Dział 2 - . Przepisy ogólne. - Księgi handlowe, uproszczone i podatkowe, wydane co do §§ 2-11 w porozumieniu z Ministrami Przemysłu oraz Aprowizacji i Handlu.
Dziennik Ustaw
Dz.U.1946.65.365
Akt utracił moc Wersja od: 1 lipca 1948 r.
DZIAŁ II.
Księgi uproszczone i księgi podatkowe.
Przepisy ogólne.
§ 14.
1.
Za prawidłowe uważa się księgi uproszczone i księgi podatkowe prowadzane prawidłowo zarówno pod względem formalnym (niewadliwie), jak i materialnym (rzetelnie).2.
Prawidłowe pod względem formalnym (niewadliwe) są księgi prowadzone zgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia i objaśnieniami do wzorów ksiąg, załączonych do niniejszego rozporządzenia.3.
Prawidłowe pod względem materialnym (rzetelne) są księgi prowadzone zgodnie z prawdą.§ 15.
W przypadku stwierdzenia przez władzę podatkową wadliwości ksiąg uproszczonych lub ksiąg podatkowych, polegających na formalnych usterkach i brakach, a nie mających w konkretnym przypadku istotnego znaczenia, władza podatkowa powinna uznać księgi za dowód.§ 16.
Przepis art. 89 ust. 2 stosuje się odpowiednio przy ocenie ksiąg uproszczonych i ksiąg podatkowych.§ 17.
Okresem rachunkowym jest rok kalendarzowy.§ 18.
1.
Strony ksiąg powinny być kolejno ponumerowane. Księgi należy prowadzić w języku polskim i w walucie polskiej. Zapisów do ksiąg należy dokonywać starannie i czytelnie - atramentem w księgach uproszczonych, atramentem bądź ołówkiem atramentowym w księgach podatkowych. Nie wolno pozostawiać odstępów w miejscach, które powinny być wypełnione. Niedopuszczalne jest skrobanie i zamazywanie, wycieranie, bądź usuwanie innymi sposobami dokonanych zapisów.2.
Omyłki prostuje się przez przekreślenie błędnego zapisu i wpisanie właściwego tekstu lub sumy w ten sposób, aby treść poprzedniego zapisu była czytelna. W księgach uproszczonych prostowanie omyłek może odbywać się również przez dokonanie storna.§ 19.
1.
Księgi uproszczone powinny zawierać zgodne z rzeczywistością imiona i nazwiska (nazwy firm) oraz adresy odbiorców i dostawców przy sprzedaży (zakupie) towaru bądź w większych ilościach, bądź celem dalszej odsprzedaży lub przeróbki.2.
Księgi podatkowe powinny zawierać zgodne z rzeczywistością imiona, nazwiska (nazwy firm) oraz adresy dostawców, a także, jeśli chodzi o księgi podatkowe nr 2 i nr 3, imiona i nazwiska (nazwy firm) oraz adresy osób, dla których podatnik świadczy usługi lub usługi połączone ze świadczeniem rzeczy.3.
Obowiązek ujawniania powyższych danych, jeśli chodzi o księgę podatkową nr 2, istnieje tylko wówczas, gdy wartość świadczonych przez podatnika usług bądź usług połączonych ze świadczeniem rzeczy przekracza kwotę 5.000 zł. We wszystkich jednak przypadkach, gdy świadczenie nastąpiło w wykonaniu zamówienia przyjętego na piśmie (umowa, list itp.), ujawnianie imion i nazwisk (nazw firm) oraz adresów zleceniodawców jest obowiązkowe.4.
Lekarze ginekolodzy, seksuolodzy, wenerolodzy, prowadzący księgę podatkową nr 3, mogą nie wykazywać imion, nazwisk oraz adresów pacjentów.§ 20.
1.
Towar powinien być zaksięgowany w księgach uproszczonych i w księgach podatkowych na przychód w chwili otrzymania. Jeśli towar nadszedł przed otrzymaniem rachunku lub konsygnacji, należy sporządzić szczegółowy opis otrzymanego towaru, podając nazwisko i imię (nazwę firmy) dostawcy, ilość i rodzaj towaru oraz cenę; dokument ten zaopatrzony datą sporządzenia oraz podpisany przez podatnika stanowi dowód do zaksięgowania przychodu towaru (dowód wewnętrzny), należy go przechować, a po nadejściu rachunku dołączyć do rachunku.2.
Taki sam dowód wewnętrzny należy sporządzić w przypadku nabycia towaru, na który zgodnie z art. 86 ust. 3 nie jest wymagane posiadanie rachunku, tj. na zakup wytworów gospodarstwa rolnego nie przerobionych sposobem przemysłowym, dokonany bezpośrednio u rolników na miejscu w gospodarstwie rolnym bądź poza obrębem gospodarstwa rolnego, lecz nie ze stałego miejsca sprzedaży.3.
Księgowanie pozostałych transakcji w księgach uproszczonych powinno być dokonywane w terminie przewidzianym w § 6 ust. 2 i 3. Jednak - niezależnie od tego - obroty gotówkowe oraz sprzedaż kredytową należy codziennie wykazywać w raportach obrotów, przewidzianych w § 29.§ 21.
Do załatwiania podań o zezwolenie na przechowywanie i prowadzenie ksiąg poza lokalem przedsiębiorstwa (zakładu) lub zajęcia stosuje się § 13 z uzupełnieniem, że, o ile chodzi o podatników podlegających wyłącznie obowiązkowi podatkowemu w podatku dochodowym, powołany jest urząd skarbowy właściwy do wymiaru tego podatku.§ 22. 6
1.
Księgi uproszczone wraz z dokumentami oraz dokumenty do ksiąg podatkowych podatnik powinien przechowywać przez lat sześć, licząc od końca okresu rachunkowego.2.
Przepis § 6 ust. 6 stosuje się odpowiednio.§ 22a. 7
1.
Księgi uproszczone oraz księgi podatkowe powinny być przed rozpoczęciem okresu rachunkowego, na który mają być założone, przedstawione przez podatników urzędowi skarbowemu (rewizyjnemu), właściwemu w sprawach podatku obrotowego, do zaświadczenia.2.
Księgi podatkowe wymienione w § 41 powinny być przedstawione do zaświadczenia w terminie określonym w poprzednim ustępie urzędowi skarbowemu, właściwemu w sprawach podatku dochodowego.§ 23.
Podatnicy obowiązani w myśl niniejszego rozporządzenia do prowadzenia ksiąg uproszczonych mogą zamiast tych ksiąg prowadzić księgi handlowe, a podatnicy obowiązani do prowadzenia ksiąg podatkowych - księgi handlowe lub księgi uproszczone.Księgi uproszczone.
§ 24.
Do prowadzenia ksiąg uproszczonych obowiązani są podatnicy, nie mający obowiązku prowadzenia ksiąg handlowych, jeżeli wykonują wymienione w niniejszym paragrafie przedsiębiorstwa: 1)
bez względu na wysokość obrotu:a)
sprzedaż towarów bądź wyłącznie, bądź przeważnie kupcom do dalszej odsprzedaży, bądź przedsiębiorstwom przemysłowym lub zakładom rzemieślniczym do dalszej przeróbki;b)
sprzedaż zegarków, kamieni szlachetnych, przedmiotów wyrobionych w całości lub w części ze złota albo z platyny;c)
gastronomiczne (restauracje, jadłodajnie, bary, cukiernie, kawiarnie, mleczarnie itp.), zatrudniające cztery lub więcej osób łącznie z właścicielem i członkami jego rodziny;d)
hotele, pokoje umeblowane, pensjonaty, posiadające ponad pięć pokojów do wynajęcia;e)
zakłady lecznicze, przychodnie lekarskie, zakłady rentgenologiczne, diatermie, naświetlania lecznicze, laboratoria analityczne oraz inne zakłady leczniczo-rozpoznawcze (np. badanie podstawowej przemiany materii itp.);f)
zakłady kąpielowe: łaźnie posiadające ponad 10 wanien oraz kąpiele w wodach morskich i słodkich z ilością kabin ponad dziesięć;g)
teatry i kabarety;h)
zakłady fotograficzne, zatrudniające personel najemny;i)
pralnie zatrudniające ponad pięć osób łącznie z właścicielem i członkami jego rodziny;j)
przewóz towarów przy użyciu jednego lub więcej samochodów lub więcej niż czterech koni;k)
żegluga morska i rzeczna;l)
młyny posiadające walce oraz olejarnie;ł)
zakłady pogrzebowe;m) 8
wszelkie przedsiębiorstwa przemysłowe i zakłady rzemieślnicze zatrudniające przy ręcznej produkcji siedem lub więcej osób łącznie z właścicielem i członkami jego rodziny, a przy produkcji z użyciem silników - cztery lub więcej osób, nie licząc uczniów zatrudnionych w przedsiębiorstwie lub zakładzie na podstawie umowy o naukę; 2) 9
w zależności od wysokości obrotu: podatnicy prowadzący wszelkie przedsiębiorstwa (zakłady), jeżeli obrót osiągnięty w poprzedzającym okresie rachunkowym obliczony w stosunku rocznym wynosi w przedsiębiorstwach o charakterze wyłącznie usługowym (bez świadczenia rzeczy) więcej niż 2.400.000 zł, a w pozostałych przedsiębiorstwach więcej niż 8.000.000 zł. U podatników, którzy w chwili wejścia w życie niniejszego rozporządzenia prowadzą przedsiębiorstwa (zakłady), podstawę obliczenia obrotu w stosunku rocznym stanowi kwota obrotu osiągniętego w poszczególnych miesiącach 1946 r., przyjęta do ustalenia zaliczek miesięcznych na podatek obrotowy.
§ 25.
Księgami uproszczonymi są:a)
księga kasowa - według wzoru Nr 2,b)
księga obrotów (zakupu, sprzedaży, świadczeń) - według wzoru Nr 3.§ 26.
Na dzień założenia ksiąg uproszczonych oraz na koniec każdego roku rachunkowego należy sporządzić inwentarz z natury. Inwentarz powinien wykazać wszystkie składniki majątku stałego i obrotowego, jak również należności i zobowiązania. Inwentarz powinien być sporządzony według wzoru Nr 4.§ 27.
1.
Towary, surowce, półwyroby i inne wartości stanowiące przedmiot obrotu przedsiębiorstwa wycenia się do inwentarza po cenie kosztu własnego albo po cenie rynkowej z dnia sporządzenia inwentarza, jeżeli cena ta jest niższa od ceny kosztu własnego. Inne składniki majątkowe należy wycenić według ceny nabycia lub kosztów wytworzenia.2.
Przepisy §§ 3 i 4 dotyczące inwentarza, jak również § 8 ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.3. 10
W inwentarzu, sporządzanym przy zaprowadzeniu po raz pierwszy ksiąg uproszczonych, można nie wykazywać przedmiotów majątku stałego (narzędzia, urządzenia itp.), których cena nabycia lub koszty wytworzenia w dniu sporządzenia inwentarza nie przekraczały 10.000 zł.§ 28.
Inwentarz powinien być zaopatrzony datą sporządzenia oraz podpisami podatnika i wszystkich osób, które brały udział w jego sporządzeniu. Inwentarz należy bądź wpisywać do specjalnie założonej na ten cel księgi, bądź układać chronologicznie w odrębnej teczce.§ 29.
1.
Prowadzący księgi uproszczone obowiązani są prowadzić dzienny raport obrotów według wzoru Nr 5, obejmujący wszystkie wpływy i wydatki kasowe oraz obroty za sprzedane towary bądź wykonane świadczenia usług na kredyt.2.
Raport obrotów powinien być podpisany przez właściciela przedsiębiorstwa i przez kasjera, jeżeli przedsiębiorstwo go zatrudnia. Raport obrotów sporządza się na podstawie dowodów:a)
na wpływy kasowe: dowody utargu wymienione w § 31,b)
na wydatki kasowe: rachunki, pokwitowania, dowody wewnętrzne (§ 12) itp.,c)
na sprzedane towary bądź wykonane świadczenia usług na kredyt: odpisy lub kopie wystawionych rachunków, książeczki obrachunkowe, kontrolki itp.§ 30.
Wszelkie transakcje dokonane przez przedsiębiorstwo powinny być bieżąco codziennie ujawniane w księgach, przy czym:a)
do księgi kasowej należy wpisywać wszystkie gotówkowe przychody (wpływy) i rozchody (wydatki),b)
do księgi obrotów należy wpisywać zakup (przychód) towarów oraz obroty ze sprzedaży towarów lub wykonanych świadczeń bez względu na to czy zakup, sprzedaż lub świadczenia wykonane zostały za gotówkę czy też na kredyt.§ 31.
Utargi dzienne powinny być udowodnione kopiami wystawionych rachunków, taśmami kas mechanicznych, kwitami z bloczków kasowych lub zestawieniami, które zawierają zapisy poszczególnych pozycji obrotu; zestawienia te powinny być podpisane przez osoby sporządzające je; zestawień można nie sporządzać, jeżeli poszczególne pozycje obrotu zawiera raport obrotów.§ 32.
Niezapłacone lub zapłacone częściowo rachunki dostawców i odbiorców oraz wszelkie inne dowody dotyczące kredytowych obrotów (książeczki obrachunkowe, notatki, kontrolki itp.) należy przechowywać w specjalnych teczkach, oddzielnie dla odbiorców i dostawców. Pozostałe dokumenty, będące podstawą księgowania, należy przechowywać w siedzibie przedsiębiorstwa w porządku według dowolnie obranego przez podatnika systemu.§ 33.
1. 11
Przepisy § 6 ust. 2 i 3, dotyczące prowadzenia dziennych zestawień sprzedaży, przepisy § 10, dotyczące odpisów na amortyzację przedmiotów podlegających zużyciu, oraz przepis § 12 o udokumentowaniu wydatków dowodami wewnętrznymi - stosuje się odpowiednio.2.
Przepisy art. 10 ust. 2 dekretu z dnia 8 stycznia 1946 r. o podatku dochodowym (Dz. U. R. P. Nr 2, poz. 14) stosuje się odpowiednio.§ 34.
Z końcem każdego okresu rachunkowego księgi uproszczone należy zamknąć i wyprowadzić wyniki działalności przedsiębiorstwa (zakładu).Księgi podatkowe.
§ 35.
1.
Do prowadzenia ksiąg podatkowych obowiązani są podatnicy podatku obrotowego, nie mający obowiązku prowadzenia ani ksiąg handlowych, ani ksiąg uproszczonych, a wymienieni w §§ 37-40.2. 12
Obowiązek prowadzenia ksiąg podatkowych rozciąga się również na podatników podatku dochodowego, pobierających dochody z budynków, w których ilość izb mieszkalnych przekracza 20 lub ilość izb użytkowanych na zakłady handlowe, przemysłowe lub rzemieślnicze przekracza 5, albo łącznie ilość izb mieszkalnych i izb użytkowanych na zakłady handlowe, przemysłowe lub rzemieślnicze przekracza 20 a które są położone w miastach, będących siedzibą urzędów skarbowych lub w innych z ilością mieszkańców ponad 5.000.§ 36.
1.
Zwalnia się od obowiązku prowadzenia ksiąg podatkowych podatników podatku obrotowego nie wymienionych w §§ 37-40 oraz tych, którzy:a)
opłacają zryczałtowany podatek obrotowy na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Skarbu z dnia 20 stycznia 1946 r. (Dz. U. R. P. Nr 5, poz. 49);b) 13
prowadzą zakład rzemieślniczy, zatrudniający jednego członka rodziny z wyjątkiem zegarmistrzów i jubilerów. Zatrudnianie uczniów na podstawie umowy o naukę nie stoi na przeszkodzie do zastosowania zwolnienia.2.
Upoważnia się dyrektorów izb skarbowych do zwalniania w poszczególnych latach na indywidualne podania podatników od obowiązku prowadzenia ksiąg podatkowych w przypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie.3.
Upoważnia się dyrektorów izb skarbowych do zwalniania z urzędu - na wniosek władzy podatkowej pierwszej instancji właściwej do ustalenia obrotów - od obowiązku prowadzenia ksiąg podatkowych w poszczególnych latach podatników podatku obrotowego, którzy prowadzą przedsiębiorstwa poza granicami miast, będących siedzibą urzędów skarbowych oraz poza granicami miast z ilością mieszkańców ponad 5.000. Decyzje w sprawach powyższych mogą obejmować zarówno pewne grupy podatników, jak i pewne miejscowości; z udzielonych w ten sposób zwolnień mogą być wyłączeni poszczególni podatnicy.§ 37.
Podatnicy prowadzący przedsiębiorstwa, które zakupują towary (także surowce i półwyroby) celem sprzedaży w stanie nieprzerobionym bądź przerobionym, lub nie będąc przedsiębiorstwem komisowym przyjmują towar do sprzedaży na cudzy rachunek, obowiązani są prowadzić księgę podatkową Nr 1 według wzoru Nr 6 (księga zakupu towarów), chyba że dla pewnej grupy tych przedsiębiorstw określono specjalny wzór księgi podatkowej.§ 38.
1.
Podatnicy prowadzący przedsiębiorstwa przemysłowe lub zakłady rzemieślnicze, przyjmujące zamówienia na wykonanie półwyrobów lub wyrobów gotowych, czy to z własnego czy też z powierzonego surowca, obowiązani są prowadzić księgę podatkową Nr 2 (księga zamówień) według wzoru Nr 7.2.
Prowadzenie tej księgi nie zwalnia od obowiązku prowadzenia księgi podatkowej Nr 1 według wzoru Nr 6, jeżeli obowiązek taki wypływa z przepisu § 37.§ 39. 14
Podatnicy, wykonujący zajęcia zawodowe, o których mowa w art. 10 pkt 5 i 6 dekretu z dnia 21 grudnia 1945 r. o podatku obrotowym (Dz. U. R. P. z 1946 r. Nr 3, poz. 23), obowiązani są prowadzić księgę podatkową Nr 3 według wzoru 8 (Księga przychodów i rozchodów).§ 40. 15
Podatnicy, wykonujący świadczenia usług, jeśli nie są obowiązani do prowadzenia ksiąg handlowych, uproszczonych lub podatkowych według wzorów wymienionych w §§ 38 i 39, obowiązani są prowadzić księgę podatkową Nr 4 według wzoru Nr 9 (Księga utargów).§ 41.
Podatnicy, o których mowa w § 35 ust. 2, obowiązani są prowadzić księgę podatkową Nr 5 według wzoru Nr 10 wraz z załącznikiem według wzoru Nr 11.§ 42.
Wątpliwości co do tego, jakie księgi podatkowe podatnik ma prowadzić, rozstrzyga właściwy urząd skarbowy.§ 43.
Przed zaprowadzeniem po raz pierwszy księgi podatkowej Nr 1 oraz na koniec każdego okresu rachunkowego powinien być sporządzony remanent towarów, surowców i półwyrobów według zasad podanych w §§ 3, 4 i 27. Sporządzony po raz pierwszy remanent wpisać należy do nowo założonej księgi podatkowej. Remanent końcowy wpisywać należy do księgi podatkowej za rok ubiegły oraz do księgi założonej na rok następny.§ 44.
Przed zaprowadzeniem po raz pierwszy księgi zamówień należy sporządzić zestawienie niewykonanych zamówień i wpisać je następnie do księgi jako pozycję 1. Również po zakończeniu każdego okresu rachunkowego należy na oddzielnych stronach księgi zamówień spisać niewykonane zamówienia oraz przenieść je następnie do księgi zamówień roku następnego.§ 45.
Rachunki na zakupiony towar oraz dowody przyjęcia towaru do sprzedaży na rachunek cudzy powinny być zaopatrzone numerem bieżącym księgi podatkowej i przechowywane w osobnej teczce w kolejności tych numerów.§ 46.
Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1947 r.6 § 22 zmieniony przez § 1 pkt 6 rozporządzenia z dnia 17 czerwca 1948 r. (Dz.U.48.31.208) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 1948 r.
7 § 22a dodany przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 24 listopada 1947 r. (Dz.U.47.73.466) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1948 r.
8 § 24 pkt 1 lit. m) zmieniona przez § 1 pkt 3 lit. a) rozporządzenia z dnia 24 listopada 1947 r. (Dz.U.47.73.466) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1948 r.
9 § 24 pkt 2 zmieniony przez § 1 pkt 3 lit. b) rozporządzenia z dnia 24 listopada 1947 r. (Dz.U.47.73.466) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1948 r.
10 § 27 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 4 rozporządzenia z dnia 24 listopada 1947 r. (Dz.U.47.73.466) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1948 r.
11 § 33 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 7 rozporządzenia z dnia 17 czerwca 1948 r. (Dz.U.48.31.208) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 lipca 1948 r.
12 § 35 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 5 rozporządzenia z dnia 24 listopada 1947 r. (Dz.U.47.73.466) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1948 r.
13 § 36 ust. 1 lit. b) zmieniona przez § 1 pkt 6 rozporządzenia z dnia 24 listopada 1947 r. (Dz.U.47.73.466) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1948 r.
14 § 39 zmieniony przez § 1 pkt 7 rozporządzenia z dnia 24 listopada 1947 r. (Dz.U.47.73.466) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1948 r.
15 § 40 zmieniony przez § 1 pkt 8 rozporządzenia z dnia 24 listopada 1947 r. (Dz.U.47.73.466) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1948 r.