Regulamin organizacyjno-porządkowy wykonywania kary pozbawienia wolności.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2022.2847

Akt obowiązujący

Wersja od: 30 grudnia 2022 r.

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI

z dnia 23 grudnia 2022 r.

w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności

Na podstawie art. 249 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. z 2021 r. poz. 53, z późn. zm. ¹ ) zarządza się, co następuje:

Rozdział  1

Przepisy ogólne

§ 1. [Przedmiot regulacji] Rozporządzenie określa regulamin organizacyjno-porządkowy wykonywania kary pozbawienia wolności, który uwzględnia:

1) organizację przyjęć do zakładów karnych,

2) sposób rozmieszczania osadzonych w celach mieszkalnych,

3) porządek wewnętrzny zakładów karnych,

4) organizację przyjmowania korespondencji i organizację widzeń w zakładach karnych,

5) warunki opieki zdrowotnej i bytowej w zakładach karnych,

6) sposób przygotowywania skazanych do ich zwolnienia z zakładu karnego

- mając na uwadze potrzebę zapewnienia porządku wewnętrznego i bezpieczeństwa w zakładach karnych.

Rozdział  2

Organizacja przyjęć do zakładu karnego

§ 2. [Informacje przekazywane skazanemu przy przyjęciu do zakładu karnego] Przy przyjęciu skazanego do zakładu karnego informuje się go o możliwości wystąpienia w czasie odbywania kary pozbawienia wolności zagrożeń dla jego bezpieczeństwa osobistego oraz zetknięcia się z przejawami negatywnych zachowań charakterystycznych dla środowisk przestępczych, a także o potrzebie powiadamiania przełożonych o zagrożeniach bezpieczeństwa osobistego swojego i innych skazanych.

§ 3. [Potwierdzenie przez skazanego przyjęcia przedmiotów do użytku oraz przekazania do depozytu dokumentów, środków pieniężnych i przedmiotów] Skazany potwierdza swoim podpisem przyjęcie do użytku przedmiotów przekazanych mu do użytku w postaci odzieży, bielizny, obuwia, pościeli, sprzętu stołowego i środków higieny osobistej, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 249 § 3 pkt 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy, zwanej dalej "Kodeksem", a także przekazanie do depozytu dokumentów, środków pieniężnych i przedmiotów, o których mowa w art. 79a § 2 Kodeksu.

§ 4. [Rozmowa informacyjna] Niezwłocznie po umieszczeniu skazanego w celi przejściowej wychowawca lub wyznaczony funkcjonariusz przeprowadza z nim rozmowę informacyjną, w której zapoznaje go w szczególności z jego prawami i obowiązkami oraz ustalonym w zakładzie karnym porządkiem wewnętrznym, a także o konsekwencjach wynikających z art. 139 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1375, 1855, 2582 i 2600).

§ 5. [Poinformowanie o odpowiedzialności za naruszenie nietykalności funkcjonariusza publicznego] W trakcie rozmowy, o której mowa w § 4, informuje się skazanego o odpowiedzialności karnej i odpowiedzialności dyscyplinarnej za naruszenie nietykalności cielesnej, czynną napaść lub znieważenie funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.

§  6.  [Wstępne badania lekarskie skazanego; rozmowa wstępna]

1. Skazanego poddaje się niezwłocznie wstępnym badaniom lekarskim.

2. Wychowawca przeprowadza ze skazanym rozmowę wstępną mającą na celu ustalenie niezbędnych informacji, zapewniających prawidłowe wykonanie kary pozbawienia wolności, nie później niż w ciągu dwóch dni od dnia przyjęcia do aresztu śledczego, niezależnie od rozmowy informacyjnej, o której mowa w § 4.

3. Rozmowa wstępna ma na celu ustalenie niezbędnych informacji, zapewniających prawidłowe wykonanie kary pozbawienia wolności.

Rozdział  3

Sposoby rozmieszczania skazanych w celach mieszkalnych

§ 7. [Kwestie uwzględniane przy rozmieszczaniu skazanych w celach mieszkalnych] Skazanych rozmieszcza się w celach mieszkalnych, uwzględniając w szczególności płeć, wiek oraz uprzednie odbywanie kary pozbawienia wolności.

§  8.  [Przeniesienie skazanego do innej celi mieszkalnej]

1. Po dokonaniu czynności, o których mowa w art. 79b § 1 Kodeksu, skazanego przenosi się z celi przejściowej do innej celi mieszkalnej.

2. W razie potrzeby skazany może być przeniesiony w każdym czasie z celi mieszkalnej, którą zajmuje, do innej celi mieszkalnej.

§  9.  [Umieszczenie skazanego dorosłego z młodocianymi]

1. Jeżeli jest to uzasadnione potrzebami oddziaływania na młodocianych, skazany dorosły, który uprzednio nie odbywał kary pozbawienia wolności albo kary aresztu wojskowego, wyróżniający się dobrą postawą, może być umieszczony w celi mieszkalnej wspólnie ze skazanym młodocianym lub skazanymi młodocianymi.

2. Skazany dorosły, o którym mowa w art. 88 § 3 Kodeksu lub w art. 197-203 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1138, 1726, 1855, 2339 i 2600), lub który popełnił zbrodnię, nie może być umieszczony w celi mieszkalnej wspólnie ze skazanym młodocianym lub skazanymi młodocianymi.

Rozdział  4

Porządek wewnętrzny zakładu karnego

§  10.  [Porządek wewnętrzny zakładów karnych]

1. Ustala się następujący porządek wewnętrzny zakładów karnych:

1) cisza nocna obowiązuje przynajmniej w godzinach 22.00-6.00;

2) apele poranne i wieczorne odbywają się w celach mieszkalnych oraz w pomieszczeniach, w których przebywają zatrudnieni (stanowiska pracy);

3) w czasie apelu skazani są ubrani i ustawieni w sposób widoczny dla przeprowadzającego apel, jest zabronione uczestniczenie w apelu jedynie w bieliźnie osobistej lub piżamie;

4) czas trwania kąpieli jednego skazanego wynosi przynajmniej 10 minut, przy czym czas wypływu wody z armatury natryskowej nie może być krótszy niż 6 minut;

5) palenie wyrobów tytoniowych jest dozwolone w celach mieszkalnych wyznaczonych dla skazanych używających wyrobów tytoniowych oraz w miejscach do tego wyznaczonych;

6) skazany może posiadać w celi mieszkalnej:

a) do 9 litrów napojów, oprócz artykułów żywnościowych o ciężarze nieprzekraczającym 6 kg,

b) do 10 sztuk przedmiotów kultu religijnego o wymiarach nie większych niż 250 × 150 mm,

c) do 5 sztuk książek, oprócz wypożyczonych w zakładzie karnym z biblioteki,

d) prasę o łącznej wadze do 0,5 kg;

7) dyrektor lub osoba go zastępująca przyjmują skazanych przynajmniej jeden raz w tygodniu;

8) kierownicy działów zakładu karnego lub osoby ich zastępujące przyjmują skazanych przynajmniej jeden raz w tygodniu;

9) zgłoszenia do lekarza są przyjmowane codziennie;

10) zamówienia na paczki żywnościowe są przyjmowane w każdym dniu roboczym.

2. Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się w szpitalach i izbach chorych zakładów karnych.

§  11.  [Ustalenie treści porządku wewnętrznego zakładu karnego; skazani funkcyjni]

1. Porządek wewnętrzny zakładu karnego ustala jego dyrektor. Porządek wewnętrzny zakładu karnego w odniesieniu do kwestii, o których mowa w § 10, nie może zawierać unormowań mniej korzystnych dla skazanych niż zawarte w tym paragrafie oraz powinien uwzględniać konieczność tworzenia warunków zindywidualizowanego oddziaływania na skazanych, utrzymania bezpieczeństwa, dyscypliny i porządku oraz zapewnienia w zakładzie karnym właściwych warunków bytowych, sanitarnych i zdrowotnych.

2. W porządku wewnętrznym zakładu karnego dyrektor określa:

1) godziny oraz sposób przeprowadzania apelu porannego i wieczornego;

2) godziny przeznaczone na sen, pracę, naukę, zajęcia kulturalno-oświatowe, sportowe oraz zajęcia własne skazanego;

3) godziny i miejsce spożywania posiłków dostarczanych przez administrację zakładu karnego;

4) godziny, miejsce i sposób poruszania się po terenie zakładu karnego;

5) godziny, miejsce i sposób odbywania spacerów oraz korzystania z kąpieli;

6) godziny i miejsce, w którym jest dozwolone palenie wyrobów tytoniowych;

7) liczbę i rodzaj własnej odzieży, bielizny i obuwia, które skazany może posiadać w celi mieszkalnej;

8) liczbę i wymiary przedmiotów, które skazany może posiadać w celi mieszkalnej, oraz sposób ich przechowywania, a w razie potrzeby zasady ich używania;

9) dni, godziny i miejsce przyjmowania skazanych przez dyrektora i innych przełożonych, lekarzy oraz sposób składania pisemnych wniosków, skarg i próśb;

10) dni, godziny, miejsce i porządek przeprowadzania widzeń;

11) godziny i miejsce korzystania z samoinkasujących aparatów telefonicznych lub innych środków łączności; a w zakładach typu zamkniętego - dni, godziny i miejsce;

12) dni, godziny i miejsce odprawiania nabożeństw, odbywania spotkań religijnych oraz nauczania religii;

13) częstotliwość, terminy, miejsce i sposób dokonywania zakupów artykułów żywnościowych i wyrobów tytoniowych oraz przedmiotów dopuszczonych do sprzedaży w zakładzie karnym;

14) godziny i sposób przyjmowania i wydawania korespondencji;

15) dni, godziny i sposób przyjmowania i wydawania paczek, o których mowa w art. 113a § 4 Kodeksu;

16) sposób zamawiania i otrzymywania paczek żywnościowych;

17) dni, godziny i miejsce bezpośredniego kontaktowania się z przedstawicielami podmiotów, o których mowa w art. 38 § 1 Kodeksu;

18) osoby upoważnione do przyznawania nagród oraz ulg oraz wymierzania kar dyscyplinarnych;

19) obowiązki skazanych funkcyjnych, o których mowa w ust. 3.

3. Do wykonywania zadań związanych z zatrudnieniem, zajęciami kulturalno-oświatowymi i sportowymi dyrektor może wyznaczyć skazanych funkcyjnych.

§ 12. [Udostępnienie tekstu porządku wewnętrznego zakładu karnego] Tekst porządku wewnętrznego powinien znajdować się w każdej celi mieszkalnej. Na prośbę skazanego udostępnia się mu Kodeks oraz wydane na jego podstawie akty wykonawcze.

§  13.  [Kontakt skazanego z przełożonymi i osobami wizytującymi zakład karny; wizytowanie cel mieszkalnych i innych pomieszczeń]

1. Skazany może bezpośrednio zwracać się do przełożonych oraz osób wizytujących zakład karny ze sprawami związanymi z wykonywaniem kary pozbawienia wolności, a także ze sprawami osobistymi.

2. Cele mieszkalne i inne pomieszczenia w zakładzie karnym, w których przebywają skazani, są wizytowane przez dyrektora zakładu karnego, zwanego dalej "dyrektorem", co najmniej raz w miesiącu.

3. Administracja zakładu karnego może organizować spotkania z grupami skazanych, zwłaszcza w sprawach związanych z warunkami odbywania kary, zatrudnieniem i nauczaniem.

§  14.  [Zachowanie skazanego w obecności przełożonych oraz osób wizytujących zakład karny]

1. W obecności przełożonych oraz osób wizytujących zakład karny skazany przyjmuje postawę stojącą. Skazany podaje swoje imię i nazwisko przełożonym oraz osobom wizytującym zakład karny wchodzącym do celi mieszkalnej.

2. Wymogów, o których mowa w ust. 1, nie egzekwuje się, gdy skazany zostanie od nich zwolniony przez właściwego przełożonego, a ponadto w szpitalach i izbach chorych, w czasie pracy i nauczania oraz w trakcie zajęć terapeutycznych, kulturalno-oświatowych i sportowych oraz zorganizowanych praktyk i posług religijnych, widzeń, korzystania z aparatu telefonicznego lub innych środków łączności, posiłków, spaceru i spoczynku, których czas ustalono w porządku wewnętrznym.

§ 15. [Apel poranny i wieczorny] W zakładach karnych przeprowadza się apel poranny i wieczorny, w czasie określonym w porządku wewnętrznym oraz w innym uzasadnionym przypadku, w trakcie którego ustala się w szczególności stan liczbowy skazanych.

Rozdział  5

Organizacja przyjmowania korespondencji i organizacja widzeń w zakładach karnych

§  16.  [Przyjmowanie korespondencji skazanego]

1. Korespondencję skazanego administracja zakładu karnego przyjmuje w każdym dniu roboczym, a korespondencję urzędową - codziennie.

2. Przesyłka listowa powinna być właściwie opłacona przez skazanego. W szczególnie uzasadnionych wypadkach skazany, który nie posiada środków pieniężnych, może otrzymać od administracji zakładu karnego znaczki pocztowe na korespondencję.

3. W przypadku wysyłania przesyłki poleconej, wraz z korespondencją skazany przekazuje wypełniony druk "potwierdzenia nadania przesyłki poleconej", który po wysłaniu zwraca się skazanemu.

4. W zakładzie karnym typu zamkniętego skazany przekazuje korespondencję do wysłania w sposób umożliwiający jej cenzurę, a w zakładzie karnym typu półotwartego i typu otwartego wówczas, gdy dyrektor zarządził cenzurowanie korespondencji.

§ 17. [Wysyłka korespondencji skazanego] Korespondencja skazanego jest wysyłana przez administrację zakładu karnego nie później niż drugiego dnia roboczego od daty jej przekazania przez skazanego, o ile nie podlega zatrzymaniu z przyczyn, o których mowa w art. 105 § 4 Kodeksu.

§ 18. [Udostępnianie skazanemu środków na korespondencję] W szczególnie uzasadnionych wypadkach skazany, który nie posiada środków pieniężnych, może otrzymać od administracji zakładu karnego papier i koperty na korespondencję.

§  19.  [Doręczanie korespondencji adresowanej do skazanego]

1. Korespondencję adresowaną do skazanego doręcza mu wyznaczony funkcjonariusz lub pracownik.

2. Jeżeli korespondencja podlega cenzurze lub nadzorowi, doręcza się ją po dokonaniu tych czynności.

3. W przypadku odmowy przyjęcia przez skazanego korespondencji odsyła się ją do nadawcy odnotowując, że zwrot nastąpił na skutek odmowy jej przyjęcia przez skazanego.

§  20.  [Potwierdzenie odbioru korespondencji przez skazanego]

1. Przyjmujący w zakładzie karnym korespondencję urzędową wysyłaną przez skazanego zwraca mu podpisane pisemne potwierdzenie odbioru oraz odnotowuje na kopercie datę odbioru. Pisemne potwierdzenie odbioru wypełnia skazany.

2. Potwierdzenie, o którym mowa w ust. 1, sporządza się w jednym egzemplarzu. Duplikatu potwierdzenia nie wydaje się.

§ 21. [Składanie przez skazanego wniosków, skarg i próśb] Skazany ma prawo składać wnioski, skargi i prośby na piśmie oraz ustnie. Przełożeni i inne uprawnione osoby przyjmują je także w czasie bezpośrednich kontaktów ze skazanym, zwłaszcza w czasie wizytacji cel mieszkalnych i innych pomieszczeń, w których przebywają skazani.

§ 22. [Ponoszenie kosztów przesłania wniosków, skarg i próśb składanych przez skazanego] W wypadku otrzymania od administracji zakładu karnego znaczków pocztowych na korespondencję z organami, o których mowa w art. 8a § 3 Kodeksu, skazany otrzymuje od administracji zakładu karnego także papier i koperty.

Rozdział  6

Warunki opieki zdrowotnej i bytowej

§  23.  [Odstępstwa od zasad wykonywania kary pozbawienia wolności ze względu na stan zdrowia skazanego]

1. Wobec skazanych przebywających w szpitalach, izbach chorych oraz leczonych poza nimi, a także przewlekle chorych i rekonwalescentów, dyrektor może, na wniosek lub po zasięgnięciu opinii lekarza, dokonywać niezbędnych odstępstw od przewidzianego w regulaminie sposobu wykonywania kary pozbawienia wolności w zakresie uzasadnionym stanem zdrowia tych skazanych.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio wobec skazanych, u których stwierdzono niepsychotyczne zaburzenia psychiczne, upośledzonych umysłowo, uzależnionych od substancji psychoaktywnych oraz niepełnosprawnych fizycznie. Dyrektor może dokonywać tych odstępstw na wniosek lub po zasięgnięciu opinii lekarza lub psychologa.

§  24.  [Odstępstwa od zasad wykonywania kary pozbawienia wolności wobec skazanych kobiet ciężarnych i karmiących]

1. Wobec skazanych kobiet ciężarnych i karmiących dyrektor może dokonywać, na wniosek lekarza lub po zasięgnięciu jego opinii, niezbędnych odstępstw od przewidzianego w regulaminie sposobu wykonywania kary pozbawienia wolności w zakresie wynikającym z potrzeby uwzględnienia stanu fizycznego lub psychicznego tych kobiet.

2. Skazaną kobietę ciężarną przenosi się na dwa miesiące przed przewidywanym terminem porodu do szpitalnego oddziału ginekologiczno-położniczego w zakładzie karnym lub areszcie śledczym.

§  25.  [Wyposażenie celi mieszkalnej]

1. Cela mieszkalna powinna być wyposażona w łóżko dla każdego skazanego, odpowiednią do liczby skazanych liczbę stołów, szafek i taboretów oraz środków do utrzymania czystości w celi. Niezbędne urządzenia sanitarne sytuuje się w sposób zapewniający ich niekrępujące użytkowanie, z zastrzeżeniem art. 110 § 3 Kodeksu.

2. W zakładzie karnym typu półotwartego i otwartego skazani mogą posiadać własne plastikowe sztućce. Przedmioty te nie stanowią przedmiotów, o których mowa w art. 110a § 4 Kodeksu.

§ 26. [Potwierdzenie przez skazanego otrzymania, przyjęcia do użytku lub zwrotu przedmiotów oraz otrzymania pieniędzy, dokumentów i przedmiotów z depozytu] Skazany potwierdza podpisem:

1) przyjęcie do użytku i zwrot do magazynu przedmiotów, o których mowa w § 3, z wyłączeniem środków higieny osobistej;

2) otrzymanie z depozytu dokumentów, środków pieniężnych i przedmiotów, o których mowa w art. 79a § 2 Kodeksu.

§  27.  [Higiena osobista skazanego]

1. Skazany utrzymuje należytą czystość osobistą i dba o schludny wygląd.

2. Skazanemu, co najmniej raz w miesiącu, umożliwia się ostrzyżenie.

3. Skazany korzysta co najmniej raz w tygodniu z ciepłej kąpieli. Skazany zatrudniony przy pracach brudzących korzysta z odpowiednio częstszych kąpieli. Kąpiel skazanego chorego odbywa się według wskazań lekarza.

4. Skazana kobieta korzysta co najmniej raz dziennie z ciepłej wody i dwa razy w tygodniu z ciepłej kąpieli.

§  28.  [Spacery skazanego]

1. Spacer skazanego odbywa się pod bezpośrednim nadzorem funkcjonariusza w wyznaczonym miejscu na wolnym powietrzu.

2. Dyrektor może, ze względu na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa w zakładzie karnym, zarządzić odbywanie spaceru w inny sposób niż ustalony w porządku wewnętrznym.

3. Dyrektor może na wniosek lekarza zmienić czas trwania i sposób odbywania spaceru przez skazanego chorego.

§ 29. [Zwrot paczek] Paczki, o której mowa w art. 113a § 4 Kodeksu, niespełniającej warunków oraz zawierającej artykuły, o których mowa w art. 113a § 5 Kodeksu, nie dostarcza się skazanemu. Paczkę zwraca się do nadawcy na koszt skazanego, a w uzasadnionych przypadkach na koszt zakładu karnego.

§ 30. [Kontrole w zakresie stanu zakładu karnego, utrzymywania czystości przez skazanych, ilości, jakości, sposobu przyrządzania i wydawania posiłków] Stan sanitarny zakładu karnego, ogrzewanie, oświetlenie i wentylacja pomieszczeń, utrzymywanie czystości przez skazanych w celach mieszkalnych, stan i czystość odzieży, bielizny oraz pościeli, liczba i jakość posiłków oraz sposób ich przyrządzania i wydawania są kontrolowane przez pracownika lub funkcjonariusza służby kwatermistrzowskiej i służby zdrowia.

§ 31. [Odzież, bielizna i obuwie używane przez skazanego korzystającego z przepustek lub zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego] Korzystając z przepustek lub zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego, skazany używa własnej odzieży, bielizny i obuwia. Jeżeli są one zniszczone lub nieodpowiednie ze względu na porę roku, zakład karny wydaje w tym celu skazanemu do użytku odpowiednie odzież, bieliznę lub obuwie.

Rozdział  7

Organizacja komisji penitencjarnej w zakładzie karnym

§  32.  [Powołanie komisji penitencjarnej]

1. Dyrektor powołuje w zakładzie karnym komisję penitencjarną, zwaną dalej "komisją", o której mowa w art. 75 § 1 Kodeksu. W zależności od potrzeb zakładu karnego dyrektor może powołać kilka komisji.

2. Dyrektor, powołując komisję, określa w szczególności imienny skład członków komisji, terminy posiedzeń, tryb rozpatrywania spraw oraz, w razie potrzeby, możliwość udziału poszczególnych jej członków w posiedzeniach przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku.

§  33.  [Skład i posiedzenia komisji penitencjarnej]

1. Komisja składa się z co najmniej trzech osób. W skład komisji wchodzą, w szczególności, kierownicy działów penitencjarnego, ochrony oraz ewidencji lub osoby ich zastępujące, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach inne osoby wyznaczone przez dyrektora.

2. Pracami komisji kieruje dyrektor lub inna wyznaczona przez niego osoba.

3. Przewodniczący wyznacza sekretarza spośród członków komisji.

4. W posiedzeniu komisji uczestniczy wychowawca skazanego, którego dotyczy wniosek o wydanie decyzji lub opinii.

§  34.  [Decyzje i opinie komisji penitencjarnej]

1. Komisja ogłasza decyzje oraz wyraża opinie po wysłuchaniu skazanego i w jego obecności.

2. Decyzje i opinie sporządza się na piśmie wraz z uzasadnieniem i zamieszcza w teczce osobopoznawczej skazanego. W przypadkach, o których mowa w art. 76 § 1 pkt 2a Kodeksu, wykonalną decyzję przekazuje się właściwym organom za pośrednictwem sekretariatu zakładu karnego lub elektronicznie.

3. Jeżeli przemawiają za tym względy wychowawcze, decyzje, oceny i opinie komisji penitencjarnej podaje się do wiadomości ogółu skazanych, za zgodą skazanego, którego sprawa dotyczy.

Rozdział  8

Środki oddziaływania na skazanych oraz kierowanie skazanych do systemów wykonania kary

§ 35. [Przykładowe środki oddziaływania na skazanych] Do środków oddziaływania na skazanych należą w szczególności praca, nauczanie, działalność kulturalno--oświatowa, społeczna i zajęcia sportowe, nagradzanie i karanie dyscyplinarne.

§ 36. [Kierowanie skazanego do pracy] Przy kierowaniu skazanego do odpowiedniego rodzaju pracy bierze się pod uwagę, niezależnie od okoliczności, o których mowa w art. 122 § 1 Kodeksu, w szczególności wiek, płeć, część kary pozostałą do odbycia oraz względy porządku i bezpieczeństwa.

§  37.  [Edukacja w zakładzie karnym]

1. Skazany, który ukończył szkołę lub kurs, otrzymuje odpowiednio świadectwo ukończenia szkoły albo zaświadczenie o ukończeniu kursu, według wzorów ogólnie obowiązujących, bez wskazania, że uzyskał je w zakładzie karnym.

2. Skazany zwolniony z zakładu karnego przed zakończeniem roku szkolnego lub szkolenia kursowego może składać w zakładzie karnym egzaminy końcowe, a zwolniony przed okresem klasyfikacji w szkole otrzymuje zaświadczenie o uczęszczaniu do danej szkoły.

§ 38. [Zajęcia kulturalno-oświatowe lub sportowe w zakładzie karnym] W zakładzie karnym można organizować zajęcia kulturalno-oświatowe lub sportowe z udziałem instytucji, organizacji, stowarzyszeń i innych podmiotów oraz osób fizycznych spoza zakładu karnego.

§  39.  [Rzecznicy skazanych]

1. Dyrektor określa tryb wyłaniania i zgłaszania kandydatów na rzeczników, o których mowa w art. 136 § 2 Kodeksu, oraz sposób ich działania.

2. O powołaniu i odwołaniu rzeczników skazanych dyrektor informuje ogół osadzonych w sposób zwyczajowo przyjęty w zakładzie karnym.

3. Rzecznicy reprezentują ogół skazanych przebywających w zakładzie albo skazanych z poszczególnych oddziałów.

§ 40. [Podanie do wiadomości decyzji o przyznaniu skazanemu nagrody] Jeżeli przemawiają za tym względy wychowawcze, decyzję o przyznaniu nagrody można podać do wiadomości osobom najbliższym oraz innym osobom i skazanym.

§ 41. [Zezwolenie na widzenie poza obrębem zakładu karnego z osobą najbliższą lub osobą godną zaufania] Nagrody, o której mowa w art. 138 § 1 pkt 7 Kodeksu, udziela się po uwiarygodnieniu przez skazanego, że widzenie odbędzie się z osobą najbliższą lub godną zaufania. Dyrektor może uzależnić wykorzystanie nagrody od zgłoszenia się tych osób na widzenie.

§ 42. [Zakaz spożywania artykułów żywnościowych i napojów podczas widzenia udzielanego w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt] Jeżeli widzenie jest udzielane w sposób uniemożliwiający bezpośredni kontakt, przepisu art. 105a § 6 Kodeksu nie stosuje się.

§  43.  [Indywidualne postępowanie ze skazanym]

1. W celu stworzenia warunków sprzyjających indywidualnemu postępowaniu ze skazanym, informuje się go o zasadach wykonywania kary pozbawienia wolności w poszczególnych systemach oraz o obowiązkach i uprawnieniach wynikających z wykonywania indywidualnego programu oddziaływania albo indywidualnego programu terapeutycznego.

2. Skazanemu przedstawia się indywidualny program oddziaływań albo indywidualny program terapeutyczny.

§  44.  [Ocena postępów skazanego w resocjalizacji]

1. Skazanego poddaje się okresowym ocenom postępów w resocjalizacji nie rzadziej niż co 6 miesięcy.

2. Oceny postępów skazanego w resocjalizacji dokonuje się także przed:

1) zmianą decyzji klasyfikacyjnej;

2) wystąpieniem do sądu penitencjarnego o zmianę rodzaju lub typu zakładu karnego, jeżeli sąd penitencjarny jest wyłącznie właściwy do wydania postanowienia w tym przedmiocie;

3) podjęciem decyzji w przypadkach, o których mowa w art. 76 § 1 pkt 5 i 6 Kodeksu;

4) nabyciem przez skazanego uprawnień do warunkowego przedterminowego zwolnienia.

§ 45. [Kwestie uwzględniane przy dokonywaniu ocen okresowych w postępach skazanego w resocjalizacji] Przy dokonywaniu ocen okresowych w postępach skazanego w resocjalizacji, komisja penitencjarna uwzględnia w szczególności:

1) stosunek skazanego do popełnionego przestępstwa;

2) stopień przestrzegania przez skazanego porządku i dyscypliny;

3) stosunek skazanego do pracy;

4) charakter kontaktów skazanego z rodziną i wywiązywanie się z obowiązku łożenia na jej utrzymanie;

5) zachowanie skazanego wobec innych skazanych i przełożonych;

6) zmiany w zachowaniu się skazanego w okresie od ostatniej oceny.

§  46.  [Obowiązki skazanych, co do których orzeczono o stosowaniu leczenia albo rehabilitacji w związku z uzależnieniem lub zarządzono przeprowadzenie badań psychologicznych, psychiatrycznych lub seksuologicznych]

1. Skazany, co do którego sąd penitencjarny orzekł obowiązek poddania się leczeniu lub rehabilitacji w związku z uzależnieniem od substancji psychoaktywnych:

1) udziela osobom prowadzącym leczenie lub rehabilitację informacji o stanie zdrowia, przebytych chorobach i urazach oraz warunkach, w jakich się wychowywał;

2) uczestniczy w zajęciach indywidualnych i grupowych organizowanych w oddziale terapeutycznym;

3) wykonuje inne zlecone czynności niezbędne dla potrzeb leczenia i rehabilitacji.

2. Skazany, co do którego sędzia penitencjarny zarządził przeprowadzenie badań psychologicznych, psychiatrycznych lub seksuologicznych:

1) udziela osobom prowadzącym badania informacji o stanie zdrowia, przebytych chorobach i urazach oraz warunkach, w jakich się wychowywał;

2) wykonuje zlecone przez psychologa, psychiatrę lub seksuologa czynności niezbędne dla potrzeb badania;

3) poddaje się lekarskim oględzinom ciała i innym niezbędnym badaniom lekarskim.

3. O odmowie skazanego poddania się leczeniu, rehabilitacji albo badaniom psychologicznym, psychiatrycznym lub seksuologicznym powiadamia się odpowiednio sąd lub sędziego penitencjarnego.

§  47.  [Dokonanie klasyfikacji skazanych]

1. W celu umieszczenia skazanego w zakładzie karnym właściwego rodzaju i typu oraz w celu wyboru właściwego systemu wykonywania kary pozbawienia wolności dokonuje się klasyfikacji skazanych, o której mowa w art. 82 § 1 Kodeksu, na podstawie kryteriów wymienionych w art. 82 § 2 Kodeksu.

2. Klasyfikacji skazanych dokonuje się niezwłocznie po otrzymaniu orzeczenia do wykonania.

3. Decyzję klasyfikacyjną weryfikuje się niezwłocznie po ujawnieniu nowych okoliczności mających wpływ na klasyfikację, a w szczególności po uzyskaniu wyników badań osobopoznawczych, w tym psychologicznych, psychiatrycznych oraz seksuologicznych.

§ 48. [Zasady klasyfikacji w przypadku skazanego, który ma odbyć dwie lub więcej kar pozbawienia wolności] W przypadku gdy skazany ma odbyć dwie lub więcej kar pozbawienia wolności, bierze się pod uwagę wszystkie okoliczności związane z tymi karami, które mogą mieć wpływ na klasyfikację.

§  49.  [Oznaczanie zakładów karnych dla celów klasyfikacji skazanych]

1. Dla celów klasyfikacji skazanych:

1) rodzaje zakładów karnych oznacza się literami:

a) zakład karny dla młodocianych - M,

b) zakład karny dla odbywających karę po raz pierwszy - P,

c) zakład karny dla recydywistów penitencjarnych - R,

d) zakład karny dla odbywających karę aresztu wojskowego - W;

2) typy zakładów karnych oznacza się cyframi:

a) zakład karny typu zamkniętego - 1,

b) zakład karny typu półotwartego - 2,

c) zakład karny typu otwartego - 3;

3) system wykonywania kary oznacza się literami:

a) system programowanego oddziaływania - p,

b) system terapeutyczny - t,

c) system zwykły - z.

2. Dla celów klasyfikacji skazanych, litery wymienione w ust. 1 pkt 1 oznaczają grupy klasyfikacyjne, a cyfry i litery wymienione w ust. 1 pkt 2 i 3 oznaczają podgrupy klasyfikacyjne.

3. Dla celów klasyfikacji, osoby odbywające wyłącznie kary orzeczone za wykroczenie albo kary porządkowe, a także osoby, wobec których jest stosowany wyłącznie środek przymusu skutkujący pozbawienie wolności, oznacza się dodatkowo literą U.

4. W celu przyjęcia właściwego trybu postępowania wobec osoby przyjętej z wolności, do czasu nadania przez komisję penitencjarną pierwszej klasyfikacji skazanemu określa się rodzaj zakładu karnego, o którym mowa w ust. 1 pkt 1.

§ 50. [Zalecenia dla skazanego, który odbył część kary pozbawienia wolności w oddziale terapeutycznym] Dla skazanego, który odbył część kary pozbawienia wolności w oddziale terapeutycznym, wobec którego zespół terapeutyczny zakończył oddziaływania, opracowuje się zalecenia do realizacji w czasie wykonywania pozostałej części kary.

§ 51. [Odbywanie kary w zakładzie innym niż wynikający z decyzji klasyfikacyjnej] Z ważnych powodów, skazany zakwalifikowany do odbywania kary w zakładzie karnym typu otwartego może przebywać w zakładzie karnym typu półotwartego lub zamkniętego, a skazany zakwalifikowany do odbywania kary w zakładzie karnym typu półotwartego - w zakładzie karnym typu zamkniętego. Skazany taki korzysta z uprawnień wynikających z decyzji klasyfikacyjnej. Korzystanie z tych uprawnień nie może naruszać bezpieczeństwa ani zakłócać porządku w zakładzie karnym, w którym przebywa.

Rozdział  9

Przygotowywanie skazanych do zwolnienia z zakładu karnego

§  52.  [Uaktualnienie danych i informacji o skazanym przed zwolnieniem z zakładu karnego]

1. W celu przygotowania skazanego do życia po zwolnieniu z zakładu karnego, zebrane wcześniej, w trakcie badań osobopoznawczych, dane i informacje w zakresie jego potrzeb po zwolnieniu uaktualnia się co najmniej na 6 miesięcy przed przewidywanym warunkowym zwolnieniem skazanego lub przed wykonaniem kary.

2. Jeżeli czas pozostałej do odbycia kary lub inne ważne okoliczności za tym przemawiają, aktualizacji, o której mowa w ust. 1, dokonuje się w każdym czasie umożliwiającym prawidłowe przygotowanie do zwolnienia.

§ 53. [Ustalenie formy i zakresu pomocy skazanemu przed zwolnieniem z zakładu karnego] W okresie, o którym mowa w § 52, skazany informuje o istotnych zmianach w jego sytuacji życiowej, mających wpływ na przygotowanie go do życia po zwolnieniu. Po weryfikacji tych informacji ustala się formę i zakres niezbędnej pomocy.

§ 54. [Informacje udzielane bezpośrednio przed zwolnieniem z zakładu karnego] Bezpośrednio przed zwolnieniem z zakładu karnego skazanemu udziela się stosownych informacji, w szczególności o adresach i zakresie właściwości instytucji oraz organizacjach społecznych udzielających pomocy materialnej, medycznej, w znalezieniu pracy i zakwaterowaniu, a także porad prawnych.

§ 55. [Informacje udzielane skazanemu zwalnianemu na przerwę w wykonaniu kary pozbawienia wolności] Skazanego zwalnianego na przerwę w wykonaniu kary pozbawienia wolności informuje się na piśmie o terminie stawienia się do dalszego odbywania kary oraz wyznaczonym areszcie śledczym lub zakładzie karnym, do którego ma się zgłosić. Skazanego poucza się ponadto o skutkach niezgłoszenia się po przerwie. Przyjęcie do wiadomości powyższych informacji i pouczeń zwalniany potwierdza podpisem, zawierającym imię i nazwisko.

§ 56. [Pozostawienie osoby zwolnionej w zakładzie karnym ze względu na jej stan zdrowia] O pozostawieniu osoby zwolnionej w zakładzie karnym z powodu, o którym mowa w art. 167a § 4 Kodeksu, zawiadamia się niezwłocznie sędziego penitencjarnego, a w miarę możliwości rodzinę lub osobę bliską albo osobę wskazaną przez zwolnionego.

§  57.  [Zapewnienie zwalnianemu noclegu w zakładzie karnym]

1. Jeżeli zwolnienie z zakładu karnego następuje w godzinach 19.00-6.00, osobie zwolnionej zapewnia się na jej pisemny wniosek nocleg w zakładzie karnym, oddzielnie od skazanych.

2. Jeżeli zwolnienie z zakładu karnego następuje poza godzinami, o których mowa w ust. 1, dyrektor, na pisemny wniosek osoby zwolnionej, w uzasadnionych przypadkach może zezwolić tej osobie na nocleg w zakładzie karnym, na warunkach, o których mowa w tym przepisie.

3. Czynności związanych ze zwolnieniem, które wymagają obecności osoby zwalnianej, dokonuje się bezpośrednio po noclegu.

§ 58. [Wejście w życie] Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2023 r. ²

¹ Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2021 r. poz. 472, 1236 i 2054 oraz z 2022 r. poz. 22, 655, 1855 i 2600.

² Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2016 r. w sprawie regulaminu organizacyjnoporządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. poz. 2231), które traci moc z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1855 i 2770).