Rozdział 4 - Normy kolizyjne. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych. - Jugosławia-Polska. Umowa o obrocie prawnym w sprawach cywilnych i karnych. Warszawa.1960.02.06.
Dziennik Ustaw
Dz.U.1963.27.162
Akt obowiązujący Wersja od: 9 lipca 2010 r.
Rozdział 4.
Normy kolizyjne.
Normy kolizyjne.
Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych.
1.
Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej ocenia się według prawa Umawiającej się Strony, której osoba ta jest obywatelem.2.
Zdolność osoby prawnej ocenia się według prawa Umawiającej się Strony, na której obszarze znajduje się siedziba tej osoby.Ubezwłasnowolnienie.
Dla ubezwłasnowolnienia właściwe są prawo i sądy Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba mająca być ubezwłasnowolnioną.
Opieka i kuratela.
Jeżeli Umowa niniejsza nie stanowi inaczej, w sprawach opieki i kurateli właściwe są prawo i organy Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba mająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych.
1.
Jeżeli na obszarze jednej Umawiającej się Strony konieczne jest wydanie przez organ opiekuńczy zarządzeń w interesie obywatela drugiej Umawiającej się Strony, posiadającego miejsce zamieszkania lub pobytu bądź mienie na obszarze Strony, gdzie zarządzenia takie należy wydać, wówczas właściwy organ tej Strony zawiadomi o tym niezwłocznie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny Umawiającej się Strony, której obywatelem jest ta osoba.2.
W przypadkach nie cierpiących zwłoki, organ opiekuńczy może jednocześnie z zawiadomieniem przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego drugiej Umawiającej się Strony wydać niezbędne zarządzenia tymczasowe. Zarządzenia te pozostają w mocy do czasu wydania przez właściwy organ Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba mająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych odpowiedniego orzeczenia i zawiadomienia o tym organu, który wydał te zarządzenia.3.
Zarządzenia wymienione w ustępie 2 można wydać także w interesie osoby nie znanej z miejsca pobytu, która nie ma swego przedstawiciela.1.
Organ opiekuńczy Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba potrzebująca opieki lub kurateli, może zwrócić się do właściwego organu drugiej Umawiającej się Strony o ustanowienie opieki lub kurateli, a także o wydanie zarządzeń w interesie tej osoby, jeżeli miejsce jej stałego pobytu lub majątek znajduje się na obszarze tej Strony. Organ wezwany zawiadamia bezpośrednio organ wzywający o wydanych zarządzeniach.2.
Wezwany organ opiekuńczy stosuje prawo swego Państwa, jest jednak obowiązany w zakresie oceny zdolności prawnej lub zdolności do czynności prawnych stosować prawo Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba podlegająca opiece lub kurateli.3.
Jeżeli nad osobą posiadającą obywatelstwo jednej Umawiającej się Strony została ustanowiona opieka lub kuratela, a następnie osoba ta zmieni miejsce stałego pobytu i znajdzie się na obszarze drugiej Umawiającej się Strony, wówczas organ, który ustanowił opiekę lub kuratelę, może żądać od organu tej Strony dalszego jej sprawowania.Sprawy małżeńskie.
1.
Forma zawarcia małżeństwa podlega prawu Umawiającej się Strony, przed której organem małżeństwo zostaje zawarte.2.
Materialne przesłanki ważności małżeństwa ocenia się dla każdej z osób zawierających małżeństwo według prawa Umawiającej się Strony, której osoba ta jest obywatelem. Jednakże postanowienia prawa Umawiającej się Strony, na której obszarze małżeństwo zostaje zawarte, o przeszkodach wynikających z istnienia poprzedniego małżeństwa, pokrewieństwa, choroby umysłowej i braku zdolności do kierowania swym postępowaniem stosuje się również do obywateli drugiej Umawiającej się Strony.3.
Jeżeli osoby zamierzające zawrzeć małżeństwo przed organem jednej Umawiającej się Strony są obywatelami drugiej Umawiającej się Strony i mają miejsce zamieszkania na jej obszarze, wówczas prawo tej Strony stosuje się również do formy zawarcia małżeństwa.1.
Prawa i obowiązki małżonków oraz ich stosunki majątkowe podlegają prawu Umawiającej się Strony, której są oni obywatelami.2.
Jeżeli jeden z małżonków jest obywatelem jednej Umawiającej się Strony, drugi zaś obywatelem drugiej Strony, stosuje się prawo Umawiającej się Strony, na której obszarze mają oni wspólne miejsce zamieszkania lub mieli ostatnie wspólne miejsce zamieszkania.3.
Do rozpoznawania spraw dotyczących praw i obowiązków małżonków oraz ich stosunków majątkowych właściwe są sądy Umawiającej się Strony, której prawo stosuje się zgodnie z postanowieniami ustępów 1 i 2.1.
W sprawach o ustalenie istnienia, nieistnienia, o rozwiązaniu i unieważnienia małżeństwa właściwe są prawo i sądy Umawiającej się Strony, której obywatelami są małżonkowie w chwili wniesienia pozwu. Jeżeli obaj małżonkowie mają miejsce zamieszkania na obszarze drugiej Umawiającej się Strony, właściwe są również sądy tej Strony, jednakże rozwód może być wówczas orzeczony tylko na podstawie przyczyn przewidzianych przez prawo zarówno jednej, jak i drugiej Umawiającej się Strony.2.
Małżeństwo zawarte przez obywateli jednej Umawiającej się Strony przed organem drugiej Umawiającej się Strony może być uznane za nieważne, jeżeli przesłanki jego nieważności przewidziane są zarówno przez prawo Umawiającej się Strony, przed której organem małżeństwo zostało zawarte, jak i przez prawo Umawiającej się Strony, której obywatelami są małżonkowie.3.
Jeżeli w chwili wytoczenia powództwa o ustalenie istnienia, nieistnienia, o rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa jeden z małżonków jest obywatelem jednej Umawiającej się Strony, drugi zaś obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, wówczas do rozpoznania powództwa właściwy jest sąd Strony, na obszarze której zamieszkują oboje małżonkowie, Sąd tej Strony stosuje prawo swego Państwa.Stosunki prawne między rodzicami a dziećmi.
Stosunki prawne między rodzicami a dziećmi oraz ustalenie i zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa podlegają prawu Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dziecko.
1.
Do orzekania o stosunkach prawnych wymienionych w artykule 28 właściwy jest sąd Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dziecko.2.
Jeżeli obie strony mają miejsce zamieszkania na obszarze jednej z Umawiających się Stron, właściwy jest również sąd tej Strony.Przysposobienie.
1.
Jeżeli przysposabiający jest obywatelem jednej Umawiającej się Strony, przysposabiany zaś obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, dla przysposobienia i jego rozwiązania konieczne jest zachowanie materialnych warunków przewidzianych przez prawo obu Umawiających się Stron.2.
Do orzekania o przysposobieniu i jego rozwiązaniu właściwy jest organ Umawiającej się Strony, której obywatelem jest przysposabiany. Jeżeli przysposabiany i przysposabiający zamieszkują na obszarze Umawiającej się Strony, której obywatelem jest przysposabiający, właściwy jest również organ tej Strony.Uznanie osób zaginionych za zmarłe i stwierdzenie zgonu.
1.
Do uznania osoby zaginionej za zmarłą i stwierdzenia zgonu właściwe są prawo i sąd Umawiającej się Strony, której obywatelem była ta osoba w chwili zaginięcia.2.
Sąd jednej Umawiającej się Strony może uznać za zmarłego lub stwierdzić zgon Obywatela drugiej Umawiającej się Strony:a)
na wniosek osoby pragnącej zrealizować w odniesieniu do mienia nieruchomego osoby zaginionej znajdującego się na obszarze Umawiającej się Strony, której Sąd ma wydać orzeczenie - swoje prawa do spadku lub prawa wynikającego ze stosunków majątkowych między małżonkami;b)
na wniosek małżonka zainteresowanego w ustaleniu istnienia lub nieistnienia małżeństwa, jeżeli w chwili składania wniosku zamieszkiwał on na obszarze Umawiającej się Strony, której sąd ma wydać orzeczenie, ostatnie zaś wspólne miejsce zamieszkania małżonków znajdowało się na obszarze tejże Strony.3.
Uznanie osoby zaginionej za zmarłą lub stwierdzenie jej zgonu w myśl ustępu 2 może nastąpić na warunkach przewidzianych przez prawo Umawiającej się Strony, której obywatelem była osoba zaginiona, bądź też przez prawo Strony, której sąd orzeka.4.
Orzeczenie przewidziane w ustępie 2 będzie miało skutki prawne tylko na obszarze tej Umawiającej się Strony, której sąd wyda orzeczenie.5.
Na wniosek zainteresowanej osoby sąd, który wydał orzeczenie wymienione w ustępie 2, uchyli je lub zmieni w razie potrzeby, jeżeli sąd właściwy w myśl ustępu 1 wyda orzeczenie merytoryczne w tej sprawie.Forma czynności prawnej.
1.
Do formy czynności prawnej stosuje się prawo państwa, którego prawo właściwe jest dla samej czynności, wystarczy jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo obowiązujące w miejscu dokonania czynności.2.
Forma czynności prawnej dotyczącej nieruchomości podlega prawu tej Umawiającej się Strony, na której obszarze nieruchomość jest położona.Sprawy majątkowe.
W sprawach dotyczących nieruchomości, łącznie z najmem i dzierżawą, właściwe są prawo i sądy Umawiającej się Strony, na której obszarze położona jest nieruchomość.
1.
Dla zobowiązań z umów, z wyjątkiem zobowiązań dotyczących nieruchomości, właściwe jest prawo Umawiającej się Strony, na której obszarze umowę zawarto, chyba że uczestnicy stosunku zobowiązaniowego umówili się, iż stosuje się inne prawo. Do rozpoznawania powyższych stosunków właściwy jest sąd Umawiającej się Strony, na której obszarze zamieszkuje pozwany, chyba że umówiono się inaczej.2.
Dla zobowiązań powstałych z czynów niedozwolonych właściwe jest prawo i sąd Umawiającej się Strony, na której obszarze nastąpił czyn. Poszkodowany może wnieść powództwo również do sądu Umawiającej się Strony, na której obszarze ma miejsce zamieszkania pozwany lub do sądu Umawiającej się Strony, na której obszarze znajduje się majątek pozwanego.Sprawy spadkowe.
1.
Obywatele jednej Umawiającej się Strony mogą dokonywać rozporządzeń ostatniej woli (dalej zwanych "testament") w stosunku do mienia znajdującego się na obszarze drugiej Umawiającej się Strony.2.
Obywatele jednej Umawiającej się Strony mogą nabywać na obszarze drugiej Umawiającej się Strony prawa majątkowe w drodze dziedziczenia z mocy ustawy lub testamentu na tych samych warunkach i w tym samym zakresie co obywatele tej Strony.Stosunki prawne w zakresie dziedziczenia podlegają prawu Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili śmierci.
Zdolność do sporządzenia lub odwołania testamentu oraz skutki prawne wad oświadczeń woli w testamencie ocenia się według prawa Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w czasie sporządzenia lub odwołania testamentu.
Forma sporządzenia lub odwołania testamentu podlega prawu Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili jego sporządzenia lub odwołania. Wystarczy jednak zachowanie prawa Umawiającej się Strony, na której obszarze testament został sporządzony lub odwołany.
1.
Jeżeli na obszarze jednej Umawiającej się Strony znajduje się spadek po obywatelu drugiej Umawiającej się Strony, sąd zastosuje na wniosek lub z urzędu niezbędne środki dla zabezpieczenia i zarządzania spadkiem.2.
Środki przewidziane w ustępie 1 sąd zastosuje zgodnie z prawem swego Państwa. Jednakże na prośbę sądu drugiej Umawiającej się Strony należy zastosować środki szczególne, jeżeli to nie jest sprzeczne z podstawowymi zasadami prawa Strony wezwanej.3.
Jeżeli w miejscowości, gdzie znajduje się spadek, jest siedziba przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca, środki wymienione w ustępie 1 stosuje się z jednoczesnym powiadomieniem o tym przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego.4.
W innych przypadkach należy niezwłocznie powiadomić przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny o środkach zastosowanych w celu zabezpieczenia i zarządzenia spadkiem. Na wniosek przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego zarządzenia wydane w przedmiocie zastosowania tych środków można zmienić lub uchylić, jeżeli nie naruszy to praw osób trzecich.Otwarcia i ogłoszenia testamentu dokonuje sąd Umawiającej się Strony, na której obszarze testament się znajduje. Jeżeli zgodnie z postanowieniami niniejszej Umowy nie jest właściwy sąd Umawiającej się Strony, na której obszarze ogłoszono testament, wówczas uwierzytelniony odpis testamentu oraz protokołu o jego stanie i treści, a zależnie od okoliczności również protokół o jego ogłoszeniu, przekazuje się sądowi Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca, właściwemu dla postępowania spadkowego; na prośbę sądu tej Strony można przekazać również originał testamentu.
Uwierzytelniony odpis testamentu przechowywanego w sądzie Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca, zostanie wydany na wniosek sądowi właściwemu do zabezpieczenia spadku.
Do orzekania w sprawach nieruchomości spadkowych i rozstrzygania o spornych roszczeniach dotyczących spadku, zachowku lub zapisu w odniesieniu do nieruchomości właściwe są sądy Umawiającej się Strony, na której obszarze nieruchomość jest położona.
1.
Do orzekania w sprawach ruchomości spadkowych i rozstrzygania o spornych roszczeniach dotyczących spadku, zachowku lub zapisu w odniesieniu do ruchomości właściwe są sądy Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili śmierci.2.
Jeżeli jednak spadkodawca, będący obywatelem jednej Umawiającej się Strony, miał ostatnie miejsce zamieszkania na obszarze drugiej Umawiającej się Strony, spadkobiercy, osoby uprawnione do zachowku lub zapisobiorcy, zamieszkujący na obszarze tej Umawiającej się Strony, mogą w terminie przewidzianym w artykule 46 ustęp 1 złożyć wniosek o przeprowadzenie przez sąd tej Strony postępowanie w sprawie ruchomości spadkowych, znajdujących się na obszarze tej Strony. Wniosek ten należy uwzględnić, jeżeli żaden z pozostałych spadkobierców nie zgłosi sprzeciwu w ciągu trzech miesięcy po upływie terminu przewidzianego w artykule 46 ustęp 1. Jeżeli nie zgłoszono takiego sprzeciwu, sądy tej Umawiającej się Strony są właściwe również do rozstrzygania o spornych roszczeniach dotyczących spadku.3.
W przypadkach, w których wykonanie orzeczenia wydanego przez sąd właściwy w myśl ustępu 1 nie jest możliwe, właściwy jest również sąd Umawiającej się Strony, na której obszarze znajdują się ruchomości spadkowe.4.
Jeżeli na podstawie ustępu 2 w przedmiocie ruchomości spadkowych orzekać ma sąd Umawiającej się Strony, na której obszarze znajdują się te ruchomości, stosuje się materialne prawo spadkowe Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca, i to zarówno w postępowaniu w sprawie ruchomości spadkowych, jak i przy rozstrzyganiu o spornych roszczeniach dotyczących spadku.Jeżeli Umowa niniejsza nie stanowi inaczej, sądy Umawiających się Stron, na prośbę właściwych sądów Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca, przekazują ruchomości spadkowe tej Stronie dla przeprowadzenia postępowania w myśl artykułu 43 ustęp 1.
1.
Na wniosek spadkobiercy, osoby uprawnionej do zachowku lub zapisobiercy, będącego obywatelem Umawiającej się Strony, na której obszarze znajduje się spadek lub przebywającego na obszarze tej Strony, sąd może zatrzymać spadek lub odpowiednią jego część, dopóki właściwy sąd Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca, nie rozstrzygnie prawomocnie o roszczeniach spadkobiercy, osoby uprawnionej do zachowku lub zapisobiercy.2.
Takie same środki może zastosować sąd również na wniosek wierzyciela spadkodawcy, będącego obywatelem Umawiającej się Strony, na której obszarze znajduje się spadek lub przebywającego na jej obszarze, jeżeli wierzyciel ten zgłosi swoje roszczenia i w razie potrzeby spowoduje wszczęcie postępowania w sprawie ich stwierdzenia.1.
Celem zgłoszenia roszczeń przez osoby wymienione w artykule 45 oraz przez pozostałych spadkobierców, osoby uprawnione do zachowku, zapisobierców i wierzycieli sąd wyznaczy termin od trzech do sześciu miesięcy, w którym roszczenia tych osób powinny być zgłoszone i w razie potrzeby wszczęte postępowanie o ich stwierdzenie. Jeżeli w powyższym terminie roszczenia te nie zostaną zgłoszone ani nie zostanie wszczęte postępowanie w sprawie ich stwierdzenia, nie można na podstawie postanowień artykułu 45 odmówić przekazania ruchomości spadkowych.2.
Uwierzytelniony odpis orzeczenia o wyznaczeniu terminu należy przesłać przedstawicielstwu dyplomatycznemu lub urzędowi konsularnemu Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca.Każda Umawiająca się Strona zastrzega sobie, aby przed przekazaniem ruchomości spadkowych zostały uiszczone wszelkie podatki i opłaty obciążające spadek na podstawie jej prawa.
Prawo Umawiającej się Strony, na której obszarze znajduje się mienie spadkowe, rozstrzyga, co należy uważać za mienie ruchome lub nieruchome.