 przedstawiciel Belgji.

Każda Delegacja, niezależnie od liczby obecnych członków, będzie miała tyle głosów, ilu jej przyznano przedstawicieli.

Uchwały Komisji będą ważne, choćby nawet niektórzy z tych przedstawicieli nie mogli być wyznaczeni w chwili uprawomocnienia się niniejszego Traktatu.

Odra będzie oddana pod zarząd międzynarodowej Komisji, do której wejdą:

1 przedstawiciel Polski;

1 przedstawiciel Prus;

1 przedstawiciel Państwa czesko-słowackiego;

1 przedstawiciel Wielkiej Brytanji;

1 przedstawiciel Francji;

1 przedstawiciel Danji;

1 przedstawiciel Szwecji.

Uchwały Komisji będą ważne, choćby nawet niektórzy z tych przedstawicieli nie mogli być wyznaczeni w chwili uprawomocnienia się niniejszego Traktatu.

Na żądanie jednego z Państw nadbrzeżnych, skierowane do Związku Narodów, Niemen (Russstrom-Memel-Niemen) będzie oddany pod zarząd międzynarodowej Komisji, do której wejdzie po jednym przedstawicielu każdego z Państw nadbrzeżnych i trzech przedstawicieli innych Państw, oznaczonych przez Związek Narodów.

Komisje międzynarodowe, przewidziane w art. 340 i 341, zbiorą się w ciągu trzech miesięcy od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu. Komisja międzynarodowa przewidziana w art. 342 zbierze się w ciągu trzech miesięcy od dnia, w którym tego zażąda jedno z Państw nadbrzeżnych. Każda z tych Komisji przystąpi niezwłocznie do wypracowania projektu rewizji porozumień międzynarodowych i obowiązujących regulaminów. Projekt taki powinien być zredagowany zgodnie z Konwencją ogólną, wspomnianą w art. 338, oile Konwencja ta przedtem przyjdzie do skutku; w przeciwnym razie projekt rewizji będzie ułożony zgodnie z zasadami przepisanemi w powyżej podanych artykułach od 332 do 337.

Projekty, przewidziane w artykule poprzednim, powinny mianowicie:

a)
wybrać siedzibę międzynarodowej Komisji i ustalić sposób wyznaczania jej przewodniczącego;
b)
określić zakres władzy Komisji, zwłaszcza w dziedzinie wykonywania robót przy utrzymywaniu, urządzeniu i ulepszeniu sieci rzecznej, zarząd finansowy, wysokość i sposób ściągania opłat i regulamin żeglugi;
c)
wykreślić odcinki rzeki lub jej dopływów, do których mają się stosować przepisy o umiędzynarodowieniu

Porozumienia międzynarodowe i regulaminy, które obecnie określają żeglugę na Elbie (Labe), Odrze i Niemnie (Russstrom - Memel - Niemen) zostają tymczasowo zachowane w mocy aż do ratyfikacji projektów rewizji, o których mowa powyżej. Jednak w każdym razie, gdyby te porozumienia i regulaminy były w sprzeczności z postanowieniami powyższych artykułów od 332 do 337 lub postanowieniami mającej przyjść do skutku Konwencji ogólnej, to te postanowienia będą miały przedewszystkiem moc obowiązującą.

3. Przepisy specjalne dla Dunaju.

Europejska Komisja Dunajowa wykonywać będzie znowu swą władzę, którą miała przed wojną. Jednak na razie uczestniczyć w niej będą wyłącznie przedstawiciele Wielkiej Brytanji, Francji, Włoch i Rumunji.

Od miejsca, w którem kończy się kompetencja europejskiej Komisji, sieć rzeczna Dunaju, o której mowa w artykule 331, będzie oddana pod zarząd Komisji międzynarodowej, do której wejdą:

2 przedstawiciele niemieckich Państw nadbrzeżnych;

1 przedstawiciel każdego z pozostałych Państw nadbrzeżnych;

1 przedstawiciel każdego z Państw nienadbrzeżnych, które w przyszłości będą reprezentowane w europejskiej Komisji Dunajowej.

Uchwały Komisji będą ważne, choćby niektórzy z tych przedstawicieli nie mogli być wyznaczeni w chwili uprawomocnienia się niniejszego Traktatu.

Przewidziana w artykule poprzednim Komisja międzynarodowa zbierze się możliwie najrychlej po uprawomocnieniu się niniejszego Traktatu i obejmie prowizorycznie administrację rzeki, zgodnie z postanowieniami artykułów 332 do 337, aż do czasu, kiedy Mocarstwa, wskazane przez Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone, ustanowią ostateczny statut dla Dunaju.

Niemcy zobowiązują się przyjąć sposób zarządu, który będzie ustanowiony dla Dunaju przez Konferencję Mocarstw, wskazanych przez Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone. Konferencja ta, na której będą mogli być obecni przedstawiciele Niemiec, zbierze się w ciągu roku po uprawomocnieniu się niniejszego Traktatu.

Ustaje mandat dany artykułem 57 Traktatu Berlińskiego z 13 lipca 1878 r. Austro-Węgrom, a odstąpiony przez nie Węgrom, do wykonania robót we Wrotach Żelaznych. Komisja, której będzie powierzona administracja tego odcinka rzeki, postanowi o uregulowaniu rachunków, z zachowaniem wszakże zarządzeń finansowych niniejszego Traktatu. Opłaty, któreby były niezbędne, w żadnym razie nie będą pobierane przez Węgry.

W razie, gdyby Państwo czesko-słowackie, Państwo serbsko-kroacko-słoweńskie lub Rumunja przedsięwzięły z upoważnienia lub z polecenia Komisji międzynarodowej roboty koło urządzenia, ulepszenia, wznoszenia tam, lub inne roboty na odcinku rzeki, stanowiącym granicę, to Państwa te będą korzystały na brzegu przeciwnym a także na części łożyska, leżącej poza ich terytorjum, z udogodnień niezbędnych, aby przystąpić do badań, do wykonania i utrzymania rzeczonych robót.

Niemcy będą obowiązane wobec europejskiej Komisji Dunajowej do wszelkich zwrotów, odszkodowań i zadośćuczynień za szkody poniesione przez te Komisję podczas wojny.

W razie budowy drogi spławnej na wielkim odcinku Ren-Dunaj, Niemcy obowiązują się zastosować do tej drogi spławnej zasady przewidziane w artykułach 332 do 338.

PRZEPISY CO DO RENU I MOZELI.

Od chwili uprawomocnienia się niniejszego Traktatu Konwencja Mannheimska z 17 października 1868 r. wraz z jej protokułem końcowym będzie nadal regulowała żeglugę na Renie w warunkach niżej ustalonych.

Gdyby niektóre postanowienia wspomnianej Konwencji były niezgodne z postanowieniami Konwencji ogólnej, przewidzianej powyżej w artykule 338, która stosować się będzie do Renu, to postanowienia Konwencji ogólnej będą miały pierwszeństwo

W terminie najwyżej sześciomiesięcznym od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu Komisja Centralna, przewidziana w artykule 355, zbierze się dla ułożenia projektu rewizji wspomnianej Konwencji Mannheimskiej. Projekt ten powinien być ułożony, zgodnie z postanowieniami Konwencji ogólnej, oile się ona do tego czasu ukaże, i zostanie przedstawiony Mocarstwom reprezentowanym w Komisji Centralnej.

Niemcy oświadczają już obecnie swoją zgodę na projekt, który będzie ułożony w sposób powyżej wskazany.

Nadto niezwłocznie będą wprowadzone do Konwencji Mannheimskiej zmiany, podane w następnych artykułach.

Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone zastrzegają sobie prawo porozumienia się pod tym względem z Holandją. Niemcy zobowiązują się już od tej chwili, oile tego od nich zażądają, przystąpić do wszelkiego porozumienia tego rodzaju.

Przewidziana przez Konwencję Mannheimską Komisja Centralna składać się będzie z 19-tu członków, a mianowicie:

2 przedstawicieli Holandji;

2 przedstawicieli Szwajcarji;

4 przedstawicieli Państw niemieckich nadbrzeżnych;

4 przedstawicieli Francji, która ponadto mianuje Przewodniczącego Komisji;

2 przedstawicieli Wielkiej Brytanji;

2 przedstawicieli Włoch;

2 przedstawicieli Belgji.

Siedzibą Komisji Centralnej będzie Strasburg.

Każda Delegacja, niezależnie od liczby obecnych członków, będzie miała prawo do tylu głosów, ilu jej przyznano przedstawicieli.

Uchwały Komisji będą ważne, choćby nawet niektórzy z tych przedstawicieli nie mogli być wyznaczeni w chwili uprawomocnienia się niniejszego Traktatu.

Statki wszystkich narodowości i ich ładunki będą korzystały ze wszystkich praw i przywilejów, przysługujących statkom, należącym do żeglugi na Renie i ich ładunkom.

Żadne z postanowień, zawartych w artykułach 15 do 20 i 26 pomienionej Konwencji Mannheimskiej, w artykule 4 Protokułu końcowego lub w Konwencjach późniejszych, nie będzie przeszkodą do wolnej żeglugi statków i załóg wszelkiej przynależności państwowej na Renie i na drogach wodnych, do których stosują się wspomniane Konwencje, pod warunkiem zachowania przepisów, wydanych przez Komisję Centralną co do pilotowania i innych zarządzeń policyjnych.

Postanowienia artykułu 22 Konwencji Mannheimskiej i artykułu 5 Protokułu końcowego do niej stosować się będą tylko do statków zaregestrowanych na Renie. Komisja Centralna ustali środki, które należy przedsięwziąć dla sprawdzania, czy statki pozostałe czynią zadość wymaganiom regulaminu ogólnego stosowanego do żeglugi na Renie.

W terminie najwyżej 3-miesięcznym od dnia uczynionej im notyfikacji, Niemcy oddadzą Francji już to holowniki i statki wzięte z pośród zaimmatrykułowanych w portach niemieckich na Renie a pozostałych po wydaniu, dokonanem tytułem restytucji lub odszkodowania, już to udziały w niemieckich Towarzystwach żeglugi na Renie.

Co do oddania statków i holowników, to powinny one być zaopatrzone w należne urządzenia i przyrządy, znajdować się w dobrym stanie, móc zapewnić przewóz towarowy po Renie i mają być wybrane z pośród ostatnio zbudowanych.

Te same przepisy będą zastosowane przy oddaniu przez Niemcy Francji:

1)
instalacji, przystani, nasypów, doków, magazynów, narzędzi etc., które obywatele niemieccy lub towarzystwa niemieckie posiadali w porcie Rotterdamskim 1 sierpnia 1914 r.;
2)
udziałów lub korzyści, które Niemcy lub ich obywatele mieli w tym samym czasie w powyższych instalacjach.

Wysokość i szczegóły tych cesji będą w ciągu roku od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu określone, z uwzględnieniem słusznych potrzeb stron zainteresowanych przez jednego lub kilku arbitrów, wybranych przez Stany Zjednoczone Ameryki.

Cesje, przewidziane w niniejszym artykule nastąpią za zapłatą, której ogólna wysokość, ustalona ryczałtem przez arbitra lub arbitrów, nie będzie mogła w żadnym razie przewyższać wartości pierwotnych kosztów taboru i instalacji odstępowanych; zapłata ta będzie zaliczona na poczet sum należnych od Niemiec; Niemcy wobec tego same od siebie odszkodują właścicieli.

Zobowiązując się stosować do wymagań Konwencji Mannheimskiej lub do tej, która ją zastąpi, a także do postanowień niniejszego Traktatu, Francja otrzyma wzdłuż całego biegu Renu pomiędzy punktami krańcowemi swoich granic:

a)
prawo korzystania z wód Renu dla zasilenia kanałów spławnych i irygacyjnych, zbudowanych lub tych, które będą zbudowane, a także dla wszelkich innych celów, oraz prawo wykonywania na brzegu niemieckim wszystkich robót niezbędnych do wykonywania tych praw;
b)
wyłączne prawo do energji, wytworzonej przez regulację rzeki, z zastrzeżeniem, iż Niemcy otrzymają zapłatę w wysokości połowy wartości energji rzeczywiście wytworzonej; zapłata nastąpi bądź w pieniądzach, bądź w energji, a jej wysokość, przy której obliczeniu należy uwzględnić koszty, konieczne dla produkowania energji, będzie określona, w braku porozumienia, w drodze rozjemczej. Wobec tego tylko Francja będzie miała prawo wykonywania na tej części rzeki wszelkich robót regulacyjnych, groblowych lub innych, które uzna za użyteczne dla wytwarzania energji. Belgji również przyznane zostaje prawo korzystania z wód Renu dla zasilania przewidzianej poniżej drogi spławnej Ren-Moza.

Wykonywanie praw, wymienionych w punktach a) oraz b) niniejszego artykułu nie powinno szkodzić spławności ani zmniejszać łatwości żeglugi, czy to w korycie Renu, czy to w odnogach, któreby zastępowały koryto, ani też nie powinno pociągać za sobą podwyższenia opłat, pobieranych dotychczas na mocy obowiązującej Konwencji. Wszystkie projekty prac będą podawane Komisji Centralnej, aby jej pozwolić upewnić się, że warunki te są wykonane.

Dla zapewnienia ścisłego i lojalnego wykonania postanowień, zawartych w powyższych punktach a) oraz b), Niemcy:

1)
zrzekają się budowy lub pozwalania na budowę jakiegobądź kanału bocznego, oraz wszelkich odnóg na prawym brzegu rzeki naprzeciwko granic francuskich;
2)
przyznają Francji prawo wyboru punktów oparcia i przejazdów na wszystkich terenach na prawym brzegu rzeki, które będą konieczne do studjów, budowy i eksploatacji tam, które Francja ze zgodą Komisji Centralnej z czasem postanowi zbudować. Stosownie do tej zgody Francja będzie miała prawo oznaczyć i wytknąć niezbędne miejsca, zajmować tereny, po upływie 2 miesięcy od prostej notyfikacji, za zapłatą Niemcom odszkodowania, którego sumę ryczałtową ustali Komisja centralna. Do Niemiec będzie należało odszkodować właścicieli gruntów, obciążonych temi służebnościami lub ostatecznie zajętych pod roboty.

Jeżeli Szwajcarja zażąda tego samego i jeśli Komisja centralna zgodzi się na to, będą jej przyznane takie same prawa na odcinku rzeki, stanowiącym jej granicę z innemi Państwami nadbrzeżnemi.

3)
oddadzą Rządowi francuskiemu w ciągu miesiąca od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu wszystkie plany, studja, projekty koncesji i kosztorysy, dotyczące regulacji Renu dla jakiegobądź użytku, wypracowane lub otrzymane przez Rząd Alzacji i Lotaryngji lub przez Rząd Wielkiego Księstwa Badeńskiego.

Na odcinkach Renu, tworzących granicę pomiędzy Francją a Niemcami, i z zastrzeżeniem powyższych postanowień, nie mogą być wykonane ani w łożysku ani na żadnym brzegu rzeki żadne roboty bez przedwstępnej zgody Komisji centralnej lub jej delegatów.

Francja zastrzega sobie możność przyjęcia na siebie praw i obowiązków, wynikających z porozumień, zawartych pomiędzy Rządem Alzacji i Lotaryngji oraz Rządem W. Ks. Badeńskiego w sprawie robót, które mają być wykonane na Renie; Francja będzie również mogła, jeśli uzna to za stosowne, wypowiedzieć te umowy w ciągu 5 lat od daty uprawomocnienia się niniejszego Traktatu.

Francja będzie mogła również wykonywać roboty, które Komisja centralna uzna za niezbędne do utrzymania i ulepszenia żeglowności na Renie w górę od Mannheimu.

Gdyby Rząd belgijski w ciągu 25 lat od daty uprawomocnienia się niniejszego Traktatu postanowił zbudować drogę spławną na wielkim odcinku Ren-Moza na wysokości Ruhrort, to Niemcy zobowiązane będą do budowy części drogi, biegnącej przez ich terytorjum, podług planów, które, za wiedzą Komisji centralnej, przedstawi Rząd belgijski.

Rząd belgijski będzie miał w tym razie prawo prowadzenia na miejscu wszystkich niezbędnych studjów.

Gdyby Niemcy nie wykonały całości lub części robót, wówczas Komisja centralna będzie mogła je za nich wykonać; w tym celu będzie mogła oznaczyć i wytknąć konieczne miejsca i zająć tereny po upływie dwu miesięcy od zwykłej notyfikacji za indemnizacją, którą sama wyznaczy, a którą zapłacą Niemcy.

Ta droga żeglowna będzie poddana temu samemu regulaminowi administracyjnemu, co i Ren; rozdziału pierwotnych kosztów budowy łącznie z odszkodowaniami, o których mowa wyżej, dokona pomiędzy Państwa, przecięte tą drogą, Komisja centralna.

Niemcy już obecnie zobowiązują się, że nie będą się sprzeciwiały żadnym propozycjom ze strony centralnej Komisji Renu co do rozszerzenia jej jurysdykcji:

1)
na Mozelę, od granicy francusko-luksemburskiej aż do Renu, pod warunkiem zgody Luksemburga;
2)
na Ren, w górę od Bazylei aż do jeziora Konstanckiego, pod warunkiem zgody Szwajcarji;
3)
na kanały boczne i łącznikowe, któreby zbudowano bądź dla podwojenia, bądź dla ulepszenia spławnych z natury odcinków Renu lub Mozeli, bądź dla połączenia dwu z natury spławnych odcinków tych rzek, a także, na wszystkie inne części składowe rzecznej sieci Renu, które mogłyby być objęte ogólną Konwencją powyżej przewidzianą w artykule 338.

PRZEPISY, ZAPEWNIAJĄCE PAŃSTWU CZESKO-SŁOWACKIEMU UŻYTKOWANIE PORTÓW PÓŁNOCNYCH.

W portach Hamburga i Szczecina Niemcy wydzierżawią na okres 99 lat Państwu czesko-słowackiemu przestrzenie, które będą poddane pod przepisy o strefach wolnych, a przeznaczone dla bezpośredniego tranzytu towarów, idących z tego Państwa albo do niego kierowanych.

Wytknięcie tych przestrzeni, ich urządzenie, sposób ich eksploatacji i wogóle wszelkie warunki ich użytkowania, łącznie z ceną dzierżawy, będą ustalone przez specjalną Komisję, złożoną: z 1 delegata Niemiec, 1 delegata Państwa czesko-słowackiego i 1 delegata Wielkiej Brytanji. Warunki te będą mogły być poddawane rewizji co lat 10 w taki sam sposób.

Niemcy zgóry zgłaszają swoją zgodę, na postanowienia, które tak zostaną powzięte.