Sekcja 5 - Koncepcje bezpiecznego kraju - Rozporządzenie 2024/1348 w sprawie ustanowienia wspólnej procedury ubiegania się o ochronę międzynarodową w Unii i uchylenia dyrektywy 2013/32/UE

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2024.1348

Akt oczekujący

Wersja od: 22 maja 2024 r.

SEKCJA  V

Koncepcje bezpiecznego kraju

Artykuł  57

Pojęcie skutecznej ochrony

1. Państwo trzecie, które ratyfikowało konwencję genewską i przestrzega jej w ramach odstępstw lub ograniczeń wprowadzonych przez to państwo trzecie w zakresie, w jakim zezwala ta konwencja, uznaje się za państwo zapewniające skuteczną ochronę. W przypadku ograniczeń geograficznych wprowadzonych przez państwo trzecie istnienie ochrony dla osób, które nie są objęte zakresem stosowania konwencji genewskiej, ocenia się zgodnie z kryteriami określonymi w ust. 2.

2. W przypadkach innych niż przypadek, o którym mowa w ust. 1 państwo trzecie uznaje się za państwo zapewniające skuteczną ochronę tylko, jeżeli spełnione są, jako minimum, następujące kryteria:

a) osobom, o których mowa w ust. 1, zezwala się na pozostanie na terytorium danego państwa trzeciego;

b) osoby, o których mowa w ust. 1 mają dostęp do środków utrzymania wystarczających, aby zachować odpowiedni poziom życia w odniesieniu do ogólnej sytuacji w tym przyjmującym państwie trzecim;

c) osoby, o których mowa w ust. 1 mają dostęp do opieki zdrowotnej i leczenia chorób w podstawowym zakresie na warunkach ogólnie przewidzianych w tym państwie trzecim;

d) osoby, o których mowa w ust. 1 mają dostęp do edukacji na warunkach ogólnie przewidzianych w tym państwie trzecim; oraz

e) skuteczna ochrona jest dostępna do czasu znalezienia trwałego rozwiązania.

Artykuł  58

Koncepcja kraju pierwszego azylu

1. Państwo trzecie może zostać uznane za kraj pierwszego azylu dla osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową tylko w przypadku, gdy w tym państwie:

a) osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową przed przyjazdem do Unii korzystała ze skutecznej ochrony zgodnie z konwencją genewską, o której mowa w art. 57 ust. 1 lub korzystała ze skutecznej ochrony, o której mowa w art. 57 ust. 2 i nadal może korzystać z tej ochrony;

b) życie i wolność osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową nie są zagrożone z powodu rasy, religii, obywatelstwa, przynależności do określonej grupy społecznej lub poglądów politycznych;

c) osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową nie grozi rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy, o której mowa w art. 15 rozporządzenia (UE) 2024/1347;

d) osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową jest chroniona przed refoulement zgodnie z konwencją genewską i przed wydaleniem z naruszeniem prawa do ochrony przed torturami oraz okrutnym, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem lub karaniem, jak określono w prawie międzynarodowym.

2. Koncepcja kraju pierwszego azylu może zostać zastosowana tylko pod warunkiem, że osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową nie może dostarczyć, w ramach indywidualnej oceny, elementów uzasadniających, dlaczego koncepcja kraju pierwszego azylu nie ma do niej zastosowania.

3. Państwo trzecie może zostać uznane za państwo pierwszego azylu dla małoletniego bez opieki tylko wtedy, gdy nie jest to sprzeczne z jego najlepszym interesem, a organy państw członkowskich otrzymały najpierw od organów danego państwa trzeciego zapewnienie, że organy te zajmą się małoletnim bez opieki i że zostanie on natychmiast objęty skuteczną ochroną, o której mowa w art. 57.

4. W przypadku gdy wniosek zostanie odrzucony jako niedopuszczalny w wyniku zastosowania koncepcji kraju pierwszego azylu, organ rozstrzygający:

a) informuje osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową zgodnie z art. 36; oraz

b) wydaje jej dokument informujący organy danego państwa trzeciego, w języku tego państwa, że wniosek nie został rozpatrzony merytorycznie wskutek zastosowania koncepcji kraju pierwszego azylu.

5. W przypadku gdy dane państwo trzecie odmówi readmisji osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową na swoje terytorium lub nie udzieli odpowiedzi w terminie wyznaczonym przez właściwy organ, osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową uzyskuje dostęp do procedury zgodnie z podstawowymi zasadami i gwarancjami przewidzianymi w rozdziale II oraz w rozdziale III sekcja I.

Artykuł  59

Koncepcja bezpiecznego kraju trzeciego

1. Państwo trzecie może zostać wskazane jako bezpieczny kraj trzeci tylko w przypadku, gdy w tym państwie:

a) życie i wolność cudzoziemców nie są zagrożone z powodu rasy, religii, obywatelstwa, przynależności do określonej grupy społecznej lub poglądów politycznych;

b) cudzoziemcom nie grozi rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy, o której mowa w art. 15 rozporządzenia (UE) 2024/1347;

c) cudzoziemcy są chronieni przed przeprowadzeniem refoulement zgodnie z konwencją genewską i przed wydaleniem z naruszeniem prawa do ochrony przed torturami oraz okrutnym, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem lub karaniem, określonego w prawie międzynarodowym;

d) istnieje możliwość wystąpienia o skuteczną ochronę określoną w art. 57 i, jeżeli spełnione są warunki, jej otrzymania.

2. Wskazanie państwa trzeciego jako bezpiecznego kraju trzeciego zarówno na poziomie Unii, jak i na poziomie krajowym może nastąpić z wyłączeniem konkretnych części jego terytorium lub łatwych do zidentyfikowania kategorii osób.

3. Ocena, czy państwo trzecie można wskazać jako bezpieczny kraj trzeci zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, opiera się na zróżnicowanych istotnych i dostępnych źródłach informacji, w tym na informacjach z państw członkowskich, Agencji ds. Azylu, Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców, Rady Europy i innych właściwych organizacji międzynarodowych.

4. Koncepcja bezpiecznego kraju trzeciego może zostać zastosowana:

a) w przypadku gdy państwo trzecie zostało wskazane na poziomie Unii lub poziomie krajowym jako bezpieczny kraj trzeci zgodnie z art. 60 lub 64; lub

b) w odniesieniu do konkretnej osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową - w przypadku gdy państwo nie zostało wskazane na poziomie Unii lub poziomie krajowym jako bezpieczny kraj trzeci, pod warunkiem że spełnione są względem tej osoby warunki określone w ust. 1.

5. Koncepcja bezpiecznego kraju trzeciego może zostać zastosowana tylko pod warunkiem, że:

a) osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową nie może dostarczyć w ramach indywidualnej oceny elementów uzasadniających, dlaczego nie ma do niej zastosowania koncepcja bezpiecznego kraju trzeciego;

b) istnieje związek między osobą ubiegającą się o ochronę międzynarodową a danym państwem trzecim, na podstawie którego udanie się do tego państwa byłoby rozsądne z punktu widzenia tej osoby;

6. Państwo trzecie może zostać uznane za bezpieczny kraj trzeci dla małoletniego bez opieki tylko wtedy, gdy nie jest to sprzeczne z jego najlepszym interesem, a organy państw członkowskich otrzymały najpierw od organów danego państwa trzeciego zapewnienie, że organy te zajmą się małoletnim bez opieki i że uzyska on natychmiastowy dostęp do skutecznej ochrony, o której mowa w art. 57.

7. W przypadku gdy Unia i państwo trzecie wspólnie wypracowały - zgodnie z art. 218 TFUE - umowę przewidującą, że migranci przyjęci na mocy tej umowy będą chronieni zgodnie z właściwymi standardami międzynarodowymi i z pełnym poszanowaniem zasady non-refoulement, określone w niniejszym artykule warunki dotyczące statusu bezpiecznego kraju trzeciego można uznać za spełnione bez uszczerbku dla ust. 5 and 6.

8. W przypadku gdy wniosek zostanie odrzucony jako niedopuszczalny w wyniku zastosowania koncepcji bezpiecznego kraju trzeciego, organ rozstrzygający:

a) informuje osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową zgodnie z art. 36; oraz

b) wydaje jej dokument informujący organy państwa trzeciego, w języku tego państwa, że wniosek nie został rozpatrzony merytorycznie wskutek zastosowania koncepcji bezpiecznego kraju trzeciego.

9. W przypadku gdy dane trzecie państwo nie przyjmie osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub odmówi jej readmisji na swoje terytorium, osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową uzyskuje dostęp do procedury zgodnie z podstawowymi zasadami i gwarancjami przewidzianymi w rozdziale II oraz w rozdziale III sekcja I.

Artykuł  60

Wskazanie bezpiecznych krajów trzecich na poziomie Unii

1. Państwa trzecie wskazuje się jako bezpieczne kraje trzecie na poziomie unijnym zgodnie z warunkami określonymi w art. 59 ust. 1.

2. Komisja dokonuje przeglądu sytuacji w państwach trzecich uznanych za bezpieczne kraje trzecie, korzystając z pomocy Agencji ds. Azylu i na podstawie innych źródeł informacji, o których mowa w art. 59 ust. 3.

3. Agencja ds. Azylu przekazuje Komisji na jej wniosek informacje i analizę dotyczące konkretnych państw trzecich, których uznanie za bezpieczne kraje trzecie można rozważyć. Komisja niezwłocznie analizuje każdy otrzymany od państwa członkowskiego wniosek o ocenę, czy dane państwo trzecie może zostać wskazane jako bezpieczny kraj trzeci na poziomie Unii.

4. Zgodnie z art. 74 Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych dotyczących zawieszenia wskazania państwa trzeciego jako bezpiecznego kraju trzeciego na poziomie Unii z zastrzeżeniem warunków określonych w art. 63.

Artykuł  61

Koncepcja bezpiecznego kraju pochodzenia

1. Państwo trzecie może zostać wskazane jako bezpieczny kraj pochodzenia zgodnie z niniejszym rozporządzeniem wyłącznie w przypadku, gdy na podstawie sytuacji prawnej, stosowania prawa w ramach ustroju demokratycznego i ogólnych uwarunkowań politycznych można wykazać, że nie dochodzi w tym państwie do prześladowania określonego w art. 9 rozporządzenia (UE) 2024/1347 oraz nie występuje tam rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy określonej w art. 15 tego rozporządzenia.

2. Wskazanie państwa trzeciego jako bezpiecznego kraju pochodzenia zarówno na poziomie Unii, jak i na poziomie krajowym może nastąpić z wyłączeniem konkretnych części jego terytorium lub łatwych do zidentyfikowania kategorii osób.

3. Ocena, czy dane państwo trzecie jest bezpiecznym krajem pochodzenia zgodnie z niniejszym rozporządzeniem opiera się na zróżnicowanych adekwatnych i dostępnych źródłach informacji, w tym na informacjach od państw członkowskich, Agencji ds. Azylu, Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych, Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców i innych właściwych organizacji międzynarodowych, oraz uwzględnia wspólną analizę informacji o kraju pochodzenia, o której mowa w art. 11 rozporządzenia (UE) 2021/2303,jeśli jest dostępna.

4. Przy dokonywaniu oceny, o której mowa w ust. 3 uwzględnia się między innymi poziom ochrony przed prześladowaniem lub poważną krzywdą zapewniany poprzez:

a) właściwe przepisy ustawowe i wykonawcze obowiązujące w danym państwie oraz sposób, w jaki są stosowane;

b) przestrzeganie praw i wolności ustanowionych w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności lub Międzynarodowym pakcie praw obywatelskich i politycznych, lub Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie zakazu stosowania tortur, w szczególności praw, od których nie można czynić odstępstw na mocy art. 15 ust. 2 wspomnianej europejskiej Konwencji;

c) brak przypadków wydalania, odsyłania lub ekstradycji własnych obywateli do państw trzecich, w których między innymi istnieje poważne ryzyko, że mogliby oni zostać poddani karze śmierci, torturom, prześladowaniu lub innemu nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu, lub w których ich życie lub wolność byłyby zagrożone z powodu rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub poglądów politycznych, lub w których istnieje poważne ryzyko wydalenia, odesłania czy ekstradycji stamtąd do innego państwa trzeciego;

d) ustanowienie systemu skutecznych środków zaskarżenia przeciwko naruszaniu tych praw i wolności.

5. Koncepcja bezpiecznego kraju pochodzenia może zostać zastosowana tylko pod warunkiem, że:

a) osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową posiada obywatelstwo tego państwa lub jest bezpaństwowcem i w tym państwie miała poprzednie miejsce zwykłego pobytu;

b) osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową nie należy do kategorii osób, którą wyłączono podczas wskazywania państwa trzeciego jako bezpiecznego kraju pochodzenia;

c) osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową nie może dostarczyć w ramach indywidualnej oceny elementów uzasadniających, dlaczego nie ma do niej zastosowania koncepcja bezpiecznego kraju pochodzenia.

Artykuł  62

Wskazanie bezpiecznych krajów pochodzenia na poziomie Unii

1. Państwa trzecie wskazuje się jako bezpieczne kraje pochodzenia na poziomie Unii zgodnie z warunkami określonymi w art. 61.

2. Komisja dokonuje przeglądu sytuacji w państwach trzecich wskazanych jako bezpieczne kraje pochodzenia, korzystając z pomocy Agencji ds. Azylu i na podstawie innych źródeł informacji, o których mowa w art. 61 ust. 3.

3. Agencja ds. Azylu przekazuje Komisji na jej wniosek informacje i analizę dotyczące konkretnych państw trzecich, których uznanie za bezpieczne kraje pochodzenia na poziomie Unii można rozważyć. Komisja niezwłocznie analizuje każdy otrzymany od państwa członkowskiego wniosek o ocenę, czy dane państwo trzecie może zostać wskazane jako bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie Unii.

4. Zgodnie z art. 74 Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych dotyczących zawieszenia wskazania państwa trzeciego jako bezpiecznego kraju pochodzenia na poziomie Unii z zastrzeżeniem warunków określonych w art. 63.

Artykuł  63

Zawieszenie i usunięcie wskazania państwa trzeciego jako bezpieczny kraj trzeci lub jako bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie Unii

1. W przypadku znaczących zmian w sytuacji państwa trzeciego wskazanego za bezpieczny kraj trzeci lub za bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie Unii Komisja przeprowadza uzasadnioną ocenę tego, czy to państwo trzecie spełnia warunki określone w art. 59 lub 61 oraz, w przypadku gdy Komisja uzna, że warunki te nie są już spełniane, przyjmuje akt delegowany zgodnie z art. 74 w celu zawieszenia wskazania tego państwa trzeciego jako bezpieczny kraj trzeci lub jako bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie Unii na okres sześciu miesięcy.

2. Komisja stale monitoruje sytuację w państwie trzecim, o którym mowa w ust. 1, uwzględniając między innymi informacje przekazywane przez państwa członkowskie i Agencję ds. Azylu na temat późniejszych zmian sytuacji w tym państwie trzecim.

3. W przypadku gdy Komisja przyjęła zgodnie z ust. 1 akt delegowany zawieszający uznanie państwa trzeciego za bezpieczny kraj trzeci lub za bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie unijnym, w ciągu trzech miesięcy od daty przyjęcia tego aktu delegowanego przedkłada wniosek, zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, dotyczący zmiany niniejszego rozporządzenia w celu usunięcia wskazania tego państwa trzeciego jako bezpieczny kraj trzeci lub jako bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie Unii.

4. Jeżeli Komisja nie przedłoży wniosku, o którym mowa w ust. 3 w terminie trzech miesięcy od przyjęcia aktu delegowanego, o którym mowa w ust. 1, akt delegowany zawieszający wskazanie państwa trzeciego jako bezpieczny kraj trzeci lub jako bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie Unii przestaje obowiązywać. W przypadku gdy Komisja przedłoży taki wniosek w ciągu trzech miesięcy od przyjęcia aktu delegowanego, o którym mowa w ust. 1, jest ona uprawniona do przedłużenia - na podstawie popartejdowodami oceny - ważności tego aktu delegowanego o sześć miesięcy z możliwością ponownego jednokrotnego przedłużenia o taki okres.

5. Bez uszczerbku dla ust. 4 w przypadku gdy wniosek przedłożony przez Komisję w celu usunięcia wskazania państwa trzeciego jako bezpieczny kraj trzeci lub jako bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie Unii nie zostanie przyjęty w ciągu 15 miesięcy od daty jego przedłożenia, zawieszenie wskazania państwa trzeciego jako bezpieczny kraj trzeci lub jako bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie Unii przestaje obowiązywać.

Artykuł  64

Wskazanie państw trzecich jako bezpieczne kraje trzecie lub bezpieczne kraje pochodzenia na poziomie krajowym

1. Państwa członkowskie mogą zachować lub wprowadzić ustawodawstwo, które pozwala na wskazanie na poziomie krajowym bezpiecznych krajów trzecich lub bezpiecznych krajów pochodzenia innych niż te wskazane na poziomie unijnym do celów rozpatrywania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej.

2. W przypadku gdy wskazanie państwa trzeciego jako bezpieczny kraj trzeci lub jako bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie unijnym zostało zawieszone zgodnie z art. 63 ust. 1, państwa członkowskie nie mogą wskazać tego państwa na poziomie krajowym jako bezpieczny kraj trzeci ani bezpieczny kraj pochodzenia.

3. W przypadku, gdy wskazanie państwa trzeciego jako bezpiecznego kraju trzeciego lub jako bezpiecznego kraju pochodzenia na poziomie unijnym zostało zawieszone zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, państwo członkowskie może powiadomić Komisję, że uznaje ono, iż w związku ze zmianą sytuacji w tym państwie, państwo to ponownie spełnia warunki określone w art. 59 ust. 1 i art. 61.

Powiadomienie zawiera uzasadnioną ocenę spełniania przez to państwo warunków określonych w art. 59 ust. 1 i art. 61, w tym wyjaśnienie konkretnych zmian w sytuacji w państwie trzecim, które powodują, że państwo to ponownie spełnia przedmiotowe warunki.

W następstwie tego powiadomienia Komisja występuje do Agencji ds. Azylu o informacje i analizę dotyczące sytuacji w danym państwie trzecim.

Powiadamiające państwo członkowskie może wskazać to państwo trzecie jako bezpieczny kraj trzeci lub bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie krajowym tylko pod warunkiem, że Komisja nie wyrazi sprzeciwu wobec tego wskazania.

Przysługujące Komisji prawo sprzeciwu jest ograniczone do okresu dwóch lat od daty usunięcia wskazania tego państwa trzeciego jako bezpieczny kraj trzeci lub bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie unijnym. Ewentualny sprzeciw Komisja zgłasza w okresie trzech miesięcy, licząc od daty każdego powiadomienia przez państwo członkowskie i po dokonaniu należytego przeglądu sytuacji w tym państwie trzecim, z uwzględnieniem warunków określonych w art. 59 ust. 1 i art. 61 niniejszego rozporządzenia.

Jeżeli Komisja uzna, że warunki te zostały spełnione, może wystąpić, zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą, z wnioskiem o zmianę niniejszego rozporządzenia w celu wskazania tego państwa trzeciego jako bezpieczny kraj trzeci lub bezpieczny kraj pochodzenia na poziomie unijnym.

4. Do dnia 12 czerwca 2026 r. i natychmiast po każdym wskazaniu lub po dokonaniu zmiany w tych wskazaniach państwa członkowskie powiadamiają Komisję i Agencję ds. Azylu o państwach trzecich wskazanych jako bezpieczne kraje trzecie lub bezpieczne kraje pochodzenia na poziomie krajowym. Państwa członkowskie informują Komisję i Agencję ds. Azylu raz do roku o innych bezpiecznych krajach trzecich, do których zastosowanie ma przedmiotowa koncepcja w odniesieniu do konkretnych osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, o których mowa w art. 59 ust. 4 lit. b).