Dział 3 - Zasady wykazywania w bilansie aktywów i pasywów. - Inwentaryzacja oraz sporządzanie i zatwierdzanie sprawozdań finansowych.

Monitor Polski

M.P.1953.A-29.359

Akt utracił moc

Wersja od: 13 września 1957 r.

DZIAŁ  III.

Zasady wykazywania w bilansie aktywów i pasywów.

Rozdział  1.

Środki trwałe, inwestycje i kapitalne remonty.

§  26.

1. Środki trwałe wycenić należy według pełnej ceny nabycia lub całkowitego kosztu własnego wytworzenia. W bilansie środki trwałe wykazuje się w wartości netto, po potrąceniu odpisów na umorzenie, skorygowanych o wartość zakończonych do dnia bilansowego kapitalnych remontów. Sumy odpisów na umorzenie, dokonanych do dnia bilansowego, należy podać w danych uzupełniających do bilansu.

2. Pozycja środków trwałych w bilansie nie obejmuje placów, gruntów, terenów (także leśnych i wodnych) oraz złóż kopalin, z wyjątkiem nakładów inwestycyjnych, czynionych na placach, gruntach i terenach, jak nawierzchnie, melioracje, osuszanie, nawadnianie, sadzenie lasu itp., które zalicza się do środków trwałych. Ogólną powierzchnię posiadanych placów, gruntów i terenów należy podać w danych uzupełniających do bilansu.

3. Inwestycje dokonane na placach, gruntach i terenach, jak melioracje, osuszanie, nawadnianie, sadzenie lasu itp., niezależnie od stopnia zaawansowania tych robót, przenosi się z końcem roku sprawozdawczego w wartości efektywnie poniesionych nakładów z kont rejestrujących nakłady inwestycyjne na konto środków trwałych i wykazuje w bilansie jako środki trwałe.

4. Przepisy ust. 2 nie dotyczą jednostek organizacyjnych spółdzielczości.

5. Nie wykazuje się w bilansie jako środków trwałych tych nakładów inwestycyjnych, które nie dały efektu gospodarczego; nie wykazuje się również w bilansie przedmiotów nietrwałych, stanowiących tzw. pierwsze wyposażenie. Inwestycje zakończone należy wykazać w bilansie jako środki trwałe.

6. Rozpoczęte inwestycje oraz remonty kapitalne jak też inwestycje oraz remonty kapitalne zakończone w danym roku wykazuje się w bilansie w odrębnych pozycjach w wysokości poniesionych nakładów. Zasadę powyższą należy stosować również w stosunku do inwestycji i remontów kapitalnych zakończonych w ubiegłych latach, lecz nie sfinansowanych do końca roku poprzedzającego rok sprawozdawczy. Kompensatę sald kont "Inwestycje zakończone" i "Remonty kapitalne" (remonty zakończone) z odpowiednimi kontami ich finansowania przeprowadza się w księgach rachunkowych roku następnego po roku sprawozdawczym i po zatwierdzeniu bilansu rocznego.

7. Inwestycje dokonane w obcych obiektach dzierżawionych wykazuje w okresie dzierżawy w bilansie przedsiębiorstwo-inwestor po potrąceniu dokonanych odpisów na umorzenie (wysokość odpisów na umorzenie wykazuje się poza bilansem). Po upływie terminu dzierżawy wartość tych inwestycji w pełnej wysokości i ich dotychczasowe umorzenie wykazuje w bilansie przedsiębiorstwo-posiadacz.

8. Nie zakończoną likwidację środków trwałych wykazuje się w bilansie w jednej łącznej sumie, obejmującej wartość początkową likwidowanego środka trwałego, pomniejszoną o sumę umorzenia oraz o wartość materiałów uzyskanych z likwidacji, a powiększoną o koszty likwidacji.

Rozdział  2.

Środki pieniężne, kredyty bankowe, rozrachunki, rozliczenia międzyokresowe.

§  27.

1. Gotówkę w kasie, czeki obce, weksle obce oraz papiery wartościowe należy wykazać w aktywach bilansu zgodnie ze stanem faktycznym w dniu, na który sporządzany jest bilans, przy czym stan faktyczny powinien być stwierdzony protokołem z rewizji kasy przez komisję inwentaryzacyjną.

2. Wpłaty dokonane na rzecz przedsiębiorstwa w okresie sprawozdawczym, które nie wpłynęły na odpowiedni rachunek bankowy lub do kasy do końca okresu sprawozdawczego, a zostały udokumentowane wyciągiem bankowym lub raportem kasowym w następnym okresie, przedsiębiorstwo wykazuje w aktywach bilansu w pozycji "Środki pieniężne w drodze".

3. Salda rachunków bankowych, kredytów bankowych, należności i zobowiązań regulowanych w trybie inkasa bankowego, jak również saldo konta "Finansowanie inwestycji" należy przyjąć do bilansu w wysokości uzgodnionej z właściwym bankiem finansującym. Do kwartalnych i rocznych sprawozdań finansowych należy dołączyć potwierdzenia właściwych banków finansujących o przeprowadzonym uzgodnieniu.

4. Salda rozrachunków pozainkasowych z odbiorcami, dostawcami oraz rozrachunków z organami finansowymi, instytucjami ubezpieczeń społecznych, Państwowym Zakładem Ubezpieczeń i innymi instytucjami, jak też salda innych należności i zobowiązań przyjmuje się do bilansu w wysokości uzgodnionej z kontrahentami, o ile na dzień bilansowy przypada termin inwentaryzacji tych sald. Celem uzgodnienia kont ze wszystkimi dostawcami i odbiorcami przedsiębiorstwa-wierzyciele mają obowiązek wezwać przedsiębiorstwa-dłużników do potwierdzenia na piśmie zgodności salda. Przedsiębiorstwa-dłużnicy obowiązane są w ciągu 10 dni od daty otrzymania zawiadomienia potwierdzić zgodność salda lub też zgłosić zastrzeżenia. W wyjątkowych i należycie uzasadnionych przypadkach, gdy do dnia zakończenia prac bilansowych nie zostanie osiągnięte wzajemne uzgodnienie sald, można przyjąć do bilansu sumy, wynikające z ksiąg rachunkowych przedsiębiorstwa. Nie zwalnia to jednak stron od obowiązku uzgodnienia ujawnionych w okresie następnym różnic.

5. 14 Obowiązek uzgodnienia z kontrahentami nie dotyczy jednak sald zerowych ani też sald nie przekraczających kwoty 20 zł. Salda nie przekraczające 20 zł mogą być przyjęte do bilansu w wysokości wynikającej z ksiąg rachunkowych. Jeśli dane konto nie wykazuje obrotów w ciągu ostatnich trzech miesięcy, saldo nie przekraczające kwoty zł 20 powinno być przeksięgowane na straty lub zyski, przy czym decyzję o przeksięgowaniu wydaje dyrektor przedsiębiorstwa na wniosek głównego (starszego) księgowego. Nie dotyczy to jednak rozrachunków z pracownikami przedsiębiorstwa pozostającymi nadal w stosunku pracy

6. Roszczenia sporne wykazuje się w bilansie w oddzielnej pozycji, przy czym za roszczenia sporne uważa się roszczenia skierowane na drogę postępowania sądowego lub arbitrażowego.

7. Należności nieściągalne, umorzone w trybie obowiązujących przepisów, jak również należności przedawnione oraz takie, w stosunku do których nastąpiła prekluzja, należy odpisać na straty przed sporządzeniem bilansu. Wykaz należności odpisanych na straty bądź z powodu przedawnienia lub prekluzji, bądź też z powodu nieściągalności należy dołączyć do sprawozdania finansowego, ze wskazaniem przyczyn odpisania.

8. 15 Zobowiązania przedawnione oraz takie, w stosunku do których nastąpiła prekluzja, powinny być w bilansie wykazane w pozycji "Inne należności i zobowiązania". Jednostki organizacyjne spółdzielczości wykażą w bilansie w pozycji "Inne należności i zobowiązania" wyłącznie zobowiązania przedawnione lub uległe prekluzji w stosunku do jednostek państwowych lub pod zarządem państwowym. Wszelkie zaś inne zobowiązania przedawnione i uległe prekluzji jednostki organizacyjne spółdzielczości odpiszą na zyski.

9. Rozliczenia międzyokresowe w bilansie należy wykazać w ten sposób, by po stronie aktywów ujęte były wszystkie poniesione wydatki i nakłady, które odnoszą się do okresów przyszłych, natomiast po stronie pasywów - zarezerwowane wydatki i nakłady przyszłych okresów bądź też dochody dotyczące przyszłych okresów - i to niezależnie od tego, na jakim koncie zostały one zaksięgowane.

Rozdział  3.

Materiały, towary, przedmioty nietrwałe, wyroby, inwentarz żywy.

§  28.

1. Materiały podstawowe, pomocnicze, paliwo, opakowania, części zapasowe maszyn i urządzeń, zapasy nieprzemysłowe a także materiały inwestycyjne itp. przyjmuje się do bilansu według cen nabycia. Przez cenę nabycia rozumie się również cenę ewidencyjną, skorygowaną o różnice wyceny wewnętrznej (odchylenia) i powiększoną o koszty zakupu, jeżeli właściwe przepisy przewidują aktywowanie tych kosztów.

2. Zestawienie zbiorcze wartości materiałowych wycenia się w cenach ewidencyjnych. Przypadające różnice wyceny wewnętrznej i ewentualne koszty zakupu wprowadza się do tych zestawień w sumach globalnych dotyczących danej pozycji bilansowej materiałów.

3. Przedmioty nietrwałe oddane do użytkowania przyjmuje się do bilansu w wartości początkowej, pomniejszonej o saldo kredytowe konta "Zużycie przedmiotów nietrwałych".

4. Wartość materiałów i towarów pozostających na przechowaniu w przedsiębiorstwie wykazuje się w danych uzupełniających do bilansu.

§  29.

1. Wyroby gotowe należy przyjąć do bilansu według rzeczywistych kosztów wytworzenia. W przypadku niemożności ustalenia rzeczywistego kosztu wytworzenia wyroby gotowe można przyjąć do bilansu według cen, po których ewidencjonuje się te wyroby, skorygowanych o ustaloną wartość odchyleń, a w przedsiębiorstwach handlowych - ponadto o ewentualną rezerwę na podatek obrotowy.

2. Półfabrykaty (wyroby półgotowe) własnej produkcji oraz produkcję w toku przyjmuje się do bilansu w zasadzie według rzeczywistych kosztów wytworzenia. Szczegółowe zasady dotyczące wyceny półfabrykatów (wyrobów półgotowych) i produkcji w toku określą instrukcje branżowe.

§ 30. Odpadki podlegają wycenie według ceny zbytu pomniejszonej o planowany zysk i podatek obrotowy bądź w braku ceny zbytu - według wartości szacunkowej.

§  31.

1. Inwentarz żywy, zaliczony do środków obrotowych, przyjmuje się do bilansu według ceny nabycia, powiększonej o wartość przyrostu. Przez cenę nabycia rozumie się także wartość inwentarzową na początku roku lub wartość początkową przychówka.

2. W przypadku braku danych umożliwiających wycenę w myśl zasad podanych w ust. 1, inwentarz żywy należy przyjąć do bilansu po urzędowej cenie skupu.

§  32.

1. W przedsiębiorstwach handlowych towary przyjmuje się do bilansu według ceny nabycia.

2. Przez cenę nabycia rozumie się cenę ewidencyjną, skorygowaną o odchylenia i powiększoną o koszty zakupu.

3. Zestawienia zbiorcze towarów wycenia się w cenach ewidencyjnych. Przypadające koszty zakupu i odchylenia wprowadza się do tych zestawień w sumach globalnych.

§ 33. Towary i wyroby wysłane jak też usługi wykonane należy wykazać w bilansie w oddzielnej pozycji. Towary te wycenia się według ceny nabycia, a wyroby gotowe i usługi wykonane - według rzeczywistych kosztów wytworzenia.

§ 34. Sposób wykazania materiałów, towarów, przedmiotów nietrwałych, wyrobów itp. w sprawozdaniach finansowych (rocznych, kwartalnych, miesięcznych) określą szczegółowo odrębne przepisy.

Rozdział  4.

Fundusze.

§  35.

1. Przelewy do budżetu nadwyżek środków obrotowych, przelewy z zysku oraz dotacje budżetowe na uzupełnienie środków obrotowych i pokrycie strat należy wykazać w wysokości efektywnie dokonanych wpłat bądź sum otrzymanych w okresie sprawozdawczym. Różnice między sumami efektywnie wpłaconymi bądź otrzymanymi a sumami przypadających wpłat lub dotacji z poszczególnych tytułów należy wykazać w danych uzupełniających do bilansu.

2. Roczne salda kont rozliczeń z budżetem z tytułu środków obrotowych, wpłat z zysku i pokrywania strat przenosi się do ksiąg roku następnego. Po zatwierdzeniu bilansu rocznego przeksięgowaniu na konto "Fundusz statutowy" podlegają te sumy wpłacone i otrzymane, które zostały zarachowane przez budżet państwa jako dochody lub wydatki roku sprawozdawczego.

3. Fundusz statutowy wykazuje się w bilansie w jednej łącznej sumie.

4. Przelewy z zysku na inwestycje wykazuje się w bilansie w wysokości efektywnie dokonanych przelewów. Roczne saldo konta "Przelewy z zysku na inwestycje" przechodzi do ksiąg roku następnego. Po zatwierdzeniu bilansu odnosi się je na konto "Fundusz statutowy".

5. Odpisy na fundusze specjalnego przeznaczenia wykazuje się w bilansie w wysokości dokonanych odpisów kwartalnych. Roczne saldo konta "Odpisy na fundusze specjalnego przeznaczenia" przechodzi do ksiąg roku następnego. Po zatwierdzeniu bilansu i dokonaniu odpisów rocznych saldo odpisów, dotyczących roku ubiegłego, odnosi się na konto "Fundusz statutowy".

6. Zysk netto bądź stratę netto należy wykazać w bilansie w odrębnej pozycji. Zysk netto bądź stratę netto po zatwierdzeniu bilansu rocznego odnosi się odpowiednio na konto "Fundusz statutowy" w księgach roku następnego po sprawozdawczym.

7. Fundusz zakładowy, fundusz popierania produkcji ubocznej i ewentualne inne fundusze specjalnego przeznaczenia powinny być wykazane w bilansie w wysokości sald tych kont.

§  36.

1. Jednostki organizacyjne spółdzielczości przyjmują do bilansu:

1) fundusze własne i fundusze celowe - w wysokości sald na kontach poszczególnych funduszów;

2) przelewy z zysku na fundusze celowe, jak też na inne cele - w wysokości przelewów zaliczkowych dokonanych w ciągu roku sprawozdawczego;

3) podatek dochodowy - w wysokości salda na koncie "Podatek dochodowy".

2. Podatek dochodowy i przelewy z zysku na fundusze celowe przechodzą do ksiąg roku następnego. Po zatwierdzeniu rocznego bilansu przez walne zgromadzenie przenosi się je na konto strat i zysków lat ubiegłych.

3. Jednostki organizacyjne spółdzielczości wykazują czystą nadwyżkę bądź stratę w bilansie w odrębnej pozycji. Czystą nadwyżkę bądź stratę przenosi się do ksiąg roku następnego na konto strat i zysków lat ubiegłych. Wyrównania salda konta strat i zysków lat ubiegłych dokonuje się na podstawie uchwały walnego zgromadzenia.

4. Wartość udziałów w innych przedsiębiorstwach oraz papiery wartościowe wykazują jednostki organizacyjne spółdzielczości w aktywach bilansu w nominalnej ich wartości.

¹⁴ § 27 ust. 5 zmieniony przez § 1 pkt 13 zarządzenia z dnia 28 czerwca 1957 r. (M.P.57.54.341) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 12 lipca 1957 r.

¹⁵ Z dniem 29 czerwca 1954 r. § 27 ust. 8 traci moc w stosunku do jednostek spółdzielczych, zgodnie z § 3 uchwały nr 354 z dnia 29 maja 1954 r. w sprawie odprowadzenia kwot przedawnionych i prekludowanych zobowiązań jednostek spółdzielczych na rachunek funduszu wyrównawczego strat w centralach spółdzielni (M.P.54.A-61.810).