Ramowe zasady gospodarowania odzieżą ochronną i roboczą oraz sprzętem ochrony osobistej.

Monitor Polski

M.P.1972.15.102

Akt utracił moc

Wersja od: 21 stycznia 1977 r.

ZARZĄDZENIE

PRZEWODNICZĄCEGO KOMITETU PRACY I PŁAC

z dnia 21 lutego 1972 r.

w sprawie ramowych zasad gospodarowania odzieżą ochronną i roboczą oraz sprzętem ochrony osobistej.

Na podstawie § 10 ust. 2 uchwały nr 9 Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 1972 r. w sprawie produkcji, poprawy jakości i zaopatrzenia w odzież ochronną, roboczą i sprzęt ochrony osobistej oraz w sprawie zasad gospodarowania tą odzieżą (Monitor Polski Nr 7, poz. 44) w porozumieniu z Centralną Radą Związków Zawodowych zarządza się, co następuje:

§  1.

1. Odzież ochronna i robocza, obuwie ochronne i robocze oraz sprzęt ochrony osobistej, zwane dalej "odzieżą i sprzętem", przydzielane pracownikom, stanowią własność zakładu pracy.

2. Odzież i sprzęt powinny być używane przez pracowników w miejscu pracy i zgodnie z ich przeznaczeniem. Używanie tych przedmiotów poza miejscem pracy jest możliwe tylko w czasie dojścia do pracy i powrotu w razie wykonywania pracy w terenie (np. w leśnictwie, przy robotach melioracyjnych).

3. Poszczególne przedmioty odzieży i sprzętu powinny być przed wydaniem ich pracownikowi oznaczone w sposób trwały i widoczny, zapewniający możliwość ustalenia zakładu pracy, którego stanowią własność.

§ 2. Pracownik nie może być dopuszczony do pracy na stanowisku pracy bez odzieży ochronnej i sprzętu ochrony osobistej przewidzianych w tabeli norm odzieży i sprzętu dla tego stanowiska.

§  3.

1. Odzież ochronna ma na celu zabezpieczenie pracownika przed działaniem niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w czasie pracy.

2. Odzież ochronna obejmuje: okrycia, ubiory, bieliznę osobistą, nakrycia głowy, a także ochrony rąk i nóg oraz ochrony częściowe w szczególności:

1) okrycia i ubiory ochronne chroniące i zabezpieczające między innymi przed:

- kwasami i ługami,

- smarami, olejami i rozpuszczalnikami,

- płynnymi środkami ochrony roślin (pestycydami) lub innymi substancjami chemicznymi,

- pyłami,

- przenikaniem do skóry szkodliwych par i gazów,

- promieniowaniem cieplnym, tzn. wysoką temperaturą oraz żarem i ogniem (okrycia i ubiory niepalne i ognioochronne),

- szkodliwymi dla zdrowia czynnikami biologicznymi,

- zimnem - w niektórych zawodach (odzież wykonana według wzorów zatwierdzonych przez Centralny Instytut Ochrony Pracy oraz kożuchy),

- przemoczeniem - w niektórych zawodach (odzież wodoochronna, wykonana według wzorów zatwierdzonych przez Centralny Instytut Ochrony Pracy),

- przed urazami mechanicznymi itp.;

2) ochrony nóg chroniące i zabezpieczające między innymi przed:

- urazami mechanicznymi,

- iskrami i odpryskami gorących metali,

- wysoką temperaturą - w określonych zawodach,

- czynnikami chemicznymi (kwasami, ługami, olejami, rozpuszczalnikami),

- przemoczeniem - w określonych zawodach,

- zakażeniem,

- porażeniem prądem oraz przed gromadzeniem się elektryczności statycznej,

- pośliźnięciem się itp.;

3) ochrony rąk chroniące i zabezpieczające między innymi przed:

- urazami mechanicznymi,

- niską lub wysoką temperaturą,

- iskrami i odpryskami gorących metali,

- wodą,

- czynnikami chemicznymi (np. kwasami, ługami, olejami, rozpuszczalnikami),

- zakażeniem,

- porażeniem prądem itp.;

4) bielizna osobista (np. trudnopalna, kwasoochronna), nakrycia głowy (kaptury, kapelusze, kominiarki) oraz ochrony częściowe (np. nasiadki, nakolanniki, nabrzuszniki, napierśniki, nałokietniki, naramienniki, nagolenniki), które zabezpieczają przed zagrożeniami określonymi w pkt 1-3.

Ponadto do odzieży ochronnej zalicza się odzież używaną przy pracach, których wykonywanie naraża na szkodliwe promieniowanie jonizujące (promienie X, promienie ciał promieniotwórczych) oraz na działanie pola elektromagnetycznego wielkiej częstotliwości w zakresie mikrofalowym.

§ 4. Odzieżą roboczą jest odzież przeznaczona do użytku podczas wykonywania pracy, dostosowana do wykonywanych czynności i do wymagań higienicznych procesu produkcyjnego (np. niektóre stanowiska w przemyśle farmaceutycznym, przemyśle spożywczym), a także podczas wykonywania prac, przy których występuje intensywne brudzenie lub działają inne czynniki powodujące przyspieszone niszczenie odzieży. Do odzieży roboczej zalicza się również odzież chroniącą przed zimnem i przemoczeniem, stosowaną w normalnych warunkach klimatycznych, z wyjątkiem odzieży zaliczonej do odzieży ochronnej. Do odzieży roboczej zalicza się także obuwie skórzane, niektóre asortymenty obuwia gumowego i tekstylnego oraz obuwie profilaktyczne.

§ 5. Sprzętem ochrony osobistej jest sprzęt zabezpieczający indywidualnie pracownika przed niebezpieczeństwem dla zdrowia i życia. Sprzęt ochrony osobistej obejmuje:

- sprzęt ochrony dróg oddechowych,

- sprzęt ochrony słuchu,

- sprzęt ochrony oczu i twarzy,

- sprzęt ochrony głowy,

- sprzęt zabezpieczający przed upadkiem z wysokości oraz skutkami wstrząsów (np. pasy dla traktorzystów).

§ 6. Szczegółowy asortyment odzieży i sprzętu określają właściwe katalogi.

§  7.

1. Przedmioty zaliczane do odzieży ochronnej, roboczej i sprzętu ochrony osobistej oraz okresy używalności odzieży roboczej dla poszczególnych stanowisk pracy ustalają resortowe i branżowe tabele norm odzieży i sprzętu.

2. Tabele, o których mowa w ust. 1, powinny również ustalać okresy używalności niektórych przedmiotów odzieży ochronnej, szczególnie okryć i ubiorów (§ 3 ust. 2 pkt 1). Ustalanie okresów używalności kożuchów jest obowiązkowe.

3. Okresy używalności odzieży powinny być ustalane w miesiącach kalendarzowych, a odzieży ocieplonej, wydawanej na sezon zimowy - w liczbie okresów zimowych. Okres używalności poszczególnych przedmiotów odzieży liczy się od dnia ich wydania pracownikowi.

4. Kierownicy zakładów pracy w uzgodnieniu z radą zakładową mogą dla stanowisk pracy, na których występują specyficzne warunki pracy, przedłużyć lub skrócić okres używalności odzieży roboczej nie więcej niż o 25% okresu ustalonego w resortowej lub branżowej tabeli norm odzieży i sprzętu.

§ 8. Sprzęt ochrony osobistej może być używany tylko przez okres wskazany w instrukcji producenta. W razie niewskazania takiego okresu przez producenta okres używalności sprzętu ustala zakład pracy.

§ 9. 1

1. Odzież robocza, która po upływie okresu używalności ustalonego w tabeli norm odzieży i sprzętu zachowała cechy użytkowe, powinna być przez pracowników używana zgodnie z przeznaczeniem, do czasu zużycia. Przydział nowej odzieży roboczej następuje po uprzednim zwrocie odzieży zużytej.

2. Za używanie odzieży roboczej przez okres co najmniej o 1 miesiąc dłuższy niż ustalony w tabeli norm odzieży i sprzętu pracownikowi może być wypłacany ekwiwalent pieniężny.

3. Ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w ust. 2, stanowi kwotę obliczoną proporcjonalnie do wartości odzieży i czasu używania ponad okres ustalony w tabeli norm odzieży i sprzętu. Przy ustalaniu rzeczywistego czasu używania nie uwzględnia się długotrwałych nieobecności (ponad 1 miesiąc), z wyjątkiem urlopów wypoczynkowych. Ekwiwalent jest wypłacany po zwrocie zużytej odzieży. Dla obliczenia ekwiwalentu za odzież ocieploną przyjmuje się, że okres zimowy wynosi 5 miesięcy.

4. Ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w ust. 2, nie przysługuje w razie przydzielania odzieży roboczej systemem rotacyjnym (odzież robocza prana i konserwowana przez zakład pracy przydzielana jest różnym pracownikom).

§ 10. W razie przedłużenia okresu używalności obuwia ochronnego (np. butów z podnoskami stalowymi) - pracownik może otrzymać ekwiwalent pieniężny, obliczony jak za przedłużony okres używalności odzieży roboczej.

§  11.

1. Jeżeli zakład pracy czasowo nie może przydzielić odzieży roboczej, a praca według oceny zakładu pracy może być wykonana w odzieży własnej, pracownikowi przysługuje za ten okres ekwiwalent pieniężny (§ 9 ust. 3).

2. Ekwiwalent pieniężny (§ 9 ust. 3) może być wypłacany również:

1) pracownikom zatrudnionym na czas nieokreślony za obuwie robocze i inne przedmioty odzieży roboczej, jeżeli posiadają własne obuwie robocze lub odzież roboczą uznane przez obecny zakład pracy za odpowiadające wymaganym kryteriom i standardowi oraz za nadające się do dalszego używania i jeżeli pracownicy są zatrudnieni na stanowiskach pracy, na których zgodnie z tabelą norm przysługuje takie obuwie lub przysługują takie przedmioty odzieży roboczej,

2) pracownikom sezonowym lub zatrudnionym dorywczo, jeżeli według oceny zakładu pracy mogą oni na określonym stanowisku i w określonych warunkach wykonywać bez zagrożenia pracę w odzieży własnej.

3. Dla ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego (ust. 1 i 2) należy przyjąć wartość typowego asortymentu odzieży przydzielanej na określonym stanowisku pracy w danym zakładzie.

§  12.

1. Zakład pracy może przydzielić pracownikom używaną odzież lub sprzęt, jeżeli przedmioty te są nadal przydatne, czyste i zdezynfekowane. Przy ustalaniu okresu używalności używanej odzieży roboczej należy uwzględnić stopień rzeczywistego jej zużycia.

2. Używana odzież robocza powinna być wydawana przede wszystkim:

1) pracownikom nowo przyjmowanym, sezonowym, pracownikom zatrudnionym przy pracach wykonywanych doraźnie, a także powodujących w dużym stopniu zabrudzenie, oraz

2) jako odzież zastępcza na czas prania i reperacji.

§  13.

1. Do wykonywania krótkotrwałych prac oraz czynności inspekcyjnych przydziela się odzież i sprzęt, zwane "odzieżą i sprzętem dyżurnym". Odzież i sprzęt dyżurny otrzymują również pracownicy oddelegowani czasowo lub na stałe do prac społecznych na terenie zakładu.

2. Odzież i sprzęt dyżurny są przydzielane w określonej ilości poszczególnym jednostkom organizacyjnym (np. oddział, wydział, statek, sklep). Jednostki te są obowiązane do systematycznej konserwacji i dezynfekcji odzieży i sprzętu dyżurnego.

§ 14. Studenci i uczniowie odbywający w zakładzie zajęcia praktyczne i praktyki zawodowe otrzymują na ten okres odzież i sprzęt według norm przewidzianych dla stanowiska, na którym odbywają zajęcia lub praktyki. W razie używania własnego obuwia roboczego - studenci i uczniowie mogą otrzymać ekwiwalent na zasadach ustalonych w § 11 ust. 2 pkt 2.

§ 15. W razie przeniesienia pracownika na stanowisko pracy, na którym przysługuje inne wyposażenie w odzież i sprzęt, pracownik obowiązany jest zwrócić nie przewidziane dla danego stanowiska przedmioty odzieży i sprzętu, a zakład pracy obowiązany jest przydzielić pracownikowi przedmioty odzieży i sprzętu stosownie do norm dla nowego stanowiska pracy.

§ 16. W razie utraty, zniszczenia lub przedwczesnego zużycia odzieży bądź sprzętu zakład pracy obowiązany jest wydać pracownikowi niezwłocznie odzież i sprzęt przewidziany w tabelach norm. Jeżeli utrata, zniszczenie lub przedwczesne zużycie przedmiotów odzieży lub sprzętu nastąpiło z winy pracownika - pracownik obowiązany jest uiścić kwotę równą nie zamortyzowanej części wartości utraconego bądź zniszczonego przedmiotu odzieży lub sprzętu.

§  17.

1. Obowiązki związane z bieżącą konserwacją przydzielonej pracownikom odzieży roboczej określają kierownicy zakładów pracy na podstawie ustaleń jednostki nadrzędnej.

2. Konserwacja odzieży ochronnej i sprzętu ochrony osobistej oraz naprawa i pranie odzieży należy do obowiązków zakładu pracy.

3. Jeżeli zakład pracy nie ma możliwości prania i naprawy odzieży roboczej - może zlecić pracownikom pranie i naprawę tej odzieży (z wyjątkiem naprawy obuwia) we własnym zakresie i wypłacać z tego tytułu ekwiwalent pieniężny. Wypłata ekwiwalentu może być wstrzymana w razie stwierdzenia, że odzież nie jest prana lub naprawiana. Jeżeli w ciągu miesiąca kalendarzowego pracownik niezależnie od przyczyn (np. urlop, zwolnienie lekarskie, ćwiczenia wojskowe) nie przepracował w zakładzie żadnego dnia, ekwiwalent za pranie odzieży pracownikowi nie przysługuje.

4. Zakład pracy w uzgodnieniu z radą zakładową może zamiast wypłacania ekwiwalentu pieniężnego za pranie i naprawę odzieży roboczej wydawać środki piorące (mydło, proszki) o wartości równej wypłacanemu ekwiwalentowi.

5. Nie może być zlecana pracownikom do prania i naprawy we własnym zakresie:

a) odzież drelichowa skażona substancjami toksycznymi i innymi substancjami szkodliwymi dla zdrowia,

b) odzież o dużym stopniu zabrudzenia substancjami trudnymi do prania, jak np. odzież używana przez smarowników, kanałowych, malarzy,

c) odzież watowana,

d) odzież dyżurna.

§  18.

1. W razie rozwiązania stosunku pracy, pracownik obowiązany jest zwrócić zakładowi pracy przedmioty odzieży i sprzętu.

2. Pracownik może przejąć na własność:

1) odzież roboczą za zwrotem kwoty równej nie zamortyzowanej wartości tej odzieży,

2) obuwie robocze i ochronne za zwrotem kwoty ustalonej przez kierownika zakładu pracy, który może stosować bonifikatę,

z wyjątkiem odzieży i obuwia skażonego substancjami szkodliwymi.

3. Odzież robocza nie podlega zwrotowi w razie:

a) przejścia pracownika na emeryturę lub rentę,

b) śmierci pracownika,

c) używania odzieży przed rozwiązaniem stosunku pracy przez okres przekraczający 75% okresu używalności określonego w tabeli norm,

d) zużycia odzieży przed upływem ustalonego okresu z przyczyn od pracownika niezależnych.

§  19.

1. Kierownicy zakładów pracy obowiązani są:

1) przydzielać pracownikom zatrudnionym na określonych stanowiskach pracy odzież i sprzęt zgodnie z obowiązującą tabelą norm odzieży i sprzętu,

2) ustalać zakres wyposażenia w odzież i sprzęt dla stanowisk pracy nie objętych ramową resortową lub branżową tabelą norm, biorąc pod uwagę wyposażenie przewidziane w tych tabelach dla najbardziej zbliżonego pod względem technologii i warunków pracy stanowiska pracy,

3) przydzielać pracownikom dodatkową odzież i sprzęt w razie zmian w procesie techniczno-produkcyjnym lub w organizacji danego stanowiska pracy oraz w innych wypadkach, w których dodatkowa odzież i sprzęt niezbędne są ze względu na bezpieczeństwo i higienę pracy,

4) wstrzymywać w uzgodnieniu z radą zakładową całkowicie lub częściowo wydawanie odzieży i sprzętu w razie wprowadzenia zmian w procesie techniczno-produkcyjnym lub w organizacji danego stanowiska pracy, eliminujących uprzednie zagrożenia,

5) wydawać w uzgodnieniu z radą zakładową lub na jej wniosek szczegółowe instrukcje gospodarowania odzieżą i sprzętem,

6) zapewnić odpowiednie zaopatrzenie zakładu pracy w odzież i sprzęt oraz ich przechowywanie i konserwację,

7) prowadzić analizę przydatności i funkcjonalności stosowanych na poszczególnych stanowiskach pracy wzorów odzieży i sprzętu,

8) kontrolować stan odzieży i sprzętu znajdującego się w używaniu pracowników.

2. Stałe zmiany w zakresie wyposażenia w odzież i sprzęt, o których mowa w ust. 1 pkt 2-4, z wyjątkiem ochron częściowych, kierownicy zakładów pracy obowiązani są zgłaszać jednostkom nadrzędnym w celu aktualizacji tabel branżowych lub resortowych. Obowiązek ten nie dotyczy zakładów pracy stosujących zakładowe tabele norm odzieży i sprzętu.

§ 20. Za racjonalną gospodarkę odzieżą i sprzętem w zakładach pracy odpowiedzialni są kierownicy zakładów pracy.

§ 21. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

¹ § 9 zmieniony przez § 1 zarządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 18 grudnia 1976 r. (M.P.77.1.9) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 21 stycznia 1977 r.