Rozdział 7 - Szczegółowe wymagania dotyczące używania środków strzałowych i sprzętu strzałowego w odkrywkowych zakładach górniczych - Szczegółowe wymagania dotyczące przechowywania i używania środków strzałowych i sprzętu strzałowego w ruchu zakładu górniczego.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2017.321

Akt obowiązujący

Wersja od: 22 lutego 2017 r.

Rozdział  7

Szczegółowe wymagania dotyczące używania środków strzałowych i sprzętu strzałowego w odkrywkowych zakładach górniczych

§  147. 

1. Roboty strzałowe wykonywane metodą długich otworów strzałowych wykonuje się pod nadzorem kierownika odstrzału wyznaczonego przez kierownika ruchu.

2. Kierownik odstrzału ma przygotowanie i doświadczenie zawodowe osoby dozoru ruchu górniczego oraz ukończony kurs specjalistyczny kierownika strzelania długimi otworami.

§  148. 

1. Wokół miejsca wykonywania robót strzałowych wyznacza się strefy zagrożenia powietrzną falą uderzeniową, rozrzutem odłamków skalnych i drganiami parasejsmicznymi górotworu w sposób określony w załączniku nr 4 do rozporządzenia, w których obrębie zapewnia się bezpieczeństwo osób i ochronę mienia przed skutkami robót strzałowych.

2. Wewnątrz strefy zagrożenia rozrzutem odłamków skalnych urządza się odrębne schrony o odpowiedniej wielkości i wytrzymałości na uderzenia odłamków, przeznaczone do ochrony osób znajdujących się w tej strefie, w szczególności osób wykonujących i nadzorujących roboty strzałowe.

§  149. 

1. Wykonywanie robót strzałowych w niesprzyjających warunkach meteorologicznych, w szczególności w czasie mgły lub śnieżycy, jest niedozwolone.

2. Wykonywanie robót strzałowych po zapadnięciu zmroku jest dozwolone wyłącznie za zgodą kierownika ruchu, pod warunkiem zastosowania oświetlenia zapewniającego widoczność, w miejscu wykonywania robót strzałowych i w strefie zagrożenia rozrzutem odłamków skalnych.

3. Warunki bezpiecznego wykonywania robót strzałowych po zapadnięciu zmroku są określane przez kierownika ruchu.

4. W przypadku wykonywania robót strzałowych po zapadnięciu zmroku oprócz akustycznych sygnałów ostrzegawczych stosuje się także widoczne w strefie zagrożenia rozrzutem odłamków skalnych sygnały optyczne o odpowiedniej częstotliwości i długości błysków.

§ 150. Podczas wiercenia otworów strzałowych:

1) zabezpiecza się wiertnicę przed możliwością samoczynnego przesuwania się;

2) stosuje się odpowiednio zakotwiczone bariery zabezpieczające - w przypadku gdy wiertnica nie jest wyposażona w urządzenie do automatycznego podawania żerdzi;

3) zabezpiecza się odwiercony otwór przed zalaniem lub zasypaniem;

4) dokumentuje się zaburzenia geologiczne i inne zjawiska mogące mieć wpływ na bezpieczeństwo w trakcie wykonywania robót strzałowych w sposób określony przez kierownika ruchu.

§  151. 

1. Przed rozpoczęciem ładowania środków strzałowych do otworów strzałowych zabezpiecza się obiekty, maszyny i urządzenia znajdujące się w strefie zagrożenia rozrzutem odłamków skalnych.

2. Sposób zabezpieczenia obiektów, maszyn i urządzeń znajdujących się w strefie zagrożenia rozrzutem odłamków skalnych jest określany przez osobę bezpośrednio nadzorującą roboty strzałowe, zgodnie z ustaleniami kierownika ruchu dotyczącymi zabezpieczenia tych obiektów, maszyn i urządzeń przed skutkami robót strzałowych.

§ 152. Ładunki materiałów wybuchowych przeznaczone do umieszczenia w otworze strzałowym przygotowuje się bezpośrednio przed ich umieszczeniem w tym otworze w odległości co najmniej 5 m od załadowanych otworów strzałowych oraz miejsca składowania środków strzałowych.

§ 153. Podwieszanie ładunku materiału wybuchowego na przewodach strzałowych w trakcie usuwania nawisu na ścianie jest niedozwolone.

§ 154. W trakcie czynności związanych z ładowaniem środków strzałowych do otworów strzałowych osoby niewykonujące tych czynności znajdują się w odległości co najmniej 30 m od miejsca ładowania tych środków.

§  155. 

1. Przed przystąpieniem do ładowania środków strzałowych do otworu strzałowego sprawdza się możliwość jego załadowania zgodnie z ustaleniami metryki strzałowej albo zgodnie z ustaleniami dokumentacji strzałowej.

2. Udrażnianie otworu strzałowego, w którym znajdują się środki strzałowe, jest niedozwolone.

§ 156. W otworach strzałowych, w których znajduje się woda, środki strzałowe umieszcza się w otoczkach ochronnych lub stosuje się środki strzałowe wodoodporne.

§  157. 

1. Masa poszczególnych środków strzałowych ładowanych do otworu strzałowego wynosi nie więcej niż 30 kg, a ładunku materiału wybuchowego wynosi nie więcej niż 10 kg.

2. Do czynności załadowania ładunków materiałów wybuchowych do otworu strzałowego używa się sprzętu strzałowego wykonanego z materiałów niepowodujących iskrzenia oraz niegromadzących ładunków elektryczności statycznej, zdolnych do zainicjowania środków strzałowych.

§  158. 

1. W przypadku zaklinowania się w otworze strzałowym środków strzałowych dalsze ładowanie otworu przerywa się.

2. O sposobie odpalania ładunków materiału wybuchowego umieszczonych w otworze strzałowym, w którym zaklinowały się środki strzałowe, decyduje osoba dozoru ruchu górniczego nadzorująca wykonywanie robót strzałowych.

§  159. 

1. W przypadku stosowania przybitki do jej wykonywania stosuje się materiały niepalne, umożliwiające wypełnienie otworu strzałowego od załadowanych środków strzałowych do wylotu tego otworu.

2. Rodzaj i sposób wypełnienia przybitką otworu strzałowego określa metryka strzałowa albo dokumentacja strzałowa.

3. Minimalna długość przybitki w długich otworach strzałowych wynosi nie mniej niż 0,75 zabioru obliczeniowego.

§  160. 

1. Stałe linie przewodów strzałowych prowadzi się na izolatorach.

2. W przypadku stosowania zwijanej linii strzałowej stykanie się przewodów z przedmiotami metalowymi lub przewodzącymi prąd jest niedozwolone.

§  161. 

1. Odpalanie ładunków materiałów wybuchowych odbywa się w porze najmniejszego nasilenia pracy i natężenia ruchu w pobliżu strefy zagrożenia.

2. Przedsiębiorca informuje o czasie odpalania ładunku materiału wybuchowego oraz o znaczeniu sygnałów ostrzegawczych przez ogłoszenie na tablicach ostrzegawczych umieszczonych poza strefą zagrożenia rozrzutem odłamków skalnych, w szczególności przy drogach i innych dojściach do tej strefy.

3. Właściwy miejscowo organ samorządu terytorialnego jest zawiadamiany przez przedsiębiorcę o miejscu, terminie i czasie wyznaczonym do odpalania ładunków materiału wybuchowego.

§  162. 

1. W związku z odpalaniem ładunku materiału wybuchowego nadaje się w strefie zagrożenia rozrzutem odłamków skalnych następujące ostrzegawcze sygnały akustyczne:

1) sygnał pierwszy - jeden ciągły ton, oznaczający "uprzedzenie", nadawany po ukończeniu ładowania materiałów wybuchowych, ale przed wykonaniem obwodu strzałowego; na ten sygnał osoby niewykonujące czynności odpalania udają się do schronów lub poza strefę zagrożenia rozrzutem odłamków skalnych, a osoby wchodzące w skład posterunków zabezpieczających zajmują wyznaczone stanowiska;

2) sygnał drugi - dwa ciągłe, bezpośrednio po sobie następujące tony, oznaczający "przygotowanie do odpalania", nadawany po stwierdzeniu wycofania osób niewykonujących czynności odpalania do schronów lub poza strefę zagrożenia rozrzutem odłamków skalnych oraz po stwierdzeniu zajęcia wyznaczonych stanowisk przez osoby wchodzące w skład posterunków zabezpieczających; na ten sygnał osoba wykonująca roboty strzałowe przygotowuje się do zapalania lontów lub bada opór obwodu strzałowego, a następnie przyłącza urządzenie odpalające do linii strzałowej;

3) sygnał trzeci - jeden krótki ton, oznaczający "odpalanie", nadawany tuż przed zapaleniem lontów albo uruchomieniem urządzenia odpalającego;

4) sygnał czwarty - trzy ciągłe, bezpośrednio po sobie następujące tony, oznaczający "odwołanie", nadawany po upewnieniu się, że ładunki materiału wybuchowego odpaliły, jednak nie wcześniej niż po upływie 5 minut od odpalenia; na ten sygnał osoby wchodzące w skład posterunków zabezpieczających mogą opuścić wyznaczone stanowiska wcześniej, a pozostałe osoby znajdujące się na terenie zakładu górniczego mogą opuścić schrony.

2. Polecenia nadawania sygnałów, o których mowa w ust. 1, są wydawane przez osobę wykonującą roboty strzałowe.

3. Sposób wydawania i realizowania poleceń nadania sygnałów, o których mowa w ust. 1, jest określany przez kierownika ruchu.

4. Od rozpoczęcia nadawania pierwszego sygnału do zakończenia nadawania czwartego sygnału, o których mowa w ust. 1:

1) wstrzymuje się ruch w strefie zagrożenia rozrzutem odłamków skalnych;

2) dojścia do strefy zagrożenia rozrzutem odłamków skalnych obstawia się posterunkami zabezpieczającymi;

3) drogi o większym nasileniu ruchu zabezpiecza się dodatkowo zaporami.

§ 163. Po rozstawieniu posterunków zabezpieczających i nadaniu sygnału, o którym mowa w § 162 ust. 1 pkt 1, w strefie zagrożenia rozrzutem odłamków skalnych dozwolone jest przebywanie wyłącznie członków zespołu powołanego do wykonania robót strzałowych oraz osób nadzorujących i kontrolujących wykonywanie robót strzałowych.

§  164. 

1. W przypadku elektrycznego odpalania ładunków materiałów wybuchowych:

1) opuszczanie do otworu strzałowego ładunku materiału wybuchowego na przewodach zapalników jest dozwolone, jeżeli masa tego ładunku jest zgodna z masą określoną przez producenta zapalnika i nie większa niż 500 g;

2) części ładunku rozczłonkowanego wyposaża się w oddzielny ładunek materiału wybuchowego;

3) przed podłączeniem zapalników elektrycznych do obwodu strzałowego rozwija się zwijaną linię strzałową;

4) bezpośrednio przed przyłączeniem obwodu strzałowego do zapalarki ze schronu strzałowego sprawdza się ciągłość i oporność tego obwodu.

2. Inicjowanie zapalnikiem elektrycznym zapalników nieelektrycznych w sieci strzałowej jest dozwolone za zgodą kierownika ruchu na podstawie zatwierdzonej przez niego instrukcji postępowania w tym zakresie.

3. Uwzględniając zalecenia producenta, w instrukcji, o której mowa w ust. 2, określa się w szczególności:

1) odległość umieszczenia zapalnika elektrycznego od sieci zapalnikowej;

2) sposób przymocowania zapalnika elektrycznego do końcówki rurki detonującej;

3) sposób zabezpieczenia sieci strzałowej przed możliwością jej uszkodzenia przez odłamki odpalonego zapalnika elektrycznego.

§  165. 

1. Odpalanie ładunków materiałów wybuchowych za pomocą elektronicznego lub nieelektrycznego systemu odpalania jest dozwolone w przypadku:

1) używania w odpalanej serii zapalników elektronicznych lub nieelektrycznych pochodzących od tego samego producenta;

2) wykonania sieci strzałowej w sposób umożliwiający przeprowadzenie kontroli prawidłowości połączeń;

3) opuszczania ładunków materiałów wybuchowych, łączenia obwodów, programowania, kontroli obwodu strzałowego i odpalania odbywającego się na warunkach podanych przez producenta użytych zapalników;

4) wyposażenia części ładunku rozczłonkowanego w oddzielny ładunek materiału wybuchowego.

2. Sieć strzałową projektuje się w sposób zapobiegający nakładaniu się czasów opóźnień inicjowania ładunków materiału wybuchowego.

§ 166. Odpalanie ładunków materiałów wybuchowych przy użyciu lontów detonujących jest dozwolone w przypadku:

1) przygotowania odcinków lontu o potrzebnej długości przed ich umieszczeniem w otworach strzałowych;

2) użycia w tej samej sieci lontów jednego rodzaju, pochodzących od tego samego producenta;

3) nietworzenia przez sieć strzałową pętli;

4) zachowania odstępów między lontami lub liniami równoległymi, wynoszących nie mniej niż 0,2 m - w przypadku krzyżowania się lontów lub układania linii równoległych;

5) zgodności masy ładunku materiału wybuchowego opuszczanego na loncie do otworu strzałowego z masą określoną przez producenta lontu i nieprzekraczającą 500 g;

6) nieużycia spłonek do inicjowania lontów;

7) wykonania połączeń lontów na nakładkę na odcinku nie krótszym niż 0,2 m i zabezpieczenia ich taśmą izolacyjną;

8) wychodzenia odgałęzień od sieci strzałowej w kierunku przebiegu fali detonacyjnej pod kątem nie mniejszym niż 30° i nie większym niż 45°;

9) nieumieszczenia połączenia odcinków lontu w przybitce.

§  167. 

1. Po stwierdzeniu prawidłowości odstrzału osoba wykonująca roboty strzałowe wydaje polecenie nadania sygnału, o którym mowa w § 162 ust. 1 pkt 4.

2. Opuszczenie schronu jest dozwolone po nadaniu sygnału, o którym mowa w § 162 ust. 1 pkt 4.

3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do osób odpowiedzialnych za stwierdzenie prawidłowości odstrzału.

§ 168. W przypadku wykonywania robót strzałowych metodą strzelania otworami z poszerzonym dnem:

1) niedozwolone jest przebywanie osób w strefie bezpieczeństwa, której promień wynosi nie mniej niż 100 m;

2) przed przystąpieniem do ponownego ładowania otworu środkami strzałowymi usuwa się skruszony materiał z otworu i bada możliwość jego ładowania;

3) ponowne załadowanie otworu środkami strzałowymi po poszerzeniu dna otworu strzałowego jest dozwolone po upływie co najmniej 15 minut od odstrzału.

§ 169. W zakładzie górniczym prowadzi się książkę ewidencji niewypałów i znalezionych środków strzałowych.

§ 170. W przypadku wykrycia niewypału środka strzałowego wydanie polecenia nadania sygnału, o którym mowa w § 162 ust. 1 pkt 4, jest dozwolone wyłącznie po odpowiednim zabezpieczeniu rejonu, w którym wykryto niewypał.

§ 171. Likwidowanie niewypałów prowadzi się zgodnie z instrukcją zatwierdzoną przez kierownika ruchu.

§  172. 

1. Szczegółowy sposób likwidacji niewypału jest ustalany przez osobę kierownictwa ruchu zakładu górniczego lub osobę dozoru ruchu górniczego nadzorującą roboty strzałowe. O sposobie likwidacji niewypału informuje się osoby wykonujące te roboty.

2. Przy ustalaniu sposobu likwidacji niewypału określa się:

1) granice terenu, na którym prowadzenie prac niezwiązanych z likwidacją niewypału jest niedozwolone;

2) granice stref zagrożenia, o których mowa w § 148 ust. 1, i sposób ich zabezpieczenia;

3) sposób lokalizacji środków strzałowych uznanych za niewypały;

4) sposób usuwania przybitki, ładunków materiałów wybuchowych i materiału wybuchowego;

5) sposób postępowania w przypadku braku ciągłości obwodu strzałowego w pojedynczym ładunku materiału wybuchowego.

§  173. 

1. Likwidowanie niewypałów w otworze strzałowym za pomocą dodatkowych ładunków materiału wybuchowego jest dozwolone wyłącznie w warunkach gwarantujących, że dodatkowy ładunek materiału wybuchowego bezpośrednio zetknie się z materiałem wybuchowym tego niewypału.

2. W przypadku likwidacji niewypału w otworach strzałowych przez detonację za pomocą dodatkowego ładunku materiału wybuchowego przybitkę wodną lub sypką usuwa się z otworu za pomocą sprężonego powietrza.

§ 174. W przypadku likwidacji niewypałów za pomocą odpalenia elektrycznego badanie wzrokowe prawidłowości połączeń sieci strzałowej lub wykonywanie innych czynności jest dozwolone po uprzednim odłączeniu sieci strzałowej od zapalarki oraz po zwarciu i zaizolowaniu końcówek przewodów strzałowych.

§  175. 

1. Niewypał w otworze strzałowym zwykłym likwiduje się przez odpalenie ładunku materiału wybuchowego umieszczonego w otworze odwierconym równolegle w odległości nie mniejszej niż 50 cm.

2. Wykonując roboty strzałowe ładunkami materiałów wybuchowych, które są nakładane lub podkładane pod luźnymi bryłami, likwidacji niewypału dokonuje się przez ręczne usunięcie przybitki, umieszczenie dodatkowego ładunku materiału wybuchowego, ponowne wykonanie przybitki i odpalenie tego ładunku.

3. W przypadku wykonywania robót strzałowych rozszczepkowych niewypał likwiduje się przez założenie i odstrzelenie ładunku materiału wybuchowego nakładanego wprost na wylot otworu.

§  176. 

1. Roboty strzałowe prowadzone z użyciem zapalników elektrycznych wykonuje się, jeżeli odległość wykonywania tych robót od energetycznych linii napowietrznych wysokiego napięcia i przewodów trakcyjnych kolei elektrycznej jest większa niż:

1) 300 m - w przypadku zapalników elektrycznych klasy 0,2 A;

2) 200 m - w przypadku zapalników elektrycznych klasy 0,45 A;

3) 100 m - w przypadku zapalników elektrycznych klasy 2 A.

2. W przypadku konieczności wykonywania robót strzałowych w odległościach mniejszych niż określone w ust. 1 stosuje się:

1) dodatkowe środki bezpieczeństwa określone w opinii sporządzonej przez rzeczoznawcę i zatwierdzone przez kierownika ruchu lub

2) zapalniki nieelektryczne lub elektroniczne.

§  177. 

1. Specjalistyczne roboty strzałowe wykonuje się pod bezpośrednim nadzorem kierownika działu techniki strzałowej lub jego zastępcy.

2. Rodzaje robót strzałowych zaliczonych do specjalistycznych robót strzałowych są określane przez kierownika ruchu.

§ 178. Do wykonywania robót strzałowych w podziemnych wyrobiskach górniczych odkrywkowych zakładów górniczych stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 6.