Część 12 - PORTY, DROGI WODNE I DROGI ŻELAZNE. - Traktat pokoju między mocarstwami Sprzymierzonemi i Skojarzonemi i Niemcami. Wersal. 28.06.1919 r.
Dz.U.1920.35.200
Akt utracił mocCZĘŚĆ XII.
PORTY, DROGI WODNE I DROGI ŻELAZNE.
PORTY, DROGI WODNE I DROGI ŻELAZNE.
POSTANOWIENIA OGÓLNE.
POSTANOWIENIA OGÓLNE.
Niemcy zobowiązują się udzielić wolności tranzytu przez swoje terytorjum drogami najdogodniejszemi dla tranzytu międzynarodowego, bądź kolejami, bądź rzekami spławnemi lub kanałami osobom, towarom, okrętom, statkom, pojazdom, wagonom i poczcie, idącym z terytorjów lub kierującym się do terytorjów któregokolwiek z Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, sąsiadujących lub nie; w tym celu dozwolony będzie przejazd przez wody terytorjalne. Osoby, towary, okręty, statki, pojazdy, wagony i poczta nie będą podlegały żadnemu poborowi tranzytowemu, ani żadnej zwłoce lub niepotrzebnym ograniczeniom, pod względem zaś opłat (taxes), udogodnień i pod każdym innym względem traktowane będą w Niemczech tak samo jak niemieckie.
Towary idące tranzytem będą wolne od wszelkich ceł lub innych analogicznych poborów.
Wszelkie opłaty lub pobory obciążające przewóz tranzytem muszą być umiarkowane, przyczem uwzględnione być muszą warunki obrotu. Żadna należność, żadne ułatwienie lub utrudnienie nie powinno być uzależnione pośrednio lub bezpośrednio od charakteru właściciela lub od przynależności państwowej statku lub innego środka przewozu, który byłby lub musiałby być użyty na jakiejkolwiek części przebywanej drogi.
Niemcy zobowiązują się nie wprowadzać ani nie utrzymywać nadal żadnego nadzoru nad przedsiębiorstwami transportu emigrantów tranzytem, przewożącymi ich w tym lub drugim kierunku przez terytorjum niemieckie poza zarządzeniami niezbędnemi dla stwierdzenia, że podróżni są istotnie w przejezie; nie pozwolą żadnemu towarzystwu okrętowemu ani żadnej innej organizacji, związkowi lub osobie prywatnej, zainteresowanej w tym ruchu, uczestniczyć w jakibądź sposób w służbie administracyjnej zorganizowanej w tym celu, ani też wywierać pośrednio lub bezpośrednio wpływu pod tym względem.
Co do poborów, opłat i zakazów przy wwozie na swoje terytorjum lub przy wywozie ze swego terytorjum, - z zastrzeżeniem zobowiązań szczególnych, zawartych w tym Traktacie, także co do warunków oraz wysokości opłaty za przewóz towarów lub osób do ich lub z ich terytorjum, - Niemcy zrzekają się wprowadzenia pośrednio lub bezpośrednio rozróżniania lub wyróżniania ze względu, czy to na granicę, którą idzie przywóz lub wywóz, czy to na rodzaj, własność i flagę użytego środka przewozowego (łącznie z przewozem powietrznym), czy na początkowy lub bezpośredni punkt wyjścia okrętu lub statku, wagonu, statku powietrznego lub innego środka przewozowego, na jego ostateczne lub bezpośrednie miejsce przeznaczenia, drogę przebywaną lub miejsce przeładowywania, czy na fakt, że port, przez który towary wwozi się lub wywozi, jest portem niemieckim lub jakimkolwiek portem obcym, czy na fakt, że towary wwozi się lub wywozi się morzem, lądem lub drogą powietrzną.
Niemcy w szczególności zrzekają się ustanawiania ze szkodą portów, okrętów i statków któregokolwiek z Państw sprzymierzonych i stowarzyszonych wszelkich opłat dodatkowych, wszelkich pośrednich czy bezpośrednich premji przy wywozie lub przy przywozie przez porty niemieckie lub okrętami i statkami niemieckiemi, albo przez porty lub na okrętach czy statkach innego Państwa, w szczególności pod formą taryf kombinowanych; również zrzekają się stosowania do osób lub towarów, przechodzących przez port albo używających okrętów lub statków któregokolwiek z Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, formalności lub jakiegokolwiek opóźniania, którymby te osoby lub towary nie podpadły, gdyby przechodziły przez port niemiecki lub port innego jakiego Mocarstwa, lub gdyby użyły statku niemieckiego lub statku innego jakiego Mocarstwa.
Mają być wydane wszelkie zarządzenia, potrzebne z punktu widzenia administracyjnego i technicznego, aby skrócić, oile można, przejście towarów przez granicę Niemiec i aby zapewnić, począwszy od tych granic, wysyłkę i przewóz tych towarów, bez względu na to, czy przychodzą one z terytorjów Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, lub idą do tych terytorjów, czy idą tranzytem z tych lub do tych terytorjów, w takich samych warunkach materjalnych, mianowicie pod względem szybkości i starań w drodze, jak te, z których korzystać będą towary tego samego rodzaju w drodze po terytorjum niemieckiem w podobnych warunkach przewozowych.
W szczególności przewóz łatwo psujących się towarów będzie dokonywany szybko i regularnie, zaś formalności celne będą tak dokonywane, aby umożliwić bezpośrednią ciągłość przewozu towarów łączącemi się pociągami.
Porty morskie Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych będą korzystały z wszelkich ulg i z wszelkich taryf obniżonych, przyznanych na kolejach lub drogach spławnych Niemiec na rzecz portów niemieckich lub na rzecz portu jakiego innego Mocarstwa.
Niemcy nie będą mogły odmówić korzystania z taryf lub z kombinacji taryf, któreby zapewniały portom jednego z Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych ulgi analogiczne do tych, jakieby Niemcy udzielały swym własnym portom lub portom jakiego innego Mocarstwa.
ŻEGLUGA.
ŻEGLUGA.
SWOBODA ŻEGLUGI.
SWOBODA ŻEGLUGI.
Obywatele Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, oraz ich rzeczy, okręty i statki będą traktowane we wszystkich portach i na wewnętrznych drogach wodnych Niemiec pod każdym względem na równi z obywatelami, rzeczami, okrętami i statkami niemieckimi.
W szczególności okręty i statki każdego z Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych będą miały prawo przewozić towary wszelkiego rodzaju i podróżnych do wszystkich lub z wszystkich portów lub miejscowości, położonych na terytorjum Niemiec, do których mogą mieć dostęp okręty i statki niemieckie, w warunkach nie cięższych, niż stosowane do okrętów i statków niemieckich; okręty te i statki będą traktowane na równi z okrętami i statkami niemieckiemi co do udogodnień i poborów portowych i nabrzeżnych, włączając w to udogodnienia co do postoju, ładowania i wyładowywania, pobory i świadczenia od pojemności, od korzystania z nabrzeża, od pilotowania, od latarni morskich, od kwarantanny i wszelkie pobory oraz świadczenia analogiczne, bez względu na ich rodzaj, ściągane w imieniu i na rzecz Rządu, urzędników publicznych, osób prywatnych, związków lub instytucji wszelkiego rodzaju.
W razie gdyby Niemcy przyznały któremukolwiek z Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych lub jakiemukolwiek innemu obcemu Mocarstwu traktowanie korzystniejsze, będzie ono bez zwłoki i bez zastrzeżeń zastosowane do wszystkich Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych.
Ruch osób, okrętów i statków nie będzie podlegał innym ograniczeniom prócz tych, które wynikają z zarządzeń celnych i policyjnych, z przepisów sanitarnych, z przepisów o emigracji lub immigracji oraz o przywozie lub wywozie towarów zakazanych. Zarządzenia te, umiarkowane i jednostajne, nie powinny niepotrzebnie ograniczać ruchu.
WOLNE STREFY W PORTACH.
WOLNE STREFY W PORTACH.
Będą utrzymane wolne strefy, istniejące w dniu 1 sierpnia 1914 r. w portach niemieckich. Te wolne strefy oraz te, które ustanowi niniejszy Traktat na terytorjum Niemiec, będą podlegały przepisom przewidzianym w następujących poniżej artykułach.
Towary, wchodzące do strefy wolnej lub wychodzące z niej, nie będą podlegały żadnym poborom przywozowym lub wywozowym, poza wypadkiem przewidzianym w art. 330.
Statki i towary, wchodzące do wolnej strefy, będą mogły być obciążone opłatami, ustanowionemi w celu pokrycia kosztów administracji, utrzymania i ulepszenia portu, a także poborami, ustanowionemi za używanie różnych urządzeń, byleby tylko te opłaty i pobory były umiarkowane, odpowiednio do zrobionych nakładów, i byleby były pobierane w warunkach równości, przewidzianej w artykule 327.
Od towarów nie będzie można pobierać żadnych poborów ani opłat poza poborami statystycznemi w stosunku najwyżej 1% ad valorem; będą one obracane wyłącznie na pokrycie kosztów urzędu, któremu powierzono układanie wykazów ruchu w porcie.
Udogodnienia, udzielone dla urządzenia magazynów, dla pakowania lub wypakowywania towarów powinny odpowiadać koniecznościom handlowym w danym momencie. Wszelki produkt, którego spożycie będzie dozwolone w wolnej strefie, będzie wolny od akcyzy lub innego jakiegokolwiek poboru poza poborem statystycznym, przewidzianym w powyższym artykule 328.
Pod względem jakichbądź postanowień niniejszego artykułu, nie będą czynione żadne różnice ani pomiędzy osobami, należącemi do różnych Państw, ani pomiędzy wytworami różnego pochodzenia lub przeznaczenia.
Cła wwozowe będą mogły być nałożone na towary wychodzące z wolnej strefy z przeznaczeniem na spożycie w kraju, na którego terytorjum znajduje się port. Odwrotnie, mogą być nałożone cła wywozowe na towary pochodzące z tego kraju, a idące do wolnej strefy. Te cła wwozowe i wywozowe będą musiały być ustalone na tych samych podstawach i w takiej samej wysokości, jak podobne im cła stosowane na innych odcinkach granicy celnej interesowanego kraju. Z drugiej strony, Niemcy zrzekają się ustanawiania pod jakąbądź nazwą jakichkolwiek ceł wwozowych, wywozowych lub tranzytowych od towarów przewożonych drogami lądowemi lub wodnemi poprzez terytorjum niemieckie, idących do strefy wolnej lub z niej przychodzących, jak również przychodzących z jakiegokolwiek innego Państwa lub do niego idących.
Niemcy będą musiały ustalić niezbędne przepisy dla zapewnienia i zabezpieczenia tego wolnego przejścia kolejami i drogami wodnemi swego terytorjum, dającego normalnie dostęp do strefy wolnej.
PRZEPISY TYCZĄCE SIĘ ELBY, ODRY, NIEMNA (RUSSSTROM-MEMEL-NIEMEN), I DUNAJU.
PRZEPISY TYCZĄCE SIĘ ELBY, ODRY, NIEMNA (RUSSSTROM-MEMEL-NIEMEN), I DUNAJU.
Zostają uznane za międzynarodowe:
Elba (Labe) począwszy od ujścia Wełtawy (Moldau) i
Wełtawa (Moldau) do Pragi;
Odra (Oder) od ujścia Opawy;
Niemen (Russstrom-Memel-Niemen) od Grodna;
Dunaj od Ulmu.
i każda spławna część tych sieci rzecznych, która daje więcej niż jednemu państwu naturalny dostęp do morza z przeładowaniem lub bez przeładowania ze statku na statek, a także kanały boczne i łącznikowe, które będą przeprowadzone bądź w celu zdwojenia lub ulepszenia z natury spławnych części powyższych sieci rzecznych, bądź w celu połączenia dwuch z natury spławnych części tej samej rzeki.
To samo stosować się będzie do drogi wodnej Ren-Dunaj w razie, jeżeli ta droga będzie zbudowana w warunkach przewidzianych w art. 353.
Na drogach, uznanych w artykule poprzednim za międzynarodowe, obywatele, rzeczy i flagi wszystkich Mocarstw będą traktowane na podstawie zupełnej równości, tak aby nie było żadnych różnic na niekorzyść obywateli, rzeczy i flag któregokolwiek z tych Mocarstw, pomiędzy niemi a obywatelami, rzeczami i flagami samego Państwa nadbrzeżnego lub Państwa, którego obywatele, rzeczy i flagi korzystają z największego uprzywilejowania.
Jednak statki niemieckie nie będą mogły uprawiać przewozu linjami regularnemi podróżnych i towarów pomiędzy portami jednego i tego samego Mocarstwa sprzymierzonego lub stowarzyszonego bez specjalnego na to z jego strony zezwolenia.
O ile niema postanowień przeciwnych w istniejącej Konwencji, będą mogły być pobierane od statków korzystających z drogi spławnej lub z dostępów do niej, opłaty zmienne, zależne od odcinka rzeki.
Opłaty te będą przeznaczone wyłącznie na pokrycie w sposób słuszny kosztów utrzymania żeglowności i ulepszeń rzeki i dostępów do niej oraz jako udział w pokryciu wydatków poniesionych w interesie żeglugi. Taryfa opłat będzie obliczona podług tych wydatków i wywieszona w portach. Opłaty będą tak ustalone, aby nie trzeba było szczegółowo rewidować ładunków, chyba, że powstało podejrzenie co do przemytnictwa lub wykroczenia.
Tranzyt podróżnych, statków i towarów będzie się odbywał zgodnie z warunkami ogólnemi, ustalonemi w Dziale I.
W razie jeżeli oba brzegi rzeki międzynarodowej należą do jednego i tego samego Państwa, towary idące tranzytem będą mogły być opieczętowane lub oddane pod dozór urzędników celnych. Jeśli rzeka tworzy granicę, towary idące tranzytem i podróżni, jadący tranzytem, będą wolni od wszelkich formalności celnych; ładowanie i wyładowywanie towarów, jak również wsiadanie na statki i lądowanie podróżnych będzie się mogło odbywać tylko w portach wskazanych przez Państwo nadbrzeżne.
Na przebiegu jak również przy ujściu rzek wyżej wymienionych nie można będzie ściągać żadnych innych poborów jakiegokolwiek rodzaju, oprócz tych, które są przewidziane w niniejszej Części.
Postanowienie to nie będzie przeszkodą w ustanawianiu przez Państwa nadbrzeżne ceł, opłat miejscowych (octroi local) lub spożywczych, ani też do wprowadzania umiarkowanych i jednostajnych opłat, pobieranych w portach podług taryf, podanych do publicznej wiadomości, za używanie żórawi, elewatorów nabrzeży, magazynów i t. d.
W braku specjalnej organizacji, powołanej do wykonywania robót koło utrzymywania i ulepszania umiędzynarodowionych części danej sieci spławnej, każde z Państw nadbrzeżnych będzie obowiązane przedsiębrać w odpowiedniej mierze konieczne zarządzenia w celu usuwania wszelkich przeszkód lub niebezpieczeństw dla żeglugi i w celu utrzymania żeglowności w dobrych warunkach.
Jeśli jakie Państwo nie stosuje się do tego zobowiązania, to każde Państwo nadbrzeżne lub Państwo reprezentowane w Komisji międzynarodowej, oile taka istnieje, będzie mogło odwołać się do ustanowionego w tym celu przez Związek Narodów sądu.
Taki sam będzie porządek postępowania w razie, jeśliby jakie Państwo nadbrzeżne przedsiębrało roboty tego rodzaju, że mogłyby szkodzić żegludze na odcinku międzynarodowym. Sąd, wskazany w artykule poprzednim, będzie mógł nakazać wstrzymanie lub usunięcie takich robót, licząc się w swoich postanowieniach z prawami co do nawadniania, użycia siły wodnej, rybołóstwa i z innemi interesami państwowemi, które w razie zgody wszystkich Państw nadbrzeżnych albo wszystkich Państw reprezentowanych w Komisji międzynarodowej, jeśli taka będzie, będą miały pierwszeństwo przed potrzebami żeglugi.
Odwołanie do sądu Związku Narodów nie będzie miało mocy zawieszającej
System sformułowany w powyższych artykułach od 332 do 337 będzie zastąpiony przez taki, jaki wprowadzi Konwencja ogólna, która ma być ustanowiona przez Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone i zatwierdzona przez Związek Narodów, odnośnie do dróg spławnych, którym ta Konwencja przyzna charakter międzynarodowy. Konwencja ta będzie mogła się stosować do całości lub części wyżej wymienionych systemów rzecznych Elby (Labe), Odry, Niemna (Russstrom-Memel-Niemen) i Dunaju, jak również do innych składowych części tychże systemów rzecznych, które mogłyby się mieścić w określeniu ogólnem.
Niemcy zobowiązują się stosownie do postanowień artykułu 379 przystąpić do tejże Konwencji ogólnej jako też do wszelkich projektów rewizji porozumień międzynarodowych i obowiązujących regulaminów, ustanowionych w sposób przewidziany w poniższym artykule 343.
Niemcy oddadzą zainteresowanym Mocarstwom sprzymierzonym i stowarzyszonym w terminie najwyżej 3 miesięcy po uczynionej im notyfikacji część holowników i statków zaimatrykułowanych w portach sieci rzecznych, wskazanych w artykule 331, a pozostałych po odebraniu im części należnej tytułem restytucji lub odszkodowania. Niemcy oddadzą również wszelkie urządzenia niezbędne dla Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych do korzystania z tych sieci rzecznych.
Liczbę oddanych holowników i statków oraz wartość ustąpionych urządzeń, zarówno jak ich podział, ustali jeden lub kilku arbitrów, wskazanych przez Stany Zjednoczone Ameryki, którzy uwzględnią słuszne potrzeby stron interesowanych, opierając się mianowicie na ruchu żeglugi w ciągu 5 lat poprzedzających wojnę.
Wszystkie oddane statki powinny być zaopatrzone w odpowiednie urządzenia i przyrządy, znajdować się w dobrym stanie, być zdolne do przewozu towarów i mają być wybrane z pośród ostatnio zbudowanych
Odstąpienia, przewidziane w niniejszym artykule, mają nastąpić za zapłatą, której ogólna wysokość, ustalona ryczałtem przez arbitra lub arbitrów, nie może w żadnym wypadku przewyższać wartości pierwotnych kosztów budowy ustępowanego materjału. Zapłata ta będzie zaliczona na poczet sum należnych od Niemiec, wobec tego Niemcy same od siebie odszkodują właścicieli .
2) PRZEPISY SPECJALNE CO DO ELBY, ODRY I NIEMNA (Russstrom-Memel-Niemen).
Elba (Labe) będzie oddana pod zarząd międzynarodowej komisji, do której wejdą:
4 przedstawiciele Państw niemieckich nadbrzeżnych;
2 przedstawiciele Państwa czesko-słowackiego;
1 przedstawiciel Wielkiej Brytanji;
1 przedstawiciel Francji;
1 przedstawiciel Włoch;
1 przedstawiciel Belgji.
Każda Delegacja, niezależnie od liczby obecnych członków, będzie miała tyle głosów, ilu jej przyznano przedstawicieli.
Uchwały Komisji będą ważne, choćby nawet niektórzy z tych przedstawicieli nie mogli być wyznaczeni w chwili uprawomocnienia się niniejszego Traktatu.
Odra będzie oddana pod zarząd międzynarodowej Komisji, do której wejdą:
1 przedstawiciel Polski;
1 przedstawiciel Prus;
1 przedstawiciel Państwa czesko-słowackiego;
1 przedstawiciel Wielkiej Brytanji;
1 przedstawiciel Francji;
1 przedstawiciel Danji;
1 przedstawiciel Szwecji.
Uchwały Komisji będą ważne, choćby nawet niektórzy z tych przedstawicieli nie mogli być wyznaczeni w chwili uprawomocnienia się niniejszego Traktatu.
Na żądanie jednego z Państw nadbrzeżnych, skierowane do Związku Narodów, Niemen (Russstrom-Memel-Niemen) będzie oddany pod zarząd międzynarodowej Komisji, do której wejdzie po jednym przedstawicielu każdego z Państw nadbrzeżnych i trzech przedstawicieli innych Państw, oznaczonych przez Związek Narodów.
Komisje międzynarodowe, przewidziane w art. 340 i 341, zbiorą się w ciągu trzech miesięcy od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu. Komisja międzynarodowa przewidziana w art. 342 zbierze się w ciągu trzech miesięcy od dnia, w którym tego zażąda jedno z Państw nadbrzeżnych. Każda z tych Komisji przystąpi niezwłocznie do wypracowania projektu rewizji porozumień międzynarodowych i obowiązujących regulaminów. Projekt taki powinien być zredagowany zgodnie z Konwencją ogólną, wspomnianą w art. 338, oile Konwencja ta przedtem przyjdzie do skutku; w przeciwnym razie projekt rewizji będzie ułożony zgodnie z zasadami przepisanemi w powyżej podanych artykułach od 332 do 337.
Projekty, przewidziane w artykule poprzednim, powinny mianowicie:
Porozumienia międzynarodowe i regulaminy, które obecnie określają żeglugę na Elbie (Labe), Odrze i Niemnie (Russstrom - Memel - Niemen) zostają tymczasowo zachowane w mocy aż do ratyfikacji projektów rewizji, o których mowa powyżej. Jednak w każdym razie, gdyby te porozumienia i regulaminy były w sprzeczności z postanowieniami powyższych artykułów od 332 do 337 lub postanowieniami mającej przyjść do skutku Konwencji ogólnej, to te postanowienia będą miały przedewszystkiem moc obowiązującą.
3. Przepisy specjalne dla Dunaju.
Europejska Komisja Dunajowa wykonywać będzie znowu swą władzę, którą miała przed wojną. Jednak na razie uczestniczyć w niej będą wyłącznie przedstawiciele Wielkiej Brytanji, Francji, Włoch i Rumunji.
Od miejsca, w którem kończy się kompetencja europejskiej Komisji, sieć rzeczna Dunaju, o której mowa w artykule 331, będzie oddana pod zarząd Komisji międzynarodowej, do której wejdą:
2 przedstawiciele niemieckich Państw nadbrzeżnych;
1 przedstawiciel każdego z pozostałych Państw nadbrzeżnych;
1 przedstawiciel każdego z Państw nienadbrzeżnych, które w przyszłości będą reprezentowane w europejskiej Komisji Dunajowej.
Uchwały Komisji będą ważne, choćby niektórzy z tych przedstawicieli nie mogli być wyznaczeni w chwili uprawomocnienia się niniejszego Traktatu.
Przewidziana w artykule poprzednim Komisja międzynarodowa zbierze się możliwie najrychlej po uprawomocnieniu się niniejszego Traktatu i obejmie prowizorycznie administrację rzeki, zgodnie z postanowieniami artykułów 332 do 337, aż do czasu, kiedy Mocarstwa, wskazane przez Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone, ustanowią ostateczny statut dla Dunaju.
Niemcy zobowiązują się przyjąć sposób zarządu, który będzie ustanowiony dla Dunaju przez Konferencję Mocarstw, wskazanych przez Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone. Konferencja ta, na której będą mogli być obecni przedstawiciele Niemiec, zbierze się w ciągu roku po uprawomocnieniu się niniejszego Traktatu.
Ustaje mandat dany artykułem 57 Traktatu Berlińskiego z 13 lipca 1878 r. Austro-Węgrom, a odstąpiony przez nie Węgrom, do wykonania robót we Wrotach Żelaznych. Komisja, której będzie powierzona administracja tego odcinka rzeki, postanowi o uregulowaniu rachunków, z zachowaniem wszakże zarządzeń finansowych niniejszego Traktatu. Opłaty, któreby były niezbędne, w żadnym razie nie będą pobierane przez Węgry.
W razie, gdyby Państwo czesko-słowackie, Państwo serbsko-kroacko-słoweńskie lub Rumunja przedsięwzięły z upoważnienia lub z polecenia Komisji międzynarodowej roboty koło urządzenia, ulepszenia, wznoszenia tam, lub inne roboty na odcinku rzeki, stanowiącym granicę, to Państwa te będą korzystały na brzegu przeciwnym a także na części łożyska, leżącej poza ich terytorjum, z udogodnień niezbędnych, aby przystąpić do badań, do wykonania i utrzymania rzeczonych robót.
Niemcy będą obowiązane wobec europejskiej Komisji Dunajowej do wszelkich zwrotów, odszkodowań i zadośćuczynień za szkody poniesione przez te Komisję podczas wojny.
W razie budowy drogi spławnej na wielkim odcinku Ren-Dunaj, Niemcy obowiązują się zastosować do tej drogi spławnej zasady przewidziane w artykułach 332 do 338.
PRZEPISY CO DO RENU I MOZELI.
PRZEPISY CO DO RENU I MOZELI.
Od chwili uprawomocnienia się niniejszego Traktatu Konwencja Mannheimska z 17 października 1868 r. wraz z jej protokułem końcowym będzie nadal regulowała żeglugę na Renie w warunkach niżej ustalonych.
Gdyby niektóre postanowienia wspomnianej Konwencji były niezgodne z postanowieniami Konwencji ogólnej, przewidzianej powyżej w artykule 338, która stosować się będzie do Renu, to postanowienia Konwencji ogólnej będą miały pierwszeństwo
W terminie najwyżej sześciomiesięcznym od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu Komisja Centralna, przewidziana w artykule 355, zbierze się dla ułożenia projektu rewizji wspomnianej Konwencji Mannheimskiej. Projekt ten powinien być ułożony, zgodnie z postanowieniami Konwencji ogólnej, oile się ona do tego czasu ukaże, i zostanie przedstawiony Mocarstwom reprezentowanym w Komisji Centralnej.
Niemcy oświadczają już obecnie swoją zgodę na projekt, który będzie ułożony w sposób powyżej wskazany.
Nadto niezwłocznie będą wprowadzone do Konwencji Mannheimskiej zmiany, podane w następnych artykułach.
Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone zastrzegają sobie prawo porozumienia się pod tym względem z Holandją. Niemcy zobowiązują się już od tej chwili, oile tego od nich zażądają, przystąpić do wszelkiego porozumienia tego rodzaju.
Przewidziana przez Konwencję Mannheimską Komisja Centralna składać się będzie z 19-tu członków, a mianowicie:
2 przedstawicieli Holandji;
2 przedstawicieli Szwajcarji;
4 przedstawicieli Państw niemieckich nadbrzeżnych;
4 przedstawicieli Francji, która ponadto mianuje Przewodniczącego Komisji;
2 przedstawicieli Wielkiej Brytanji;
2 przedstawicieli Włoch;
2 przedstawicieli Belgji.
Siedzibą Komisji Centralnej będzie Strasburg.
Każda Delegacja, niezależnie od liczby obecnych członków, będzie miała prawo do tylu głosów, ilu jej przyznano przedstawicieli.
Uchwały Komisji będą ważne, choćby nawet niektórzy z tych przedstawicieli nie mogli być wyznaczeni w chwili uprawomocnienia się niniejszego Traktatu.
Statki wszystkich narodowości i ich ładunki będą korzystały ze wszystkich praw i przywilejów, przysługujących statkom, należącym do żeglugi na Renie i ich ładunkom.
Żadne z postanowień, zawartych w artykułach 15 do 20 i 26 pomienionej Konwencji Mannheimskiej, w artykule 4 Protokułu końcowego lub w Konwencjach późniejszych, nie będzie przeszkodą do wolnej żeglugi statków i załóg wszelkiej przynależności państwowej na Renie i na drogach wodnych, do których stosują się wspomniane Konwencje, pod warunkiem zachowania przepisów, wydanych przez Komisję Centralną co do pilotowania i innych zarządzeń policyjnych.
Postanowienia artykułu 22 Konwencji Mannheimskiej i artykułu 5 Protokułu końcowego do niej stosować się będą tylko do statków zaregestrowanych na Renie. Komisja Centralna ustali środki, które należy przedsięwziąć dla sprawdzania, czy statki pozostałe czynią zadość wymaganiom regulaminu ogólnego stosowanego do żeglugi na Renie.
W terminie najwyżej 3-miesięcznym od dnia uczynionej im notyfikacji, Niemcy oddadzą Francji już to holowniki i statki wzięte z pośród zaimmatrykułowanych w portach niemieckich na Renie a pozostałych po wydaniu, dokonanem tytułem restytucji lub odszkodowania, już to udziały w niemieckich Towarzystwach żeglugi na Renie.
Co do oddania statków i holowników, to powinny one być zaopatrzone w należne urządzenia i przyrządy, znajdować się w dobrym stanie, móc zapewnić przewóz towarowy po Renie i mają być wybrane z pośród ostatnio zbudowanych.
Te same przepisy będą zastosowane przy oddaniu przez Niemcy Francji:
Wysokość i szczegóły tych cesji będą w ciągu roku od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu określone, z uwzględnieniem słusznych potrzeb stron zainteresowanych przez jednego lub kilku arbitrów, wybranych przez Stany Zjednoczone Ameryki.
Cesje, przewidziane w niniejszym artykule nastąpią za zapłatą, której ogólna wysokość, ustalona ryczałtem przez arbitra lub arbitrów, nie będzie mogła w żadnym razie przewyższać wartości pierwotnych kosztów taboru i instalacji odstępowanych; zapłata ta będzie zaliczona na poczet sum należnych od Niemiec; Niemcy wobec tego same od siebie odszkodują właścicieli.
Zobowiązując się stosować do wymagań Konwencji Mannheimskiej lub do tej, która ją zastąpi, a także do postanowień niniejszego Traktatu, Francja otrzyma wzdłuż całego biegu Renu pomiędzy punktami krańcowemi swoich granic:
Wykonywanie praw, wymienionych w punktach a) oraz b) niniejszego artykułu nie powinno szkodzić spławności ani zmniejszać łatwości żeglugi, czy to w korycie Renu, czy to w odnogach, któreby zastępowały koryto, ani też nie powinno pociągać za sobą podwyższenia opłat, pobieranych dotychczas na mocy obowiązującej Konwencji. Wszystkie projekty prac będą podawane Komisji Centralnej, aby jej pozwolić upewnić się, że warunki te są wykonane.
Dla zapewnienia ścisłego i lojalnego wykonania postanowień, zawartych w powyższych punktach a) oraz b), Niemcy:
Jeżeli Szwajcarja zażąda tego samego i jeśli Komisja centralna zgodzi się na to, będą jej przyznane takie same prawa na odcinku rzeki, stanowiącym jej granicę z innemi Państwami nadbrzeżnemi.
Na odcinkach Renu, tworzących granicę pomiędzy Francją a Niemcami, i z zastrzeżeniem powyższych postanowień, nie mogą być wykonane ani w łożysku ani na żadnym brzegu rzeki żadne roboty bez przedwstępnej zgody Komisji centralnej lub jej delegatów.
Francja zastrzega sobie możność przyjęcia na siebie praw i obowiązków, wynikających z porozumień, zawartych pomiędzy Rządem Alzacji i Lotaryngji oraz Rządem W. Ks. Badeńskiego w sprawie robót, które mają być wykonane na Renie; Francja będzie również mogła, jeśli uzna to za stosowne, wypowiedzieć te umowy w ciągu 5 lat od daty uprawomocnienia się niniejszego Traktatu.
Francja będzie mogła również wykonywać roboty, które Komisja centralna uzna za niezbędne do utrzymania i ulepszenia żeglowności na Renie w górę od Mannheimu.
Gdyby Rząd belgijski w ciągu 25 lat od daty uprawomocnienia się niniejszego Traktatu postanowił zbudować drogę spławną na wielkim odcinku Ren-Moza na wysokości Ruhrort, to Niemcy zobowiązane będą do budowy części drogi, biegnącej przez ich terytorjum, podług planów, które, za wiedzą Komisji centralnej, przedstawi Rząd belgijski.
Rząd belgijski będzie miał w tym razie prawo prowadzenia na miejscu wszystkich niezbędnych studjów.
Gdyby Niemcy nie wykonały całości lub części robót, wówczas Komisja centralna będzie mogła je za nich wykonać; w tym celu będzie mogła oznaczyć i wytknąć konieczne miejsca i zająć tereny po upływie dwu miesięcy od zwykłej notyfikacji za indemnizacją, którą sama wyznaczy, a którą zapłacą Niemcy.
Ta droga żeglowna będzie poddana temu samemu regulaminowi administracyjnemu, co i Ren; rozdziału pierwotnych kosztów budowy łącznie z odszkodowaniami, o których mowa wyżej, dokona pomiędzy Państwa, przecięte tą drogą, Komisja centralna.
Niemcy już obecnie zobowiązują się, że nie będą się sprzeciwiały żadnym propozycjom ze strony centralnej Komisji Renu co do rozszerzenia jej jurysdykcji:
PRZEPISY, ZAPEWNIAJĄCE PAŃSTWU CZESKO-SŁOWACKIEMU UŻYTKOWANIE PORTÓW PÓŁNOCNYCH.
PRZEPISY, ZAPEWNIAJĄCE PAŃSTWU CZESKO-SŁOWACKIEMU UŻYTKOWANIE PORTÓW PÓŁNOCNYCH.
W portach Hamburga i Szczecina Niemcy wydzierżawią na okres 99 lat Państwu czesko-słowackiemu przestrzenie, które będą poddane pod przepisy o strefach wolnych, a przeznaczone dla bezpośredniego tranzytu towarów, idących z tego Państwa albo do niego kierowanych.
Wytknięcie tych przestrzeni, ich urządzenie, sposób ich eksploatacji i wogóle wszelkie warunki ich użytkowania, łącznie z ceną dzierżawy, będą ustalone przez specjalną Komisję, złożoną: z 1 delegata Niemiec, 1 delegata Państwa czesko-słowackiego i 1 delegata Wielkiej Brytanji. Warunki te będą mogły być poddawane rewizji co lat 10 w taki sam sposób.
Niemcy zgóry zgłaszają swoją zgodę, na postanowienia, które tak zostaną powzięte.
DROGI ŻELAZNE.
DROGI ŻELAZNE.
PRZEPISY CO DO PRZEWOZU MIĘDZYNARODOWEGO.
PRZEPISY CO DO PRZEWOZU MIĘDZYNARODOWEGO.
Towary, idące z terytorjów Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, a przeznaczone do Niemiec, również towary, idące tranzytem przez Niemcy z terytorjów lub do terytorjów Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, korzystać będą z samego prawa na kolejach niemieckich pod względem pobieranych opłat (z uwzględnieniem wszelkich zwrotów i premji), pod względem udogodnień i pod wszystkiemi innemi względami z przepisów największego uprzywilejowania, stosowanego do towarów tego samego rodzaju przy ich przewozie jakąbądź linją kolejową niemiecką czy to w ruchu wewnętrznym, czy to przy wywozie, przy wwozie lub w tranzycie, a to w takich samych warunkach przewozu, mianowicie co do długości przebywanej drogi. Taka sama zasada będzie stosowana na żądanie jednego lub kilku Mocarstw sprzymierzonych lub stowarzyszonych do towarów szczegółowo wskazanych przez te Mocarstwa, a idących z Niemiec i przeznaczonych do ich terytorjów.
Taryfy międzynarodowe, obliczane podług wysokości, przewidzianych w poprzednim ustępie i przewidujące jeden list przewozowy, muszą być wydane, oile tego zażąda od Niemiec które z Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych.
Od daty uprawomocnienia się niniejszgo Traktatu, Wysokie Układające się Strony wznowią, oile to ich dotyczy i z zastrzeżeniami, wskazanemi w drugim punkcie niniejszego artykułu, konwencje i porozumienia, podpisane w Bernie w dniu 14 października 1890 r., 20 września 1893 r., 16 lipca 1895 r., 16 czerwca 1898 r. i 19 września 1906 r., co do przewozu towarów kolejami.
Jeżeli w ciągu 5 lat od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu, zostanie zawarta nowa konwencja o przewozie kolejami podróżnych, bagażów i towarów, która zastąpi konwencję Berneńska z dnia 14 października 1890 r., wraz z następnemi dodatkami wyżej wskazanemi, to ta nowa konwencja, jak i uzupełniające przepisy co do przewozu międzynarodowego kolejami, które mogą opierać się na takiej konwencji, będą obowiązywały Niemcy nawet wówczas, gdyby to Mocarstwo odmówiło wzięcia udziału w przygotowaniu konwencji i przystąpieniu do niej. Aż do zawarcia nowej konwencji Niemcy stosować się będą do postanowień Konwencji Berneńskiej i do następnych dodatków wyżej wymienionych, a także do przepisów uzupełniających.
Niemcy będą zobowiązane do współdziałania przy wprowadzaniu komunikacji za pomocą biletów bezpośrednich dla podróżnych i ich bagażów, jeśli tego zażąda jedno lub kilka Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych dla zapewnienia stosunków kolejowych pomiędzy temi Mocarstwami lub z każdym innym krajem, z przejazdem przez terytorjum niemieckie; Niemcy będą mianowicie musiały w tym celu przyjmować pociągi i wagony, przychodzące z terytorjów Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych i przesyłać je z szybkością przynajmniej taką samą, z jaką idą na tych samych linjach ich najlepsze pociągi, używane na dalsze odległości. W żadnym wypadku ceny biletów bezpośrednich nie będą wyższe od cen, pobieranych na tej samej linji w obrocie niemieckim wewnętrznym, przy przejeździe w tych samych warunkach szybkości i wygody.
Taryfy, stosowane w tych samych warunkach szybkości i wygody do przewozu kolejami niemieckiemi emigrantów, jadących do portów lub z portów Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych nie będą mogły nigdy być wyższe, co do taryfy kilometrowej od taryf najkorzystniejszych, z uwzględnieniem wszelkich premji i zwrotów, z których korzystać będą na tych kolejach emigranci, jadący z jakichkolwiek innych portów lub do nich.
Niemcy zobowiązują się nie stosować żadnych specjalnych zarządzeń technicznych, skarbowych lub administracyjnych, takich jak rewizja celna, przepisy policji ogólnej, policji zdrowia lub kontrola, do wyżej wymienionych podróży bezpośrednich, przewidzianych w poprzednim artykule lub do przewozu emigrantów, jadących do portów lub z portów Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, a które to zarządzenia mogłyby utrudniać lub opóźniać ten ruch.
W razie przewozu częściowo kolejami, częściowo żeglugą wewnętrzną, za jednym listem przewozowym lub bez niego powyższe przepisy będą stosowane do części drogi odbytej koleją.
TABOR RUCHOMY.
TABOR RUCHOMY.
Niemcy zobowiązują się, że wagony niemieckie będą zaopatrzone w urządzenia pozwalające:
Tabor ruchomy Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych będzie pod względem ruchu, utrzymania i napraw traktowany na linjach niemieckich tak samo jak tabor ruchomy niemiecki.
ODSTĄPIENIE LINJI KOLEJOWYCH.
ODSTĄPIENIE LINJI KOLEJOWYCH.
Z zastrzeżeniem specjalnych postanowień o odstąpieniu portów, drog woanych i kolei na terytorjach, co do których Niemcy odstępują swe zwierzchnictwo, jak również z zastrzeżeniem postanowień finansowych co do spłaty koncesjonarjuszów i co do emerytur personelu służbowego, odstąpienie kolei dokona się w warunkach następujących:
1-o Urządzenia i instalacje wszystkich kolei będą oddane w całości i w dobrym stanie;
2-o Jeżeli sieć kolejowa, mająca swój własny tabor, będzie oddana w całości przez Niemcy któremu z Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, to tabor ten będzie przekazany w całości podług inwentarza ostatniego z przed 11 listopada 1918 r. i to w stanie normalnego jego utrzymania;
3-o Na linjach, nie mających specjalnego taboru, ta część taboru, istniejącego na sieci, do której te linje należą, jaka ma być oddana, zostanie określona przez Komisję ekspertów, wyznaczonych przez Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone; w Komisjach tych Niemcy będą reprezentowane. Komisje te uwzględnią: ilość taboru imatrykułowanego na tych linjach podług ostatniego inwentarza z przed 11 listopada 1918 r., długość linji wraz z torami manewrowemi i charakter oraz rozmiar ruchu. Komisje te również wskażą lokomotywy, wagony osobowe i towarowe, które mają być oddane w każdym poszczególnym wypadku, ustalą warunki ich przyjęcia i tymczasowe porozumienia, niezbędne dla zapewnienia ich naprawy w warsztatach niemieckich;
4-o Zapasy, ruchomości i narzędzia zostaną oddane w tych samych warunkach, co i tabor ruchomy.
Przepisy powyższych punktów 3 i 4 zostaną zastosowane do linji kolejowych w dawnej Polsce rosyjskiej, przebudowanych przez Niemcy na tor szerokości niemieckiej; linje te mają być traktowane podobnie jak części oddzielone od sieci kolejowych państwa pruskiego.
POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE NIEKTÓRYCH LINJI KOLEJOWYCH.
POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE NIEKTÓRYCH LINJI KOLEJOWYCH.
Z zastrzeżeniem specjalnych postanowień, zawartych w niniejszym Traktacie, w razie jeśli wskutek wykreślenia nowych granic linja, łącząca dwie części tego samego kraju, przechodzi przez drugi kraj, lub w razie, gdyby linja boczna, wychodząca z jednego kraju kończyła się w drugim, warunki użytkowania będą określone przez Zarządy interesowanych kolei.
W razie, gdyby te Zarządy nie doszły do zgody co do warunków takiego porozumienia, spór rozstrzygną Komisje ekspertów, utworzone jak mówi o tem artykuł poprzedni.
W przeciągu pięciu lat od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu Państwo czesko-słowackie będzie mogło żądać zbudowania drogi żelaznej, łączącej na terytorjum niemieckiem stacje Schlauney i Nachod. Koszta budowy obciążać będą Państwo czesko-słowackie.
Niemcy zobowiązują się, iż w ciągu lat 10 od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu przyjmą na żądanie Rządu helweckiego, po porozumieniu się tegoż z Rządem włoskim, wypowiedzenie konwencji międzynarodowej z dnia 13 października 1909 r. o kolei Św. Gotarda.
Niemcy zobowiązują się już teraz w razie braku porozumienia co do warunków tego wypowiedzenia przyjąć orzeczenie rozjemcy, wskazanego przez Stany Zjednoczone Ameryki.
POSTANOWIENIA PRZEJŚCIOWE.
POSTANOWIENIA PRZEJŚCIOWE.
Niemcy będą stosowały się do instrukcji, które im dadzą władze, działające w imieniu Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych w dziedzinie przewozu:
1-o Co do przewozu wojsk, odbywającego się w wykonaniu niniejszego Traktatu, jako też co do przewozu materjałów, amunicji i żywności na użytek armji;
2-o Przejściowo zaś co do przewozu żywności dla niektórych okolic, co do przywrócenia oile możności najszybszego, normalnych warunków przewozu oraz co do organizacji służby pocztowej i telegraficznej.
ROZSTRZYGANIE SPORÓW I REWIZJA STAŁYCH PRZEPISOW.
ROZSTRZYGANIE SPORÓW I REWIZJA STAŁYCH PRZEPISOW.
Spory, mogące wyniknąć pomiędzy Mocarstwami zainteresowanemi co do interpretacji i stosowania postanowień poprzedzających, będą regulowane w sposób, w jaki przepisze Związek Narodów.
Związek Narodów będzie mógł w każdej chwili zaproponowac rewizję tych z powyższych artykułów, które odnoszą się do stałych urządzeń administracyjnych.
Postanowienia artykułów od 321 do 330, 332, 365, 367 do 369 mogą być poddane rewizji przez Radę Związku Narodów w każdej chwili po upływie 5 lat od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu.
Jeżeli rewizja nie nastąpi, to żadne z Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych nie będzie mogło po upływie terminu, podanego w poprzednim ustępie, żądać dla siebie korzyści któregokolwiek z postanowień, zawartych w wyżej wyliczonych artykułach, na rzecz jakiejkolwiek części swych terytorjów, co do której nie przyznało wzajemności. Rada Związku Narodów będzie mogła przedłużyć termin 5-letni, w ciągu którego nie będzie wolno wymagać wzajemności.
POSTANOWIENIA SPECJALNE.
POSTANOWIENIA SPECJALNE.
Nie uchybiając specjalnym zobowiązaniom, jakie niniejszy Traktat włożył na Niemcy na korzyść Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych, Niemcy zobowiązują się przystąpić do każdej ogólnej Konwencji, dotyczącej międzynarodowych urządzeń tranzytu, dróg spławnych, portów i kolei, jaką Mocarstwa sprzymierzone i stowarzyszone mogą w ciągu 5 lat od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu, zawrzeć między sobą za aprobatą Związku Narodów.
PRZEPISY CO DO KANAŁU KILOŃSKIEGO.
PRZEPISY CO DO KANAŁU KILOŃSKIEGO.
Kanał Kiloński i dostępy do niego będą zawsze wolne i otwarte na stopie zupełnej równości dla statków wojennych i handlowych wszystkich państw w czasie pokoju z Niemcami.
Obywatele, rzeczy oraz okręty i statki wszystkich Mocarstw będą pod względem opłat, udogodnień w obsłudze oraz pod wszelkiemi innemi względami traktowani na stopie zupełnej równości przy korzystaniu z kanału, tak, żeby nie było żadnych różnic na niekorzyść obywateli, rzeczy, statków i okrętów jakiegobądź Mocarstwa, ani pomiędzy niemi, ani w stosunku do obywateli, rzeczy, statków i okrętów Niemiec lub państw najbardziej uprzywilejowanych.
Ruch osób, statków i okrętów nie będzie podlegał żadnym ograniczeniom po za temi, które wynikają z przepisów policyjnych, celnych, sanitarnych, z przepisów o emigracji lub immigracji, oraz dotyczących wywozu lub przywozu towarów zakazanych. Przepisy te powinny być oględne i jednostajne i nie powinny niepotrzebnie hamować ruchu.
Od statków i okrętów, korzystających z kanału i z dostępów doń, mozna pobierać tylko opłaty na pokrycie w sposób słuszny, kosztów utrzymania żeglowności lub ulepszeń kanału i dostępów do niego, albo na opędzenie wydatków, uskutecznionych w interesie żeglugi. Taryfa tych opłat będzie obliczona podług tych wydatków i wywieszona w portach.
Opłaty te będą tak określone, aby nie było koniecznem badanie szczegółowe ładunku, chyba, że zachodzi podejrzenie co do oszustwa lub wykroczeń.
Towary, idące tranzytem, mogą być opieczętowane lub oddane pod nadzór urzędników celnych; ładowanie i wyładowywanie towarów, a także wsiadanie na okręty i lądowanie podróżnych może się odbywać tylko w portach, wskazanych przez Niemcy.
Na całym przebiegu kanału Kilońskiego oraz w dostępach do niego mogą być ściągane tylko te należności, które są przewidziane w niniejszym Traktacie.
Niemcy będą obowiązane przedsięwziąć właściwe środki celem usunięcia przeszkód lub niebezpieczeństw dla żeglugi oraz zapewnienia stale dobrych warunków żeglugi. Niemcy nie powinny przedsiębrać robót, które mogłyby zaszkodzić żegludze w kanale lub w dostępach do niego.
W razie naruszenia którego z postanowień artykułów 380 do 386 lub w razie nieporozumienia co do interpretacji tych artykułów - każde zainteresowane Mocarstwo będzie mogło odwołać się do iurysdykcji, w tym celu przez Związek Narodów ustanowionej.
Aby uniknąć wnoszenia przed Związek Narodów spraw małej wagi, Niemcy ustanowią w Kiel miejscową władzę, upoważnioną do rozważania sporów w pierwszej instancji i do dawania zadośćuczynienia w miarę możności, skargom, któreby wnosili ajenci konsularni Mocarstw interesowanych.