Rozdział 1 - Zasadnicza służba wojskowa. - Wykonanie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1939.20.131

Akt utracił moc

Wersja od: 14 stycznia 1949 r.

Rozdział  I.

Zasadnicza służba wojskowa.

A.

Przepisy wstępne.

Do art. 58.

§ 242. Do kategorii osób, które z jakiegokolwiek powodu nie stawiły się do poboru (art. 58 ust. (1) lit. b)) i z tego powodu obowiązane są do odbycia zasadniczej służby wojskowej w wieku do lat 38, zalicza się w szczególności:

a) uchylających się od poboru;

b) osoby, co do których z winy poborowego orzeczenie komisji poborowej w myśl art. 55-57 zostało uchylone lub unieważnione.

§  243.

(1) Poborowi (ochotnicy) rozpoczynają zasadniczą służbę wojskową w tym roku kalendarzowym, w którym uznani zostali za zdolnych do odbycia tej służby, a najpóźniej w następnym roku kalendarzowym, jeżeli nie korzystają z odroczenia zasadniczej służby wojskowej.

(2) Poborowi, którzy w tym czasie nie zostaną wcieleni do szeregów, zostają zaliczeni do ponadkontyngentowych.

§ 244. Poborowi, którzy dopuścili się samouszkodzenia, odbywają zasadniczą służbę wojskową dopiero po ustaleniu czynu wyrokiem sądowym oraz po odbyciu przez nich kary, jeżeli wyrok lub pobudki czynu przestępczego nie spowodowały wykluczenia takich poborowych od służby wojskowej.

Do art. 59.

§  245.

(1) Zaciąg ochotniczy zarządza Minister Spraw Wojskowych.

(2) Zarządzenie o zaciągu ochotniczym może dotyczyć uzupełnienia bądź to całości Sił Zbrojnych, bądź też tylko poszczególnych ich części; może ono rozciągać się na cały obszar Państwa Polskiego lub też tylko na pewne terytorialnie oznaczone jego części.

(3) Dowódcy okręgów korpusów (terytorialny dowódca równorzędny) podają za pośrednictwem komendantów rejonów uzupełnień do publicznej wiadomości, w jakim zasięgu i terminie oraz na jakich warunkach będzie przeprowadzony zaciąg ochotniczy.

§  246.

(1) Minister Spraw Wojskowych zarządzając zaciąg ochotniczy może określić jako jeden z warunków przyjęcia do wojska lub marynarki wojennej w charakterze ochotnika, że ochotnik po odbyciu zasadniczej służby wojskowej będzie obowiązany do odbycia służby wojskowej w charakterze nadterminowego przez 1 rok w jednostkach organizacyjnych wojska lub przez 2 lata w jednostkach organizacyjnych marynarki wojennej. Przepis ten nie odnosi się do ochotników mających prawo do odbywania skróconej zasadniczej służby wojskowej.

(2) Pozostawienie ochotnika w służbie nadterminowej po odbyciu zasadniczej służby wojskowej zależy od swobodnego uznania przełożonego jednostki organizacyjnej o uprawnieniach co najmniej dowódcy pułku, a w marynarce wojennej od swobodnego uznania Szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej lub dowódców przez niego upoważnionych.

Do art. 60.

§  247.

(1) Osoby, ubiegające się o odbycie zasadniczej służby wojskowej w charakterze ochotnika, powinny wnieść do komendy rejonu uzupełnień właściwej ze względu na miejsce ich zamieszkania własnoręcznie napisane i podpisane podanie, załączając do niego w oryginale lub w uwierzytelnionym odpisie dokumenty następujące:

a) metrykę urodzenia (wyciąg z ksiąg metrykalnych);

b) poświadczenie obywatelstwa polskiego;

c) poświadczenie niekaralności;

d) pozwolenie ojca lub opiekuna na wstąpienie do wojska lub marynarki wojennej, spisane protokolarnie we właściwym zarządzie gminy, lub sporządzone w formie aktu notarialnego, bądź też w formie innego aktu pisemnego, uwierzytelnionego przez notariusza; jeżeli zgłaszający się nie ma ukończonych lat 21, a został upełnoletniony (usamowolniony) w drodze sądowej, należy do podania załączyć orzeczenie (uchwałę, decyzję) sądu;

e) ostatnie świadectwo szkolne, w szczególności świadectwo, które uprawnia do odbywania skróconej zasadniczej służby wojskowej w myśl art. 78.

(2) Minister Spraw Wojskowych może zarządzić, iż do podania należy załączyć jeszcze inne dokumenty prócz wymienionych w ust. (1).

§  248.

(1) Podania o przyjęcie do wojska lub marynarki wojennej w charakterze ochotnika mają być wniesione w terminie określonym w obwieszczeniu o ochotniczym zaciągu.

(2) Podania wniesione po terminie lub nie odpowiadające warunkom określonym w § 247 oraz w zarządzeniu o zaciągu ochotniczym załatwia komendant rejonu uzupełnień odmownie zwracając proszącym dokumenty.

§  249.

(1) Podania osób, które odpowiadają warunkom, ustalonym w § 247 oraz w zarządzeniu o zaciągu ochotniczym, przesyła komendant rejonu uzupełnień wraz z dokumentami do właściwej powiatowej władzy administracji ogólnej, celem stwierdzenia czy nie zachodzą przeszkody w przyjęciu tych osób do służby wojskowej w charakterze ochotników.

(2) Nazwiska oraz dane osobiste osób, co do których nie stwierdzono przeszkód w przyjęciu ich do wojska lub marynarki wojennej, wpisują powiatowe władze administracji ogólnej do listy ochotników, po czym zwracają wszystkie podania ochotników wraz z dokumentami i opinią, przed poborem, komendantowi rejonu uzupełnień.

(3) Podania osób, co do których powiatowa władza administracji ogólnej stwierdziła przeszkody w przyjęciu, komendant rejonu uzupełnień załatwia odmownie, zwracając proszącym dokumenty.

§  250.

(1) Termin stawienia się ochotników przed komisją poborową będzie wskazany w obwieszczeniu o poborze lub też w imiennym wezwaniu przesłanym przez powiatową władzę administracji ogólnej.

(2) Niestawienie się ochotnika w wyznaczonym terminie przed komisją poborową należy uważać za cofnięcie podania.

§  251.

(1) Przegląd lekarski ochotników odbywa się według zasad określonych dla osób stających przed komisją poborową z poboru.

(2) Wysyłanie ochotników na ekspertyzę lekarską (art. 51), na przymusowe leczenie (art. 52) albo operacje (art. 53) - jest niedopuszczalne.

§  252.

(1) Jako ochotnicy, do zasadniczej służby wojskowej mogą być przyjmowani tylko ci, których stan zdrowia odpowiada kat. A.

(2) Minister Spraw Wojskowych może zezwolić na przyjmowanie do wojska lub marynarki wojennej pewnych kategoryj ochotników, zakwalifikowanych przez komisję poborową do kat. A przy istnieniu nieznacznych wad fizycznych, pozwalających na odbywanie czynnej służby wojskowej w wybranym rodzaju wojska lub marynarki wojennej.

§  253.

(1) Komisja poborowa wydaje następujące orzeczenia o zdolności ochotnika do służby wojskowej:

a) jeżeli ochotnik zostanie we wniosku lekarskim zakwalifikowany do kat. A - orzeczenie: "zdolny";

b) jeżeli ochotnik jest zupełnie i trwale niezdolnym do pełnienia służby wojskowej w ogóle (kat. E) - orzeczenie: "zupełnie niezdolny do służby wojskowej";

c) we wszystkich innych przypadkach - orzeczenie: "niezdolny do zasadniczej służby wojskowej jako ochotnik".

(2) Ochotnik zakwalifikowany przez komisję poborową do kat. A ma podpisać w obecności przedstawiciela wojska i marynarki wojennej w komisji poborowej zobowiązanie wystawione według wzoru Nr 10 do odbycia ochotniczej zasadniczej służby wojskowej oraz pozostania po odbyciu tej służby w służbie nadterminowej (§ 246), jeżeli rozkaz o zaciągu ochotniczym tego wymaga.

(3) Wyniki poboru oraz orzeczenia komisji poborowej wpisuje przewodniczący do listy ochotników; listy te po przeglądzie lekarskim ochotników przechowuje powiatowa władza administracji ogólnej i wykorzystuje przy sporządzaniu list poborowych roczników, do których należą przyjęci ochotnicy. O wniesieniu zapisu z list ochotników do list poborowych należy zawiadomić powiatowe władze administracji ogólnej, właściwe ze względu na miejsce urodzenia danej osoby.

(4) Ochotnicy, którzy przy przeglądzie zostali zakwalifikowani do kat. E, otrzymują bezpośrednio po przeglądzie zaświadczenie według wzoru ustalonego dla poborowych uznanych za niezdolnych do służby wojskowej (wzór Nr 8).

§  254.

(1) Po zbadaniu ochotników przez komisję poborową komendant rejonu uzupełnień zawiadamia:

a) uznanych za zdolnych do zasadniczej służby wojskowej - o przyjęciu zgłoszenia;

b) uznanych za niezdolnych do zasadniczej służby wojskowej jako ochotników lub w ogóle niezdolnych do służby wojskowej - o nieprzyjęciu zgłoszenia, zwracając im jednocześnie dokumenty załączone do podania.

(2) Uznani przez komisję poborową za niezdolnych do zasadniczej służby wojskowej jako ochotnicy, mogą w latach następnych ubiegać się o przyjęcie ich do wojska lub marynarki wojennej w charakterze ochotników aż do osiągnięcia wieku poborowego.

§  255.

(1) Ochotnicy, uznani za zdolnych do zasadniczej służby wojskowej podlegają wcieleniu do szeregów na ogólnych zasadach, i pełnią tę służbę przez czas, przez jaki ją pełni ten rocznik, z którym zostali wcieleni do szeregów.

(2) Ochotników, którzy po zakwalifikowaniu ich przez komisję poborową za zdolnych do zasadniczej służby wojskowej zostali skazani przez sądy powszechne (art. 247 ust. (1) lit. c)), nie należy wcielać, lecz skreślić z ewidencji wojskowej i zawiadomić o tym powiatową władzę administracji ogólnej celem skreślenia z listy ochotników.

§  256.

(1) Ochotników powołuje się celem odbycia czynnej służby wojskowej do wybranego przez nich rodzaju wojska lub marynarki wojennej (art. 117 ust. (2)).

(2) Przeniesienie ochotnika w czasie odbywania zasadniczej służby wojskowej z jednego rodzaju wojska lub marynarki wojennej do drugiego, lub z wojska do marynarki wojennej albo odwrotnie, może nastąpić z urzędu jedynie w przypadku, gdy ochotnik w czasie czynnej służby okaże brak kwalifikacyj wymaganych w danym rodzaju wojska lub marynarki wojennej i to tylko za jego uprzednią zgodą.

W razie niewyrażenia zgody na przeniesienie, ochotnik ma być zwolniony ze służby ochotniczej.

§  257.

(1) Ochotnik może być zwolniony od obowiązku odbycia służby ochotniczej przed osiągnięciem wieku poborowego zarówno przed jak też i po wcieleniu do szeregów, jeżeli wymagają tego szczególne okoliczności (np. śmierć ojca, klęski żywiołowe itp.).

(2) O zwolnieniu ochotnika z powodów wymienionych w ust. (1) decyduje w wojsku dowódca okręgu korpusu, a w marynarce wojennej Szef Kierownictwa Marynarki Wojennej.

§  258.

(1) Ochotnicy, którzy w czasie odbywania zasadniczej służby wojskowej uznani będą w drodze rewizji lekarskiej za nie odpowiadających warunkom kategorii A, mają być zwolnieni z szeregów.

(2) Jeżeli ochotnicy ci nie osiągnęli w chwili wydania decyzji przez komisję rewizyjno-lekarską jeszcze wieku poborowego, jednak nabyta choroba lub kalectwo czyni ich zupełnie niezdolnymi do służby wojskowej (kat. E), powinni otrzymać na komisji rewizyjno-lekarskiej orzeczenie ostateczne, jak żołnierze z poboru. O wydaniu takiego orzeczenia należy zawiadomić właściwą powiatową władzę administracji ogólnej.

(3) Jeżeli natomiast komisja rewizyjno-lekarska stwierdzi u ochotnika, który nie osiągnął jeszcze wieku poborowego, cierpienie rokujące poprawę, orzeczenie powinno brzmieć: "czasowo niezdolny do służby wojskowej aż do poboru właściwego rocznika".

(4) Do ochotników, u których komisja rewizyjno-lekarska stwierdzi jakiekolwiek cierpienie, kwalifikujące do zwolnienia z czynnej służby wojskowej, w tym roku kalendarzowym, w którym kończą 21 lub więcej lat życia, stosuje się ogólnie obowiązujące przepisy, dotyczące zwalniania z szeregów podoficerów i szeregowców w drodze postępowania rewizyjno-lekarskiego.

§  259.

(1) Ochotnicy, zwolnieni ze służby ochotniczej z jakichkolwiek powodów przed ukończeniem ustawowego jej okresu i przed osiągnięciem wieku poborowego, z wyjątkiem wymienionych w § 258 ust. (2), są obowiązani do stawienia się do poboru na równi z poborowymi ich rocznika.

(2) Służbę odbytą w charakterze ochotnika zalicza się na poczet zasadniczej służby wojskowej w stosunku dzień za dzień.

§ 260. O zwolnieniu ochotnika z wojska lub z marynarki wojennej przed odsłużeniem okresu zasadniczej służby wojskowej i przed osiągnięciem przez niego wieku poborowego, komendant rejonu uzupełnień zawiadamia każdorazowo powiatową władzę administracji ogólnej.

§  261.

(1) Ochotnicy, którzy odbyli zasadniczą służbę wojskową, przechodzą do rezerwy z rocznikiem, z którym zostali wcieleni do szeregów i są wolni od obowiązku stawienia się do poboru z ich rocznikiem poborowym.

(2) Ochotnicy pozostają w rezerwie, w pospolitym ruszeniu i w wojskowej służbie pomocniczej przez okresy czasu, ustalone dla żołnierzy z poboru.

B.

Odroczenie zasadniczej służby wojskowej.

Do art. 62.

§  262.

(1) Prawo do odroczenia zasadniczej służby wojskowej służy tylko tym poborowym, u których warunki uzasadniające to prawo powstały przed wcieleniem ich do szeregów celem odbycia zasadniczej służby wojskowej.

(2) Jeżeli warunki do odroczenia zasadniczej służby wojskowej z tytułu utrzymywania rodziny lub odziedziczenia gospodarstwa rolnego powstaną w czasie odbywania przez poborowego zasadniczej służby wojskowej, należy takiemu poborowemu udzielić odroczenia zasadniczej służby wojskowej pod warunkiem wniesienia prośby o odroczenie w przeciągu 6 tygodni od chwili powstania tych okoliczności. Ochotnik odbywający zasadniczą służbę wojskową może otrzymać powyższe odroczenie na ogólnych zasadach, począwszy od dnia 1 stycznia tego roku kalendarzowego, w którym ochotnik osiąga wiek poborowy.

(3) Odroczenie może być przyznane tylko z jednego tytułu, choćby u poborowego zachodziły warunki uzasadniające prawo do odroczenia również z innych tytułów. W tym przypadku wybór tytułu do odroczenia należy do proszącego o odroczenie, który w podaniu ma wymienić jeden wybrany przez siebie tytuł do odroczenia.

Do art. 63.

§ 263. Za "syna" w rozumieniu art. 63 ust. (1) lit. a) uważa się również synów uprawnionych lub przysposobionych (adoptowanych).

§  264.

(1) Niezdolność do pracy może być spowodowana wiekiem, chorobą lub ułomnością fizyczną, albo chorobą umysłową.

(2) Za niezdolnych do pracy uważa się: mężczyzn (ojców, dziadków), jeżeli ukończyli lat 60; kobiety samotne (matki, babki), jeżeli ukończyły lat 45; chłopców poniżej lat 16 oraz dziewczęta poniżej lat 18.

(3) Za niezdolnych do pracy w rozumieniu rozporządzenia niniejszego uważać należy również osoby pełniące zasadniczą służbę wojskową oraz osoby uczęszczające do szkół albo terminujące w rzemiośle lub handlu.

Do art. 64.

§  265.

(1) Za "odziedziczone gospodarstwo rolne" uważa się gospodarstwo, które poborowy obejmuje w posiadanie po śmierci spadkodawcy tytułem dziedziczenia ustawowego, testamentowego, lub darowizny na wypadek śmierci.

(2) Za "odziedziczone gospodarstwo rolne" uważa się również gospodarstwo, które poborowy objął w posiadanie po osobach zaginionych (przepadłych bez wieści), jako krewny tych osób w linii zstępnej. Okoliczność zaginięcia ustala powiatowa władza administracji ogólnej w drodze dochodzenia.

(3) Przez linię zstępną rozumie się: dzieci ślubne, nieślubne, przysposobione (adoptowane) oraz uprawnione, tudzież ich potomstwo w linii prostej (wnuki, prawnuki).

§  266.

(1) Przyjmuje się, że gospodarstwa rolne (grunty orne, ogrody, łąki i pastwiska) o obszarze podanym w ust. (2) nie dają dochodu przekraczającego trzykrotnie normy potrzebne na wyżywienie jednej rodziny.

(2) Obszar wymienionych w ust. (1) gospodarstw rolnych nie powinien przekraczać następujących obszarów położonych w poszczególnych okręgach ekonomicznych, wymienionych w załączniku Nr 2 do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 16 marca 1935 r. wydanego w porozumieniu z Ministrem Skarbu w sprawie szacowania nieruchomości ziemskich przymusowo wykupywanych przy przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. R. P. Nr 19, poz. 107):

w	I	okręgu	ekonomicznym	4	ha
w	II	"	"	4,5	ha
w	III	"	"	5	ha
w	IV	"	"	5,5	ha
w	V	"	"	6	ha.

(3) Gdyby odziedziczone gospodarstwo rolne, przekraczające normy podane wyżej, obciążone było długami hipotecznymi, których raty miałby spłacać poborowy, daje to podstawę do udzielenia mu odroczenia służby wojskowej tylko w przypadkach, gdy stwierdzone zostanie, że poborowy nie może być zastąpiony osobą najemną i że w razie wcielenia go do szeregów gospodarstwo jego mogłoby być zniszczone z powodu niewypłacalności rat ciążących na majątku.

(4) Do stwierdzenia tych okoliczności powołane są powiatowe władze administracji ogólnej.

§  267.

(1) Właścicielom odziedziczonych gospodarstw rolnych może być udzielone odroczenie terminu odbycia zasadniczej służby wojskowej tylko pod warunkiem, że gospodarstwo to stanowi jedyne źródło utrzymania rodziny i prowadzone jest przez poborowego samodzielnie.

(2) Przemysł chałupniczy nie będzie uważany za dodatkowe źródło utrzymania rodziny, jeżeli polega na przetwarzaniu płodów rolnych gospodarstwa.

Do art. 65.

§  268.

(1) Odroczenia terminu odbycia zasadniczej służby wojskowej dla jedynego żywiciela rodziny lub właściciela odziedziczonego gospodarstwa rolnego udziela się tylko na przeciąg jednego roku, w sposób następujący:

a) poborowym, którzy proszą o odroczenie w tym roku kalendarzowym, w którym kończą 21 lat życia, czy też do rozpoczęcia poboru głównego w tym roku kalendarzowym, w którym kończą 22 lata życia - do dnia 1 października tego roku, w którym kończą 22 lata życia;

b) poborowym, którzy proszą o odroczenia w okresie od rozpoczęcia poboru głównego do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 22 lata życia, - do dnia 1 października tego roku kalendarzowego, w którym kończą 23 lata życia.

(2) Poborowym posiadającym warunki do skróconej zasadniczej służby wojskowej, którzy proszą o odroczenie jako jedyni żywiciele rodziny lub właściciele odziedziczonego gospodarstwa rolnego w tym roku kalendarzowym, w którym zostali zakwalifikowani do kat. A - udziela się odroczenia do dnia 1 lipca następnego roku kalendarzowego, a najdalej do dnia 1 lipca tego roku kalendarzowego, w którym kończą 23 lata życia.

(3) Poborowi, którzy korzystają z odroczenia zasadniczej służby wojskowej z tytułu studiów, mogą uzyskać odroczenie jako jedyni żywiciele rodzin lub właściciele odziedziczonego gospodarstwa rolnego, jeżeli okoliczności, uzasadniające prawo do takiego odroczenia powstaną w okresie wieku poborowego. Podanie o odroczenie z tego tytułu mają tacy poborowi wnieść w terminie 6 tygodni od dnia powstania tych okoliczności.

§  269.

(1) Poborowym posiadającym warunki odroczenia zasadniczej służby wojskowej jako jedyni żywiciele rodzin lub właściciele odziedziczonego gospodarstwa rolnego w tym roku kalendarzowym, w którym kończą 23 lata życia, tudzież poborowym posiadającym te warunki, którzy z uzasadnionych przyczyn stawili się do poboru po wyjściu z wieku poborowego - odroczenia zasadniczej służby wojskowej nie będą udzielane.

(2) Poborowi wymienieni w ust. (1) mają prawo do odbycia 5-miesięcznej zasadniczej służby wojskowej w myśl art. 76.

Do art. 66 i 67.

§  270.

(1) Odroczeń z tytułu odbywania studiów lub kształcenia się zawodowego można udzielać jednorazowo tj. z góry na okresy czasu przewidziane w art. 66 i 67, jednak tylko w granicach potrzebnych dla ukończenia studiów lub ukończenia praktyki.

(2) Odroczenie gaśnie z upływem czasu, na który zostało wydane, a korzystający z odroczenia podlega wcieleniu do szeregów na ogólnych zasadach.

(3) Odroczenie gaśnie również przed upływem czasu, na który zostało wydane, w razie wcześniejszego ukończenia lub opuszczenia przez poborowego nauki lub praktyki (terminu w rzemiośle lub handlu), o czym poborowy w myśl art. 162 powinien zawiadomić w terminie 6 tygodni tę powiatową władzę administracji ogólnej, która udzieliła odroczenia. O wcześniejszym wygaśnięciu odroczenia powiatowa władza administracji ogólnej zawiadamia niezwłocznie komendanta rejonu uzupełnień.

§  271.

(1) Przedłużenie odroczenia zasadniczej służby wojskowej poza 23 rok życia z tytułu odbywania studiów korzystnych dla potrzeb wojska lub marynarki wojennej (art. 67 ust. (1) lit. a)) może być udzielone:

a) studentom politechnik (w kraju, w w. m. Gdańsku lub za granicą) studiującym na wydziałach: mechanicznym, budowy maszyn, elektrotechniki, budowy okrętów, budowy samolotów (wydziały lotnicze), mierniczym (geodezyjnym), chemicznym, inżynierii lądowej lub inżynierii wodnej;

b) studentom akademickich szkół krajowych studiującym na wydziałach: lekarskich, weterynaryjnych lub farmacji;

c) studentom Akademii Stomatologicznej w Warszawie;

d) studentom Akademii Górniczej w Krakowie.

(2) W przypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie Minister Spraw Wojskowych może udzielić odroczenia zasadniczej służby wojskowej poza 23 rok życia również studentom (słuchaczom) innych szkół akademickich lub wyższych.

(3) Przedłużenie odroczenia zasadniczej służby wojskowej z powodów wymienionych w ust. (1) nie może być udzielone poborowym, którzy zmienili rodzaj studiów będących podstawą udzielonego im odroczenia.

Do art. 69.

§  272.

(1) Odmowa odroczenia zasadniczej służby wojskowej z powodów wymienionych w art. 69 lit. a), b), może nastąpić w przypadku ukarania ustalonego prawomocnym wyrokiem sądowym.

(2) Jeżeli przed wcieleniem poborowego (ochotnika) do szeregów nastąpiło albo darowanie w drodze łaski skutków karno-sądowego skazania, albo zatarcie skazania przez sąd w myśl art. 90 kodeksu karnego z 1932 r. lub też uznanie skazania za niebyłe po upływie terminu zawieszenia kary w myśl art. 64 kodeksu karnego z 1932 r. - poborowemu takiemu należy przyznać odroczenie zasadniczej służby wojskowej.

§  273.

(1) W razie wszczęcia przeciw poborowemu ubiegającemu się o odroczenie zasadniczej służby wojskowej postępowania sądowego, które w razie prawomocnego skazania byłoby podstawą do nieudzielenia odroczenia - należy wstrzymać rozstrzygnięcie sprawy o odroczenie do czasu prawomocnego ukończenia postępowania o dane przestępstwo.

(2) Poborowy, co do którego wstrzymano rozstrzygnięcie sprawy o odroczenie, podlega wcieleniu do szeregów na ogólnych zasadach w myśl art. 70 ust. (4).

§  274.

(1) Odmowa odroczenia zasadniczej służby wojskowej z powodów wymienionych w art. 69 lit. c) może nastąpić tylko w przypadku urzędowego stwierdzenia przez organizację powołaną do prowadzenia służby pracy lub komendę rejonu uzupełnień, która do służby pracy powołała, że poborowy z własnej winy nie odbył służby pracy przez czas przepisany.

(2) Jeżeli służbę pracy odbywał poborowy w Junackich Hufcach Pracy, za nieukończenie służby pracy z własnej winy uważa się wydalenie ze służby pracy orzeczone w trybie postępowania dyscyplinarnego w myśl art. 16 dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 września 1936 r. o służbie pracy młodzieży (Dz. U. R. P. Nr 72, poz. 515).

Do art. 70.

§ 275. Uprawnionymi do wnoszenia podań o odroczenie zasadniczej służby wojskowej są:

a) w sprawach odroczeń z tytułu utrzymywania rodziny lub z tytułu odziedziczenia gospodarstwa rolnego - poborowy, ojciec, matka (także nieślubna), dziadkowie i babki oraz bracia i siostry (rodzeni i przyrodni) bez względu na ich pochodzenie ślubne lub nieślubne, tudzież prawni zastępcy wymienionych osób;

b) w sprawach odroczeń z tytułu odbywania studiów i kształcenia się zawodowego - poborowi oraz ich prawni zastępcy.

§  276.

(1) Termin 14-dniowy dla wnoszenia próśb o odroczenie zasadniczej służby wojskowej obowiązuje tych poborowych, u których warunki, uzasadniające prawo do odroczenia istnieją w dniu uznania ich za zdolnych do zasadniczej służby wojskowej.

(2) Jeżeli warunki te powstają po tym dniu, prośba o odroczenie powinna być wniesiona najpóźniej do 6 tygodni od chwili powstania tych okoliczności.

(3) Podania o ponowne odroczenia służby wojskowej udzielone jedynym żywicielom rodzin i właścicielom odziedziczonego gospodarstwa rolnego (§ 268 ust. (1) lit. a) oraz ust. (2)) mają być wnoszone najdalej do dnia 1 lipca tego roku kalendarzowego, w którym kończy się poprzednio udzielone odroczenie.

§  277.

(1) Uczniowie szkół określonych w art. 66 lit. a), b), zakwalifikowani podczas poboru głównego do kategorii A przed zakończeniem danego roku szkolnego, którzy z ukończeniem roku szkolnego przechodzą do ostatniej klasy szkoły i uzyskują warunki do odroczenia z art. 66 lit. a) lub b), mogą wnieść podanie o odroczenie zasadniczej służby wojskowej do 6 tygodni od chwili uzyskania świadectwa szkolnego. Podobnie uczniowie szkół, określonych w art. 66 lit. b), zakwalifikowani podczas poboru głównego do kategorii A przed zakończeniem danego roku szkolnego, którzy z ukończeniem roku szkolnego przechodzą do przedostatniej klasy szkoły i uzyskują warunki do odroczenia z art. 66 lit. b), mogą również wnieść podanie o odroczenie zasadniczej służby wojskowej do 6 tygodni od chwili uzyskania świadectwa szkolnego.

(2) Uczniowie ostatniej klasy szkół, określonych w art. 66 lit. a) i b), zakwalifikowani do kategorii A podczas poboru głównego przed zakończeniem danego roku szkolnego, nie mogą uzyskać odroczenia zasadniczej służby wojskowej z art. 66 lit. a) lub b), jeżeli otrzymali świadectwo dojrzałości (świadectwo ukończenia szkoły). Ci spośród nich, którzy nie uzyskali świadectwa dojrzałości (świadectwa ukończenia szkoły), mogą się ubiegać o odroczenie zasadniczej służby wojskowej, jeżeli przedstawią zaświadczenie dyrekcji szkoły o przyjęciu ich ponownym do klasy ostatniej na następny rok szkolny lub zaświadczenie szkoły o zobowiązaniu się do zdawania w następnym roku szkolnym egzaminu dojrzałości (egzaminu ukończenia szkoły) bez uczęszczania do szkoły. Osoby te powinny wnieść podanie do dnia 20 lipca danego roku kalendarzowego.

§ 278. Podania o przedłużenie odroczenia zasadniczej służby wojskowej z powodów wymienionych w art. 67 ust. (1) lit. a) należy wnosić najdalej do dnia 1 lipca tego roku kalendarzowego, w którym się kończy poprzednio udzielone odroczenie.

§ 279. Do podania o odroczenie zasadniczej służby wojskowej z tytułu utrzymywania rodziny należy załączyć dokumenty następujące:

a) wyciąg familijny sporządzony na podstawie rejestru mieszkańców gminy lub na podstawie ksiąg metrykalnych (rejestrów urzędu stanu cywilnego). W wyciągu należy umieścić wszystkich członków rodziny bez względu na to czy mieszkają razem, czy też oddzielnie. Jeżeli wyciągu takiego nie można załączyć, należy załączyć do podania zaświadczenie zarządu gminy, urzędu meldunkowego lub innej instytucji prowadzącej ewidencję ludności, o ilości członków rodziny z wymienieniem poszczególnych osób;

b) metryki urodzenia (dokumenty zastępcze) tych członków rodziny poborowego, którzy nie są wymienieni w wyciągu familijnym;

c) zaświadczenie lub kwestionariusz zarządu gminy o stanie majątkowym, dochodach i zarobkach proszącego i jego rodziny. Zaświadczenie to powinno wykazywać stan majątkowy, jego wartość oraz osiągalny dochód. W zaświadczeniu ma być również wykazane, czy proszący i członkowie jego rodziny nie otrzymują jakichkolwiek wsparć lub zapomóg publicznych albo prywatnych.

§ 280. Do podania o odroczenie zasadniczej służby wojskowej z tytułu odziedziczenia gospodarstwa rolnego należy załączyć dokumenty następujące:

a) dowód stwierdzający, że gospodarstwo rolne zostało odziedziczone przez poborowego w linii zstępnej ze wskazaniem wielkości tego gospodarstwa w hektarach oraz jego rodzaju (ogrody, grunty orne, łąki, pastwiska);

b) poświadczenie zarządu gminy, że poborowy zajmuje się sam prowadzeniem gospodarstwa rolnego oraz że gospodarstwo to stanowi jedyne źródło utrzymania rodziny.

§  281.

(1) Do podania o odroczenie zasadniczej służby wojskowej z tytułu odbywania studiów lub kształcenia się zawodowego w szkołach, określonych w art. 66 lit. a) i b), należy załączyć zaświadczenie dyrekcji szkoły (zakładu naukowego), do której poborowy w danym roku szkolnym uczęszcza, zawierające nazwę szkoły (zakładu naukowego), klasę (kurs) albo rok nauki w chwili wydania zaświadczenia oraz okres czasu, potrzebny do zupełnego ukończenia studiów lub wykształcenia zawodowego w normalnych warunkach. Uczniowie tych szkół, ubiegający się o odroczenie zasadniczej służby wojskowej na tej zasadzie, że uzyskali zezwolenie na powtórzenie ostatniej klasy lub zobowiązali się do ponownego zdawania egzaminu dojrzałości (egzaminu ukończenia szkoły), obowiązani są załączyć do podania o odroczenie stosowne zaświadczenie dyrekcji szkoły w oryginale lub w uwierzytelnionym odpisie.

(2) Uczniowie wymienieni w art. 66 lit. c), powinni załączyć do podania o odroczenie zasadniczej służby wojskowej zaświadczenie o odbywaniu nauki rzemiosła lub handlu, wydane przez dyrekcję właściwej szkoły, zarząd izby rzemieślniczej lub zarząd izby przemysłowo-handlowej. Zaświadczenia takie mają być potwierdzane:

a) co do terminujących w rzemiośle - przez inspektora organizacji przemysłowych (instruktora korporacyj przemysłowych) lub przez wydział przemysłowy danego województwa;

b) co do odbywających naukę w handlu - przez właściwą władzę przemysłową.

(3) Zaświadczenia państwowych zakładów przemysłowych wolne są od poświadczenia przez władze wymienione w ust. (2).

§ 282. Do podania o odroczenie zasadniczej służby wojskowej z tytułu odbywania studiów w szkołach akademickich i innych wymienionych w art. 67 należy załączyć dokumenty następujące:

a) zaświadczenie szkoły o przyjęciu poborowego w poczet studentów zwyczajnych (uczniów) z wyszczególnieniem, na który wydział i rok nauki poborowy został przyjęty oraz z wyszczególnieniem okresu czasu potrzebnego do zupełnego odbycia studiów w normalnych warunkach;

b) zaświadczenie komendy Junackich Hufców Pracy o odbyciu służby pracy w myśl art. 79 albo zaświadczenie o nieodbyciu jej bez własnej winy lub o niepowołaniu do jej odbycia.

Do art. 71.

§  283.

(1) Władzą właściwą do rozstrzygania podań o odroczenia zasadniczej służby wojskowej jest powiatowa władza administracji ogólnej, w której liście poborowych wpisana jest osoba, ubiegająca się o odroczenie.

(2) Przepis ust. (1) stosuje się również do poborowych, którzy stawali do przeglądu przed komisją poborową specjalną lub delegowaną; poborowi ci podania o odroczenie powinni wnosić do władzy administracji ogólnej prowadzącej listy poborowych (ogólne) ze względu na ich miejsce zamieszkania.

§  284.

(1) Powiatowa władza administracji ogólnej przed wydaniem orzeczenia o odroczeniu zasadniczej służby wojskowej przeprowadza w razie potrzeby dochodzenie celem sprawdzenia okoliczności uzasadniających prawo do ubiegania się o odroczenie.

(2) Jeżeli podstawą odroczenia zasadniczej służby wojskowej jest odbywanie studiów lub zawodowe kształcenie się (art. 66 i 67), dochodzenie należy przeprowadzić jedynie wówczas, gdy załączone do podania dokumenty budzą wątpliwości co do ich autentyczności.

§  285.

(1) Jeżeli chodzi o odroczenia zasadniczej służby wojskowej z powodu utrzymywania rodziny, powiatowa władza administracji ogólnej zarządza zbadanie:

a) zdolności do pracy mężczyzn - członków rodziny poborowego - z wyjątkiem wymienionych w § 264 - przez komisję poborową;

b) zdolności do pracy kobiet - członków rodziny poborowego - z wyjątkiem wymienionych w § 264 - przez lekarza powiatowego.

(2) W razie obłożnej choroby członka rodziny poborowego, grożącej pogorszeniem stanu chorobowego lub komplikacjami chorobowymi w przypadku odbycia jakiejkolwiek podróży, badanie zdolności do pracy może przeprowadzić na zarządzenie właściwej powiatowej władzy administracji ogólnej najbliższy lekarz rządowy po stwierdzeniu w jego obecności tożsamości chorej osoby przez organ samorządowy. Obłożna choroba członka rodziny poborowego ma być uprzednio stwierdzona w drodze dochodzenia.

(3) Jeżeli miejsce zamieszkania lub pobytu członków rodziny poborowego położone jest na obszarze innej powiatowej władzy administracji ogólnej niż tej, w której liście poborowych wpisany jest poborowy ubiegający się o odroczenie - właściwa powiatowa władza administracji ogólnej (§ 283) może zwrócić się do powiatowej władzy administracji ogólnej właściwej dla miejsca zamieszkania (pobytu) tych osób o zarządzenie stwierdzenia zdolności do pracy członków rodziny poborowego lub stosunków rodzinnych i majątkowych tych osób.

§  286.

(1) Niezdolność do pracy należy określać procentowo, biorąc pod uwagę rodzaj pracy zawodowej badanej osoby.

(2) Osoby, u których stwierdzono mniej niż 35% utraty zdolności do pracy, uważa się za zdolne do pracy zawodowej, osoby zaś, które zdolność tę utraciły ponad 55%, należy uważać za zupełnie niezdolne do pracy zawodowej.

(3) W przypadku określenia niezdolności do pracy w granicach od 35 do 55% władza udzielająca odroczenia rozstrzyga czy ze względu na zachodzące warunki należy daną osobę uważać za zdolną lub niezdolną do pracy.

§  287.

(1) W orzeczeniu, określającym stan niezdolności do pracy badanej osoby, należy zaznaczyć czy niezdolność do pracy jest trwała, czy też czasowa; w tym ostatnim przypadku należy określić przypuszczalny czas jej trwania.

(2) Osoby, u których stwierdzono trwałą niezdolność do pracy, nie podlegają przy ponownym ubieganiu się poborowego o odroczenie zasadniczej służby wojskowej powtórnemu badaniu pod względem niezdolności do pracy zawodowej.

§  288.

(1) Siostry poborowych po 18 roku życia mogą być brane pod uwagę jako członkowie rodziny wspierający lub zarobkujący, jeżeli zostanie stwierdzone przez powiatową władzę administracji ogólnej, że mogą one zastąpić poborowych w charakterze jedynego żywiciela rodziny i w tych tylko przypadkach należy je poddać badaniu co do ich zdolności do pracy zawodowej.

(2) Bracia poborowych stale zamieszkali za granicą lub zamieszkali oddzielnie od rodziny, której utrzymanie zależne jest od pracy poborowego, a nie posiadający majątku ani też dochodu, by mogli dostatecznie pomagać w utrzymaniu tej rodziny, nie mogą być brani pod uwagę przy ocenie warunków, na podstawie których poborowy ubiega się o odroczenie jako jedyny żywiciel.

§  289.

(1) W razie odmówienia przez powiatową władzę administracji ogólnej odroczenia zasadniczej służby wojskowej z powodu uznania członków rodziny poborowego za zdolnych do pracy, służy osobom wymienionym w § 275 lit. a) prawo odwołania się do wojewódzkiej władzy administracji ogólnej, a na obszarze m.st. Warszawy do Ministra Spraw Wewnętrznych, który może zarządzić ponowne zbadanie zdolności do pracy członków rodziny poborowego.

(2) Ponowne zbadanie zdolności do pracy mężczyzn - członków rodziny poborowego przeprowadza komisja rozpoznawcza, a jeżeli chodzi o kobiety - lekarz rządowy delegowany przez wydział zdrowia wojewódzkiej władzy administracji ogólnej.

§  290.

(1) Spośród podań o odroczenie zasadniczej służby wojskowej powinny być załatwione niezwłocznie podania o odroczenie z tytułu studiów, wymienionych w art. 67. O udzieleniu odroczenia należy zawiadomić natychmiast indywidualnie komendanta rejonu uzupełnień.

(2) O wszelkich innych odroczeniach zasadniczej służby wojskowej powiatowe władze administracji ogólnej zawiadamiają komendanta rejonu uzupełnień najdalej w przeciągu 2 miesięcy od chwili zakończenia poboru głównego bądź indywidualnie, bądź też przesyłając ogólny imienny wykaz poborowych, którym udzielono odroczenia. O udzieleniu odroczenia po tym terminie, powiatowe władze administracji ogólnej zawiadamiają komendanta rejonu uzupełnień każdorazowo bezzwłocznie po powzięciu decyzji, przyznającej odroczenie.

§  291.

(1) O przyznaniu lub odmowie odroczenia zasadniczej służby wojskowej lub o pozostawieniu podania o odroczenie bez rozpatrzenia z powodu niedotrzymania terminu powiatowa władza administracji ogólnej zawiadamia proszącego przez przesłanie pisemnego orzeczenia.

(2) Jeżeli decyzja o przyznaniu poborowemu odroczenia zasadniczej służby wojskowej zapadła już w czasie pełnienia przez niego zasadniczej służby wojskowej, powiatowa władza administracji ogólnej przesyła ją za pośrednictwem komendanta rejonu uzupełnień do przełożonego jednostki organizacyjnej, celem jej doręczenia i zwolnienia żołnierza z szeregów.

(3) Zwolnienie podoficera lub szeregowca z szeregów z powodu odroczenia zasadniczej służby wojskowej powinno nastąpić w terminie określonym w § 28 ust. (2).

§ 292. Powiatowe władze administracji ogólnej prowadzą ewidencję osób, którym udzielono odroczeń zasadniczej służby wojskowej, w sposób określony przez Ministra Spraw Wewnętrznych.

C.

Czas trwania zasadniczej służby wojskowej.

Do art. 72.

§ 293. Po odbyciu zasadniczej służby wojskowej następuje przeniesienie żołnierza do rezerwy na podstawie każdorazowo wydawanych przez Ministra Spraw Wojskowych zarządzeń dotyczących zwolnienia poszczególnych roczników z czynnej służby wojskowej.

§ 294. Minister Spraw Wojskowych określa każdego roku, ilu szeregowców i podoficerów, odbywających zasadniczą służbę wojskową, i przez jaki czas może być pozostawionych w szeregach po odbyciu zasadniczej służby wojskowej (art. 72 ust. (2)).

§  295.

(1) Ubiegający się o przedłużenie czasu zasadniczej służby wojskowej powinien wnieść w drodze służbowej podanie do przełożonego o uprawnieniach co najmniej dowódcy pułku - a jeśli chodzi o przedłużenie czasu zasadniczej służby wojskowej w marynarce wojennej - do dowódcy floty lub dowódcy flotylli rzecznej.

(2) Upoważnia się przełożonych wymienionych w ust. (1) do przedłużenia czasu zasadniczej służby wojskowej w myśl art. 72 ust. (2).

(3) Przełożeni wymienieni w ust. (1) udzielają przedłużenia czasu zasadniczej służby wojskowej w myśl wytycznych określonych przez Ministra Spraw Wojskowych (§ 294), jeżeli pozostawienie proszącego w służbie wojskowej jest korzystne dla służby.

(4) O przedłużeniu czasu zasadniczej służby wojskowej zawiadamia przełożony jednostki organizacyjnej komendanta rejonu uzupełnień.

§ 296. Żołnierz, któremu przedłużono zasadniczą służbę wojskową, pod względem praw i obowiązków zrównany jest z ochotnikiem pełniącym zasadniczą służbę wojskową.

Do art. 74.

§ 297. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych w sprawie:

a) skrócenia czasu trwania zasadniczej służby wojskowej (skrócenie służby) oraz

b) urlopowania na określony termin podoficerów i szeregowców (stałe urlopowanie)

dotyczyć mogą tylko określonych roczników lub grup żołnierzy; zarządzenia te nie mogą być podstawą do indywidualnego zwalniania żołnierza ze służby czynnej przed upływem ustawowego czasu trwania zasadniczej służby wojskowej określonego w art. 72.

§  298.

(1) Skrócenie służby powoduje przeniesienie podoficerów i szeregowców, których to zarządzenie dotyczy, do rezerwy z dniem zwolnienia z szeregów, o ile zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych o skróceniu służby, nie stanowi wyraźnie inaczej.

(2) Przeniesionych do rezerwy podoficerów i szeregowców, którym czas służby skrócono, uważa się za żołnierzy, którzy odbyli pełny ustawowy czas trwania zasadniczej służby wojskowej.

§ 299. Stałe urlopowanie podoficerów i szeregowców nie powoduje przeniesienia zwolnionych ze służby czynnej do rezerwy z dniem zwolnienia z szeregów. Podoficerowie ci i szeregowcy pozostają przez czas trwania stałego urlopowania w stanie osób urlopowanych i mogą być powołani do odbycia w dalszym ciągu zasadniczej służby wojskowej w granicach czasu określonego art. 72, licząc od dnia wcielenia.

§ 300. Podoficerom i szeregowcom, którym skrócono czas służby oraz stale urlopowanym, wydaje przełożony jednostki organizacyjnej wojska lub marynarki wojennej dokument stwierdzający ich stosunek do służby wojskowej.

Do art. 75.

§ 301. Zaliczenia do ponadkontyngentowych dokonują komendanci rejonów uzupełnień w sposób i w terminie określonym przez Ministra Spraw Wojskowych.

§  302.

(1) Ponadkontyngentowych, którzy zostali powołani do odbycia zasadniczej służby wojskowej, przenosi się do rezerwy po upływie ustawowego czasu zasadniczej służby wojskowej, licząc od dnia ich wcielenia do szeregów.

(2) Minister Spraw Wojskowych może zarządzić co do ponadkontyngentowych skrócenie służby lub stałe ich urlopowanie (§ 297).

§ 303. Ponadkontyngentowi, którzy nie zostali powołani do zasadniczej służby wojskowej do końca tego roku kalendarzowego, w którym kończą 24 lata życia, zostają przeniesieni do rezerwy.

Do art. 76.

§  304.

(1) Prawo do 5-miesięcznej zasadniczej służby wojskowej służy poborowym posiadającym warunki odroczenia zasadniczej służby wojskowej z tytułu utrzymywania rodziny lub odziedziczenia gospodarstwa rolnego w tym roku kalendarzowym, w którym kończą 23 lata życia, oraz tym poborowym posiadającym takież warunki, którzy z uzasadnionych przyczyn stawili się do poboru po wyjściu z wieku poborowego.

(2) Prawo do 5-miesięcznej zasadniczej służby wojskowej służy również ponadkontyngentowym oraz żołnierzom odbywającym zasadniczą służbę wojskową, jeżeli warunki do odroczenia zasadniczej służby wojskowej z tytułu utrzymywania rodziny lub odziedziczenia gospodarstwa rolnego powstały po wyjściu danych osób z wieku poborowego. Zwolnienie z szeregów odbywających zasadniczą służbę wojskową następuje po odbyciu przez nich 5 miesięcy służby.

§  305.

(1) O prawie do odbywania 5-miesięcznej zasadniczej służby wojskowej orzekają powiatowe władze administracji ogólnej na podstawie wniesionych podań.

(2) Podania mają być wniesione w następujących terminach:

a) przez poborowych korzystających z odroczenia zasadniczej służby wojskowej do dnia 1 lipca tego roku kalendarzowego, w którym kończy się uprzednio udzielone odroczenie;

b) przez wszystkie inne osoby, którym w myśl § 304 służy prawo do 5-miesięcznej zasadniczej służby wojskowej - w terminie 14 dni po uznaniu danej osoby za zdolną do zasadniczej służby wojskowej, lub jeżeli okoliczności uzasadniające prawo do 5-miesięcznej zasadniczej służby wojskowej powstały później - w terminie 6 tygodni od chwili powstania tych okoliczności.

Do art. 77.

§  306.

(1) Czas trwania skróconej zasadniczej służby wojskowej wynosi zasadniczo 12 miesięcy.

(2) Dla poszczególnych rodzajów wojska lub marynarki wojennej Minister Spraw Wojskowych może oznaczyć dłuższy czas trwania skróconej zasadniczej służby wojskowej aż do pełnego ustawowego okresu czasu trwania skróconej zasadniczej służby wojskowej (do 15 miesięcy) ; zarządzenie to ogłasza się w dzienniku urzędowym R.P. Monitor Polski i dotyczyć może ono tylko poborowych (ochotników) nie wcielonych jeszcze do szeregów.

Do art. 78.

§  307.

(1) Ukończenie jednej ze szkół wymienionych w art. 78 musi poborowy (ochotnik) udowodnić dokumentem.

(2) Dokumentem tym jest świadectwo ukończenia jednej ze szkół wymienionych w art. 78 lub zaświadczenie o ukończeniu szkoły wydane przez dyrektora szkoły lub przewodniczącego komisji egzaminacyjnej dla eksternów.

(3) Poborowi (ochotnicy), którzy ukończyli szkołę średnią w w. m. Gdańsku lub też za granicą, mogą ubiegać się o prawo do skróconej zasadniczej służby wojskowej, jeżeli przedstawią orzeczenie Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego o uznaniu tych świadectw za równoznaczne ze świadectwami szkół krajowych. Jeżeli uznanie to będzie uzależnione od złożenia egzaminu uzupełniającego, poborowi (ochotnicy) powinni przedstawić wraz z orzeczeniem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego świadectwo zagraniczne i świadectwo o złożeniu z pomyślnym wynikiem egzaminu uzupełniającego.

Do art. 79.

§ 308. Obowiązkowi odbycia służby pracy w myśl art. 79 podlegają ci poborowi uznani za zdolnych do zasadniczej służby wojskowej (kat. A), którzy w myśl art. 78 w związku z art. 192 mają odbywać skróconą zasadniczą służbę wojskową.

§  309.

(1) Służbę pracy odbywa się w Junackich Hufcach Pracy zorganizowanych na podstawie dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 września 1936 r. o służbie pracy młodzieży (Dz. U. R. P. Nr 72, poz. 515).

(2) Służbę pracy można odbywać również w innych organizacjach, które określa Minister Spraw Wojskowych drogą szczególnego zarządzenia o powołaniu do służby pracy.

§  310.

(1) Służbę pracy odbywa się przez czas 4 tygodni przed wcieleniem poborowego do szeregów.

(2) Sposób odbywania służby pracy określają szczególne zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych.

§  311.

(1) Poborowi zamierzający poddać się egzaminowi konkursowemu celem przyjęcia ich do szkół wyższych mają zgłosić tę okoliczność przedstawicielowi wojska i marynarki wojennej w komisji poborowej, który okoliczność tę zapisuje w ewidencji wojskowej.

(2) Poborowy, który zgłosił zamiar poddania się egzaminowi konkursowemu, nie będzie wzywany do służby pracy w terminie uniemożliwiającym mu poddanie się temu egzaminowi.

§ 312. Do służby pracy powołują na podstawie szczególnego zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych - komendanci rejonów uzupełnień według rozdzielnika przydziału do poszczególnych jednostek organizacyjnych Junackich Hufców Pracy.

§ 313. Powołanie do służby pracy następuje imiennymi kartami powołania, określającymi:

a) termin (dzień i godzinę) oraz miejsce stawienia się do służby pracy,

b) rygory karne z powodu niedopełnienia obowiązku stawiennictwa.

§ 314. Powołani do służby pracy korzystają z przejazdu na koszt Skarbu Państwa z miejsca zamieszkania (pobytu) do miejsca stawienia się w sposób i na warunkach, przysługujących powołanym do czynnej służby wojskowej.

§  315.

(1) Niestawienie się do służby pracy może być usprawiedliwione obłożną chorobą wezwanego.

(2) W razie niemożności stawienia się z powodu obłożnej choroby do służby pracy poborowy zawiadamia o tym komendanta rejonu uzupełnień, dołączając do zawiadomienia otrzymaną kartę powołania oraz świadectwo lekarskie, stwierdzające obłożną chorobę i niemożność stawienia się.

(3) Świadectwo lekarskie powinno być wystawione przez lekarza urzędowego; w razie niemożności uzyskania takiego świadectwa należy przedstawić świadectwo lekarza prywatnego. Koszty świadectwa lekarskiego ponosi poborowy.

(4) W świadectwie lekarskim należy stwierdzić:

a) że powołany jest obłożnie chory (z dokładnym podaniem rodzaju choroby);

b) że choroba czyni poborowego niezdolnym do stawienia się do służby pracy;

c) przypuszczalny czas trwania choroby.

§  316.

(1) Komendant rejonu uzupełnień po otrzymaniu zawiadomienia poborowego i świadectwa lekarskiego, stwierdzającego niemożność stawienia się do służby pracy, postępuje w sposób następujący:

a) jeżeli według świadectwa lekarskiego obłożna choroba nie wyklucza możliwości powołania poborowego do służby pracy w innym terminie - przesuwa termin stawienia się poborowego do służby pracy;

b) jeżeli według świadectwa lekarskiego obłożna choroba wyklucza możliwość powołania poborowego do służby pracy przed odbyciem zasadniczej służby wojskowej - zwalnia poborowego od służby pracy;

c) jeżeli według świadectwa lekarskiego obłożna choroba jest tego rodzaju, iż w jej następstwie zdolność poborowego do służby wojskowej ulegnie zasadniczej zmianie (zmiana kategorii) - zwraca się do powiatowej władzy administracji ogólnej o ponowne zbadanie z urzędu przez komisję poborową zdolności poborowego do służby wojskowej.

(2) O zarządzeniach wydanych w myśl ust. (1) lit. b), c), komendant rejonu uzupełnień zawiadamia komendanta jednostki organizacyjnej Junackich Hufców Pracy, do której poborowy został powołany.

§  317.

(1) W razie niestawienia się wezwanego do służby pracy bez usprawiedliwionych powodów w czasie i miejscu określonym w karcie powołania, komendant jednostki organizacyjnej Junackich Hufców Pracy zawiadamia o tym komendanta rejonu uzupełnień, który zwraca się do powiatowej władzy administracji ogólnej właściwej ze względu na miejsce zamieszkania (pobytu) poborowego o przymusowe sprowadzenie.

(2) Niezależnie od przymusowego sprowadzenia należy wszcząć przeciw poborowemu postępowanie karne o wykroczenie z art. 171 lit. b) ; w razie skazania za to przestępstwo powiatowa władza administracji ogólnej zawiadamia o tym komendanta rejonu uzupełnień, który w myśl art. 82 ust. (1) lit. b) pozbawia poborowego prawa do odbywania skróconej zasadniczej służby wojskowej.

§  318.

(1) O ukończeniu lub nieukończeniu przez poborowego służby pracy komendant jednostki organizacyjnej Junackich Hufców Pracy zawiadamia komendanta rejonu uzupełnień, który dane te zapisuje w ewidencji wojskowej.

(2) W razie nieukończenia przez poborowego służby pracy należy w zawiadomieniu do komendanta rejonu uzupełnień wyraźnie podać, czy nieukończenie służby pracy nastąpiło z winy, czy też bez winy poborowego (§ 274).

§  319.

(1) Obowiązani do służby pracy otrzymują zaświadczenie o odbyciu tej służby, o nieodbyciu jej bez własnej winy oraz w przypadku niepowołania ich do służby pracy.

(2) Zaświadczenia o odbyciu służby pracy oraz zaświadczenia o nieodbyciu jej bez własnej winy wydaje komendant jednostki organizacyjnej Junackich Hufców Pracy, do której poborowy został powołany. Zaświadczenia o niepowołaniu do służby pracy wydaje komendant rejonu uzupełnień.

§ 320. Przy zwolnieniu ze służby pracy przysługuje poborowym przejazd koleją na koszt Skarbu Państwa z miejsca służby do miejsca zamieszkania (pobytu) w sposób i na warunkach przysługujących żołnierzom zwolnionym z czynnej służby wojskowej.

§ 321. Przepisy rozporządzenia niniejszego, dotyczące Junackich Hufców Pracy, stosują się odpowiednio do organizacyj określonych przez Ministra Spraw Wojskowych w myśl § 309 ust. (2).

Do art. 80.

§  322.

(1) Powołanie do skróconej zasadniczej służby wojskowej poborowych (ochotników), którzy przed wcieleniem do szeregów ukończyli szkołę lub odpowiednią ilość klas określonych w art. 80, zależy od swobodnego uznania Ministra Spraw Wojskowych, który zarządza je w miarę potrzeby.

(2) Zarządzenie to ogłasza się w dzienniku urzędowym R.P. "Monitor Polski".

§  323.

(1) Warunkiem powołania do skróconej zasadniczej służby wojskowej poborowych (ochotników) wymienionych w art. 80 jest:

a) dodatni stopień z przysposobienia wojskowego w świadectwie końcowym gimnazjum lub innej szkoły równorzędnej;

b) odbycie służby pracy w Junackich Hufcach Pracy lub innej instytucji (organizacji) określonej przez Ministra Spraw Wojskowych dla odbywania służby pracy przez poborowych wymienionych w art. 78.

(2) Poborowi (ochotnicy) wymienieni w ust. (1) powinni odbyć służbę pracy przed wcieleniem ich do szeregów przez czas co najmniej 2 miesięcy.

Do art. 82.

§  324.

(1) Skazanie poborowego (ochotnika) w przypadkach określonych w art. 82 ust. (1) lit. a), b), ma być stwierdzone wyrokiem sądowym.

(2) O nieukończeniu służby pracy z winy poborowego (ochotnika) (art. 82 ust. (1) lit. c)) orzeka komendant rejonu uzupełnień na podstawie zawiadomienia komendanta Junackich Hufców Pracy otrzymanego w trybie § 318, bądź też zawiadomienia innej organizacji (instytucji) uprawnionej do prowadzenia służby pracy (§ 309 ust. (2) i § 321).

Do art. 83.

§  325.

(1) O przyznaniu lub pozbawieniu prawa do pełnienia skróconej zasadniczej służby wojskowej orzekają komendanci rejonów uzupełnień.

(2) Komendanci rejonów uzupełnień przyznają to prawo poborowym (ochotnikom), którzy wykazali posiadanie warunków uzasadniających prawo do skróconej zasadniczej służby wojskowej.

§  326.

(1) Warunkami uzasadniającymi prawo do odbywania skróconej zasadniczej służby wojskowej są:

a) ukończenie szkoły typu licealnego określonej w art. 78; warunek ten powinien być stwierdzony dokumentem określonym w § 307, oraz

b) odbycie służby pracy, co powinno być stwierdzone zaświadczeniem wystawionym przez komendanta jednostki organizacyjnej Junackich Hufców Pracy (§ 318) lub przez inną organizację, w której poborowy odbywał służbę pracy (§ 309 ust. (2) i § 321).

(2) Nieodbycie służby pracy nie będzie przeszkodą w przyznaniu poborowemu (ochotnikowi) prawa do skróconej zasadniczej służby wojskowej, jeżeli poborowy wykaże (§ 319):

a) że nieodbycie służby pracy nastąpiło z powodu zwolnienia go z tej służby bez jego winy, lub

b) że do służby pracy nie został powołany.

§  327.

(1) Dowody uzasadniające prawo do skróconej zasadniczej służby wojskowej należy przedstawiać w terminie określonym w art. 83.

(2) Uczniowie należący do kategorii poborowych wymienionych w art. 40 ust. (2) przedstawiają świadectwo szkolne (zaświadczenie dyrekcji szkoły) lub też powołują się tylko na fakt umieszczenia ich w wykazach uczniów mających prawo do skróconej zasadniczej służby wojskowej nadesłanych do powiatowej władzy administracji ogólnej przez dyrektorów szkół lub przewodniczących komisyj egzaminacyjnych dla eksternów w myśl art. 164.

§  328.

(1) Jeżeli przeciw ubiegającemu się o prawo do odbywania skróconej zasadniczej służby wojskowej toczy się postępowanie sądowe o przestępstwo, którego ustalenie w drodze orzeczenia skazującego pociągnęłoby za sobą pozbawienie poborowego prawa do odbywania skróconej zasadniczej służby wojskowej - komendant rejonu uzupełnień powinien wstrzymać decyzję o przyznaniu poborowemu (ochotnikowi) prawa do odbywania skróconej zasadniczej służby wojskowej do czasu prawomocnego ukończenia postępowania sądowego.

(2) Wcielenie do szeregów może nastąpić dopiero po prawomocnym ukończeniu postępowania karnego i zależnie od wyników tego postępowania.

§  329.

(1) W przypadku popełnienia przez żołnierza będącego w czynnej służby wojskowej przestępstwa uzasadniającego pozbawienie prawa do skróconej zasadniczej służby wojskowej oraz w przypadku wyjścia na jaw już w czasie czynnej służby żołnierza okoliczności wskazujących na brak warunków do przyznania prawa do skróconej zasadniczej służby wojskowej - orzekają o pozbawieniu prawa do odbywania skróconej zasadniczej służby wojskowej:

a) jeżeli poborowy (ochotnik) pełni zasadniczą służbę wojskową jako uczeń szkoły kształcącej na oficerów rezerwy, komendant szkoły, a jeżeli jako uczeń kursu - przełożony o uprawnieniach dowódcy dywizji;

b) jeżeli poborowy (ochotnik) pełni zasadniczą służbę wojskową w jednostce organizacyjnej poza szkołą (kursem) kształcącą na oficerów rezerwy - przełożony jednostki organizacyjnej o uprawnieniach co najmniej dowódcy pułku.

(2) O decyzji pozbawiającej prawa do odbywania skróconej zasadniczej służby wojskowej komendanci szkół (kursów) oraz przełożeni jednostek organizacyjnych zawiadamiają komendantów rejonów uzupełnień.