Sekcja 2 - Infrastruktura żeglugi śródlądowej - Rozporządzenie 2024/1679 w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej, zmieniające rozporządzenia (UE) 2021/1153 i (UE) nr 913/2010 oraz uchylające rozporządzenie (UE) nr 1315/2013

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2024.1679

Akt obowiązujący

Wersja od: 28 czerwca 2024 r.

SEKCJA  2

Infrastruktura żeglugi śródlądowej

Artykuł  21

Elementy infrastruktury

1. Infrastruktura żeglugi śródlądowej składa się w szczególności z:

a) rzek;

b) kanałów;

c) jezior i lagun;

d) powiązanej infrastruktury, takiej jak śluzy, podnośnie, mosty, zbiorniki i związane z nimi środki zapobiegania powodziom i suszom oraz łagodzenia ich skutków, mogące mieć korzystne skutki dla żeglugi po śródlądowych drogach wodnych;

e) dostępowych dróg wodnych i połączeń ostatniej mili z multimodalnymi terminalami towarowymi mającymi połączenie śródlądowymi drogami wodnymi, w szczególności w portach śródlądowych i morskich;

f) miejsc cumowania i odpoczynku;

g) portów śródlądowych, w tym podstawowej infrastruktury portowej w postaci basenów wewnętrznych, ścian nabrzeży, miejsc postoju, pirsów, doków, wałów, zasypki, platform oraz osuszonego gruntu, a także infrastruktury niezbędnej do operacji transportowych na terenie portu i poza nim;

h) urządzeń towarzyszących, o których mowa w ust. 2;

i) systemów ICT dla transportu, w tym RIS;

j) połączeń portów śródlądowych z pozostałymi rodzajami transportu w ramach transeuropejskiej sieci transportowej;

k) infrastruktury związanej z instalacjami do paliw alternatywnych; oraz

l) infrastruktury niezbędnej do prowadzenia działalności w sposób generujący zerową ilość odpadów i stosowania środków z zakresu gospodarki o obiegu zamkniętym.

2. Wyposażenie powiązane ze śródlądowymi drogami wodnymi może obejmować urządzenia do załadunku i rozładunku towarów oraz składowania towarów w portach śródlądowych. Urządzenia towarzyszące mogą obejmować w szczególności układy napędowe i systemy operacyjne, które ograniczają zanieczyszczenie, jak np. zanieczyszczenie wody i powietrza, zużycie energii i intensywność emisji dwutlenku węgla. Mogą one również obejmować urządzenia do odbioru odpadów, zasilanie z lądu energią elektryczną i infrastrukturę do dostaw i wytwarzania innych paliw alternatywnych, a także urządzenia do łamania lodu, usług hydrologicznych i pogłębiania toru wodnego, portu oraz podejść do portu, aby zapewnić żeglowność przez cały rok.

3. Aby port śródlądowy stanowił część sieci kompleksowej, spełnia następujące warunki:

a) obsługiwana rocznie wielkość przeładunków towarów przekracza 500 000 ton, w przypadku gdy całkowita roczna wielkość przeładunku towarów oparta jest na najnowszej dostępnej średniej z trzech lat w oparciu o dane statystyczne publikowane przez Eurostat; oraz

b) znajduje się w sieci śródlądowych dróg wodnych transeuropejskiej sieci transportowej.

Artykuł  22

Wymogi dotyczące infrastruktury transportowej dla sieci kompleksowej

1. Państwa członkowskie zapewniają, aby do dnia 31 grudnia 2050 r. porty śródlądowe w sieci kompleksowej:

a) były połączone z infrastrukturą drogową lub kolejową;

b) oferowały co najmniej jeden multimodalny terminal towarowy otwarty dla wszystkich operatorów i użytkowników w niedyskryminujący sposób oraz stosowały przejrzyste i niedyskryminujące opłaty; oraz

c) zostały wyposażone w urządzenia poprawiające efektywność środowiskową statków w portach, które mogą obejmować urządzenia do odbioru odpadów, instalacje do odgazowywania, środki redukcji hałasu, a także środki zmniejszające zanieczyszczenie powietrza i wody.

2. Państwa członkowskie zapewniają, aby infrastruktura paliw alternatywnych była rozmieszczana w portach śródlądowych zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2023/1804.

Artykuł  23

Wymogi dotyczące infrastruktury transportowej dla sieci bazowej

1. Państwa członkowskie zapewniają, aby najpóźniej w dniu 31 grudnia 2030 r. porty śródlądowe w sieci bazowej spełniały art. 22 ust. 2 oraz wymogi określone w art. 22 ust. 1 lit. a) i b), a najpóźniej w dniu 31 grudnia 2040 r. - wymogi określone w art. 22 ust. 1 lit. c).

2. Państwa członkowskie zapewniają, aby sieć śródlądowych dróg wodnych, z uwzględnieniem połączeń, o których mowa w art. 21 ust. 1 lit. e), była utrzymywana w sposób umożliwiający użytkownikom wydajną, niezawodną i bezpieczną żeglugę dzięki zapewnieniu minimalnych wymogów dla dróg wodnych oraz ustanowionych w ust. 3 niniejszego artykułu minimalnych wymogów dotyczących poziomów usług (dobre warunki nawigacyjne).

Państwa członkowskie zapobiegają pogarszaniu się dobrych warunków nawigacyjnych, a także zapobiegają pogarszaniu się obecnego stanu tych części sieci, które przekraczały te minimalne wymogi już w dniu 18 lipca 2024 r.

3. Państwa członkowskie w szczególności zapewniają, aby najpóźniej do dnia 31 grudnia 2030 r.:

a) w rzekach, kanałach, jeziorach, lagunach, portach śródlądowych i drogach dostępu do nich głębokość szlaku wodnego wynosiła co najmniej 2,5 m oraz minimalna wysokość pod mostami zamkniętymi wynosiła co najmniej 5,25 m przy określonych porównawczych poziomach wody, które są przekraczane w określonej liczbie dni w roku w oparciu o średnią statystyczną;

b) państwa członkowskie publikowały na publicznie dostępnej stronie internetowej liczbę dni w roku, o których mowa w lit. a), w których rzeczywisty poziom wody przekracza określony porównawczy poziom wody dla głębokości szlaku wodnego lub go nie osiąga, a także średni czas oczekiwania przy każdej śluzie;

c) operatorzy śluz zapewniali, aby śluzy były obsługiwane i utrzymywane w taki sposób, aby zminimalizować czas oczekiwania; oraz

d) rzeki, kanały, jeziora i laguny były wyposażone w RIS w odniesieniu do wszystkich usług zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/44/WE ⁵⁰ , tak aby użytkownikom transgranicznym zagwarantować informacje w czasie rzeczywistym.

Do celów lit. a) niniejszego ustępu porównawcze poziomy wody są ustalane na podstawie liczby dni w roku, w których rzeczywisty poziom wody przekroczył określony porównawczy poziom wody. Z zastrzeżeniem zatwierdzenia przez zainteresowane państwa członkowskie zgodnie z art. 172 akapit drugi TFUE Komisja przyjmuje akty wykonawcze, które będą opracowywane w ścisłej współpracy z takimi państwami członkowskimi po konsultacji z zainteresowanymi koordynatorami europejskimi oraz - w stosownych przypadkach - w konsultacji z ustanowionymi na podstawie umów międzynarodowych komisjami ds. żeglugi rzecznej, określające w odniesieniu do poszczególnych korytarzy, dróg wodnych lub odcinków dróg wodnych porównawcze poziomy wody, o których mowa w lit. a) niniejszego ustępu. Te akty wykonawcze są spójne z wymogami określonymi w konwencjach międzynarodowych, umowach zawartych między państwami członkowskimi, w tym w regulacjach przyjętych przez ustanowione na podstawie takich konwencji lub umów komisje ds. żeglugi rzecznej. Te akty wykonawcze przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 61 ust. 3 niniejszego rozporządzenia.

4. Na wniosek państwa członkowskiego, w należycie uzasadnionych przypadkach, Komisja przyjmuje akty wykonawcze przyznające zwolnienia z wymogów, o których mowa w ust. 2 i 3, w odniesieniu do poszczególnych dróg wodnych i, w stosownych przypadkach, odcinków dróg wodnych, ze względu na szczególne ograniczenia geograficzne lub znaczące ograniczenia fizyczne, negatywny wynik analizy kosztów i korzyści społeczno-gospodarczych lub znaczący negatywny wpływ na środowisko, różnorodność biologiczną lub dziedzictwo kulturowe. Każdy taki wniosek jest należycie uzasadniony. Wniosek o zwolnienia jest w stosownych przypadkach koordynowany z sąsiadującym państwem członkowskim lub sąsiadującymi państwami członkowskimi. Sąsiadujące państwa członkowskie mogą przedstawić opinię państwu członkowskiemu składającemu wniosek o zwolnienie. Państwo członkowskie dołącza do swojego wniosku opinie sąsiadujących państw członkowskich. Państwo członkowskie może w jednym wniosku wystąpić o przyznanie kilku zwolnień.

Komisja ocenia wniosek w świetle uzasadnienia przedstawionego na podstawie akapitu pierwszego. Komisja należycie uwzględnia opinie zainteresowanych sąsiadujących państw członkowskich.

Komisja może zwrócić się do państwa członkowskiego o dodatkowe informacje nie później niż w terminie 30 dni kalendarzowych od otrzymania wniosku na podstawie akapitu pierwszego. Jeżeli Komisja uzna, że przekazane informacje są niewystarczające, może w ciągu 30 dni kalendarzowych od otrzymania dodatkowych informacji zwrócić się do państwa członkowskiego o ich uzupełnienie.

Komisja podejmuje decyzję w sprawie zwolnienia będącego przedmiotem wniosku nie później niż sześć miesięcy od otrzymania wniosku na podstawie akapitu pierwszego lub, w przypadku gdy zainteresowane państwa członkowskie przekazały dodatkowe informacje na podstawie akapitu trzeciego, nie później niż cztery miesiące od ostatniej daty otrzymania takich informacji, w zależności od tego, która z tych dat jest późniejsza. W przypadku braku wyraźnej decyzji Komisji w takich terminach uznaje się, że zwolnienie zostało przyznane.

Komisja informuje pozostałe państwa członkowskie o zwolnieniach przyznanych na podstawie niniejszego artykułu.

Pogorszenie spełniania minimalnych wymogów spowodowane bezpośrednim działaniem człowieka lub brakiem staranności w utrzymaniu sieci śródlądowych dróg wodnych nie jest uznawane za przypadek uzasadniający przyznanie zwolnienia.

5. W przypadku siły wyższej państwa członkowskie przywracają warunki żeglowności do ich poprzedniego stanu, gdy tylko pozwala na to sytuacja.

6. Komisja może przyjąć wytyczne zapewniające spójne podejście do stosowania dobrych warunków nawigacyjnych w Unii. Wytyczne te mogą obejmować w szczególności:

a) parametry szczegółowe dotyczące rzek o swobodnym biegu;

b) parametry uzupełniające dotyczące szerokości żeglownej kanału;

c) rozmieszczanie infrastruktury energii alternatywnej w celu zapewnienia dostępu do paliw alternatywnych w całym korytarzu;

d) korzystanie z cyfrowych zastosowań sieci i procesów automatyzacji;

e) odporność infrastruktury na zmianę klimatu, zagrożenia naturalne i katastrofy spowodowane przez człowieka lub celowe zakłócenia; lub

f) wprowadzanie i promowanie nowych technologii i innowacji w zakresie bezemisyjnych i niskoemisyjnych paliw energetycznych i układów napędowych.

Artykuł  24

Dodatkowe priorytety w zakresie rozwoju infrastruktury śródlądowych dróg wodnych

Promując projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania dotyczące infrastruktury śródlądowych dróg wodnych, oprócz priorytetów ogólnych określonych w art. 12 i 13 zwraca się uwagę na następujące kwestie:

a) osiągnięcie wyższych standardów w zakresie modernizacji istniejących dróg wodnych oraz tworzenia nowych dróg wodnych w celu zaspokojenia potrzeb rynku, w stosownych przypadkach;

b) środki zapobiegania powodziom i suszom oraz łagodzenia ich skutków;

c) usprawnienie procesów cyfryzacji i automatyzacji, w szczególności z myślą o zwiększeniu bezpieczeństwa, ochrony i zrównoważoności w żegludze śródlądowej, w tym w ramach węzłów miejskich;

d) modernizacja i zwiększenie przepustowości infrastruktury, w tym miejsc cumowania i odpoczynku i ich usług, niezbędnej do multimodalnych operacji transportowych zarówno na terenie portu, jak i poza nim oraz wzdłuż drogi wodnej;

e) wspieranie i opracowywanie środków mających na celu poprawę efektywności środowiskowej żeglugi śródlądowej i infrastruktury transportowej, w tym bezemisyjnych i niskoemisyjnych statków oraz środków łagodzących oddziaływanie na jednolite części wód i różnorodność biologiczną zależną od wody, zgodnie z mającymi zastosowanie wymogami wynikającymi z prawa Unii lub z odpowiednich umów międzynarodowych;

f) rozwój i użytkowanie płytkowodnych statków żeglugi śródlądowej dostosowanych do niskiego poziomu wody;

g) zapewnienie ciągłości i dostępności ścieżek dla pieszych i dróg rowerowych przy okazji budowy lub modernizacji infrastruktury śródlądowych dróg wodnych w celu promowania aktywnych rodzajów transportu;

h) promowanie działań na rzecz zapobiegania pogarszaniu się spełniania wymogów dotyczących dróg wodnych, w tym środków monitorowania warunków na torach wodnych; oraz

i) w stosownych przypadkach - poprawa warunków żeglugi wzdłuż śródlądowych dróg wodnych przy budowie nowych mostów lub renowacji mostów zamkniętych poprzez zwrócenie szczególnej uwagi na ich prześwit w stosunku do istniejących mostów na określonym odcinku drogi wodnej.

⁵⁰ Dyrektywa 2005/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie zharmonizowanych usług informacji rzecznej (RIS) na śródlądowych drogach wodnych we Wspólnocie (Dz.U. L 255 z 30.9.2005, s. 152).