Rozdział 10 - Czynna służba wojskowa, służba w rezerwie i pospolitem ruszeniu. - Wykonanie ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku służby wojskowej, zmienionej i uzupełnionej rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 stycznia 1928 r.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1930.31.270

Akt utracił moc

Wersja od: 28 września 1931 r.

Rozdział  X.

Czynna służba wojskowa, służba w rezerwie i pospolitem ruszeniu.

A.

Czynna służba wojskowa.

Do art. 74 i 75.

§ 356. Rozkaz o wcieleniu rekruta wydaje Minister Spraw Wojskowych corocznie po ustaleniu wyników poboru i zapotrzebowań rekruta na uzupełnienie poszczególnych formacyj wojska.

Wcielenie osób, podlegających obowiązkowi czynnej służby wojskowej w myśl art. 4, 49, 60 ustęp 2 i 73 ustęp 1 oraz ochotników dokonują powiatowe komendy uzupełnień na podstawie corocznych rozkazów Ministra Spraw Wojskowych, ustalających terminy wcielenia i rozdzielnik rekruta.

Poborowi, którzy stają do poboru po okresie wcielenia osób, uprawnionych do skróconej czynnej służby wojskowej i mają warunki do odbycia tej służby. podlegają wcieleniu w terminach, które Minister Spraw Wojskowych uzna za stosowne dla interesów wojska.

Poborowi obowiązani do czynnej służby wojskowej w myśl art. 4, podlegają wcieleniu do szeregów w tym samym roku kalendarzowym, w którym uznani zostali za zdolnych do czynnej służby wojskowej, a najpóźniej w następnym roku kalendarzowym.

Poborowi, którzy w tym czasie nie zostaną wcieleni do szeregów, powinni być zaliczeni do ponadkontyngentowych.

Osób wybranych na posłów lub senatorów nie powołuje się do czynnej służby wojskowej przez czas piastowania mandatu.

§ 357. Poborowych i ochotników, podlegających wcieleniu do szeregów, powołuje powiatowy komendant uzupełnień do odbycia czynnej służby wojskowej zapomcą kart powołania.

Karty powołania przesyłają powiatowi komendanci uzupełnień co najmniej na 14 dni przed terminem stawienia się powołanych w formacji wojskowej do właściwych władz (urzędów gminnych, magistratów) listem poleconym lub za pokwitowaniem, załączając przytem wykaz numerów bieżących przesłanych kart powołania.

§ 358. Urzędy gminne (magistraty) doręczają karty powołania niezwłocznie, względnie w terminie oznaczonym przez władze wojskowe.

W razie chwilowej nieobecności powołanego w domu, kartę powołania należy doręczyć głowie rodziny lub obecnemu w domu pełnoletniemu członkowi rodziny, a w razie ich nieobecności w domu - gospodarzowi domu (mieszkania), administratorowi względnie dozorcy domu, którzy są obowiązani ją przyjąć i doręczyć powołanemu niezwłocznie po jego powrocie do domu.

§ 359. Jeżeli powołany wyjechał z miejsca zamieszkania na dłuższy przeciąg czasu (w celach zarobkowych lub na studja) albo zmienił miejsce stałego zamieszkania, urząd gminny (magistrat) zwraca kartę powołania właściwej powiatowej komendzie uzupełnień natychmiast po ustaleniu tych faktów, z podaniem nowego dokładnego adresu powołanego względnie, o ile miejsce pobytu powołanego nie jest zarządowi gminy (magistratu) znane pomimo poszukiwań - z odpowiedniem wyjaśnieniem, uzasadniającem nieznalezienie adresu.

§ 360. Potwierdzenia odbioru doręczonych kart powołania powinny urzędy gminne (magistraty) zwrócić powiatowym komendantom uzupełnień w jaknajkrótszym czasie, a najpóźniej w przeciągu 10-ciu dni od chwili ich otrzymania z powiatowej komendy uzupełnień.

§ 361. Powiatowy komendant uzupełnień po otrzymaniu od urzędów gminnych (magistratów) kart powołania, niedouczonych z powodu zmiany miejsca zamieszkania powołanych względnie wyjazdu ich na dłuższy przeciąg czasu w celach zarobkowych lub na studja, przesyła dla powołanych nowe karty powołania za pośrednictwem urzędu gminnego (magistratu) nowego miejsca zamieszkania (pobytu).

§ 362. Po otrzymaniu kart powołania, niedoręczonych z powodu niemożności ustalenia miejsca pobytu powołanego, powiatowy komendant uzupełnień zestawia imienne wykazy tych osób i przesyła te wykazy do właściwej powiatowej władzy administracji ogólnej, celem niezwłocznego ich poszukiwania.

§ 363. W razie odmowy przyjęcia karty powołania, powołanie uważa się mimo to za dokonane i wezwany obowiązany jest stawić się w oznaczonym dniu w formacji wojskowej dla odbycia czynnej służby wojskowej pod odpowiedzialnością karną. Fakt odmowy przyjęcia karty powołania organ doręczający powinien stwierdzić protokólarnie w obecności jednego świadka i zwrócić ją wraz z protokółem za pośrednictwem właściwego urzędu gminnego (magistratu) powiatowemu komendantowi uzupełnień. W tych wypadkach powiatowy komendant uzupełnień obowiązany jest sporządzić niezwłocznie doniesienie karne.

§ 364. Poborowi (ochotnicy) są obowiązani stawić się w formacjach wojskowych w dniu, oznaczonym w karcie powołania.

Zagubienie lub zniszczenie karty powołania nie zwalnia powołanego od stawienia się we właściwej formacji wojskowej w terminie, oznaczonym w karcie powołania.

§ 365. Niestawienie się poborowego (ochotnika) w oznaczonym terminie w formacji wojskowej, celem odbycia czynnej służby wojskowej, może być usprawiedliwione tylko w razie jego obłożnej choroby, uniemożliwiającej mu przejazd do formacji.

W tych wypadkach poborowy (ochotnik) jest obowiązany najdalej na 5 dni przed upływem terminu wskazanego w karcie powołania zawiadomić o tem powiatowego komendanta uzupełnień za pośrednictwem właściwego urzędu gminnego, dołączając do zawiadomienia otrzymaną kartę powołania oraz świadectwo lekarskie, stwierdzające obłożną chorobę i niezdolność do podróży.

§ 366. Świadectwo lekarskie powinno być wystawione przez lekarza powiatowego (rządowego) według wzoru Nr. 26.

W razie niemożności uzyskania takiego świadectwa, należy przedstawić świadectwo lekarza prywatnego, na którem naczelnik gminy powinien stwierdzić powody niemożności uzyskania świadectwa lekarza powiatowego (rządowego).

W razie niemożności uzyskania wogóle świadectwa lekarskiego, naczelnik gminy (magistrat) powinien stwierdzić, że poborowy (ochotnik) jest obłożnie chory i podać powody, dla których nie można było uzyskać świadectwa lekarskiego. Poborowi (ochotnicy), którzy przesłali do powiatowej komendy uzupełnień takie zaświadczenia są obowiązani przesłać do P. K. U. najdalej w ciągu 14-dni obowiązujące świadectwo lekarskie.

Jeżeli we wskazanym 14-to dniowym terminie nie będzie przesłane do P. K. U. świadectwo lekarskie, poborowy (ochotnik) otrzymuje nową kartę powołania. Jeżeli stawienie się poborowego (ochotnika) w terminie, wyznaczonym w ponownej karcie powołania z powodu trwającej obłożnej choroby jest jeszcze niemożliwe, powinien on przesłać do P. K. U. obowiązujące świadectwo lekarskie. Ponowne usprawiedliwianie niemożności stawienia się z powodu obłożnej choroby zaświadczeniem naczelnika gminy (magistratu) jest niedopuszczalne.

Koszty wezwania lekarza powiatowego (rządowego) w celu wydania świadectwa o niemożności stawienia się w formacji wojskowej ponosi poborowy (ochotnik).

§ 367. Świadectwa lekarzy prywatnych, o których mowa w ustępie 2-gim § 366 powinny być o ile możności wystawione według wzoru Nr. 26. W razie niemożności przestrzegania tego wzoru świadectwo takie musi w sposób wyraźny stwierdzić:

a) że poborowy (ochotnik) jest obłożnie chory (z dokładnem podaniem rodzaju choroby);

b) że stwierdzona obłożna choroba czyni go niezdolnym do przejazdu do formacji wojskowej;

c) przypuszczalny okres trwania obłożnej choroby.

§ 368. Pod pojęcie obłożnej choroby w rozumieniu § 365 ustęp 1 podpadają wszelkie stany gorączkowe począwszy od 38° wzwyż, wszystkie choroby zakaźne oraz ciężkie uszkodzenia cielesne (utrata ręki, nogi, złamanie ręki, nogi i t. p.).

§ 369. Powiatowy komendant uzupełnień po otrzymaniu świadectwa lekarza powiatowego (rządowego) lub prywatnego obowiązany jest sprawdzić, czy świadectwa te pod względem treści odpowiadają przepisom § 366 i § 367.

W razie potwierdzającym, jak również w wypadku przedstawienia przez poborowego (ochotnika) po raz pierwszy zaświadczenia naczelnika gminy (magistratu) o obłożnej chorobie, powiatowy komendant uzupełnień udziela choremu przesunięcia terminu wcielenia - w pierwszym wypadku na okres uwidoczniony w świadectwie lekarskiem, zaś w drugim wypadku na okres 14 dni. Udzielone przesunięcie terminu wcielenia zapisuje powiatowy komendant uzupełnień w specjalnym terminarzu według wzoru Nr. 27, poborowemu zaś wysyła przez urząd gminny kartę urlopową (wzór Nr. 28) wraz z nową kartą powołania i ewentualnie z biletem na przejazd. O udzielonem przesunięciu terminu wcielenia powiatowy komendant uzupełnień zawiadamia formację, do której taki poborowy (ochotnik) jest przeznaczony.

Jeżeli poborowy (ochotnik) nadal nie będzie mógł stawić się w formacji w powtórnie wyznaczonym terminie, z powodu trwającej obłożnej choroby, powinien przedstawić ponownie świadectwo lekarskie, lecz wystawione już tylko przez lekarza powiatowego (rządowego). W tych wypadkach powiatowy komendant uzupełnień udziela mu dalszego urlopu i przesyła mu ponownie dokument urlopowy wraz z nową kartą powołania.

Gdyby stan zdrowia poborowego (ochotnika) wymagał leczenia dłuższego niż trzy miesiące, licząc od terminu wyznaczonego dla stawienia się w formacji wojskowej w pierwszej karcie powołania, wówczas powiatowy komendant uzupełnień przesuwa poborowemu (ochotnikowi) termin powołania do czynnej służby wojskowej aż do terminu najbliższego wcielenia do szeregów (wzór Nr. 29).

Jeżeli poborowy (ochotnik) również i w tym terminie nie może wskutek trwającej obłożnej choroby stawić się do odbycia czynnej służby wojskowej, jest on obowiązany przedstawić właściwej P. K. U. świadectwo lekarza powiatowego (rządowego), jak wskazano w §§ 366 i 367.

Po otrzymaniu takiego świadectwa powiatowy komendant uzupełnień występuje do właściwej powiatowej władzy administracji ogólnej z wnioskiem na ponowne zbadanie przez komisję poborową zdolności danej osoby do służby wojskowej w myśl art. 39.

§ 370. Osoby, obowiązane do czynnej służby wojskowej, a pozostające pod śledztwem w dochodzeniu sądowo-karnem wciela się do wojska w zwyczajnych, ustawą i niniejszem rozporządzeniem przewidzianych terminach, o ile przebywają na wolnej stopie, natomiast osadzonych w areszcie śledczym wciela się dopiero po uchyleniu aresztu śledczego w najbliższym terminie wcielania.

Osoby, obowiązane do odbywania czynnej służby wojskowej, a skazane prawomocnym wyrokiem sądowym na karę pozbawienia wolności, wciela się do wojska, o ile nie zastosowano postanowień art. 9, dopiero po odbyciu (darowaniu) kary, w najbliższym terminie wcielenia.

§ 371. W razie stwierdzenia, że poborowy (ochotnik) mimo doręczenia mu karty powołania nie wyjechał we właściwym czasie do wyznaczonej formacji wojskowej, celem zgłoszenia się do czynnej służby wojskowej, naczelnik gminy (magistrat) jest obowiązany odstawić go za pośrednictwem swych organów lub -też przy pomocy organów policji państwowej niezwłocznie do powiatowej władzy administracji ogólnej, która zarządza odesłanie go do właściwej terytorjalnie P. K. U.

Naczelnik gminy (magistrat) ma prowadzić ewidencję osób urlopowanych z powodu obłożnej choroby oraz czuwać, ażeby osoby te wyjeżdżały z gminy w terminie, wskazanym w kartach powołania.

§ 372. Po upływie 7 dni od daty wyznaczonej dla ukończenia wcieleń formacje wojskowe powinny podać powiatowym komendantom uzupełnień nazwiska tych poborowych (ochotników) którzy nie stawili się w formacji, zwracając jednocześnie ich dokumenty ewidencyjne.

Powiatowy komendant uzupełnień sporządza na tej zasadzie niezwłocznie wykazy uchylających się od wcielenia do szeregów, które przesyła powiatowym władzom administracji ogólnej celem ich ścigania.

Jednocześnie sporządza on doniesienie karne na tych poborowych, którym karty powołania zostały należycie doręczone, a którzy nie usprawiedliwili niestawienia się w formacji wojskowej. Doniesienia karne powinny być przesłane właściwemu prokuratorowi wojskowemu z przytoczeniem w nich daty doręczenia karty powołania, nazwy władzy, która doręczania dokonała oraz faktu nieusprawiedliwienia niestawienia się danego poborowego w formacji wojskowej.

Ujętych uchylających się dostawia powiatowa władza administracji ogólnej do właściwej terytorjalnie P. K. U., która odstawia ich pod eskortą najbliższej komendy garnizonu do wyznaczonej formacji wojskowej, zawiadamiając o tem prokuratora wojskowego.

§ 373. Na poczet obowiązkowej czynnej służby wojskowej, odbywanej w myśl art. 4 pkt. 1, i 69 zalicza się również czas urlopu, udzielanego szeregowym na zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych w myśl art. 72.

Przeniesienie do rezerwy następuje każdorazowo na zarządzenie Ministra Spraw Wojskowych.

§ 374. Kary pozbawienia wolności, przenoszącej okres trzech tygodni, nie wlicza się do czasu czynnej służby wojskowej (art. 151 kodeksu karnego wojskowego z dnia 22 marca 1928 r. - Dz. U. R. P. Nr. 36, poz. 328).

Na okres trzech tygodni składać się może jedna kara lub też kilka kar razem wziętych.

B.

Zawiadamiania władz poborowych przez powszechne władze wymiaru sprawiedliwości.

§ 375. Powszechne władze wymiaru sprawiedliwości zawiadamiają:

A. Właściwą władzę administracji ogólnej:

a) o każdem wdrożonem postępowaniu karnem przeciw mężczyznom, będącym w wieku poborowym od 21 do 23 lat włącznie, o ile postępowanie to połączone jest z zastosowaniem aresztu prewencyjnego;

b) o uchyleniu aresztu prewencyjnego, określonego w punkcie a);

c) o każdym prawomocnym wyroku, skazującym mężczyzn w wieku od 18 do 23 lat na kary wymienione w art. 9, bądź za przestępstwa przewidziane w art. 97 - 108; należy też podać miejsce wyznaczone skazanemu dla odbycia kary, dzień rozpoczęcia kary i jej ewentualne późniejsze skrócenie;

d) o każdym prawomocnym wyroku skazującym mężczyzn w wieku od 23 do 50 lat, którzy podlegają powszechnemu obowiązkowi wojskowemu, a nie mają jeszcze ustalonego do niego stosunku, jeśli skazanie nastąpiło bądź na kary, wymienione w art. 9, bądź za przestępstwa, przewidziane w art. 97 - 108; należy też podać dane, określone w pkt. c);

e) o darowaniu w drodze łaski kary lub skutków karno-sądowego skazania w wypadkach, wyszczególnionych w pkt. c) i d).

B. Powiatowych komendantów uzupełnień, właściwych ze względu na zamieszkanie oskarżonego lub skazanego:

a) o każdem wdrożeniu i o wyniku postępowania karnego przeciw oficerom rezerwy lub pospolitego ruszenia;

b) o każdym prawomocnym wyroku, skazującym podoficerów rezerwy lub pospolitego ruszenia na kary lub za przestępstwa, określone w części A pkt. d) niniejszego paragrafu, a nadto za przestępstwa, popełnione z chęci zysku lub pobudek, wskazujących na nieprzyjazne usposobienie dla Państwa Polskiego. Należy też podać dane określone w części A pkt. c);

c) o każdym prawomocnym wyroku, skazującym osoby wyszczególnione w art. 126 ustęp 1, a będące w wieku 23 - 50 lat, na kary lub za przestępstwa, określone w części A pkt. d) niniejszego paragrafu, przyczem należy podać dane wymienione w części A pkt. c);

d) o darowaniu w drodze łaski kary lub skutków karno - sądowego skazania w wypadkach, wymienionych w pkt. a) -- c) części B niniejszego paragrafu.

Władzami wymiaru sprawiedliwości, właściwe-mi do powyższych zawiadomień są w wypadkach wymienionych:

w części A pkt. a) i b), o ile chodzi o dochodzenia, - właściwe władze prokuratorskie, w innych wypadkach sędziowie śledczy, a jeśli sędzia śledczy nie jest powołany do czynności - właściwe sądy, w postępowaniu zaś w sądach powiatowych - te sądy;

w części A pkt. c) i d) i w części B pkt. b) i c) - władze powołane do wykonania wyroku;

w części B pkt. a) i d) - właściwe władze sądowe względnie prokuratorskie.

Zawiadomienia, o których mowa w niniejszym paragrafie, można uskuteczniać w formie miesięcznych wykazów.

Jeżeli postępowanie karne lub wyrok, o którym mowa w części B niniejszego paragrafu obejmuje kilka osób, przynależnych do różnych powiatowych komend uzupełnień, powszechne władze wymiaru sprawiedliwości przesyłają zawiadomienia do wszystkich powiatowych komend uzupełnień, właściwych dla danych osób ze względu na ich miejsce zamieszkania.

§ 376. Powiatowe władze administracji ogólnej postępują z otrzymanemi zawiadomieniami władz wymiaru sprawiedliwości jak następuje:

a) zawiadomienia, dotyczące osób w wieku przedpoborowym przechowują u siebie do czasu założenia list poborowych dla roczników, do których dane osoby należą, poczem kary wpisują do tych list, a zawiadomienia, dotyczące kar wymienionych w art. 9 przesyłają właściwemu powiatowemu komendantowi uzupełnień;

b) zawiadomienia odnoszące się do osób, które są w wieku poborowym lub które wyszły z tego wieku, a nie mają jeszcze uregulowanego stosunku do służby wojskowej przez komisję poborową, jak również dotyczące osób, które mają już uregulowany stosunek do służby wojskowej przez komisję poborową, - przesyłają do właściwego powiatowego komendanta uzupełnień po uprzedniem wpisaniu do list poborowych kar nałożonych na osoby w wieku poborowym.

§ 377. Władze administracji ogólnej zawiadamiają w ten sam sposób powiatowych komendantów uzupełnień o karach aresztu względnie grzywny, nałożonych przez nie na osoby podlegające powszechnemu obowiązkowi wojskowemu w wypadkach, wymienionych w art. 118.

§ 378. Władze sądowe prześlą do wglądu władzom wojskowym na ich żądanie akta sądowe po zakończeniu postępowania karnego, o ile zachodzą warunki, przewidziane w ustępach A pkt. c) oraz d) i B.

C.

Służba w rezerwie.

Do art. 76 - 81.

§ 379. Oficerom i szeregowym rezerwy w czasie przebywania w rezerwie nie wolno nosić munduru wojskowego ani też odznak wojskowych. Wypadki, w których oficerowie i szeregowi rezerwy mogą wyjątkowo występować w mundurze wojskowym, określają rozporządzenia Ministra Spraw Wojskowych.

§ 380. Oficerowie i podchorążowie rezerwy, zamieszkali w kraju, wnoszą prośby względnie zażalenia w sprawach przebiegu służby, ćwiczeń wojskowych, przydziałów, wyszkolenia, awansów i odznaczeń pisemnie lub ustnie do dowódców swoich formacyj ewidencyjnych.

We wszystkich innych sprawach, związanych ze służbą w rezerwie, zwracają się oficerowie i podchorążowie rezerwy do właściwego powiatowego komendanta uzupełnień.

Oficerowie i podchorążowie rezerwy, których przynależność do formacji ewidencyjnej nie jest ustalona, wnoszą wszelkie prośby i zażalenia w sprawach wojskowych pisemnie lub ustnie do właściwego powiatowego komendanta uzupełnień.

Szeregowi rezerwy wnoszą wszelkie prośby i zażalenia do władz wojskowych pisemnie lub ustnie do właściwego powiatowego komendanta uzupełnień.

Oficerowie, podchorążowie i szeregowi rezerwy, zamieszkali zagranicą, wnoszą powyższe prośby i zażalenia do władz wojskowych za pośrednictwem urzędów konsularnych.

§ 381. Dowodem osobistym, stwierdzającym służbę w rezerwie, jest dla szeregowych książeczka wojskowa lub zaświadczenie wojskowe, zaś dla oficerów rezerwy książeczka stanu służby oficerskiej.

§ 382. Oficerowie i szeregowi rezerwy mogą otrzymać już w czasie pokoju dokumenty wojskowe, wzywające ich do służby wojskowej na wypadek mobilizacji (karty mobilizacyjne).

Treść kart mobilizacyjnych stanowi dla powołanych rozkaz wojskowy, który ma być wykonany w terminie, określonym w tych kartach.

§ 383. Zagubienie lub zniszczenie dokumentu wojskowego, wzywającego oficera i szeregowego rezerwy do służby wojskowej nie zwalnia danej osoby od stawienia się we właściwej formacji wojskowej w terminie ustalonym w tym dokumencie.

§ 384. Oficerów i szeregowych rezerwy obowiązanych do służby wojskowej można pozostawiać na stanowiskach cywilnych na warunkach, określonych przez Ministra Spraw Wojskowych.

§ 385. Terminy powołania do ćwiczeń wojskowych oraz czas trwania każdego ćwiczenia ustala każdorazowo Minister Spraw Wojskowych.

§ 386. Oficerowie i szeregowi rezerwy, którzy odbyli obowiązkową czynną służbę wojskową nie ze swym rocznikiem poborowym lub byli powołani do tej służby po wyjściu z wieku poborowego, odbywają przepisane ćwiczenia wojskowe zasadniczo ze swojemi rocznikami rezerwy. Jeżeliby to jednak nie odpowiadało potrzebom wojska, osoby te mogą być powołane do ćwiczeń wojskowych poza ich rocznikiem.

§ 387. Z tytułu powołania do ćwiczeń wojskowych nie przysługuje oficerom i szeregowym rezerwy nawet w wypadku odwołania ćwiczeń prawo do roszczenia jakichkolwiek pretensyj do Skarbu Państwa tytułem odszkodowania bądź to z powodu zaniechania pracy, bądź też z powodu poniesienia pewnego uszczerbku w zarobku dziennym skutkiem stawienia się do ćwiczeń wojskowych.

§ 388. Oficerowie i szeregowi rezerwy wybrani na posłów do Sejmu lub na senatorów nie mogą być w czasie sprawowania mandatu powołani do służby wojskowej.

Wolni od wszelkiej służby wojskowej są również ministrowie i podsekretarze stanu.

W stosunku do oficerów i szeregowych rezerwy, którzy poświęcili się stanowi duchownemu (art. 55) i złożyli odpowiednie zaświadczenie w P. K. U., obowiązują postanowienia § 238.

§ 389. Oficerom i szeregowym rezerwy, którzy pełnią funkcję instruktorów w obozach letnich przysposobienia wojskowego zalicza się czas służby instruktorskiej w tych obozach na poczet czasu, ustalonego dla ćwiczeń w rezerwie według specjalnych zarządzeń Ministra Spraw Wojskowych.

§ 390. Profesorów wyższych zakładów naukowych, pomocnicze siły naukowe oraz osoby, którym zlecone zostały wykłady i ćwiczenia w tych uczelniach, nauczycieli średnich zakładów naukowych z prawem publiczności, nauczycieli szkół zawodowych państwowych lub prywatnych, uznanych przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego za równorzędne z państwowemi, nauczycieli publicznych szkół powszechnych oraz studentów i uczniów zakładów naukowych z prawem publiczności, powołuje się do ćwiczeń w rezerwie w okresie letnim, wolnym od nauki szkolnej.

Rektorzy oraz dyrektorzy wyższych zakładów naukowych obowiązani są z początkiem każdego roku szkolnego powiadamiać właściwych powiatowych komendantów uzupełnień o powierzeniu oficerom (szeregowym) rezerwy obowiązków pomocniczych sił naukowych Oraz o zleceniu im wykładów i ćwiczeń w wyższych zakładach naukowych, jak również o każdorazowem. zwolnieniu tych osób z ich obowiązków.

Taki sam obowiązek powiadamiania właściwych powiatowych komendantów uzupełnień mają dyrektorzy średnich zakładów naukowych z prawem publiczności w stosunku do nauczycieli tych zakładów oraz inspektorowie szkolni w stosunku do nauczycieli publicznych szkół powszechnych.

§ 391. Powołaniu na ćwiczenia wojskowe w danym terminie nie podlegają oficerowie i szeregowi rezerwy, którzy:

a) odbywają karę pozbawienia wolności, nałożoną przez powszechne sądy karne lub władze administracji ogólnej, względnie przebywają w areszcie śledczym;

b) podlegają postępowaniu rewizyjno-lekarskiemu na skutek zgłoszonego ciężkiego uszkodzenia zdrowia lub kalectwa, czyniącego ich zupełnie niezdolnymi do służby wojskowej.

Osoby wymienione w pkt. a) podlegają powołaniu do ćwiczeń wojskowych po przywróceniu im wolności w najbliższym okresie ćwiczeń, o ile nie zachodzą okoliczności wymienione w art. 9.

Osoby wymienione w pkt. b), którym postępowanie rewizyjno-lekarskie nie zmieniło poprzednio otrzymanej kategorji zdolności do służby wojskowej (kat. A), podlegają powołaniu do ćwiczeń wojskowych w najbliższym okresie ćwiczeń po ukończeniu postępowania rewizyjno-lekarskiego.

§ 392. Niestawienie się oficera lub szeregowego rezerwy do służby wojskowej we właściwym terminie może być usprawiedliwione;

a) w razie obłożnej choroby, uniemożliwiającej mu odbycie podróży do właściwej formacji wojskowej;

b) w razie ciężkiego uszkodzenia zdrowia lub kalectwa, czyniącego go zupełnie niezdolnym do służby wojskowej.

Jeżeli zgłoszenie się powołanego rezerwisty nie może nastąpić we właściwym terminie z powodu obłożnej choroby (pkt. a) powołany powinien udowodnić to właściwej władzy wojskowej świadectwem lekarskiem, określającem wyraźnie stan chorobowy oraz stwierdzającem, że chory jest niezdolny do podróży. Równocześnie powinien on zwrócić kartę powołania. Świadectwo lekarskie powinno być Wystawione przez lekarza powiatowego (rządowego). W razie niemożności uzyskania takiego świadectwa należy przedstawić świadectwo lekarza prywatnego na którem naczelnik gminy powinien, potwierdzić, że nie można było uzyskać świadectwa lekarza powiatowego (rządowego). W razie niemożności uzyskania wogóle świadectwa lekarskiego, okoliczność ta powinna być stwierdzona przez gminę. Osoby te imają być powołane do służby wojskowej ponownie w najbliższym okresie powoływania rezerwistów do służby wojskowej.

Osoby wymienione w pkt. b) niniejszego paragrafu powinny właściwej władzy wojskowej przedłożyć świadectwo lekarza wojskowego lub rządowego, stwierdzające ciężkie uszkodzenie zdrowia względnie kalectwa i niemożność stawienia się do służby wojskowej. Dowódcy formacyj wojskowych otrzymujący takie świadectwa od oficerów (podchorążych) rezerwy powinni je przesłać niezwłocznie właściwemu powiatowemu komendantowi uzupełnień. Powiatowi komendanci uzupełnień po otrzymaniu powyższych świadectw w drodze bezpośredniej lub od dowódców formacyj wojskowych wdrażają postępowanie rewizyjno-lekarskie w myśl obowiązujących przepisów.

§ 393. Oficerowie i szeregowi rezerwy, którzy w okresie przebywania w rezerwie odnieśli takie uszkodzenie zdrowia lub takie pogorszenie poprzednio istniejącego uszkodzenia, które czyni ich nieodpowiadającymi warunkom kategorji A (art. 38 pkt. A) mogą składać do właściwego powiatowego komendanta uzupełnień lub w czasie zebrań (raportów) kontrolnych pisemne prośby o zmianę poprzednio nadanej im kategorji zdolności do służby wojskowej. Do podania należy dołączyć świadectwo lekarza wojskowego lub rządowego, stwierdzające wyżej wspomniane okoliczności. Na tej podstawie powiatowy komendant uzupełnień wdraża postępowanie rewizyjno-lekarskie w myśl wojskowych przepisów rewizyjnych.

§ 394. Powołanie oficerów i szeregowych rezerwy do służby wojskowej uskuteczniają władze wojskowe na podstawie imiennych kart powołania przesyłanych tym osobom za pośrednictwem powiatowych władz administracji ogólnej lub bezpośrednio w drodze przez właściwe urzędy gminne (magistraty), albo na podstawie obwieszczeń, względnie zapomocą obu tych sposobów.

§ 395. Karty powołania przesyłają władze wojskowe do właściwych władz (urzędów) za pokwitowaniem odbioru, Załączając przytem wykaz numerów bieżących przesłanych kart powołania. Władze te obowiązane są doręczyć je adresatom niezwłocznie względnie w terminie, oznaczonym przez władze wojskowe. Postępowanie w wypadkach niemożności doręczenia kart powołania jest takie same, jak wskazano w §§ 358 - 360.

§ 396. Powołanie do służby wojskowej może być również zarządzone zapomocą publicznie ogłoszonych i rozplakatowanych obwieszczeń.

W tym wypadku władze wojskowe przesyłają odpowiednie obwieszczenia władzom administracji ogólnej, które zarządzają urzędom gminnym (magistratom) należyte ich ogłoszenie i rozplakatowanie.

Obwieszczenia o powołaniu do służby wojskowej powinny być rozplakatowane przez urzędy gminne na widocznem miejscu na głównych ulicach, placach targowych, stacjach kolejowych, przy kościołach, szkołach, czytelniach, hotelach i gospodach oraz w takich miejscach, gdzie ludność zazwyczaj się gromadzi.

Niezależnie od rozplakatowania obwieszczeń urzędy gminne (magistraty) powinny podać treść tych obwieszczeń do wiadomości ogółu ludności, w sposób, w danej gminie przyjęty.

Przedwczesne zrywanie obwieszczeń, mszczenie lub zaklejanie ich innemi ogłoszeniami jest niedopuszczalne.

§ 397. Bez względu na zarządzony sposób powołania do służby wojskowej urzędy gminne (magistraty) obowiązane są roztoczyć należyta i skuteczną kontrolę nad terminowym wyjazdem z miejsc zamieszkania względnie pobytu powołanych do służby wojskowej.

W razie stwierdzenia nieusprawiedliwionego niedopełnienia obowiązku stawiennictwa do służby wojskowej przez powołanego, urzędy gminne (magistraty) powinny postąpić w sposób, przewidziany w § 371.

§ 398. Powołani są obowiązani stawić się bezpośrednio w miejscu i w dniu, oznaczonym w karcie powołania, w karcie mobilizacyjnej względnie w obwieszczeniach władz wojskowych. Jeżeli oficera lub szeregowego rezerwy wezwano do natychmiastowego stawienia się, wolno mu korzystać ze zwłoki dwugodzinnej w celu uregulowania swych spraw osobistych oraz wymeldowania się u naczelnika gminy.

Powołani do służby wojskowej mają zgłosić się w miejscu ich powołania we własnej odzieży oraz z temi przedmiotami lub przyborami, które władze ewentualnie poleciły przynieść ze sobą.

Oficerowie rezerwy, którzy otrzymali dodatek na wyekwipowanie powinni zgłosić się do służby wojskowej w mundurze i z rynsztunkiem. Powołani oficerowie i szeregowi rezerwy powinni zabrać ze sobą dokumenty, wzywające ich do służby wojskowej (kartę powołania, kartę mobilizacyjną), jak również posiadane wojskowe dokumenty osobiste (książeczkę stanu służby oficerskiej, książeczkę wojskową).

§ 399. Odroczenie terminu odbycia ćwiczeń wojskowych do roku następnego względnie przesunięcie okresu ćwiczeń na termin późniejszy w tym samym roku kalendarzowym może nastąpić:

a) w razie stwierdzonej obłożnej choroby powołanego względnie w razie ciężkiego uszkodzenia zdrowia lub kalectwa, o ile ono nie zostało już zgłoszone wcześniej (§§ 392 i 393);

b) w wypadkach konieczności wyjazdu zagranicę w celach naukowych, przemysłowych lub kuracyjnych;

c) w wypadku, gdy powołany do ćwiczeń wojskowych jest jedynym lekarzem w gminie;

d) w ważnych sprawach, które zaszły w rodzinie powołanego do ćwiczeń, a wymagają jego obecności;

e) w innych nadzwyczajnych wypadkach, określonych przez Ministra Spraw Wojskowych corocznie w zarządzeniach o powołaniu rezerwistów na ćwiczenia wojskowe.

Prośby o odroczenie terminu odbycia ćwiczeń wojskowych do następnego roku względnie o przesunięcie okresu ćwiczeń na inny termin w tym samym roku kalendarzowym wnoszą:

1) oficerowie i podchorążowie rezerwy - od dowódcy swojej formacji ewidencyjnej,

2) szeregowi rezerwy, jak również oficerowie i podchorążowie rezerwy o nieustalonej przynależności ewidencyjnej - do właściwego powiatowego komendanta uzupełnień.

Prośby te powinny być wnoszone do wskazanych władz wojskowych przynajmniej na 4 tygodnie przed terminem, wyznaczonym dla stawienia się powołanego na ćwiczenia.

Późniejsze wniesienie podania może nastąpić tylko w tym wypadku, gdy powody, uzasadniające konieczność odroczenia ćwiczeń lub ich przesunięcia powstały po wyżej określonym terminie.

Do podania należy dołączyć:

w wypadkach wymienionych w pkt. a) - świadectwo lekarskie względnie zaświadczenie o chorobie, wystawione w sposób podany w § 392 ustęp 2;

w wypadkach wymienionych w pkt. b) - zaświadczenie stwierdzające konieczność wyjazdu zagranicę, wydane przez właściwe władze państwowe (wojewódzkie względnie centralne);

w wypadkach wymienionych w pkt. c) i d) - zaświadczenie, wydane przez właściwe powiatowe władze administracji ogólnej, stwierdzające istnienie okoliczności, powodujących konieczność odroczenia ćwiczeń lub ich przesunięcie;

W wypadkach wymienionych w pkt. e) Zaświadczenia i dokumenty, jakie będą przewidziane w rozporządzeniu Ministra Spraw Wojskowych o powołaniu rezerwistów na ćwiczenia wojskowe.

Kart powołania nie należy dołączać do podań za wyjątkiem wypadku przewidzianego w pkt. a) niniejszego paragrafu.

§ 400. Odroczeń terminu odbycia ćwiczeń Wojskowych do roku następnego względnie przesunięcia okresu ćwiczeń ma termin późniejszy w tym samym roku kalendarzowym udziela dowódca właściwej formacji wojskowej względnie powiatowy komendant uzupełnień {§ 399 ustęp 2).

W razie odmownego załatwienia prośby powołany może odwołać się w terminie siedmiodniowym, licząc od dnia doręczenia odmownego załatwienia do dowódcy okręgu korpusu, właściwego dla władzy wojskowej, która powołanie uskuteczniła. Dowódca okręgu korpusu rozstrzyga ostatecznie.

Wniesienie prośby o odroczenie ćwiczeń względnie ich przesunięcie lub też odwołanie się od odmownej decyzji do dowódcy okręgu korpusu nie zwalnia powołanego od stawienia się do ćwiczeń w terminie, oznaczonym w karcie powołania względnie w obwieszczeniach, jeżeli do tego terminu prośba względnie odwołanie nie zostanie ostatecznie załatwione.

§ 401. Osoby, korzystające z odroczeń ćwiczeń wojskowych muszą ćwiczenia te odbyć w roku następnym.

Oficerowie względnie szeregowi rezerwy, którzy korzystali z odroczeń ćwiczeń wojskowych już w roku poprzednim, mogą uzyskać ponowne odroczenie ćwiczeń wojskowych tylko w drodze wyjątku przez dowódcę okręgu korpusu.

Prośby o ponowne odroczenie ćwiczeń wojskowych wnoszą oficerowie (podchorążowie) i szeregowi rezerwy w drodze służbowej przez właściwe władze wojskowe, wskazane w § 399 ustęp 2.

§ 402. Odwołanie się od odmownej decyzji (§ 400 ustęp 2) nie zwalnia rezerwisty w żadnym wypadku od stawienia się do ćwiczeń w terminie określonym w karcie powołania.

Jeżeli na podanie, wniesione do władz wojskowych, udzielona będzie odpowiedź przychylna, a dany rezerwista odbywa już ćwiczenia wojskowe, należy go niezwłocznie zwolnić.

§ 403. Władze państwowe i samorządowe mogą, jednak nie później jak na 4 tygodnie przed rozpoczęciem ćwiczeń, występować z urzędu o odroczenie względnie przesunięcie terminu ćwiczeń podległym im funkcjonariuszom, jeżeli powołanie takiej osoby byłoby połączone z istotną szkodą dla działalności danej władzy, podając wszystkie dane ewidencyjne powołanego.

Z analogicznych uprawnień mogą korzystać instytucje społeczne, pracujące dla wojska.

Indywidualne wnioski wnoszą władze państwowe I i II instancji, samorządowe oraz instytucje społeczne bezpośrednio do właściwego dowódcy okręgu korpusu, który decyduje ostatecznie.

Naczelne władze państwowe odnoszą się w tych sprawach bezpośrednio do Ministra Spraw Wojskowych.

W razie odmownego załatwienia wniosków przez dowódców okręgów korpusów przysługuje wymienionym wyżej władzom państwowym I i II instancji, władzom samorządowym oraz instytucjom społecznym prawo odwołania się do Ministra Spraw Wojskowych.

Odwołania do Ministra Spraw Wojskowych mogą być wnoszone przez te władze tylko za pośrednictwem fachowych ministerstw.

§ 404. Oficerowie i szeregowi rezerwy, zamieszkali stale zagranicą, tak w krajach europejskich jak i w krajach poza Europą nie podlegają powołaniu na ćwiczenia wojskowe.

§ 405. Oficerowie i szeregowi rezerwy, zamieszkali stale zagranicą, którzy przyjeżdżają na obszar Państwa Polskiego lub wolnego miasta Gdańska na czas dłuższy niż 6 miesięcy, podlegają dopiero po upływie tego czasu powołaniu do ćwiczeń wojskowych na ogólnych zasadach.

§ 406. Oficerowie i szeregowi rezerwy, przebywający chwilowo zagranicą, którzy wyjechali z kraju legalnie, nie podlegają powołaniu do ćwiczeń wojskowych przez okres czasu, na jaki udzielono im paszportu zagranicznego.

Osoby te są jednak obowiązane do odbycia ćwiczeń wojskowych z chwilą powrotu do kraju, przyczem powołanie ich do ćwiczeń powinno nastąpić jeszcze w tym samym roku kalendarzowym, a jeżeli okres ćwiczeń w tym samym roku już minął - w roku następnym przy najbliższem powołaniu rezerwistów na ćwiczenia.

§ 407. Każde nieusprawiedliwione opóźnienie się oficera względnie szeregowego rezerwy do służby wojskowej będzie karane przez sądy wojskowe (art. 76 k. k. w.) względnie dyscyplinarnie przez władze wojskowe.

Oficerów i szeregowych rezerwy, którzy spóźnili się do służby wojskowej z własnej winy więcej niż 3 dni, można zwolnić i powołać ponownie na najbliższy okres ćwiczeń wojskowych w tym samym roku kalendarzowym. Jeżeli zostali oni ukarani za spóźnienie dyscyplinarnie, zwolnienie to następuje po odbyciu kary dyscyplinarnej.

Gdyby w razie zwolnienia rezerwistów od ćwiczeń wojskowych powołanie do ćwiczeń w tym samym roku kalendarzowym nie mogło więcej nastąpić, należy osoby takie mimo opóźnienia ponad 3 dni zatrzymać w służbie celem odbycia ćwiczeń.

Opóźnieni będą wówczas obowiązani odsłużyć pełny okres ćwiczeń, a nałożone na nich kary odbyć w sposób, wskazany w § 414.

§ 408. Dowódcy formacyj są obowiązani po upływie trzech dni od daty wyznaczonej dla rozpoczęcia ćwiczeń przesłać właściwym powiatowym komendantom uzupełnień wykazy oficerów i szeregowych rezerwy, którzy do ćwiczeń się nie stawili.

Powiatowi komendanci uzupełnień sporządzają na tej podstawie wykazy uchylających się, zestawione według gmin, które przesyłają powiatowym władzom administracji ogólnej, celem ścigania danych osób.

Powiatowe władze administracji ogólnej są obowiązane zarządzić natychmiast wyśledzenie uchylającego się od ćwiczeń i dostawienie go do właściwej powiatowej komendy uzupełnień.

Władze te są obowiązane ponadto przesyłać każdego 1-go i 15-go dnia miesiąca do właściwej powiatowej komendy uzupełnień wyniki poszukiwań za uchylającymi się od ćwiczeń rezerwistami.

Oficerów i podchorążych rezerwy, uchylających się od ćwiczeń, a dostawionych do powiatowej komendy uzupełnień, należy odesłać natychmiast do właściwej formacji wojskowej, celem odbycia ćwiczeń.

Szeregowych rezerwy, uchylających się od ćwiczeń, a dostawionych do powiatowej komendy uzupełnień, należy odesłać natychmiast do formacji wojskowej względnie powołać na najbliższy okres ćwiczeń w tym samym roku kalendarzowym.

Jeżeli w chwili doprowadzenia uchylającego się od ćwiczeń szeregowego rezerwy okres ćwiczeń w danym roku kalendarzowym już minął, należy odesłać go do miejsca zamieszkania i powołać do odbycia ćwiczeń w następnym roku kalendarzowym.

Uchylających się od ćwiczeń szeregowych rezerwy powiatowy komendant uzupełnień pociąga do odpowiedzialności karnej przesyłając odpowiednie doniesienie karne do właściwego sądu wojskowego, a jeżeli następuje natychmiastowe odstawienie go do formacji, przekazuje go do ukarania właściwemu dowódcy formacji.

Oficerów i podchorążych rezerwy, dostawionych do formacji jako uchylających się od ćwiczeń, pociąga właściwy dowódca formacji do odpowiedzialności dyscyplinarnej lub karnej, przesyłając w tym ostatnim wypadku odpowiednie doniesienie karne do właściwego sądu wojskowego.

§ 409. Szeregowi rezerwy, powołani na ćwiczenia wojskowe, podlegają bezpośrednio po zgłoszeniu się w -formacji wojskowej oględzinom lekarskim, przyczem:

a) szeregowych rezerwy, uznanych za zdolnych do odbycia ćwiczeń wojskowych należy odesłać do poszczególnych pododdziałów;

b) szeregowych rezerwy chorych, u których można spodziewać się zupełnego wyzdrowienia w ciągu kilku dni, należy oddać pod opiekę lekarską (izba chorych), a leżeli na taki okres czasu wymagają leczenia i opieki w szpitalu, należy ich odesłać do szpitali wojskowych, znajdujących się najbliżej miejsca postoju danej formacji lub zakładu wojskowego;

c) w razie stwierdzenia przez lekarza formacji, że szeregowy rezerwy jest czasowo niezdolny do odbycia ćwiczeń, dowódca formacji zwalnia go niezwłocznie i przesyła właściwemu powiatowemu komendantowi uzupełnień orzeczenie lekarskie z wnioskiem na przesunięcie ćwiczeń do późniejszego okresu w tym samym roku lub na odroczenie ich do roku następnego. Jeżeli zwolniony od ćwiczeń wskutek choroby jest niezdolny do odbycia podróży powrotnej do miejsca zamieszkania, powinien on być oddany na leczenie zasadniczo do szpitala cywilnego, a gdy to jest z jakichkolwiek powodów niemożliwe - do szpitala wojskowego. Koszty leczenia i żywienia za cały czas pobytu w szpitalu wojskowym ponosi chory względnie cywilne władze i instytucje, wymienione w § 412 ustęp 4;

d) w razie stwierdzenia przez lekarza formacji, że szeregowy rezerwy nie odpowiada wymogom kat. A według wojskowych przepisów o badaniu i ocenie fizycznej zdolności do służby wojskowej, powinien on być na podstawie orzeczenia i wniosku lekarskiego niezwłocznie zwolniony z ćwiczeń i odesłany do miejsca zamieszkania. Równocześnie dowódca formacji przesyła do właściwej powiatowej komendy uzupełnień wniosek o zamianę kategorji zdolności do służby wojskowej danego szeregowego rezerwy, celem wdrożenia postępowania rewizyjnego w myśl instrukcyj, wydanych przez Ministra Spraw Wojskowych.

§ 410. Szeregowych rezerwy, których niezdolność do służby wojskowej została stwierdzona w czasie odbywania ćwiczeń wojskowych, należy przedstawić wojskowo-lekarskiej komisji szpitalnej.

Orzeczenie tej komisji stanowi podstawę dla ustalenia dalszego stosunku tej osoby do służby wojskowej.

§ 411. Jeżeli oficer rezerwy w chwili zgłoszenia się do ćwiczeń wojskowych lub w czasie ich odbywania okaże się niezdolnym do czynnej służby wojskowej, dowódca formacji zwalnia takiego oficera z ćwiczeń i przesyła świadectwo lekarskie do właściwej powiatowej komendy uzupełnień, celem wdrożenia postępowania rewizyjno-lekarskiego na ogólnych, zasadach.

§ 412. Czas spędzony przez powołanego do ćwiczeń wojskowych w izbie chorych (szpitalu) nie dłużej niż 7 dni, należy zaliczać na poczet ćwiczeń.

Okresów choroby, trwających u powołanych do ćwiczeń wojskowych ponad 7 dni, nie można zaliczać na poczet ćwiczeń wojskowych. Takich oficerów i szeregowych rezerwy należy po wyleczeniu niezwłocznie zwolnić i powołać na najbliższy okres ćwiczeń w tym samym roku kalendarzowym lub w roku następnym.

Na okres 7 dni składać się może czas trwania jednego zachorowania lub też kilku zachorowań razem wziętych.

Oficerowie i szeregowi rezerwy w razie zachorowania w czasie odbywania ćwiczeń na skutek właściwości służby wojskowej i oddania ich z tego tytułu do wojskowych zakładów leczniczych, powinni być leczeni na warunkach, przysługujących osobom wojskowym w służbie czynnej. W wypadkach, kiedy cierpienie lub choroba powstały niezależnie od właściwości pełnionej służby, a wypisanie ze szpitala względnie przekazanie szpitalom cywilnym ze względu na rodzaj lub stan choroby nie może nastąpić po 7 dniowem leczeniu, - koszty leczenia i żywienia w szpitalu wojskowym, poczynając od dnia niepoliczonego już na poczet ćwiczeń, ponosi chory względnie właściwa gmina w razie jego ubóstwa lub właściwy wojewódzki urząd zdrowia, jeżeli chory jest funkcjonarjuszem państwowym w rozumieniu ustawy o państwowej służbie cywilnej lub wreszcie instytucja, obowiązana do leczenia chorego, jeżeli on w tym celu był jej członkiem.

§ 413. O zwolnieniu szeregowych rezerwy od ćwiczeń z powodu choroby, trwającej ponad 7 dni, powinien dowódca formacji zawiadomić niezwłocznie właściwego powiatowego komendanta uzupełnień.

§ 414. Kary aresztu, które nakłada się na powołanych do ćwiczeń oficerów i szeregowych rezerwy należy wykonać dopiero po upływie czasu, przeznaczonego na ćwiczenia wojskowe, o ile pozwalają na to względy karności wojskowej; w przeciwnym razie kara musi być niezwłocznie odcierpiana, a czas kary dyscyplinarnej ma być bezpośrednio odsłużony.

W razie uchylenia orzeczenia kary dyscyplinarnej czas kary należy zaliczyć bądź na bieżący bądź na najbliższy okres ćwiczeń.

Nie należy wliczać do okresu ćwiczeń czasu, który oficer lub szeregowy rezerwy powołany na ćwiczenia wojskowe wskutek wyroku sądowego przepędzi w areszcie śledczym lub w zakładzie karnym.

Opuszczony czas ćwiczeń powinien taki oficer względnie szeregowy rezerwy niezwłocznie odsłużyć po zwolnieniu z aresztu (zakładu karnego).

§ 415. Odbycie ćwiczeń wojskowych należy oficerom i szeregowym rezerwy wpisać do ich dokumentów wojskowych.

Jeżeli podczas ćwiczeń wojskowych zostanie zarządzona ogólna mobilizacja, należy niezwłocznie zwolnić tych oficerów i szeregowych rezerwy, którzy są na wypadek mobilizacji zwolnieni od służby wojskowej (reklamowani).

Jeżeli ćwiczenia wojskowe będą odwołane lub zawieszone z jakichkolwiek powodów Minister Spraw Wojskowych ustali każdorazowo, czy i w jakim rozmiarze oficerom i szeregowym rezerwy należy stawienie się w formacji wojskowej zaliczyć jako odbyte ćwiczenie wojskowe.

§ 416. Powołanie oficerów względnie szeregowych rezerwy do dodatkowych ćwiczeń wojskowych następuje według ogólnych przepisów o powoływaniu do odbycia ćwiczeń wojskowych, o ile Minister Spraw Wojskowych nie wyda w tym względzie odrębnych zarządzeń.

§ 417. Oficerowie i szeregowi rezerwy, przebywający zagranicą, są w razie mobilizacji obowiązani do najszybszego powrotu do kraju i zgłoszenia się we właściwej powiatowej komendzie uzupełnień, ile nie będą wydane przez Ministra Spraw Wojskowych inne zarządzenia w chwili ogłoszenia mobilizacji lub wojny.

Kierownicy urzędów konsularnych obowiązani są ułatwić takim oficerom i szeregowym rezerwy jaknajszybszy powrót do kraju.

Do art. 82.

§ 418. W czasie odbywania ćwiczeń wojskowych (art. 77) przez pracownika jakiegokolwiek przedsiębiorstwa, jak również z powodu powołania na te ćwiczenia, pracodawca nie może wypowiedzieć, ani rozwiązać umowy o prącę, bez względu na czas trwania stosunku pracy, o ile ćwiczenia wojskowe nie trwają dłużej niż 6 względnie 8 tygodni.

W wypadku trwania ćwiczeń wojskowych dłużej niż 6 względnie 8 tygodni, postanowienia ustępu pierwszego mają zastosowanie do tych pracowników, których stosunek pracy w danem przedsiębiorstwie trwał nieprzerwanie co najmniej rok.

Wszelkie umowy, zawierające zrzeczenie się przez pracownika przysługujących mu na zasadzie niniejszego paragrafu uprawnień, są nieważne.

Przepisy art. 82 nie ograniczają postanowień zabraniających wypowiadania umów o pracą podczas ćwiczeń wojskowych, zawartych w przepisach prawnych, normujących umowę o pracę, a w szczególności w art. 11 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 marca 1928 r. o umowie o pracę robotników (Dz. U. R. P. Nr. 35, poz. 324) i w art. 29 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 marca 1928 r. o umowie o pracę pracowników umysłowych (Dz. U. R. P. Nr. 35, poz. 323), zakazujących wypowiadania i rozwiązywania umowy o pracę po powołaniu na ćwiczenia wojskowe i w czasie odbywania przez pracownika tych ćwiczeń, bez względu na czas poprzedniej pracy i bez względu na czas trwania ćwiczeń wojskowych.

Do art. 83 - 85.

D.

Służba w pospolitem ruszeniu.

§ 419. Wojskowym dokumentem, stwierdzającym służbę w pospolitem ruszeniu, jest dla oficerów książeczka stanu służby oficerskiej, zaś dla szeregowych - książeczka wojskowa lub zaświadczeniu wojskowe, wydawane przez właściwe władze wojskowe.

Oficerowie i szeregowi pospolitego ruszenia mogą otrzymać już w czasie pokoju dokumenty wojskowe, wzywające ich do służby wojskowej na wypadek mobilizacji.

Powołanie oficerów i szeregowych pospolitego ruszenia do służby wojskowej odbywa się w taki sam sposób jak powołanie oficerów i szeregowych rezerwy.

§ 420. Ponowny przegląd szeregowych pospolitego ruszenia bez broni przez komisje poborowe w myśl art. 85 ustęp 2 może się odbywać w razie mobilizacji tylko na rozkaz Ministra Spraw Wojskowych i ma być uskuteczniony przez komisje poborowe na ogólnych zasadach.

§ 421. Oficerowie i szeregowi pospolitego ruszenia, którzy przeniesieni zostali z rezerwy do pospolitego ruszenia wskutek osiągnięcia ustalonej dla. rezerw i granicy wieku (art. 4 pkt. 2), zaliczeni zostają do pospolitego ruszenia z bronią.

§ 422. Poborowi, którzy przy poborze uznani zostali za zdolnych do czynnej służby wojskowej (kat. A), a którzy wskutek ukończenia w chwili poboru 38 lat życia zaliczeni zostali do pospolitego ruszenia (art. 7 ustęp 4, art. 35 ustęp 2 i art. 43 ustęp 3) należą do pospolitego ruszenia z bronią.

Do art. 87.

§ 423. Osoby powołane do służby wojskowej mają prawo do przejazdu koleją na koszt Skarbu Państwa wówczas., gdy odległość od stacji kolejowej, właściwej dla miejsca zamieszkania, do miejsca, wyznaczonego dla zgłoszenia się. do służby, wynosi 25 klm lub więcej. W tym celu otrzymują one bilet (Upoważnienie) na przejazd.

Osoby, powołane do służby wojskowej, których prawo do bezpłatnego przejazdu koleją wskutek usprawiedliwionego niedotrzymania terminu wygasło, mogą zgłaszać się do P. K. U., celem przedłużenia tego prawa.

Rezerwiści, powołani na ćwiczenia wojskowe obwieszczeniami, są obowiązani odbyć podróż od miejsca zamieszkania do miejsca, wyznaczonego dla zgłoszenia się do służby, na własny koszt, przyczem koszty przejazdu koleją będą im zwrócone:

a) jeżeli odległość od miejsca zamieszkania do miejsca wyznaczonego dla zgłoszenia się do służby wynos j 25 kim lub więcej;

b) jeżeli przedstawią zaświadczenie urzędu gminnego (magistratu) tej miejscowości, z której się do ćwiczeń udali, stwierdzający fakt zamieszkiwania lub pobytu w tej miejscowości w chwili powołania ich do ćwiczeń wojskowych oraz, że miejscowość ta jest odległa od miejsca, wyznaczonego dla zgłoszenia się do ćwiczeń, o 25 klm lub więcej.

Rezerwiści, powołani na ćwiczenia wojskowe obwieszczeniami, którzy z powodu ubóstwa nie mogą pokryć kosztów przejazdu koleją wówczas, gdy miejscem zamieszkania (pobytu) jest odległe od miejsca, wyznaczono dla zgłoszenia się. do służby, o 25 klm lub więcej, powinni zwrócić się, niezwłocznie do właściwego zarządu gminy, który w. porozumieniu z powiatową władzą administracji ogólnej względnie z powiatowym komendantem uzupełnień wyda im dokument, uprawniający do kredytowanego przejazdu koleją.

Osoby, powołane do służby wojskowej, których miejsce zamieszkania jest odległe od najbliższej stacji kolejowej o 25 klm lub więcej, powinny być do tej stacji kolejowej zbiorowo dostarczone przez urzędy gminne (magistraty) najtańszemi środkami przewozowemi. Jeżeli między miejscem zamieszkania powołanego, a miejscem wyznaczonem dla zgłoszenia się do służby, niema komunikacji kolejowej, a odległość pomiędzy temi miejscowościami wynosi 25 klm lub więcej, urząd gminny (magistrat) powinien powołanych względnie powołanego dostarczyć do miejsca wyznaczonego dla zgłoszenia się do służby najtańszym środkiem przewozowym.

W obu wypadkach koszty przewozu powołanych osób będą urzędom gminnym (magistratom) zwrócone ze Skarbu Państwa (z budżetu Ministerstwa Spraw Wojskowych) na podstawie odpowiednich dowodów.

Przejazdy do odbycia służby wojskowej na wezwanie władz wojskowych osób zamieszkałych stale zagranicą, odbywają się w trybie ustalonym w § 310.

§ 424. Koszty wszelkiego rodzaju ogłoszeń lub obwieszczeń o powołaniu do jakiejkolwiek służby wojskowej osób, podlegających powszechnemu obowiązkowi wojskowemu, tak zamieszkanych w kraju jak też zagranicą pokrywa się z budżetu Ministerstwa Spraw Wojskowych.

Z budżetu tego Ministerstwa pokrywa się również koszty, związane z przejazdami osób, powołanych do służby wojskowej, a zamieszkałych zagranicą.