Rozdział 4 - Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych - Uznawanie środków pracy i innych przedmiotów długotrwałego użytkowania za środki trwałe, zasady aktualizacji ich wyceny oraz zasady i stawki amortyzacji.
Dziennik Ustaw
Dz.U.1987.39.219
Akt utracił moc Wersja od: 21 grudnia 1987 r.
Rozdział 4
Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
§ 9.
1.
Jednostki gospodarcze są obowiązane do dokonywania odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej (brutto):1)
środków trwałych:a)
własnych - bez względu na to, czy są one użytkowane przez te jednostki gospodarcze, czy też przez inne jednostki,b)
obcych - otrzymanych nieodpłatnie w zarząd i użytkowanie,2)
wartości niematerialnych i prawnych,3)
inwestycji w obcych środkach trwałych,zwanych dalej "majątkiem trwałym".
2.
Odpisów amortyzacyjnych nie dokonuje się od:1)
domów mieszkalnych wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami, łącznie ze związanymi z nimi wartościami niematerialnymi i prawnymi, jeżeli domy te są eksploatowane w całości lub w przeważającej części na cele mieszkalne, oraz od innych budynków, budowli i urządzeń zaliczanych do spółdzielczych zasobów mieszkaniowych lub służących działalności społeczno-wychowawczej prowadzonej przez spółdzielnie mieszkaniowe,2)
majątku trwałego służącego w całości lub w przeważającej części przyzakładowym żłobkom, przedszkolom i świetlicom dziecięcym prowadzonym przez jednostki gospodarcze,3)
majątku trwałego jednostek i zakładów budżetowych oraz - w przypadkach określonych w odrębnych przepisach - gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, z wyjątkiem majątku trwałego służącego zakładowej działalności socjalnej,4)
majątku trwałego organizacji politycznych, społecznych i zawodowych, zrzeszeń lub innych związków przedsiębiorstw państwowych oraz związków spółdzielczych, z wyjątkiem majątku trwałego służącego wyodrębnionej organizacyjnie działalności gospodarczej oraz zakładowej działalności socjalnej; organizacje polityczne, zawodowe oraz nie dotowane organizacje społeczne mogą we własnym zakresie podjąć decyzję o amortyzowaniu majątku trwałego,5)
majątku trwałego spółek wodnych oraz spółek leśnych i ich związków,6)
majątku trwałego uzyskanego ze środków funduszu leśnego i funduszu gminnego (miejskiego),7)
majątku trwałego służącego obronie cywilnej,8)
majątku trwałego służącego leczniczej, zawodowej i społecznej rehabilitacji inwalidów,9)
środków trwałych przekazanych nieodpłatnie w zarząd i użytkowanie,10)
budynków i budowli oraz związanych z nimi wartości niematerialnych i prawnych państwowych szkół wyższych, jeżeli nie służą one zakładowej działalności socjalnej,11)
wartości niematerialnych i prawnych rolniczych spółdzielni produkcyjnych.3.
Jednostki gospodarcze nie objęte ustawą z dnia 24 października 1986 r. o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym w jednostkach gospodarki uspołecznionej (Dz. U. Nr 39, poz. 192) mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od majątku trwałego służącego działalności socjalnej.§ 10.
1.
Od majątku trwałego objętego obowiązkiem dokonywania odpisów amortyzacyjnych, z wyjątkiem obcych środków trwałych, dokonuje się w tej samej wysokości odpisów umorzeniowych.2.
Od majątku trwałego, o którym mowa w § 9 ust. 2 i 3, dokonuje się odpisów umorzeniowych według zasad i w wysokości określonych dla odpisów amortyzacyjnych.3.
Przepisy ust. 1 i 2 nie dotyczą majątku trwałego jednostek gospodarczych określonych w § 9 ust. 2 pkt 3-5.§ 11.
1.
Odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej (brutto) poszczególnych składników majątku trwałego są dokonywane w równych ratach co miesiąc. Jednostki gospodarcze nie mające obowiązku ustalania comiesięcznie wyniku finansowego mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych w równych ratach co kwartał, a jeżeli ustalają wynik finansowy za okresy półroczne lub roczne - co pół roku.2.
Odpisy amortyzacyjne, o których mowa w ust. 1, mogą być dokonywane w ciągu poszczególnych półroczy w wysokości planowanej, korygowanej w ostatnim miesiącu każdego półrocza do wysokości rzeczywistej.3.
Odpisy amortyzacyjne od majątku trwałego eksploatowanego sezonowo mogą być dokonywane tylko za okres jego eksploatacji. Wysokość odpisu miesięcznego stanowi w takim wypadku iloraz wynikający z podzielenia rocznej kwoty amortyzacji przez liczbę miesięcy w sezonie.4.
Odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej majątku trwałego rolniczych spółdzielni produkcyjnych mogą być dokonywane za okresy roczne, według stanu majątku na pierwszy dzień danego roku.§ 12.
1.
Odpisy amortyzacyjne od środków trwałych są dokonywane począwszy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środki trwałe zostały przejęte do eksploatacji i objęte ewidencją księgową jako majątek trwały.2.
Odpisy amortyzacyjne są dokonywane przez cały okres posiadania przez jednostkę gospodarczą środków trwałych, do końca tego miesiąca lub roku, w którym następuje zrównanie wysokości umorzenia z ich wartością początkową, z uwzględnieniem § 13 ust. 4 pkt 1, lub w którym środki trwałe postawiono w stan likwidacji lub stwierdzono ich niedobór.3.
Jednostki gospodarcze nie dokonują odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych postawionych w stan likwidacji, sprzedanych lub których niedobór stwierdzono, także i wówczas, gdy nie są one w pełni umorzone.4.
Odpisy amortyzacyjne od ujawnionych środków trwałych, nie objętych ewidencją, oraz korekty odpisów amortyzacyjnych w następstwie niewłaściwej wyceny wartości obiektów lub zastosowania nieprawidłowych stawek amortyzacyjnych są dokonywane wyłącznie za ten rok, w którym stwierdzono te fakty.§ 13.
1.
Odpisy amortyzacyjne od środków trwałych są dokonywane przy zastosowaniu rocznych stawek amortyzacyjnych odrębnych dla podgrup, rodzajów lub dalszych szczebli podziału środków trwałych określonych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia, zwanym dalej "wykazem".2.
Jednostki gospodarcze mogą podane w wykazie stawki amortyzacyjne:1)
podwyższać - przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż:a)
dla odwiertów ropy naftowej i gazu ziemnego - 5,0,b)
dla budynków i innych niż odwierty budowli użytkowanych w warunkach pogorszonych - 1,2,c)
dla budynków i innych niż odwierty budowli użytkowanych w warunkach złych - 1,4,d)
dla maszyn, urządzeń, pojazdów mechanicznych, taboru transportu śródlądowego, narzędzi, przyrządów, ruchomości i wyposażenia użytkowanych w stosunku do warunków przeciętnych bardziej intensywnie, w warunkach pogorszonych, złych lub wymagających szczególnej sprawności technicznej - 1,3,2)
obniżać - dla środków trwałych użytkowanych w warunkach lepszych od przeciętnych - przy zastosowaniu współczynników nie niższych niż 0,66.3.
Warunki uzasadniające stosowanie podwyższonych lub obniżonych stawek amortyzacyjnych, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2, określają objaśnienia do wykazu.4.
Jednostki gospodarcze mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych, określonych w wykazie, od maszyn, urządzeń i środków transportowych:1)
w pełni umorzonych, lecz nadal użytkowanych - przy zastosowaniu współczynnika 0,5,2)
nabytych z kredytu dewizowego w celu wspomagania produkcji na eksport - przy zastosowaniu współczynnika nie wyższego niż 1,3; nie dotyczy to odpisów amortyzacyjnych dokonywanych zgodnie z przepisem pkt 1.5.
Jednostki gospodarcze ustalają stawki amortyzacyjne w sposób określony w objaśnieniach do wykazu:1)
od używanych środków trwałych zakupionych lub przejętych nieodpłatnie oraz środków trwałych zmodernizowanych w drodze inwestycji, biorąc pod uwagę dotychczasowe umorzenie oraz przewidywany dalszy okres eksploatacji tych środków, nie dłuższy jednak od okresu eksploatacji przyjętego za podstawę ustalenia stawki amortyzacyjnej określonej w wykazie,2)
od środków trwałych o przewidywanym okresie eksploatacji krótszym od okresu przyjętego za podstawę stawki amortyzacyjnej ustalonej w wykazie.6.
Jednostki gospodarcze mogą różnicować w ciągu poszczególnych lat eksploatacji wysokość odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych. Suma odpisów za pierwszą połowę okresu eksploatacji musi być jednak równa sumie odpisów za ten okres ustalonych przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w wykazie, całkowite zaś odpisanie wartości początkowej tych środków powinno nastąpić w ciągu okresu stanowiącego podstawę do ustalenia stawek amortyzacyjnych określonych w wykazie.§ 14.
1.
Okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych od wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w obcych środkach trwałych nie może przekroczyć 10 lat. Jednostki gospodarcze ustalają stawki amortyzacyjne z góry, w momencie rozpoczęcia dokonywania odpisów amortyzacyjnych od poszczególnych tytułów wartości niematerialnych i prawnych lub obiektów inwestycji w obcych środkach trwałych.2.
Odpisy amortyzacyjne od wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w obcych środkach trwałych są dokonywane nieprzerwanie. Dokonywane są one w równej wysokości od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ujęto je w ewidencji księgowej jako składniki majątku trwałego, do końca tego miesiąca lub roku, w którym następuje zrównanie wysokości umorzenia z ich wartością początkową lub w którym środki trwałe, z którymi są one związane, postawiono w stan likwidacji, sprzedano lub stwierdzono ich niedobór.3.
Do odpisów amortyzacyjnych od wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji w obcych środkach trwałych stosuje się przepis § 12 ust. 3.§ 15.
1.
Jednostki gospodarcze są obowiązane uznać za trwale nieczynne nie eksploatowane przez okres dłuższy niż trzy kolejne miesiące środki trwałe, charakteryzujące w sposób istotny zdolność produkcyjną i poziom kosztów działalności gospodarczej, oraz związane z nimi wartości niematerialne i prawne. Nie uznaje się za trwale nieczynne środków trwałych eksploatowanych sezonowo lub nie eksploatowanych na skutek remontów, utrzymywania w zapasie lub rezerwie. W okresie uznania środków trwałych za trwale nieczynne nie dokonuje się od nich oraz związanych z nimi wartości niematerialnych i prawnych odpisów amortyzacyjnych i umorzeniowych.2.
Za trwale nieczynne uznaje się w szczególności środki trwałe:1)
znajdujące się w całkowicie nieczynnych zakładach lub innych obiektach,2)
przeznaczone do produkcji obronnej, całkowicie nieczynne,3)
całkowicie nieczynne w okresie usuwania skutków wypadku losowego lub na skutek braku surowców, materiałów, paliw albo energii,4)
zbędne, zgłoszone do zagospodarowania,5)
nie wykorzystywane, z innych uzasadnionych przyczyn, zgodnie z przeznaczeniem lub przekazane innym jednostkom gospodarczym, w szczególności budynki i budowle przejęte z Państwowego Funduszu Ziemi do czasu ich wyremontowania i przekazania do eksploatacji oraz budynki i budowle o charakterze zabytkowym.3.
Po upływie okresu trwałej nieczynności środków trwałych oraz związanych z nimi wartości niematerialnych i prawnych jednostki gospodarcze dokonują odpisów amortyzacyjnych i umorzeniowych od uznanych uprzednio za trwale nieczynne środków trwałych oraz związanych z nimi wartości niematerialnych i prawnych według zasad określonych w § 11, § 12 ust. 2 i § 14 ust. 2.§ 16.
Do odpisów amortyzacyjnych od majątku trwałego służącego zakładowej działalności socjalnej stosuje się przepisy art. 16 ustawy z dnia 24 października 1986 r. o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym w jednostkach gospodarki uspołecznionej (Dz. U. Nr 39, poz. 192).§ 17.
Równowartość odpisów amortyzacyjnych od majątku trwałego przeznacza się na cele określone w przepisach regulujących zasady gospodarki finansowej jednostki gospodarczej.