Dział 9 - Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas akcji ratowniczej - Szczegółowe warunki bezpieczeństwa i higieny służby strażaków Państwowej Straży Pożarnej.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2021.1681

Akt obowiązujący

Wersja od: 13 września 2021 r.

DZIAŁ  IX

Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas akcji ratowniczej

Rozdział  1

Wymagania ogólne

§ 66. Pojazd pożarniczy dysponowany do akcji ratowniczej jako pierwszy lub samodzielny ma obsadę zapewniającą bezpieczne podjęcie czynności ratowniczych.

§ 67. Strażak uczestniczący w akcji ratowniczej:

1) używa sprzętu zgodnie z instrukcją obsługi;

2) melduje dowódcy nadzorującemu odcinek bojowy o każdym przypadku oddalenia się z terenu tego odcinka i powrotu na ten teren;

3) utrzymuje stałą łączność z kierującym działaniem ratowniczym lub dowódcą odcinka bojowego;

4) wykonuje polecenia wydane przez kierującego działaniem ratowniczym;

5) melduje kierującemu działaniem ratowniczym o zauważonych, napotkanych zagrożeniach wpływających na bezpieczeństwo w miejscu prowadzonej akcji.

§ 68. Podczas akcji ratowniczej, uwzględniając poziom kierowania, kierujący działaniem ratowniczym lub dowódca odcinka bojowego:

1) rozpoznaje zagrożenia i informuje uczestników akcji o ich występowaniu;

2) w zależności od występujących zagrożeń lub ich braku określa rodzaj zabezpieczenia strażaka w wyroby służące zapewnieniu bezpieczeństwa lub ochronie zdrowia i życia, w szczególności odzież specjalną, sprzęt i środki ochrony indywidualnej;

3) wyznacza, oznakowuje i zabezpiecza miejsce akcji ratowniczej;

4) ustala sygnały i środki alarmowe oraz odwód do udzielenia natychmiastowej pomocy strażakom przebywającym w strefie zagrożenia;

5) egzekwuje przestrzeganie przez strażaków przepisów, zasad bezpieczeństwa i higieny służby oraz stosowanie środków ochrony indywidualnej;

6) kieruje do akcji ratowniczej co najmniej dwóch strażaków, wyznaczając spośród nich dowódcę, z zastrzeżeniem § 83;

7) rozpoznaje i ustala najbezpieczniejsze drogi odwrotu lub ewakuacji;

8) nadzoruje pracę strażaków w sprzęcie ochrony układu oddechowego, zgodnie z § 37 i § 38;

9) nadzoruje pracę strażaków oraz stan ich zabezpieczenia na stanowiskach szczególnie zagrożonych;

10) kontroluje, dla celów bezpieczeństwa, stan liczebny podległych strażaków, w szczególności przebywających w strefie zagrożenia;

11) organizuje, według potrzeb, pomiar czasu przebywania strażaków w strefie zagrożenia, z wykorzystaniem urządzeń do tego przeznaczonych lub kart pracy sprzętu ochrony układu oddechowego;

12) współpracuje z personelem technicznym nadzorującym poszczególne urządzenia i instalacje techniczne;

13) według potrzeb podejmuje działania mające na celu odłączenie obiektu od instalacji gazowej, cieplnej, wodociągowej, elektroenergetycznej, teletechnicznej;

14) niezwłocznie podejmuje działania mające na celu ograniczenie lub likwidację stwierdzonych bądź zgłaszanych zagrożeń życia lub zdrowia strażaków oraz innych uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny służby;

15) do czasu ograniczenia lub likwidacji zagrożeń, o których mowa w pkt 14, zabezpiecza strażaków przed ich skutkami, a niesprawny sprzęt specjalistyczny lub środki ochrony indywidualnej wycofuje z użycia i skutecznie zabezpiecza przed ponownym wykorzystaniem;

16) w razie zagrożenia wybuchem stosuje wszelkie możliwe środki zabezpieczające przed skutkami wybuchu oraz ogranicza do niezbędnego minimum liczbę strażaków znajdujących się w strefie zagrożenia;

17) podejmuje decyzję o natychmiastowych poszukiwaniach zaginionych strażaków.

§ 69. Kierujący działaniem ratowniczym, w zależności od rodzaju wykonywanych czynności ratowniczych oraz panujących warunków atmosferycznych, podejmuje działania w celu zapewnienia:

1) wymiany strażaków biorących udział w akcji ratowniczej;

2) odpoczynku;

3) rezerwy i wymiany potrzebnych środków ochrony indywidualnej;

4) napojów, w ilości zaspokajającej potrzeby strażaków;

5) posiłków;

6) środków łączności, sygnalizacji i oświetlenia terenu akcji ratowniczej.

§  70. 

1. Rozpoznanie, wyznaczenie strefy zagrożenia oraz inne czynności ratownicze wewnątrz tej strefy są wykonywane przez co najmniej dwóch strażaków.

2. Strażakom w strefie zagrożenia wyznacza się do asekuracji co najmniej dwóch strażaków wyposażonych w sprzęt ochronny o takim samym stopniu zabezpieczenia jak strażacy pracujący w tej strefie, z wyłączeniem akcji ratowniczej, o której mowa w § 83.

§ 71. Przed wejściem do strefy zagrożenia strażak:

1) uruchamia sygnalizator bezruchu, a w przypadkach tego wymagających - również sprzęt wykrywczo-pomiarowy;

2) sprawdza funkcjonowanie sprzętu ochrony układu oddechowego, zgodnie z § 37 i § 38;

3) potwierdza dowódcy swoją gotowość oraz sprawność systemu łączności i sprzętu ochrony układu oddechowego;

4) zapoznaje się z ewentualnymi drogami ewakuacji.

§  72. 

1. Przerwanie pracy i wyjście strażaka ze strefy zagrożenia bez rozkazu właściwego dowódcy może nastąpić w razie:

1) bezpośredniego zagrożenia życia;

2) wystąpienia urazu lub złego samopoczucia;

3) stwierdzenia uszkodzeń sprzętu ochrony układu oddechowego;

4) stwierdzenia naruszenia rezerwy powietrza niezbędnej na czas powrotu;

5) pogorszenia się warunków pożarowych w stopniu uniemożliwiającym skuteczne działanie przy użyciu posiadanego sprzętu gaśniczego;

6) utraty łączności.

2. W sytuacji, o której mowa w ust. 1, strażak:

1) powiadamia kierującego działaniem ratowniczym lub dowódcę odcinka bojowego o samowolnym opuszczeniu strefy;

2) po zakończeniu akcji ratowniczej przedstawia uzasadnienie swojej decyzji wraz z opisem podjętych czynności.

3. Na żądanie kierującego działaniem ratowniczym uzasadnienie, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, strażak bez zbędnej zwłoki składa w formie pisemnej.

4. Po wyjściu ze strefy zagrożenia, strażak melduje dowódcy o zrealizowanych zadaniach oraz o swoim stanie psychofizycznym.

§ 73. W miejscach zagrożonych bezpośrednim kontaktem z materiałami oraz czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi dla życia i zdrowia, przed podjęciem oraz w trakcie czynności ratowniczych, stosuje się sprzęt i urządzenia specjalistyczne sygnalizujące zaistniałe zagrożenia.

§ 74. W przypadku gdy istnieje możliwość zastąpienia strażaka właściwym sprzętem, do strefy zagrożenia wprowadza się roboty, bezzałogowe statki powietrzne lub inny sprzęt.

Rozdział  2

Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas prowadzenia akcji ratowniczej w czasie gaszenia pożarów i w warunkach ograniczonej widoczności

§ 75. Podczas gaszenia pożaru kierujący działaniem ratowniczym lub dowódca odcinka bojowego:

1) kieruje do akcji ratowniczej strażaka wyposażonego w środki ochrony indywidualnej, sygnalizator bezruchu, sprzęt oświetleniowy, sprzęt łączności bezprzewodowej, niezbędny sprzęt wykrywczo-pomiarowy oraz podręczny sprzęt burzący;

2) utrzymuje łączność ze strażakiem i kontroluje czas przebywania strażaka w strefie zagrożenia, zapewniający bezpieczny odwrót lub ewakuację;

3) zapewnia asekurację strażaka, o której mowa w § 70 ust. 2.

§ 76. W celu zmniejszenia zagrożenia związanego z działaniem płomieni, promieniowania cieplnego, dymu i gazów strażak stosuje środki ochrony indywidualnej oraz wykorzystuje zasłony naturalne i sztuczne.

§  77. 

1. Prowadząc linie wężowe:

1) na szlaku komunikacyjnym, należy je zabezpieczyć;

2) w miarę możliwości unika się tarasowania nimi przejść, drzwi, schodów i innych szlaków komunikacyjnych;

3) pionowo, podwiesza się je i zabezpiecza przed obsuwaniem;

4) wykorzystuje się zwijadła, przyczepki i pojazdy wężowe.

2. Budując linię wężową z wykorzystaniem pojazdu pożarniczego będącego w ruchu, strażak znajdujący się w części załadunkowej pojazdu jest wyposażony w:

1) środki ochrony indywidualnej chroniące przed upadkiem z wysokości i jest przymocowany do stałego elementu konstrukcyjnego pojazdu;

2) środki łączności umożliwiające stały kontakt z kierowcą pojazdu pożarniczego.

§ 78. Strażak operujący prądem gaśniczym:

1) kieruje go w sposób niepowodujący zniszczenia konstrukcji obiektu lub jego zawalenia;

2) ogranicza w miarę możliwości ilość używanego środka gaśniczego, wykorzystując do tego celu elementy regulacyjne prądownicy;

3) nie używa zwartego prądu wody przy pożarach pyłów i materiałów pylących oraz w przypadku możliwości wytworzenia mieszanin wybuchowych przez te substancje;

4) nie używa prądu wody i piany do gaszenia materiałów i surowców wchodzących z wodą w niebezpieczne reakcje;

5) nie kieruje zwartego prądu gaśniczego na ludzi.

§  79. 

1. Strażaka pracującego w strefie zadymionej wyposaża się w sprzęt ochrony układu oddechowego.

2. Strażak poruszający się jako pierwszy sprawdza przed sobą drogę, obecność przeszkód i miejsc niebezpiecznych, sygnalizuje niebezpieczeństwa oraz ostrzega o niebezpieczeństwach strażaków poruszających się za nim.

§ 80. Wprowadzając strażaków do pomieszczeń zadymionych, piwnic, kanałów, studni, zbiorników i innych pomieszczeń o skomplikowanym układzie lub do miejsc trudno dostępnych, należy stosować optymalne zabezpieczenie ratowników umożliwiające:

1) skuteczne podjęcie akcji ratowniczej;

2) natychmiastową ewakuację;

3) udzielenie pomocy;

4) wprowadzenie roty asekuracyjnej.

Rozdział  3

Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas prowadzenia akcji ratowniczej z zakresu ratownictwa technicznego

§ 81. W pojazdach, środkach transportu i innych środkach lokomocji, które w wyniku zaistniałego zdarzenia uległy awarii lub uszkodzeniu, należy wyłączyć silniki i w miarę potrzeby odłączyć źródła ich zasilania, które mogą stanowić zagrożenie w miejscu prowadzonej akcji ratowniczej.

Rozdział  4

Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas prowadzenia akcji ratowniczej w przypadku zagrożeń chemicznych, biologicznych, radiacyjnych, nuklearnych i wybuchowych, w tym zdarzeń o charakterze terrorystycznym

§ 82. Na miejscu akcji ratowniczej przeprowadza się dekontaminację wstępną ludzi oraz sprzętu narażonego na działanie substancji niebezpiecznych.

§ 83. Podczas prowadzenia akcji ratowniczej w przypadku zagrożeń chemicznych, biologicznych, radiacyjnych, nuklearnych i wybuchowych, w tym zdarzeń o charakterze terrorystycznym, liczbę strażaków do prowadzenia akcji i asekuracji określa:

1) kierujący działaniem ratowniczym - w zakresie podstawowym;

2) dowódca specjalistycznej grupy ratownictwa chemiczno-ekologicznego - w zakresie specjalistycznym.

§  84. 

1. Nie wprowadza się strażaka do strefy niebezpiecznej bezpośrednio objętej bądź zagrożonej pożarem lub innym zagrożeniem, w której znajdują się niewypały (niewybuchy), amunicja, materiały i urządzenia wybuchowe lub występują zagrożenia o charakterze terrorystycznym, z wyjątkiem sytuacji, o których mowa w § 112 ust. 2.

2. W przypadku konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w strefie zagrożonej pożarem lub wybuchem są one prowadzone z zastosowaniem wszystkich możliwych środków bezpieczeństwa.

§ 85. W przypadku zdarzeń o charakterze terrorystycznym akcję ratowniczą w strefie zagrożenia prowadzi się we współpracy ze służbami odpowiedzialnymi za fizyczne zwalczanie terroryzmu.

§  86. 

1. W przypadku zdarzeń, w których występują zagrożenia chemiczne, biologiczne, radiacyjne, nuklearne i wybuchowe, akcję ratowniczą w strefie zagrożenia prowadzi się, współdziałając z właściwymi organami i podmiotami.

2. Kierujący działaniem ratowniczym informuje strażaka o występującym zagrożeniu chemicznym, biologicznym, radiacyjnym, nuklearnym i wybuchowym.

Rozdział  5

Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas prowadzenia akcji ratowniczej na wysokości lub poniżej poziomu terenu oraz ćwiczeń i szkolenia na wysokości lub poniżej poziomu terenu

§  87. 

1. Podczas prowadzenia akcji ratowniczej, ćwiczeń lub szkolenia na wysokości oraz poniżej poziomu terenu stosuje się sprzęt ochrony przed upadkiem z wysokości.

2. Podczas prowadzenia akcji ratowniczej, ćwiczeń lub szkolenia na wysokości oraz poniżej poziomu terenu linię wężową zabezpiecza się przed upadkiem.

§ 88. Podczas prowadzenia akcji ratowniczej, ćwiczeń lub szkolenia na wysokości oraz poniżej poziomu terenu, w szczególności przed ich rozpoczęciem, sprawdza się stabilność, zabezpieczenie przed zmianą położenia, a także wizualnie stan techniczny konstrukcji lub urządzeń oraz ich stałych elementów służących do mocowania linek.

§ 89. Podczas prowadzenia akcji ratowniczej, ćwiczeń lub szkolenia z kosza drabiny lub podestu roboczego podnośnika wyposaża się strażaka w sprzęt, o którym mowa w § 87 ust. 1, umożliwiający ewakuację z wysokości nie mniejszej niż maksymalny wysięg tych urządzeń.

§  90. 

1. Podczas używania pożarniczych drabin przenośnych:

1) sprawia się je tak, aby w trakcie używania nie straciły stateczności;

2) wchodzi się i schodzi przodem do drabiny.

2. Drabinę przystawną ustawia się w taki sposób, aby wystawała co najmniej o trzy szczeble ponad powierzchnię, na którą prowadzi.

3. W przypadku konieczności wejścia przez otwory w ścianach budynku ustawia się drabinę, w zależności od sytuacji, z boku lub z przodu otworu, w sposób umożliwiający bezpieczne przejście z drabiny na dolną krawędź otworu. Kierujący działaniem ratowniczym lub dowódca odcinka bojowego w uzasadnionych przypadkach podejmuje decyzję o innym ustawieniu drabiny przystawnej.

4. Niedopuszczalne jest opuszczanie się ślizgiem po bocznicach drabin.

§  91. 

1. W celu zapewnienia bezpiecznej pracy z zastosowaniem pożarniczych drabin przenośnych należy:

1) bezwzględnie przestrzegać zasad określonych przez producenta drabin w instrukcji obsługi;

2) uwzględnić nośność podłoża, na którym zamierza się sprawić drabinę;

3) oczyścić teren w obrębie podstawy drabiny;

4) sprawiać drabinę pod kątem około 75 stopni do podłoża;

5) starannie dobierać pod kątem wytrzymałości punkty oparcia wierzchołka drabiny;

6) podczas wchodzenia i schodzenia po drabinie przestrzegać zasady "prawa ręka - lewa noga, lewa ręka - prawa noga";

7) zapewnić stateczność ustawienia i zabezpieczenia drabiny.

2. Przy prowadzeniu linii wężowej po drabinie:

1) w czasie wchodzenia i schodzenia po drabinie umieszcza się linię wężową między nogami, przy jednoczesnym przewieszeniu prądownicy przez bark ku tyłowi;

2) w czasie wnoszenia linii wężowej po drabinie przydziela się strażakowi jeden odcinek linii wężowej;

3) buduje się i prowadzi linię wężową bez zasilania jej wodą;

4) na stanowisko gaśnicze w budynku wciąga się linię wężową za pomocą linki dopiero po przejściu strażaka z drabiny do wnętrza budynku;

5) podczas wciągania linii wężowej z prądownicą zabezpiecza się prądownicę przed możliwością odłączenia;

6) nawodnienie linii gaśniczej następuje po zbudowaniu stanowiska gaśniczego i potwierdzeniu gotowości przez strażaka operującego prądem gaśniczym;

7) nie zwiększa się i nie zmniejsza w sposób gwałtowny ciśnienia wody w linii wężowej.

§ 92. Zarówno przed czynnościami ratowniczymi wykonywanymi w studniach, wykopach, podziemiach, usypiskach, jak i w trakcie tych czynności, miejsce akcji ratowniczej zabezpiecza się przed możliwością obsunięcia się lub zawalenia terenu oraz monitoruje się w tych miejscach zawartość tlenu w powietrzu i obecność gazów niebezpiecznych.

Rozdział  6

Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas prowadzenia akcji ratowniczej, ćwiczeń lub szkolenia na wodzie (lodzie) i pod wodą (lodem) oraz na obszarach powodziowych, zalewowych i zalodzonych

§ 93. Podczas akcji ratowniczej na wodzie używa się sprzętu pływającego wyposażonego w:

1) kamizelki asekuracyjne lub ratownicze w liczbie odpowiedniej do liczby przewożonych osób;

2) wiosła lub silnik o mocy i masie dostosowanej do wytrzymałości kadłuba.

§ 94. W przypadku ratowania ludzi znajdujących się na lodzie strażak przed rozpoczęciem działań nakłada kamizelkę asekuracyjną lub ratowniczą, kask ochronny oraz zabezpiecza się linką ratowniczą. W zależności od sytuacji stosuje inne niezbędne środki ochrony osobistej, w szczególności chroniące przed wychłodzeniem i utonięciem.

Rozdział  7

Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas prowadzenia akcji ratowniczej w sytuacji zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym

§  95. 

1. Przed rozpoczęciem akcji ratowniczej kierujący działaniem ratowniczym zapewnia:

1) wyłączenie dopływu prądu elektrycznego do urządzeń lub instalacji elektrycznych mogących powodować zagrożenie;

2) sprzęt detekcyjny w celu identyfikacji obiektów pod napięciem.

2. W sytuacji, o której mowa w ust. 1, kierujący działaniem ratowniczym ściśle współpracuje z odpowiednią służbą energetyczną w celu wyłączenia dopływu prądu elektrycznego oraz może żądać potwierdzenia wyłączenia na piśmie.

3. W przypadku braku możliwości wyłączenia dopływu prądu elektrycznego używa się w odpowiedni sposób narzędzi i sprzętu ochronnego elektroizolacyjnego, które są oznakowane i mają certyfikaty dopuszczenia do użytkowania.

4. Sprzęt detekcyjny powinien być stosowany w warunkach przewidzianych przez producenta i w sposób opisany w instrukcji użytkowania.

5. Urządzeń lub instalacji elektrycznych, w przypadku w którym występuje możliwość porażenia prądem, nie wolno dotykać bez zastosowania narzędzi i sprzętu, o których mowa w ust. 3.

§  96. 

1. Wyłączenia dopływu prądu elektrycznego do urządzeń lub instalacji dokonuje się przez wyłączenie oznakowanego przeciwpożarowego wyłącznika prądu, a w przypadku jego braku - przez wyłączenie oznakowanego głównego wyłącznika prądu lub wyłącznikami różnicowoprądowymi.

2. Wyłączenia dopływu energii elektrycznej do urządzeń lub instalacji o znacznym stopniu zaawansowania technicznego, w zależności od sytuacji, dokonuje się:

1) przy urządzeniach elektrycznych, w szczególności w zakładach przemysłowych, energetycznych, podstacjach, transformatorach - wyłącznie we współpracy z zakładowym elektrykiem, służbą pogotowia elektrycznego lub służbą energetyczną;

2) na liniach napowietrznych lub sieci trakcyjnej - przez zażądanie od właściwych organów przerwania dopływu prądu i uszynienia sieci z dwóch stron, w ścisłej współpracy stanowisk kierowania z ośrodkami dyspozycyjnymi tych organów;

3) w środkach komunikacji o napędzie elektrycznym - przez odciągnięcie pantografów od sieci i odłączenie prądu z baterii akumulatorów we współpracy z obsługą środka komunikacji;

4) w pojazdach o napędzie elektrycznym - przez odłączenie źródeł energii elektrycznej.

§ 97. W przypadku gdy nie został odłączony dopływ prądu elektrycznego, kierujący działaniem ratowniczym:

1) ogranicza działania w strefie niebezpiecznej do niezbędnego minimum, realizuje tylko priorytetowe czynności ratownicze i uwzględnia podczas akcji zagrożenia wynikające z występowania napięcia w sieci;

2) przyjmuje, że każde urządzenie, instalacja elektryczna oraz trakcja elektryczna znajdują się pod napięciem, i informuje strażaka o występującym zagrożeniu.

§ 98. Podczas akcji ratowniczej w pobliżu urządzeń elektrycznych, instalacji i przewodów energetycznych:

1) zwraca się uwagę na możliwość powstania porażeń wywołanych napięciem krokowym, łukiem elektrycznym albo prądami indukcyjnymi;

2) stosuje się w szczególności sprzęt ochronny elektroizolacyjny.

§  99. 

1. W razie pożaru palące się lub narażone na zapalenie części urządzeń elektroenergetycznych należy wyłączyć. Podczas gaszenia urządzeń i elementów instalacji, do których dopływ energii elektrycznej nie został wyłączony, stosuje się gaśnice i urządzenia gaśnicze przeznaczone do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem, zgodnie z instrukcją producenta, oraz inny sprzęt i środki gaśnicze, które nie stwarzają zagrożenia porażenia prądem elektrycznym.

2. W przypadku akcji gaśniczych przy urządzeniach elektroenergetycznych oraz w ich pobliżu należy zachowywać od nich odpowiedni odstęp podczas gaszenia, zgodnie z informacją określoną na gaśnicach oraz urządzeniach gaśniczych lub aktualnym stanem wiedzy technicznej.

Rozdział  8

Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas prowadzenia akcji ratowniczej w czasie katastrof budowlanych

§ 100. Podczas organizacji akcji ratowniczej w miejscu katastrofy budowlanej należy zapewnić współpracę odpowiednich służb technicznych, inspekcji i organów nadzoru budowlanego.

§ 101. Przed rozpoczęciem rozbiórki lub wyburzania konstrukcji budowlanych, zachowując środki ostrożności, należy:

1) ocenić stabilność elementów konstrukcji;

2) przeprowadzić ewakuację ludzi z terenu akcji ratowniczej i bezpośredniego sąsiedztwa konstrukcji budowlanej;

3) wyznaczyć strefy zagrożenia.

§  102. 

1. Prowadząc prace związane z rozbiórką i wyburzaniem konstrukcji budowlanych, stosuje się metody, sprzęt i narzędzia dostosowane do rozbieranych lub wyburzanych elementów.

2. Podczas prac, o których mowa w ust. 1:

1) nie prowadzi się prac rozbiórkowych w sposób stwarzający zagrożenie dla pozostałych ratowników;

2) nie przewraca się ścian lub innych części obiektu przez podkopywanie i podcinanie;

3) do wyburzania nie używa się lin i łańcuchów o długości mniejszej niż trzykrotna wysokość wyburzanych konstrukcji;

4) nie składuje się i nie magazynuje się gruzu na drogach ewakuacyjnych.

§  103. 

1. Prace rozbiórkowe prowadzi się, w miarę możliwości, zgodnie z kierunkiem wiatru, zajmując stanowiska na nienaruszonych częściach konstrukcji, po wyznaczeniu dodatkowo strefy objętej zakazem przebywania osób.

2. W przypadku zrzucania z wysokości rozbieranych elementów budowlanych miejsce prowadzonych prac należy odpowiednio wygrodzić i oznakować.

3. Zrzucanie elementów budowlanych należy prowadzić z zapewnieniem bezpieczeństwa osób prowadzących działania ratownicze poniżej.

§ 104. Podczas pracy żurawi, dźwigów oraz innych maszyn i urządzeń przebywanie w bezpośrednim zasięgu ich pracy jest dozwolone wyłącznie za zgodą kierującego działaniem ratowniczym i operatora.

Rozdział  9

Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas prowadzenia akcji ratowniczej w czasie nadzwyczajnych zjawisk pogodowych

§ 105. Podczas akcji ratowniczej w czasie burz lub silnych wiatrów:

1) unika się gromadzenia sprzętu i zajmowania stanowisk w pobliżu drzew i obiektów, szczególnie w pobliżu słupów i kominów;

2) zwraca się uwagę na zerwane kable, przewody oraz urządzenia zagrażające porażeniem prądem elektrycznym;

3) zwraca się uwagę na zagrożenie dla ratownika związane z użyciem podczas akcji ratowniczej drabin mechanicznych, podestów ruchomych, dźwigów i żurawi.

§ 106. Podczas akcji ratowniczej w czasie występowania ujemnych temperatur:

1) zachowuje się szczególną ostrożność przy używaniu sprzętu ochrony układu oddechowego w związku z możliwością wystąpienia nieprawidłowości w jego pracy na skutek mrozu;

2) zachowuje się ciągłość przepływu wody w liniach wężowych;

3) przy wyznaczaniu stanowisk gaśniczych uwzględnia się przeciążenia konstrukcji budowlanej wskutek zamarzania wody użytej do gaszenia;

4) zachowuje się szczególną ostrożność w pobliżu linii wężowych i na stanowiskach gaśniczych w związku z możliwością powstania oblodzeń;

5) w miarę potrzeby zapewnia się: ciepłe napoje i posiłki, rezerwę suchej odzieży oraz miejsce do ogrzania.

Rozdział  10

Wymagania bezpieczeństwa i higieny służby podczas prowadzenia akcji ratowniczej, ćwiczeń lub szkolenia z wykorzystaniem statku powietrznego

§ 107. Podczas prowadzenia akcji ratowniczej, ćwiczeń lub szkolenia z wykorzystaniem statku powietrznego przestrzega się następujących zasad bezpieczeństwa:

1) dojście lub dojazd do statku powietrznego następuje po wezwaniu przez pilota lub załogę tego statku;

2) kontakt z pilotem lub załogą nawiązuje się drogą radiową lub za pomocą umówionych znaków gestowych;

3) przy podchodzeniu lub podjeżdżaniu do śmigłowców zachowuje się szczególną ostrożność, zwracając uwagę na wirujące elementy;

4) nie podchodzi się do śmigłowców od strony wznoszącego się zbocza;

5) zezwala się na podejście strażaków do statku powietrznego wyłącznie z boku, w strefach dozwolonych, bezpiecznych;

6) zabezpiecza się oczy przed pyłem i zanieczyszczeniami;

7) zabezpiecza się lub usuwa wszystkie luźne przedmioty w rejonie lądowiska mogące unieść się w strumieniu powietrza oraz zamyka się drzwi i okna pojazdów pożarniczych.

§ 108. Lądowisko przeznaczone dla statku powietrznego wyznacza się i zabezpiecza zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 85 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2020 r. poz. 1970 oraz z 2021 r. poz. 784 i 847).

§ 109. W przypadku prowadzenia akcji ratowniczej podczas wypadków i katastrof lotniczych:

1) w miarę możliwości dojeżdża się do statku powietrznego zgodnie z kierunkiem wiatru;

2) ustawia się pojazdy tak, aby w razie konieczności łatwo mogły zmienić pozycję.

§ 110. Za warunki bezpieczeństwa podczas lotu bezzałogowego statku powietrznego odpowiada jego operator.

§ 111. Akcję ratowniczą na terenie lotniska prowadzi się zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 85 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze.

Rozdział  11

Podejmowanie i prowadzenie akcji ratowniczej w szczególnych okolicznościach

§  112. 

1. W przypadku uzyskania informacji o osobie poszkodowanej znajdującej się w strefie zagrożenia kierujący działaniem ratowniczym przyjmuje, że nastąpił stan bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego.

2. Kierujący działaniem ratowniczym w razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego może odstąpić od zasad powszechnie uznanych za bezpieczne.

§  113. 

1. W przypadku uzyskania informacji o wystąpieniu zagrożenia dla i ze strony zwierząt kierujący działaniem ratowniczym w zależności od zagrożenia decyduje o potrzebie współpracy z lekarzem weterynarii lub innymi specjalistami.

2. W razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia strażaków kierujący działaniem ratowniczym może odstąpić od ratowania zwierząt.

§ 114. Wezwanie pomocy przez strażaka pracującego w strefie zagrożenia następuje w przypadku, gdy strażak:

1) zagubi się, zostanie uwięziony, ulegnie upadkowi z wysokości lub odniesie obrażenia mogące zagrażać jego życiu lub zdrowiu;

2) odnajdzie zagubionego, uwięzionego, rannego lub nieprzytomnego strażaka;

3) jest unieruchomiony, zaplątany i nie zdoła się wyswobodzić w pierwszej próbie;

4) stwierdzi awarię sprzętu ochrony układu oddechowego lub gdy aktywuje się w tym sprzęcie alarm niskiego ciśnienia i strażak nie jest w stanie wyjść ze strefy zagrożenia;

5) ulegnie dezorientacji w wyniku całkowitego braku widoczności, braku kontaktu z linią gaśniczą lub innym sprzętem wykorzystywanym do asekuracji;

6) nie będzie w stanie zlokalizować innej drogi odwrotu, gdy skorzystanie z podstawowego wyjścia zostanie uniemożliwione przez pożar, zawalenie lub inną przeszkodę;

7) znajdzie się w innej sytuacji, którą uzna za sytuację bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia własnego lub innych osób.

§  115. 

1. Wezwanie przez strażaka pomocy polega na:

1) trzykrotnym podaniu kryptonimu okólnikowego "RATUNEK";

2) określeniu, kto wzywa pomocy;

3) określeniu, gdzie się znajduje, co się stało i jaki rodzaj pomocy jest potrzebny.

2. Działanie w celu wezwania pomocy, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, należy prowadzić do momentu, aż odebranie wezwania zostanie potwierdzone przez kierującego działaniem ratowniczym.

3. Działania w celu wezwania pomocy mogą być prowadzone przez kontakt głosowy, drogą radiową lub przez użycie innych form komunikacji, ustalonych z kierującym działaniem ratowniczym: za pomocą dźwięku sygnalizatora bezruchu, gwizdka lub znaków gestowych.

4. W przypadku nadania drogą radiową kryptonimu "RATUNEK" użytkownicy radiotelefonów pracujących na danym kanale radiowym przerywają korespondencję i koncentrują się na prowadzeniu nasłuchu. Ze strażakiem wzywającym pomocy korespondencję prowadzi kierujący działaniem ratowniczym lub dowódca odcinka bojowego.

§  116. 

1. W przypadku zaistnienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia strażaków strażak, który jako pierwszy zauważył to niebezpieczeństwo, niezwłocznie przekazuje informację o zagrożeniu kierującemu działaniem ratowniczym lub dowódcy odcinka bojowego w strefie zagrożenia bądź w jej wydzielonej części.

2. Kierujący działaniem ratowniczym lub dowódca odcinka bojowego wydaje rozkaz o natychmiastowym wycofaniu przez przekazanie sygnału alarmowego "GEJZER".

3. W sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia sygnał alarmowy "GEJZER" może przekazać każdy strażak.

4. Strażak, który otrzymał rozkaz wycofania się ze strefy zagrożenia przekazany w formie sygnału alarmowego "GEJZER", niezwłocznie potwierdza wykonanie tego rozkazu.

5. Sygnał alarmowy "GEJZER" może być przekazany przez kontakt głosowy, drogą radiową lub przez użycie innych form komunikacji, ustalonych z kierującym działaniem ratowniczym: za pomocą gwizdka, przekazu głosowego nadawanego przez urządzenie akustyczne pojazdu pożarniczego, dźwięku o długości 10 sekund wydawanego za pomocą sygnału pneumatycznego pojazdu pożarniczego.