Część 3 - ŚRODKI REALIZACJI POLITYKI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ - Narodowy plan społeczno-gospodarczy na lata 1986-1990.
Dz.U.1986.45.224
Akt utracił mocCZĘŚĆ III
ŚRODKI REALIZACJI POLITYKI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ
ŚRODKI REALIZACJI POLITYKI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ
Ogólne zasady pobudzania działalności gospodarczej i poprawy efektywności.
Ogólne zasady pobudzania działalności gospodarczej i poprawy efektywności.
1) przyspieszenia tempa rozwoju dziedzin bezpośrednio wpływających na warunki życia ludności, a więc:
- rolnictwa i gospodarki żywnościowej,
- budownictwa mieszkaniowego,
- ochrony środowiska naturalnego,
2) unowocześnienia struktury gospodarki i zapewnienia jej zdolności do zrównoważonego rozwoju, przede wszystkim poprzez popieranie wzrostu opłacalnego eksportu, dającego szansę na szerszy udział Polski w wymianie i współpracy międzynarodowej, oraz poprzez szybsze wdrażanie postępu naukowo-technicznego.
2. Warunkiem realizacji tych zamierzeń jest konsekwentne wykorzystywanie mechanizmu rynkowego do alokacji zasobów w gospodarce. Mechanizm ten będzie kontrolowany przez określone instrumenty finansowe i prawne w celu stymulowania, pożądanego z punktu widzenia potrzeb społecznych, kierunku rozwoju gospodarki. Skuteczność oddziaływania mechanizmu rynkowego oraz koordynacyjnej roli instrumentów finansowo-ekonomicznych określonych w planie będzie ulegała zwiększeniu w miarę odzyskiwania równowagi gospodarczej, wewnętrznej i zewnętrznej.
3. Zapoczątkowany z końcem 1987 r. proces zmian w warunkach prowadzenia działalności gospodarczej będzie przyspieszony i umacniany w latach 1989 i 1990. Wdrażane będą nowe rozwiązania systemowe sprzyjające rozwojowi przedsiębiorczości grupowej i indywidualnej oraz zwiększające samorządność, samodzielność i samofinansowanie podmiotów gospodarczych oraz ich odpowiedzialność za uzyskiwane wyniki ekonomiczne.
4. W latach 1989 i 1990 wprowadzona zostanie zasada swobody podejmowania działalności gospodarczej we wszystkich sektorach własności. Wprowadzone będą rozwiązania zapewniające równorzędne warunki ekonomiczne, finansowe i podatkowe wszystkim podmiotom gospodarczym, niezależnie od typu własności środków produkcji (państwowa, spółdzielcza, komunalna, prywatna i inne) oraz form organizacyjnych. Podejmowanie działalności gospodarczej nie będzie wymagało, poza nielicznymi wyjątkami, zgody organów administracji państwowej. Podmioty gospodarcze samodzielnie i dobrowolnie będą decydowały o zrzeszaniu się w organizacjach społeczno-zawodowych i gospodarczych. W ten sposób powstaną warunki do pełnego rozwoju aktywności społecznej zarówno grupowej, jak i indywidualnej, rozbudzenia przedsiębiorczości i innowacyjności w procesie wytwarzania dóbr i świadczenia usług.
5. Doskonalone będą formy trwałej współpracy gospodarczej z krajami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, czemu służyć będą: różnorodne formy bezpośredniej współpracy przedsiębiorstw produkcyjnych i naukowo-badawczych oraz tworzenie spółek o kapitale mieszanym. Rozwojowi tych kontaktów i poprawie efektywności współpracy sprzyjać będzie stopniowe urealnianie wzajemnych kursów walut oraz usprawnianie mechanizmów finansowo-kredytowych w rozliczeniach bilateralnych i wielostronnych. Wdrożeniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych w gospodarce, zwiększaniu eksportu oraz poprawie zaopatrzenia rynku wewnętrznego w nowoczesne towary i usługi służyć będzie również ukształtowanie nowych zasad działalności gospodarczej kapitału zagranicznego w Polsce. Kapitał ten będzie mógł działać samodzielnie, jak też w spółkach z udziałem polskich podmiotów gospodarczych. Szersze powiązanie gospodarki krajowej z rynkiem światowym oddziaływać będzie - poprzez zaostrzenie warunków konkurencji - na poprawę efektywności gospodarowania.
6. Kształtowane będą warunki do tworzenia różnorodnych powiązań między jednostkami gospodarczymi w oparciu o przepływy środków finansowych i rzeczowych. Sprzyjać temu będą:
1) swoboda w obrocie towarowym, wyrażająca się w równoprawnym traktowaniu stron w stosunkach umownych w ramach norm kodeksu cywilnego. Sprawy sporne wynikające ze stosunków między podmiotami gospodarczymi, niezależnie od formy organizacyjnej i typu własności, rozstrzygać będą sądy gospodarcze;
2) rozszerzenie możliwości swobody funkcjonowania podmiotów gospodarczych, w tym przedsiębiorstw państwowych, w różnych formach organizacyjnych przewidzianych prawem;
3) dalszy rozwój procesu demonopolizacji poprzez:
- ochronę interesów konsumentów i podmiotów gospodarczych przed dominacją sprzedawców,
- eliminowanie nieuzasadnionych ekonomicznie układów organizacyjnych dominujących na określonych rynkach,
- zwalczanie praktyk monopolistycznych,
- likwidację od 1989 r. monopoli w skupie i obrocie produktami rolnymi i artykułami spożywczymi,
4) rozwój systemu bankowego. Utworzenie konkurencyjnych banków kredytowych, działających na zasadzie samofinansowania, umożliwi podmiotom gospodarczym swobodny wybór banku. Stworzone zostaną warunki do dalszego rozwoju systemu bankowego Skoncentrowanie funkcji depozytowo-kredytowych w tych bankach oraz stosowanie realnej stopy oprocentowania kredytów będzie skłaniać podmioty gospodarcze do różnicowania i racjonalizacji źródeł finansowania swego rozwoju;
5) rozwój rynku kapitałowego umożliwiający swobodny przepływ środków finansowych między podmiotami gospodarczymi, bez względu na ich strukturę organizacyjną i formę własności. Przepływowi środków finansowych bądź kapitałów do dziedzin o wyższej efektywności sprzyjać będzie rozwój emisji i obrotu obligacjami i akcjami oraz usuwanie barier w przepływie kapitałów między sektorami własności i sferami gospodarki.
7. Dzięki rozwojowi mechanizmu rynkowego, w tym także rynku kapitałowego, wzrastać będzie rola przymusu ekonomicznego jako narzędzia selekcji podmiotów gospodarujących nieefektywnie. Uwolnione w ten sposób środki produkcji będą stawiane do dyspozycji jednostek gospodarczych mogących je lepiej wykorzystać. W ten sposób przezwyciężane będą niedobory czynników produkcji. Rygorystycznie będą przestrzegane ustawowe zasady postępowania wobec przedsiębiorstw o złej sytuacji ekonomicznej z zastosowaniem przyjętych prawem sankcji i zasad odpowiedzialności przedsiębiorstw. Dążąc do przyspieszenia procesu likwidacji przedsiębiorstw gospodarujących nieefektywnie wykorzystywane będą, obok metod ekonomicznych, również metody administracyjne.
8. Jedną z barier utrudniających rozwój gospodarki jest niezrównoważony rynek pracy. Tworzone będą warunki do przełamywania bariery braku siły roboczej na lokalnych rynkach pracy oraz możliwości lepszego wykorzystania istniejących zasobów pracy poprzez zwiększenie swobody stron w kształtowaniu warunków umowy o pracę oraz uelastycznienie zasad nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy. Umowa o pracę będzie - w zakresie szerszym niż obecnie - określać wzajemne prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika. Zniesione zostaną bariery i ograniczenia we wprowadzaniu nowatorskich form organizacji pracy, zgodnych z potrzebami zakładu pracy (brygadowe systemy pracy, grupy partnerskie). Działania te będą służyły bardziej elastycznemu wykorzystywaniu zasobów pracy w gospodarce przy jednoczesnym poszanowaniu zasady lepszego opłacania pracy bardziej wydajnej, wymagającej wyższych kwalifikacji.
9. Wspierany będzie dalszy rozwój samorządności jako formy aktywizacji grup społeczno-zawodowych oraz społeczności lokalnych w procesie gospodarowania. Aktywizowana będzie działalność samorządów w procesie planowania społeczno-gospodarczego w jednostkach gospodarczych i w gospodarce terenowej oraz w nadzorze i kontroli realizacji tych planów.
10. Nastąpi umocnienie samodzielności rad narodowych wszystkich szczebli, jako organów władzy państwowej i podmiotów gospodarujących. W procesie tym znaczenie podstawowe będzie miało zwiększenie dochodów własnych rad narodowych dzięki wyodrębnieniu mienia komunalnego i przekazaniu jego składników do dyspozycji rad narodowych. Rady narodowe będą mogły samodzielnie podejmować działalność gospodarczą, emitować obligacje, zakładać spółki i być ich udziałowcami, zaciągać kredyty. Samodzielność ekonomiczną rad narodowych umacniać będzie coraz szerszy zakres przedsiębiorstw państwowych, wobec których terenowe organy administracji państwowej pełnią funkcję organów założycielskich. Temu samemu celowi służyć będzie wyodrębnienie budżetów komunalnych oraz budżetów terenowych (na szczeblu wojewódzkim), a także zwiększenie samodzielności rad narodowych w ustalaniu wysokości podatków i opłat o charakterze lokalnym. Przebudowie ulegnie system dotacji dla budżetów terenowych w oparciu o standardowy poziom wydatków na podstawowe usługi społeczne.
Instrumenty sterowania dochodami ludności.
Instrumenty sterowania dochodami ludności.
1) doskonalone będą zasady kształtowania środków na wynagrodzenia pobudzające do lepszej i wydajniejszej pracy oraz umożliwiające wyższe jej opłacenie,
2) zostanie zlikwidowany podatek od ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń. Wprowadzony zostanie mechanizm polegający na ustalaniu progu wzrostu wynagrodzeń zaliczanych w ciężar kosztów, nie powodującego żadnych sankcji podatkowych, natomiast przekroczenie tego progu będzie powodować zwiększenie podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym,
3) (skreślony),
4) poprawy relacji płac dokonywać się będzie systemowo z wykorzystaniem metody syntetycznej oceny płac,
2. W celu stworzenia lepszych warunków ochrony wynagrodzeń pracowników wprowadzona zostanie zasada corocznej indeksacji najniższego wynagrodzenia, polegająca na zwiększeniu najniższego wynagrodzenia roku ubiegłego o wskaźnik planowanego na dany rok wzrostu cen. Indeksacja najniższego wynagrodzenia będzie wprowadzana z dniem 1 stycznia lub z dniem ogłoszenia podwyżki cen urzędowych.
3. Dążąc poprzez zakładowe systemy wynagradzania do ściślejszego powiązania płac z wynikami ekonomicznymi przedsiębiorstw, stworzone zostaną podstawy prawne umożliwiające:
a) dokonywanie zmian w porozumieniach zakładowych poprzez ustalanie zasad wynagrodzenia w przypadku powstania zagrożenia utraty zdolności kredytowej,
b) stymulowanie przez porozumienia zakładowe warunków do:
- stosowania w zakładzie pracy form organizacji i wynagradzania sprzyjających poprawie wydajności i jakości wykonywanej pracy, a w szczególności stosowania grupowych form organizacji pracy,
- wykorzystania kwalifikacji pracowników do wykonywania prac różnego rodzaju (wielozawodowość),
- podejmowania pracy w systemie wielozmianowym,
- stosowania wewnętrznego rozrachunku gospodarczego oraz wykorzystania jego wyników do ustalenia poziomu wynagrodzeń.
4. Istotnym instrumentem w realizacji celów polityki płac będą zbiorowe układy pracy. Układy zbiorowe służyć winny tworzeniu właściwych relacji wynagrodzeń między zawodami i stanowiskami pracy w poszczególnych gałęziach i w skali międzybranżowej, jak również przyczyniać się do ściślejszego wiązania poziomu wynagrodzeń pracowników z ilością i jakością świadczonej pracy i warunkami jej wykonywania. W tym celu układy zbiorowe pracy powinny:
- uwzględniać sytuację finansową wszystkich przedsiębiorstw, które mają być objęte układem zbiorowym, tak by postanowienia układu nie wymuszały wzrostu wynagrodzeń nie znajdującego pokrycia w środkach finansowych przedsiębiorstw,
- nie rozszerzać wymiaru i zakresu stosowania deputatów i świadczeń branżowych oraz ekwiwalentów za świadczenia i deputaty,
- zalecać i preferować rozwijanie zespołowych form organizacji pracy i wynagradzania,
- wykorzystywać analityczne metody wartościowania pracy dla celów taryfikacji pracy, budowy siatek płac oraz hierarchizacji płacowej poszczególnych stanowisk pracy (łącznie z kierownikami zakładów pracy),
- ustalać formy wynagradzania dostosowane do rodzajów działalności prowadzonej przez zakłady pracy objęte układem pracy, z uwzględnieniem przeprowadzonej atestacji stanowisk pracy,
- ograniczać liczbę składników wynagrodzenia do tych, które bezpośrednio wpływają na wyniki pracy, oraz przyjąć zasadę, że układ zbiorowy pracy nie może wprowadzać dodatków do wynagrodzeń, które przysługiwałyby wyłącznie z tytułu posiadania przez pracownika określonych kwalifikacji lub uprawnień albo za czynności już opłacone wynagrodzeniem zasadniczym lub innym składnikiem wynagrodzenia,
- uzależniać premie od realizacji konkretnych, wymiernych zadań związanych zwłaszcza ze wzrostem wydajności pracy, poprawą jakości, wdrażaniem postępu techniczno-organizacyjnego, osiąganiem oszczędności surowców, materiałów, paliw i energii.
Właściwi ministrowie (kierownicy urzędów centralnych), centralne organizacje spółdzielcze, centralne organizacje społeczne o zasięgu ogólnokrajowym oraz zrzeszenia nie uspołecznionych zakładów pracy przed zawarciem układu zbiorowego pracy powinni dokonać szczegółowej analizy skutków finansowych wprowadzenia układu, w tym w szczególności określić ewentualny wzrost wynagrodzeń wraz z ustaleniem (wskazaniem) źródeł jego pokrycia. Analiza ta powinna być przedkładana Ministrowi Pracy, Płac i Spraw Socjalnych przy wniosku o zarejestrowanie układu zbiorowego pracy.
5. W sferze budżetowej nastąpi zmiana zasad kształtowania środków na wynagrodzenia oraz zasad wynagradzania pracowników tej sfery. Kształtowanie środków na wynagrodzenia następować będzie w relacji do poziomu i ruchu płac w sferze produkcji materialnej poprzez zastosowanie normatywnych wskaźników relacji wynagrodzeń ustalonych na podstawie syntetycznej oceny płac oraz metod wartościowania pracy. Kształtowanie indywidualnych wynagrodzeń ulegnie uproszczeniu i ujednoliceniu, polegającym między innymi na zmniejszeniu składników wynagrodzenia o charakterze obligatoryjnym oraz zróżnicowaniu poziomu wynagrodzeń w zależności od indywidualnych efektów pracy (nagradzanie, premiowanie). Wprowadzona będzie do tej sfery zasada nielimitowanego zatrudnienia, stwarzająca możliwość swobodnego gospodarowania zasobami pracy i środkami na płace.
6. W polityce dochodowej w stosunku do rolnictwa indywidualnego, obok zasady opłacalności produkcji rolniczej, stosowana będzie zasada parytetu dochodów w warunkach efektywnej produkcji.
7. W polityce kształtowania dochodów ludności zatrudnionej w gospodarce nie uspołecznionej poza rolnictwem:
- wprowadzone zostaną dla osób prawnych zasady wydatkowania wynagrodzeń zaliczanych w ciężar kosztów według tych samych zasad, jak w jednostkach gospodarki uspołecznionej,
- ujednoliceniu ulegną zasady naliczania podatku dochodowego dla osób prawnych.
8. Należy tworzyć warunki do poprawy sytuacji materialnej emerytów i rencistów poprzez uzyskiwanie przez nich uzupełniających dochodów z pracy. Służyć temu powinny:
- zwiększenie kwot zarobków nie powodujących zawieszenia uprawnień do świadczeń,
- obniżenie wysokości składki na ubezpieczenie społeczne od funduszu wynagrodzeń emerytów,
- przyznawanie ulg w podatku od płac z tytułu organizacji stanowisk pracy chronionej dla osób niepełnosprawnych.
9. Doskonalony będzie system świadczeń społecznych poprzez:
- stopniową likwidację tzw. starego portfela emerytur i rent,
- poprawę skuteczności systemu waloryzacji emerytur i rent; zakłada się odejście od stosowania wskaźnika wzrostu przeciętnych wynagrodzeń w roku poprzednim i zastąpienie go planowanym wskaźnikiem wzrostu wynagrodzeń w roku waloryzacji świadczeń i korygowanie dwa razy w roku,
- doskonalenie rozwiązań w systemie ubezpieczenia rolników indywidualnych,
- odejście od kryterium dochodowego w ustalaniu prawa i wysokości pozostałych świadczeń społecznych przy utrzymaniu realnej wartości wydatków na te świadczenia.
10. (skreślony).
Instrumenty sterowania działalnością inwestycyjną.
Instrumenty sterowania działalnością inwestycyjną.
1) inwestycje centralne - ustalony wykaz inwestycji centralnych w II części ma charakter wiążący dla ministrów i wojewodów nadzorujących inwestorów; rozpoczęcie realizacji inwestycji zamieszczonej w wykazie może nastąpić po włączeniu jej do centralnego planu rocznego, z jednoczesnym określeniem wartości kosztorysowej, terminów realizacji, efektów oraz źródeł jej finansowania,
2) inwestycje jednostek budżetowych ministerstw - decyzje o rozpoczęciu realizacji poszczególnych inwestycji podejmują właściwi ministrowie w ramach nakładów określonych dla poszczególnych ministerstw,
3) inwestycje władz terenowych - nakłady inwestycyjne określone dla poszczególnych województw stanowią podstawę do ustalenia wielkości dotacji budżetowej przy uwzględnieniu przewidywanych rozmiarów środków własnych. Ustalone w budżecie środki na finansowanie inwestycji w poszczególnych województwach mają charakter wiążący. W ramach tych środków, powiększonych o udział innych jednostek oraz wygospodarowane przez poszczególne województwa środki własne - decyzje o realizacji poszczególnych inwestycji podejmują właściwe rady narodowe lub z ich upoważnienia terenowe organy administracji państwowej o właściwości ogólnej,
4) inwestycje przedsiębiorstw podejmowane są na podstawie samodzielnych decyzji przedsiębiorstw w ramach dysponowanych przez nie środków własnych, uzupełnionych ewentualnie kredytem bankowym, lub też środkami z funduszów scentralizowanych oraz udziałami w realizacji inwestycji wspólnych. Mogą być one - na podstawie odrębnych, indywidualnych decyzji - wspomagane w wyjątkowych przypadkach dotacją z budżetu państwa, zwłaszcza w zakresie zadań objętych programem zmian strukturalnych oraz związanych z racjonalizacją zużycia paliw, energii, surowców i materiałów,
5) inwestycje z funduszów społecznych i specjalnych - są realizowane na podstawie decyzji jednostek inwestujących, w rozmiarach wynikających z posiadanych środków finansowych, wspomagane - w przypadkach określonych odrębnymi przepisami - uzupełniająco dotacją budżetową.
2. Przyjmuje się, że w latach 1986-1990 rozpoczynanie inwestycji o wartości kosztorysowej powyżej 500 mln zł według cen 1984 r., finansowanych w całości lub w części z udziałem dotacji budżetowej lub podejmowanych przez przedsiębiorstwa korzystające z dotacji budżetowej do działalności eksploatacyjnej, wymaga zgody Ministra Finansów. Nie dotyczy to przewidzianych do realizacji w okresie do 1990 r. inwestycji ciepłowniczych w energetyce zawodowej, które ustalone zostały imiennie. Normatywna wartość kosztorysowa tych inwestycji będzie waloryzowana w centralnych planach rocznych, stosownie do przewidywanego wzrostu cen.
3. 1) W celu niedopuszczenia do dalszego rozszerzenia frontu inwestycyjnego oraz koncentracji środków finansowych i rzeczowych na przyspieszenie tempa realizacji inwestycji już rozpoczętych, a zwłaszcza mających warunki do ich szybkiego zakończenia, wprowadza się zakaz rozpoczynania przez jednostki gospodarki uspołecznionej w latach 1989 i 1990 nowych zadań polegających na budowie budynków zakwalifikowanych do grupy 1 "Budynki" klasyfikacji rodzajowej środków trwałych Głównego Urzędu Statystycznego.
2) Zakaz, o którym mowa w pkt 1, nie dotyczy inwestycji bezpośrednio związanych z:
1) rolnictwem i gospodarką żywnościową oraz działalnością jednostek na rzecz kompleksu żywnościowego,
2) budownictwem mieszkaniowym wraz z towarzyszącą infrastrukturą techniczną i społeczną oraz rozwojem produkcji materiałów i wyrobów dla tego budownictwa,
3) ochroną środowiska naturalnego, w tym także z produkcją urządzeń i aparatury oraz wykonawstwem robót na potrzeby ochrony środowiska,
4) rozwojem opłacalnego eksportu,
5) działalnością jednostek gospodarczych z udziałem kapitału zagranicznego,
6) poprawą bezpieczeństwa i higieny pracy w dostosowaniu do wymagań określonych w decyzjach Państwowej Inspekcji Pracy, Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub innych organów nadzoru i kontroli warunków pracy,
7) poprawą usług i obsługi ludności,
8) kulturą fizyczną oraz rentowną działalnością turystyczną,
9) potrzebami bezpieczeństwa Państwa i porządku publicznego, a także
10) inwestycji centralnych, inwestycji objętych zamówieniami rządowymi oraz innych inwestycji imiennie przewidzianych do rozpoczęcia w latach 1989 i 1990 w centralnych planach rocznych.
3) Powyższe rodzaje inwestycji, wyłączone spod zakazu ich rozpoczynania, nie mogą obejmować budynków przeznaczonych na cele administracyjne i rekreacyjno-wypoczynkowe (domy i ośrodki wczasowe, sanatoria).
4) Jednostki gospodarcze, które rozpoczną inwestycje objęte zakazem, zobowiązane będą do wpłacenia do budżetu państwa równowartości 30% wartości kosztorysowej tych inwestycji.
4. W celu stworzenia odpowiednich podstaw do zapewnienia racjonalnej reprodukcji majątku trwałego ustala się, że:
1) w 1989 r. jednostki gospodarki uspołecznionej dokonają zwiększenia odpisów amortyzacyjnych o II ratę wynikającą z przeszacowania wartości środków trwałych według stanu na dzień 1 stycznia 1988 r. do poziomu cen obowiązujących w 1986 r.; państwowe przedsiębiorstwa przemysłowe rozliczające się z budżetem centralnym będą przekazywały część odpisów amortyzacyjnych - w wysokości określonej przez Radę Ministrów - na Fundusz Zmian Strukturalnych w Przemyśle, państwowe przedsiębiorstwa budowlane zaś - na Fundusz Rozwoju Budownictwa Mieszkaniowego,
2) w 1990 r. przeprowadzona będzie aktualizacja wyceny środków trwałych i na tej podstawie nastąpi dalsze urealnienie odpisów amortyzacyjnych,
3) podjęte zostaną prace nad przygotowaniem systemowych zasad przyspieszonej amortyzacji wybranych rodzajów środków trwałych, które ulegają szybkiemu moralnemu zużyciu.
5-9. (skreślone).
10. W gospodarce majątkiem trwałym w jednostkach gospodarczych zostanie rozszerzony zakres stosowania państwowych normatywów eksploatacyjnych oraz zakres atestacji maszyn i urządzeń, jako warunek dopuszczenia do obrotu i użytkowania.
11. W celu stosowania energo- i materiałooszczędnych rozwiązań na etapie projektowania inwestycji, zostaną zweryfikowane normatywy urbanistyczne oraz informacyjne wskaźniki efektywnych rozwiązań dla potrzeb programowania i projektowania oraz wprowadzone zasady okresowej ich aktualizacji.
12. Porządkowanie i dyscyplinowanie wykonawstwa budowlanego będzie się odbywać poprzez:
1) ograniczanie przez banki wysokości kredytów obrotowych dla przedsiębiorstw nie wykonujących terminowo obiektów stosownie do umów zawartych z inwestorami,
2) egzekwowanie obowiązku stosowania kar umownych w stosunku do poszczególnych uczestników procesu inwestycyjnego za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań,
3) wdrażanie w stosunkach umownych między uczestnikami procesu inwestycyjnego wzorcowych cykli realizacji inwestycji.
13. W celu przeciwdziałania nieuzasadnionemu wzrostowi kosztów inwestycji, ustalane będą maksymalne wskaźniki wzrostu cen na poszczególne rodzaje robót budowlano-montażowych.
14. W celu zapewnienia terminowego oddawania do użytku ważnych i pilnych z gospodarczego i społecznego punktu widzenia inwestycji, utrzymuje się system zamówień rządowych na realizację wybranych inwestycji. Dotyczyć to będzie w szczególności inwestycji związanych z powiększeniem zdolności eksportowych gospodarki, objętych programem przedsięwzięć stymulujących zmiany strukturalne oraz oszczędność paliw, energii, surowców i materiałów, a także ochrony środowiska, zwłaszcza w aglomeracjach katowickiej i krakowskiej. W miarę kończenia inwestycji rozpoczętych Rada Ministrów w centralnych planach rocznych będzie wprowadzała do zamówień rządowych nowe inwestycje z zachowaniem zasady nierozszerzania ich udziału w całości nakładów inwestycyjnych w stosunku do roku poprzedniego.
15. Z tytułu realizacji inwestycji podejmowanych w dziedzinach: rolnictwa, gospodarki żywnościowej, budownictwa mieszkaniowego, wraz ze związaną z nim infrastrukturą techniczną i społeczną, produkcji materiałów i wyrobów dla budownictwa mieszkaniowego, rozwoju telefonizacji wsi, ochrony środowiska naturalnego, rozwoju opłacalnego eksportu, poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy, jak również realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych objętych zamówieniami rządowymi z zakresu nauki i techniki, stosowane będą ulgi w podatku dochodowym. Przedsięwzięcia inwestycyjne objęte zamówieniami rządowymi z zakresu nauki i techniki wspomagane będą środkami centralnych funduszy na rozwój nauki i techniki.
16. (skreślony).
17. Winien zostać uruchomiony system bieżącej analizy procesów inwestycyjnych, przede wszystkim skali poniesionych nakładów w stosunku do upływu czasu i osiągniętych efektów.
Ekonomiczno-finansowe narzędzia oddziaływania w sferze handlu zagranicznego.
Ekonomiczno-finansowe narzędzia oddziaływania w sferze handlu zagranicznego.
2. Utworzony zostanie Fundusz Rozwoju Eksportu przeznaczony głównie na wspomaganie finansowe przedsięwzięć służących uruchomieniu lub zwiększeniu produkcji eksportowej, a także poprawie jej rentowności.
3. W dziedzinie rozliczeń między producentami a przedsiębiorstwami handlu zagranicznego następować będzie coraz szersze stosowanie cen transakcyjnych. Stosowanie cen urzędowych w rozliczeniach handlu zagranicznego, zwłaszcza z II obszarem płatniczym, ograniczone zostanie do podstawowych towarów rolno-spożywczych.
4. W systemie zasilania dewizowego jednostek gospodarczych nastąpią istotne zmiany:
1) dotychczasowy system odsprzedaży części wpływów dewizowych jednostce gospodarczej przez Państwo zostanie zastąpiony systemem obowiązkowej odsprzedaży przez jednostkę gospodarczą Państwu części wpływów dewizowych z eksportu,
2) obowiązkowa odsprzedaż dewiz odbywać się będzie za pośrednictwem polskiego banku dewizowego, prowadzącego rachunek dewizowy (walutowy) jednostki gospodarczej,
3) wprowadzone zostaną jednolite, przedmiotowe stawki obowiązkowej odsprzedaży dewiz, oparte o jednolite stawki odpisów dewizowych, uzależnione od stopnia przetworzenia towaru,
4) umożliwi się odpłatne odstępowanie środków dewizowych (walutowych) innym jednostkom gospodarczym według ceny umownej, której wielkość nie może przekroczyć poziomu notowanego na ostatnim przetargu dewizowym,
5) nastąpi ujednolicenie zasad gospodarowania środkami dewizowymi we wszystkich jednostkach sektora uspołecznionego i nie uspołecznionego.
5. Rozwijane będą formy przetargów dewizowych w drodze:
1) zmiany zasad organizacji przetargów celowych poprzez stworzenie przetargów towarowo-walutowych odchodzących od limitów kwotowych określonych dla poszczególnych rodzajów towarów; zakup tych środków odbywać się będzie na podstawie kryterium efektywności,
2) dopuszczenia do uczestnictwa w przetargach wszystkich podmiotów gospodarczych.
6. Wprowadzony zostanie powszechny system odpisów w rublach transferowych z tytułu eksportu do I obszaru płatniczego z możliwością częściowej konwersji na waluty wymienialne.
7. Rozwijany będzie system kredytów dewizowych dla eksportera, wraz z wprowadzeniem możliwości spłaty tych kredytów z przyrostu wpływów z eksportu, uzyskanych w wyniku wykorzystania kredytów na cele rozwojowe. Będzie on także wspierany systemem ułatwień kredytowych i podatkowych w złotówkowym finansowaniu inwestycji na rzecz eksportu.
8. Import finansowany ze środków centralnych będzie ograniczany. Lista towarów importowanych ze środków centralnych ograniczona zostanie do kilku towarów strategicznych, w tym zboża, surowców wysokobiałkowych i dodatków chemicznych do pasz oraz środków ochrony roślin, i sfer społecznie chronionych. Finansowanie importu ze źródeł centralnych objętych uchwałami, decyzjami i postanowieniami zostanie ograniczone do dziedzin związanych z ochroną zdrowia, nauką i techniką, sferą socjalno-kulturalną, obronnością i bezpieczeństwem państwa.
9. Zwiększone zostaną ekonomiczne funkcje cła importowego.
10. Ograniczone zostanie koncesjonowanie handlu zagranicznego jedynie do podstawowych surowców i towarów żywnościowych.
11. Nastąpi znaczne uatrakcyjnienie lokat kapitału zagranicznego w Polsce, sprzyjające dalszemu rozwojowi wzajemnie korzystnej współpracy pomiędzy podmiotami krajowymi i zagranicznymi.
12. Stosowane będą preferencje podatkowe z tytułu eksportu towarów i usług.
Instrumenty oddziaływania na jakość produkcji i postęp techniczny.
Instrumenty oddziaływania na jakość produkcji i postęp techniczny.
2. Rozwój systemu atestacji i kontroli jakości wraz z niezbędnym zapleczem laboratoryjno-badawczym i kadrowym finansowany będzie z opłat za wydawanie atestów oraz kar za naruszanie norm państwowych, a także z części wpłacanych do budżetu kar za dostawy towarów o złej jakości.
3. Rozwijany będzie system oceny poziomu technicznego wyrobów i procesów techniczno-organizacyjnych. Dla jego organizacji i finansowania wykorzystany zostanie system zamówień rządowych na rozwój nauki i techniki. Ocena poziomu technicznego będzie także elementem przeglądu i atestacji struktur organizacyjnych w gospodarce oraz systemu ocen przedsiębiorstw. W pierwszej kolejności oceny poziomu technicznego będą wprowadzone do przemysłu elektromaszynowego, chemicznego oraz materiałów budowlanych i budownictwa.
4. Stosowane będą zakazy produkcji i użytkowania wyrobów i technologii nie spełniających norm państwowych.
5. Kontynuowany będzie system zamówień rządowych na zadania z dziedziny nauki i techniki wraz z rozwiązaniami w zakresie ulg w podatku dochodowym i dofinansowania z centralnego funduszu rozwoju nauki i techniki dla zadań wdrożeniowych, w tym przedsięwzięć inwestycyjnych.
6. Wydatki na prace badawczo-rozwojowe podmioty gospodarcze posiadające osobowość prawną będą finansowały w ciężar kosztów uzyskania przychodów. W celu stymulacji działalności innowacyjnej wydatki na zakup osiągnięć naukowo-technicznych oraz na inwestycje służące wdrażaniu tych osiągnięć do produkcji i świadczenia usług będą pomniejszać dochód przed opodatkowaniem.
7. Ustala się stawkę wpłat podmiotów gospodarczych będących osobami prawnymi na centralny fundusz rozwoju nauki i techniki w wysokości 1,2% w 1989 r. Rada Ministrów ustali w centralnym planie rocznym na 1990 r. stawkę wpłat obowiązującą w 1990 r.
Instrumenty polityki ochrony środowiska.
Instrumenty polityki ochrony środowiska.
1) nowe, zaostrzone kryteria służące opracowaniu zróżnicowanych przestrzennie i przedmiotowo norm dopuszczalnego stężenia zanieczyszczeń środowiska,
2) opłaty za korzystanie ze środowiska naturalnego oraz kary za naruszanie ustalonych norm obejmujące wszystkie podmioty gospodarcze; opłaty te i kary będą podlegały waloryzacji,
3) zakazy obrotu towarami nie spełniającymi wymogów ochrony środowiska na podstawie systemu atestów ekologicznych,
4) zakazy realizacji projektów technicznych oraz budowy i przekazywania do eksploatacji obiektów, które nie będą posiadały niezbędnych urządzeń spełniających wymogi ochrony środowiska,
5) obowiązek sporządzania ocen oddziaływania inwestycji na środowisko jako niezbędnego wymogu w postępowaniu lokalizacyjnym,
6) zakazy budowy lub rozbudowy uciążliwych dla środowiska zakładów na terenach uznanych za zagrożone ekologicznie lub posiadających wysokie walory przyrodnicze.
2. Utworzony zostanie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, dysponujący osobowością prawną i mający charakter aktywnej instytucji finansowej.
3. Przedsięwzięcia związane z ochroną środowiska będą mogły korzystać z preferencji finansowych w postaci:
1) pozostawienia w całości w przedsiębiorstwie odpisów amortyzacyjnych od wydzielonych ewidencyjnie środków trwałych służących ochronie środowiska,
2) ulg w podatku dochodowym dla inwestorów oraz producentów urządzeń i aparatury, a także wykonawców robót z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
3) obniżonej stopy kredytów inwestycyjnych,
4) zwolnień z podatku obrotowego przy produkcji maszyn i urządzeń służących ochronie środowiska,
5) zamówień rządowych na zadania z zakresu badań, wdrożeń, inwestycji oraz produkcji urządzeń służących ochronie środowiska.
4. Podmioty gospodarcze wykorzystujące surowce wtórne i odpadowe będą korzystać z ulg podatkowych i preferencji kredytowych proporcjonalnie do stopnia wykorzystania tych surowców i odpadów.
5. Zmodyfikowane zostaną regulacje prawne dotyczące odpowiedzialności:
1) karnej i finansowej osób odpowiedzialnych za dopuszczenie do zanieczyszczenia środowiska,
2) jednostek gospodarczych za niedotrzymanie wymogów ochrony środowiska.
6. W celu poprawy stanu nadzoru nad ochroną środowiska powołana zostanie Społeczna Straż Ochrony Przyrody i Środowiska.
Oddziaływanie na racjonalizację gospodarki materiałowej i paliwowo-energetycznej.
Oddziaływanie na racjonalizację gospodarki materiałowej i paliwowo-energetycznej.
2. Ograniczony zostanie zakres reglamentacji w obrocie surowcami, materiałami i paliwami oraz samochodowymi środkami transportu i maszynami budowlanymi poprzez:
1) ograniczenie obowiązkowego pośrednictwa w obrocie, tak aby w 1990 r. pośrednictwo to obejmowało jedynie niektóre paliwa, papier oraz niektóre środki transportu drogowego,
2) ograniczenie zakresu priorytetów w zaopatrzeniu jedynie do zamówień rządowych, budownictwa mieszkaniowego, rezerw bilansowych oraz potrzeb związanych z obronnością i bezpieczeństwem państwa,
3) ograniczenie importu centralnie finansowanego.
3. Od 1989 r. zamówieniami rządowymi obejmowane będą zadania prowadzące do zmian strukturalnych związanych z przyjętymi priorytetami oraz zapewniających podnoszenie efektywności gospodarowania przede wszystkim poprzez lepsze wykorzystanie paliw, surowców i materiałów. Zaniechane zostanie stosowanie programów operacyjnych.
4. Stosowane będą ograniczenia i zakazy w stosunku do produkcji i technologii nieodpowiedniej jakości, nadmiernie materiałochłonnych i energochłonnych.
5. Stosowana będzie atestacja wyrobów nowo wprowadzanych do produkcji z punktu widzenia energo- i materiałochłonności.
6. Bardziej efektywnie wykorzystywane będą instrumenty cenowe, podatkowe i kredytowe w celu zmniejszenia jednostkowego zużycia materiałów, wzrostu zagospodarowania surowców wtórnych oraz przyspieszenia pożądanych zmian w strukturze wykorzystania materiałów, paliw i energii. Upowszechniany będzie w przedsiębiorstwach system zachęt materialnych za oszczędność paliw, energii i materiałów.
7. Środki Funduszu Zmian Strukturalnych w Przemyśle oraz Funduszu Rozwoju Budownictwa Mieszkaniowego wykorzystane zostaną na przyspieszony rozwój i wdrażanie do produkcji nowoczesnych i energooszczędnych wyrobów, przede wszystkim służących ograniczaniu zużycia energii, surowców i materiałów, zarówno w sferze produkcji, jak i szeroko rozumianej konsumpcji społecznej.
8. Stosowane będą państwowe normatywy zużycia materiałowego oraz limitowanie zużycia paliw i energii.
9. Jednostki gospodarcze opracują zakładowe programy oszczędnościowe jako integralną część swoich planów pięcioletnich.
10. W celu zwiększenia zakresu i utrwalenia długookresowych umownych powiązań kooperacyjnych stworzony zostanie preferencyjny mechanizm z wykorzystaniem instrumentu podatku obrotowego.
(skreślony).
(skreślony).