Rozdział 2 - Przewietrzanie za pomocą wentylatorów głównych - Szczegółowe wymagania dotyczące prowadzenia ruchu podziemnych zakładów górniczych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2017.1118

Akt obowiązujący

Wersja od: 13 marca 2020 r.

Rozdział  2

Przewietrzanie za pomocą wentylatorów głównych

§  151. 

1. Wyrobiska przewietrza się prądami powietrza wytwarzanymi przez wentylatory główne, zabudowane na powierzchni.

2. W zakładzie górniczym eksploatującym kopaliny palne stosuje się przewietrzanie ssące.

3. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny niepalne oraz w zakładach prowadzących działalność określoną w art. 2 ust. 1 ustawy, w których nie występuje zagrożenie metanowe, jest dopuszczalne stosowanie wentylatorów głównych umieszczonych w wyrobiskach, na warunkach określonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego albo zakładu.

§  152. 

1. Przy czynnym wentylatorze głównym lub zespole wentylatorów głównych instaluje się główny wentylator rezerwowy, którego uruchomienie będzie możliwe w ciągu 10 minut od wyłączenia wentylatora głównego lub zespołu wentylatorów głównych.

2. W zakładach górniczych eksploatujących złoża lub pokłady niemetanowe lub zaliczone do I kategorii zagrożenia metanowego oraz w zakładach górniczych, w których pokłady węgla są zaliczone do I lub II grupy samozapalności, dopuszczalne jest utrzymywanie silnika zapasowego do wentylatora wraz z częściami zapasowymi zamiast wentylatora rezerwowego.

§  153. 

1. Wartość różnicy ciśnienia między ciśnieniem atmosferycznym a ciśnieniem statycznym powietrza w przekroju szybu wydechowego poniżej kanału wentylacyjnego, wynosząca nie mniej niż 785 Pa jest zapewniana przez wentylator główny.

2. Dopuszcza się zmianę wartości różnicy ciśnienia, o której mowa w ust. 1, przez kierownika ruchu zakładu górniczego w likwidowanych zakładach górniczych.

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do zakładów górniczych i zakładów, o których mowa w § 151 ust. 3.

§ 154. Wentylator główny dobiera się do sieci wentylacyjnej w sposób umożliwiający jego stabilną pracę.

§ 155. Punkty pracy wentylatorów głównych i rezerwowych zainstalowanych przy danym szybie, opisane wielkościami spiętrzenia i wydajności, nie mogą różnić się o więcej niż 10% tych wielkości.

§ 156. Charakterystykę wentylatorów głównych aktualizuje się nie rzadziej niż raz na 5 lat oraz po zmianie konstrukcji wentylatorów.

§  157. 

1. Stacje wentylatorów głównych wyposaża się w urządzenia do regulacji wydajności i spiętrzenia.

2. W zakładach górniczych posiadających jeden szyb wydechowy stację wentylatorów głównych wyposaża się w urządzenie do zmiany kierunku przepływu powietrza.

§  158. 

1. Jeżeli w sieci wentylacyjnej jest więcej szybów wydechowych, zapewnia się możliwość zmiany kierunku przepływu powietrza w poszczególnych podsieciach.

2. Urządzenia służące do zmiany kierunku przepływu powietrza utrzymuje się w stanie umożliwiającym taką zmianę w czasie nie dłuższym niż 20 minut.

3. Zakres i częstotliwość przeprowadzania kontroli urządzeń służących do zmiany kierunku przepływu powietrza są określane przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§  159. 

1. Stacje wentylatorów głównych wyposaża się w przyrządy dokonujące ciągłych pomiarów:

1) ciśnienia statycznego powietrza w kanale wentylacyjnym przed i za zasuwą (klapą);

2) prędkości powietrza w kanale wentylacyjnym;

3) ciśnienia statycznego powietrza w przekroju szybu wydechowego poniżej kanału wentylacyjnego.

2. Pomiary ciśnienia statycznego przed zasuwą i prędkości powietrza w kanale wentylacyjnym są automatycznie rejestrowane, a wyniki pozostałych pomiarów, o których mowa w ust. 1, są dokumentowane.

3. Miejsce zainstalowania przyrządów do dokonywania pomiarów, o których mowa w ust. 1, w zakładach górniczych i zakładach, o których mowa w § 151 ust. 3, jest określane przez kierownika ruchu zakładu górniczego albo zakładu.

§  160. 

1. Zmiana parametrów pracy wentylatora głównego lub jego unieruchomienie są dopuszczalne wyłącznie za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego i na warunkach przez niego określonych.

2. W likwidowanych zakładach górniczych lub w ich częściach zapewnia się bieżącą kontrolę i odpowiednie modyfikowanie sieci wentylacyjnej, z uwzględnieniem dostosowania parametrów pracy wentylatorów głównych do poszczególnych etapów likwidacji.

§  161. 

1. W przypadku awaryjnej przerwy w pracy wentylatora głównego i braku możliwości uruchomienia wentylatora rezerwowego:

1) wstrzymuje się prowadzenie robót;

2) wyłącza się urządzenia w polach metanowych II-IV kategorii zagrożenia metanowego;

3) wyprowadza się ludzi w kierunku szybów wdechowych lub na powierzchnię.

2. Czas, po którym nastąpi wykonanie czynności określonych w ust. 1, jest określany przez kierownika ruchu zakładu górniczego na wniosek kierownika działu wentylacji zakładu górniczego.

3. Sposób postępowania, o którym mowa w ust. 1, jest określony przez kierownika ruchu zakładu górniczego i zapisany w planie ratownictwa.

§ 162. Przerwy w pracy wentylatora głównego automatycznie sygnalizuje się w dyspozytorni zakładu górniczego, dokumentując jednocześnie czas trwania przerw oraz przyczyny ich wystąpienia.

§  163. 

1. Budynek stacji wentylatorów głównych:

1) wykonuje się z materiałów niepalnych;

2) wyposaża się w:

a) łączność telefoniczną z centralą telefoniczną zakładu górniczego,

b) oświetlenie stałe i rezerwowe.

2. W ramach oświetlenia rezerwowego dopuszcza się stosowanie przenośnych lamp akumulatorowych.

§  164. 

1. Stan techniczny wentylatorów głównych, w tym zdolność do ruchu wentylatora rezerwowego i urządzeń do zmiany kierunku przepływu powietrza, oraz stan aparatury kontrolno-pomiarowej jest kontrolowany przez osoby dozoru ruchu działu energomechanicznego i wentylacji.

2. Wyniki kontroli, o której mowa w ust. 1, dokumentuje się.

3. Zakres i częstotliwość przeprowadzania kontroli, o której mowa w ust. 1, oraz sposób dokumentowania jej wyników są określane przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§  165. 

1. Doprowadzenie pod ziemię powietrza i odprowadzenie powietrza tym samym wyrobiskiem jest dopuszczalne wyłącznie w okresie prowadzenia robót mających na celu uzyskanie połączenia dwoma wyjściami na powierzchnię.

2. Prowadzenie powietrza przez nieczynne wyrobiska i zroby, z wyjątkiem ich likwidacji, jest niedopuszczalne.

3. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny niepalne, w których nie występuje zagrożenie metanowe, oraz w zakładach prowadzących działalność określoną w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy, prowadzenie powietrza przez nieczynne wyrobiska i zroby jest dopuszczalne za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego albo kierownika ruchu zakładu.

§ 166. Połączenie wentylacyjne sąsiednich zakładów górniczych jest dopuszczalne wyłącznie za zgodą kierowników ruchu tych zakładów i na warunkach przez nich określonych. O zamiarze połączenia powiadamia się właściwy organ nadzoru górniczego, w terminie nie krótszym niż 14 dni przed planowanym połączeniem.

§  167. 

1. Projektując wyrobiska, tworzy się jak najmniej złożoną sieć wentylacyjną.

2. W sieci wentylacyjnej wydziela się rejony wentylacyjne przewietrzane niezależnymi prądami powietrza.

3. Dla rejonów wentylacyjnych ścian wykonuje się schemat przestrzenny sieci wentylacyjnej z naniesionymi potencjałami w punktach węzłowych.

4. Częstotliwość aktualizacji potencjałów, o których mowa w ust. 3, jest określana przez kierownika działu wentylacji zakładu górniczego.

§ 168. Projektując i wykonując wyrobiska korytarzowe, uwzględnia się konieczność najszybszego uzyskania w nich prądu powietrza wytwarzanego przez wentylator główny.

§  169. 

1. Projektując udostępnienie, rozcięcie oraz prowadzenie eksploatacji złoża lub jego części, uwzględnia się konieczność ograniczenia odprowadzenia powietrza z wyrobisk korytarzowych z wentylacją odrębną do prądów powietrza przewietrzających wyrobiska wybierkowe.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do zakładów górniczych eksploatujących kopaliny niepalne.

§  170. 

1. Przewietrzanie jednym prądem powietrza grupy przodków jest dopuszczalne wyłącznie w przypadku, gdy stężenie metanu w powietrzu doprowadzonym do każdego przodka wynosi nie więcej niż:

1) 0,5%;

2) 1% - w przypadku stosowania systemu gazometrycznego.

2. Przewietrzanie jednym prądem powietrza grupy przodków drążonych kombajnami z zastosowaniem wentylacji lutniowej kombinowanej z ssącym lutniociągiem wyposażonym w urządzenie odpylające jest dopuszczalne pod warunkiem, że stężenie metanu w powietrzu doprowadzanym do każdego z przodków wynosi nie więcej niż 0,5%.

§  171. 

1. Ściany przewietrza się niezależnymi prądami powietrza, z tym że długość ściany lub łączna długość ścian przewietrzanych jednym niezależnym prądem powietrza wynosi nie więcej niż 400 m.

2. W pokładach niemetanowych lub zaliczonych do I kategorii zagrożenia metanowego czasowe przewietrzanie jednym niezależnym prądem powietrza ścian o łącznej długości większej niż 400 m jest dopuszczalne za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego pod warunkiem utrzymywania między tymi ścianami dróg wyjścia w odstępach nie większych niż 250 m.

3. Dopuszczalną długość dróg z niezależnym prądem powietrza określa się, uwzględniając czas działania stosowanego ucieczkowego sprzętu ochrony układu oddechowego.

§  172. 

1. Niezależnymi prądami powietrza przewietrza się:

1) składy materiałów wybuchowych;

2) komory:

a) pomp głównego odwadniania,

b) rozdzielni elektrycznych średniego napięcia zasilających urządzenia głównego odwadniania,

c) ładowni akumulatorów.

2. Ilość powietrza przepływającego przez komory, o których mowa w ust. 1 pkt 2, uniemożliwia powstanie wybuchowej mieszaniny wydzielających się gazów lub par szkodliwych dla zdrowia.

§  173. 

1. Opływowym prądem powietrza przewietrza się:

1) komory i składy paliw, olejów lub środków smarnych oraz miejsca tankowania paliwa;

2) komory rozdzielni elektroenergetycznych średniego napięcia innych niż wymienione w § 172 ust. 1 pkt 2 lit. b.

2. Przepis ust. 1 pkt 2 nie dotyczy rozdzielnic zestawionych z nie więcej niż czterech pól rozdzielczych wyłącznikowych, które mogą być instalowane na warunkach ustalonych dla stacji transformatorowych, o których mowa w § 741.

§  174. 

1. Komory, o których mowa w § 172 ust. 1 pkt 2:

1) wykonuje się w kamieniu lub złożu kopaliny niepalnej;

2) lokalizuje się w polach niemetanowych lub w wyrobiskach niezagrożonych wybuchem.

2. Wykonanie w złożu kopaliny palnej komór, o których mowa w § 172 ust. 1 pkt 2, jest dopuszczalne wyłącznie w przypadkach uzasadnionych względami bezpieczeństwa pod warunkiem wykonania ich w obudowie z materiałów niepalnych, zapewniającej skuteczną izolację kopaliny palnej.

3. Przepis ust. 1 pkt 1 stosuje się do miejsc napełniania paliwem zbiorników maszyn.

§  175. 

1. Do poziomu wydobywczego powietrze doprowadza się możliwie najkrótszą drogą.

2. Z poziomu wydobywczego powietrze odprowadza się prądami wznoszącymi w kierunku powierzchni.

3. Sprowadzanie powietrza wyrobiskiem na upad jest dopuszczalne wyłącznie w przypadku, gdy średni upad wyrobiska lub bocznicy wentylacyjnej wynosi:

1) mniej niż 5°;

2) nie mniej niż 5° i nie więcej niż 10° - w przypadku gdy prędkość przepływu powietrza jest większa niż 0,5 m/s;

3) więcej niż 10° - na zasadach określonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego na podstawie opinii rzeczoznawcy.

§  176. 

1. Regulację przewietrzania prowadzi się tamami regulacyjnymi umieszczonymi na początku prądów rejonowych.

2. Do prowadzenia regulacji przewietrzania jest dopuszczalne zastosowanie wentylatorów umieszczonych w wolnym przekroju wyrobiska.

3. Regulacja przewietrzania z zastosowaniem wentylatorów lub tam regulacyjnych zabudowanych w grupowych prądach powietrza lub rejonowych prądach powietrza odprowadzanego do szybu wydechowego lub na powierzchnię jest dopuszczalna za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego, który określa warunki jej prowadzenia.

§  177. 

1. W wyrobiskach korytarzowych, stanowiących połączenie między prądem powietrza prowadzonym od szybu wdechowego a odprowadzanym do szybu wydechowego, zabudowuje się śluzy wentylacyjne.

2. W przypadku:

1) działalności określonej w art. 2 ust. 1 ustawy,

2) zakładów górniczych wydobywających kopaliny niepalne, w których nie występuje zagrożenie metanowe

- śluzy wentylacyjne zabudowuje się na polecenie kierownika ruchu zakładu górniczego.

§  178. 

1. Śluzy wentylacyjne wyznaczone przez kierownika działu wentylacji zakładu górniczego wyposaża się w:

1) blokady uniemożliwiające równoczesne otwarcie drzwi w dwóch tamach śluzy wentylacyjnej z zachowaniem możliwości otwarcia tych drzwi w przypadkach uzasadnionych względami bezpieczeństwa;

2) czujniki:

a) sygnalizujące we właściwej dyspozytorni otwarcie drzwi w tamach śluzy wentylacyjnej,

b) dokonujące ciągłych pomiarów różnicy ciśnienia powietrza po obu stronach śluzy wentylacyjnej lub po obu stronach tam tej śluzy, których wyniki rejestruje się w centrali systemu gazometrycznego.

2. Tamy śluz wentylacyjnych uruchamiane mechanicznie oraz tamy wewnątrz rejonów wentylacyjnych wyposaża się w drzwi otwierane w jedną stronę.

3. Tamę przy moście wentylacyjnym wyposaża się w dwoje drzwi otwieranych w przeciwne strony albo zabezpieczonych przed samoczynnym otwarciem.

§  179. 

1. Tamy wentylacyjne wykonuje się z materiałów niepalnych, z wyjątkiem zakładów określonych w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy, w których dopuszcza się zastosowanie materiałów zabezpieczonych ogniochronnie.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do tam śluz wentylacyjnych:

1) zlokalizowanych wewnątrz rejonu wentylacyjnego;

2) tymczasowych, niezbędnych na czas budowy tam wykonanych z materiałów niepalnych.

3. W wyrobisku korytarzowym łączącym wyrobisko, w którym znajduje się taśmociąg, z innym wyrobiskiem, które stanowi drogę ucieczkową, nie mniej niż jedną z tam wentylacyjnych, łącznie z drzwiami, wykonuje się z materiałów niepalnych.

§ 180. Odstęp między tamami w śluzie wentylacyjnej lub między sąsiednimi śluzami wentylacyjnymi podczas ruchu osób lub urządzeń transportowych umożliwia zamknięcie drzwi jednej z tych tam lub drzwi w sąsiedniej śluzie wentylacyjnej.

§ 181. Drzwi w tamach wentylacyjnych:

1) wykonuje się z materiałów niepalnych i zabezpiecza je przed samoczynnym otwarciem;

2) są zamykane samoczynnie albo mechanicznie.

§  182. 

1. Drzwi w tamach śluz wentylacyjnych zainstalowanych na drogach przewozu lokomotywowego lub przewozu z napędem własnym oraz głównego transportu samojezdnymi maszynami górniczymi są otwierane i zamykane mechanicznie lub automatycznie.

2. W zakładach górniczych wydobywających kopaliny niepalne, w których nie występuje zagrożenie metanowe, usytuowanie tam śluz wentylacyjnych na drodze przewozu lub na drogach głównego transportu pojazdami oponowymi, których drzwi są otwierane i zamykane mechanicznie lub automatycznie, jest określane przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§ 183. Jeżeli różnica ciśnień powietrza uniemożliwia ręczne otwarcie drzwi w tamie wentylacyjnej, tamę tę wyposaża się w urządzenie zapewniające otwarcie drzwi i bezpieczne przejście.

§ 184. Pozostawianie otwartych drzwi w tamach wentylacyjnych lub składowanie materiałów lub sprzętu w bezpośrednim sąsiedztwie tam wentylacyjnych jest niedopuszczalne.

§  185. 

1. W wyrobiskach, w których jest konieczne zabudowanie tam wentylacyjnych, umieszczenie urządzeń transportu linowego jest niedopuszczalne.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku, gdy jest zapewnione mechaniczne lub samoczynne zamknięcie i otwarcie tam wentylacyjnych bez potrzeby wejścia pracowników na drogi transportowe.

§ 186. W zakładach górniczych eksploatujących kopalinę palną, tamy wentylacyjne buduje się w możliwie najbliższej odległości od skrzyżowań wyrobisk.

§ 187. W zakładach górniczych eksploatujących kopalinę palną wyrobiska przewietrzane grupowymi prądami powietrza wyposaża się w urządzenia transportowe.

§  188. 

1. Kierownik działu wentylacji zakładu górniczego, za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego, wprowadza zmiany w sieci wentylacyjnej i regulacji przewietrzania, które nanosi się na mapy przewietrzania i schematy wentylacyjne.

2. Zmiany w sieci wentylacyjnej i regulacji przewietrzania, powodujące zmiany sposobu wycofywania załogi drogami ucieczkowymi, nanosi się na mapy przewietrzania i schematy wentylacyjne znajdujące się w planie ratownictwa górniczego w ciągu doby, a pozostałe zmiany w terminach określonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.