Dział 2 - Sprawy cywilne. - Regulamin czynności sądów wojewódzkich i powiatowych w sprawach cywilnych i karnych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1953.44.216

Akt utracił moc

Wersja od: 5 października 1953 r.

Dział  II.

Sprawy cywilne.

Rozdział  I.

Przepisy wspólne dla wszystkich rodzajów postępowania.

Oddział  1.

Zarządzenia i czynności wstępne.

§ 54. Przed terminem rozprawy lub posiedzenia w sprawie przewodniczący zgromadzi dowody, potrzebne do rozstrzygnięcia sprawy, aby sprawa w miarę możności mogła być zakończona w pierwszym terminie bez odraczania.

§ 55. W sprawach z udziałem ławników przewodniczący powinien wydać przed rozprawą wszelkie potrzebne zarządzenia i postanowienia, które mogą być wydane poza rozprawą bez udziału ławników.

§  56.

1. Kuratorem strony nieobecnej (art. 153 i 669 kodeksu postępowania cywilnego, art. 13 kodeksu postępowania niespornego) oraz nie mającej zdolności do czynności prawnych (art. 62 § 1 kodeksu postępowania cywilnego) przewodniczący powinien w miarę możności wyznaczyć osobę obeznaną ze stanem spraw osoby, którą ma on reprezentować. W miarę potrzeby sąd może się zwrócić do odpowiednich organów o wskazanie kandydata.

2. Kuratorem może być również wyznaczony adwokat.

3. Obwieszczenie o ustanowieniu kuratora umieszcza się na tablicy ogłoszeń sądu, w którym toczy się postępowanie, oraz w lokalu prezydium gminnej (miejskiej) rady narodowej, w której okręgu adresat ostatnio zamieszkiwał lub przebywał albo gdzie ma majątek, w braku zaś tych podstaw - w prezydium miejskiej rady narodowej, w okręgu której mieści się sąd.

§  57.

1. Doręczenia pism procesowych i wezwań dokonywa się w zasadzie stronie lub jej ustawowemu przedstawicielowi tylko wtedy, gdy nie ustanowili oni pełnomocnika procesowego lub osoby upoważnionej do odbioru pism sądowych (art. 140 § 2 kodeksu postępowania cywilnego).

2. W przypadku zobowiązania strony przez sąd do osobistego stawiennictwa wezwanie należy doręczyć zarówno pełnomocnikowi strony, jak i stronie osobiście.

§ 58. Przepisu art. 149 kodeksu postępowania cywilnego o doręczeniu zastępczym przez złożenie pisma w urzędzie pocztowym lub w lokalu prezydium gminnej (miejskiej) rady narodowej oraz przybicie pisma zawiadamiającego o tym na drzwiach adresata nie stosuje się w przypadku stwierdzenia przez organ doręczający, że adresat nie zamieszkuje pod wskazanym adresem.

§ 59. W razie niezawiadomienia sądu przez stronę lub jej przedstawiciela o zmianie swego miejsca zamieszkania niedoręczone pismo wraz z relacją organu doręczającego, stwierdzającą niezamieszkiwanie adresata pod wskazanym adresem, składa się do akt sprawy ze skutkiem doręczenia:

1) w przypadku niedoręczenia powodowi lub wnioskodawcy albo interwenientowi pierwszego lub dalszych pism pod adresem wskazanym w pozwie albo w zgłoszeniu interwencji;

2) w przypadku niedoręczenia pisma pozwanemu albo uczestnikowi postępowania niespornego bądź innego, gdy osoby te nie podały sądowi swoich adresów, jedynie co do drugiego i dalszych doręczeń pism sądowych i pod warunkiem, że pierwsze pismo zostało doręczone pod wskazanym adresem;

3) w przypadku niedoręczenia pisma osobom wymienionym w pkt 1 i 2 pod adresem przez nie wskazanym bez względu na to, czy były im już doręczone pod tym adresem jakiekolwiek pisma.

§  60.

1. W przypadku niedoręczenia pozwanemu lub uczestnikowi postępowania innego niż sporne pisma wszczynającego postępowanie w sprawie należy wezwać powoda lub wnioskodawcę do wskazania sądowi właściwego adresu i w tym celu wyznaczyć mu odpowiedni termin.

2. Sprawy podlegające rozpoznaniu w trybie postępowania spornego, z wyjątkiem spraw o alimenty oraz o ojcostwo i związane z nim roszczenia, pozostawia się bez biegu do czasu wskazania właściwego adresu lub złożenia wniosku o ustanowienie kuratora. Jeżeli adres uczestnika nie zostanie wskazany w terminie zakreślonym, przewodniczący przeprowadzi w sprawach o alimenty i ojcostwo oraz w sprawach podlegających rozpoznaniu w trybie postępowania niespornego stosowne dochodzenie w celu ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu uczestnika, którego adres jest nieznany.

§ 61. W przypadku gdy dochodzenie określone w § 60 nie da pozytywnego wyniku, sprawy o alimenty i ojcostwo przewodniczący pozostawia bez biegu do czasu uzyskania przez sąd wiadomości o miejscu zamieszkania lub miejscu pobytu pozwanego albo złożenia przez powoda wniosku o ustanowienie kuratora, o czym zawiadamia powoda, pouczając go, że dalszy bieg sprawy zależy od wskazania adresu lub zgłoszenia wniosku o ustanowienie dla pozwanego kuratora procesowego, sprawom zaś podlegającym rozpoznaniu w trybie postępowania niespornego przewodniczący nadaje dalszy bieg, wyznaczając jednocześnie w razie potrzeby kuratora dla uczestnika nieznanego z miejsca pobytu.

§ 62. W przypadku niezawiadomienia sądu przez uczestnika o swej czasowej nieobecności w miejscu zamieszkania należy stosować zastępczy sposób doręczenia (art. 147, 149 kodeksu postępowania cywilnego). Jednakże w przypadku przymusowej nieobecności uczestnika w miejscu zamieszkania (np. pobyt w szpitalu, aresztowanie itp.) sąd powinien rozważyć z uwzględnieniem okoliczności sprawy, czy pomimo doręczonego zastępczo wezwania (zawiadomienia) nie należy posiedzenia odroczyć i zarządzić ponownego doręczenia go w rzeczywistym miejscu pobytu albo w miejscu zamieszkania po powrocie z czasowej nieobecności.

§ 63. Wobec organów władzy i administracji państwowej oraz instytucji publicznych (art. 150 kodeksu postępowania cywilnego) doręczenie zastępcze (art. 147, 149 kodeksu postępowania cywilnego) nie jest dopuszczalne.

§  64.

1. W przypadku wezwania przez sąd do udziału w sprawie osoby nie zapozwanej (art. 220 § 2 kodeksu postępowania cywilnego) lub nie będącej uczestnikiem postępowania (art. 13 § 2 kodeksu postępowania niespornego) należy w razie braku w aktach sprawy zbędnych dla sądu pism procesowych i załączników zobowiązać powoda lub wnioskodawcę do złożenia sądowi w terminie zakreślonym tych pism i załączników.

2. Jeżeli w terminie zakreślonym żądane pisma nie zostaną złożone, przewodniczący zarządzi w sprawach, w których strona powodowa korzysta ze zwolnienia od kosztów, oraz w sprawach podlegających rozpoznaniu w trybie postępowania niespornego, wszczynanego na wniosek właściwego organu lub z urzędu, sporządzenie odpisów przez sekretariat i doręczenie ich osobom wezwanym do udziału w sprawie. Koszt sporządzenia powyższych pism przez sekretariat stanowi wydatek. O zwrocie tego wydatku w sprawach, w których powód lub wnioskodawca korzysta ze zwolnienia od kosztów sądowych, sąd rozstrzygnie w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

3. Inne sprawy w przypadku niezłożenia w zakreślonym terminie żądanych pism pozostawia się bez biegu do czasu ich złożenia.

Oddział  2.

Inne czynności w toku postępowania.

§ 65. Zobowiązując stronę do wskazania lub złożenia dowodu albo do dokonania jakiejkolwiek czynności, należy w postanowieniu (zarządzeniu) oznaczyć termin jej wykonania.

§ 66. Jeżeli zarządzenie oględzin z udziałem biegłego (art. 303 kodeksu postępowania cywilnego) nie będzie celowe, a przed wydaniem opinii zachodzi potrzeba obejrzenia przez biegłego rzeczy, znajdującej się w posiadaniu strony, należy w postanowieniu o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego zobowiązać tę stronę do udostępnienia biegłemu rzeczy, której opinia ma dotyczyć, w czasie przez niego określonym (art. 297 kodeksu postępowania cywilnego).

§ 67. Sprostowanie wyroku lub postanowienia następuje w formie postanowienia. O sprostowaniu orzeczenia zamieszcza się na jego sentencji w miejscu widocznym wzmiankę zawierającą istotną treść wprowadzonej w orzeczeniu zmiany oraz datę postanowienia o sprostowaniu. Wzmiankę tę podpisuje kierownik sekretariatu. Wydawane po sprostowaniu odpisy i wypisy orzeczenia należy sporządzać w brzmieniu sprostowanym.

§ 68. W przypadku złożenia zażalenia na postanowienie skazujące świadka, biegłego, stronę lub osobę trzecią na grzywnę (art. 391 § 1 pkt 4 kodeksu postępowania cywilnego) do zażalenia dołącza się przy przedstawieniu go drugiej instancji zamiast akt sprawy odpis zaskarżonego postanowienia i złożone przez żalącego się pisma i dowody usprawiedliwiające.

Oddział  3.

Sprawy z udziałem prokuratora.

§  69.

1. O wyznaczonych posiedzeniach w poszczególnych sprawach należy zawiadomić prokuratora co najmniej na dwa tygodnie przed terminem posiedzenia.

2. Prokuratorowi przesyła się akta zarówno spraw, w których bierze on udział, jak i akta innych spraw na zgłoszone przez niego żądanie.

§ 70. Prokuratora należy zawiadamiać o wszystkich wyznaczonych terminach i doręczać mu z urzędu odpisy orzeczeń nie tylko w przypadku wytoczenia przez niego sprawy, lecz również w przypadku przystąpienia do toczącej się już sprawy (art. 90 kodeksu postępowania cywilnego), chyba że prokurator zawiadomił sąd, iż nie będzie brał udziału w sprawie.

§ 71. W zawiadomieniu prokuratora o sprawie, w której sąd uznał udział prokuratora za potrzebny, należy podać zwięźle stan sprawy i w miarę potrzeby dołączyć również do zawiadomienia odpis pozwu (wniosku rozpoczynającego postępowanie) lub odpisy innych pism z akt sprawy, a w przypadku wszczęcia postępowania z urzędu (art. 2 § 1 kodeksu postępowania niespornego) wskazać ponadto okoliczności uzasadniające wszczęcie postępowania sądowego.

§ 72. W przypadku wytoczenia sprawy przez prokuratora sąd zawiadamia w miarę możności osoby, o których mowa w art. 96 kodeksu postępowania cywilnego, o wytoczeniu sprawy.

§  73.

1. Osobę wstępującą w charakterze strony powodowej do sprawy wytoczonej w jej interesie przez prokuratora (art. 96 kodeksu postępowania cywilnego) należy wezwać do uiszczenia. w terminie siedmiu dni przypadających od powoda opłat sądowych, o ile osoba ta nie uzyskała zwolnienia od kosztów sądowych (art. 115 kodeksu postępowania cywilnego) albo o ile nie służy jej z ustawy zwolnienie od kosztów lub opłat sądowych.

2. Nieuiszczenie przez nią opłat sądowych w wyznaczonym terminie nie wstrzymuje postępowania w sprawie. Należne od powoda opłaty sądowe podlegają ściągnięciu przez sąd.

Oddział  4.

Sprawy z udziałem organów zastępstwa prawnego.

§  74.

1. W sprawach, w których stronę pozwaną reprezentuje organ zastępstwa prawnego, pierwszy termin posiedzenia, o ile nie stoją na przeszkodzie szczególne względy, powinien być tak wyznaczony, aby pomiędzy dniem doręczenia wezwania a dniem posiedzenia upłynęło przynajmniej cztery tygodnie. W celu nieprzewlekania postępowania należy w tych sprawach wysyłać wezwania niezwłocznie po wpłynięciu sprawy i wyznaczeniu terminu posiedzenia.

2. Dalsze terminy w takich sprawach oraz terminy w sprawach, w których organ zastępstwa prawnego reprezentuje stronę powodową lub jest ich uczestnikiem, należy wyznaczyć w taki sposób, aby pomiędzy doręczeniem wezwania a dniem posiedzenia upłynęło przynajmniej czternaście dni.

3. Sprawy z udziałem organów zastępstwa prawnego należy w miarę możności wyznaczać na jeden dzień i jako pierwsze z wokandy.

§  75.

1. Sąd, uznając za celowe wzięcie przez właściwy organ zastępstwa prawnego udziału w obronie interesu publicznego w toczącym się postępowaniu niespornym (art. 13 § 3 kodeksu postępowania niespornego), zarządzi zawiadomienie tego organu o wszczęciu postępowania. Do zawiadomienia należy dołączyć odpis wniosku o wszczęcie postępowania, a gdy postępowanie zostało wszczęte z urzędu, należy w zawiadomieniu określić zwięźle przedmiot postępowania i stan sprawy.

2. Jeżeli na skutek takiego zawiadomienia organ zastępstwa prawnego weźmie udział w sprawie, delegując na posiedzenie swego przedstawiciela bądź zgłaszając na piśmie jakikolwiek wniosek w sprawie, należy mu doręczać zawiadomienie o terminach oraz odpisy orzeczeń, tak jak innym uczestnikom postępowania. Jeżeli organ zastępstwa prawnego pomimo zawiadomienia o toczącym się postępowaniu nie wziął w nim udziału, nie doręcza się mu dalszych zawiadomień o terminach ani odpisów orzeczeń.

Rozdział  II.

Przepisy dla poszczególnych postępowań.

Oddział  1.

Postępowanie sporne.

§  76.

1. Skrócona forma wyroku zaocznego (art. 354 § 1 kodeksu postępowania cywilnego) polega na tym, że w przypadku gdy wyrok zaoczny uwzględnia powództwo w całości, sąd może zaniechać uzasadnienia podstawy faktycznej, jeżeli przyjął za prawdziwe okoliczności faktyczne przytoczone w pozwie.

2. Gdy wydanie wyroku zaocznego nastąpiło po przeprowadzeniu dowodów albo powództwo częściowo lub całkowicie zostało oddalone, należy sporządzić uzasadnienie wyroku zaocznego odpowiadające zasadom ogólnym.

§ 77. Jeżeli nie można wydać nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, a pozew nadaje się do zwykłego postępowania w tym samym sądzie, albo jeżeli wobec odmowy wydania nakazu w postępowaniu upominawczym powód zażądał skierowania sprawy do zwykłego postępowania bez jednoczesnego uiszczenia drugiej połowy wpisu, albo jeżeli pozwany wniósł w terminie przepisanym zarzuty przeciwko nakazowi zapłaty wydanemu w postępowaniu nakazowym lub sprzeciw przeciwko nakazowi zapłaty wydanemu w postępowaniu upominawczym, przewodniczący wezwie powoda do uzupełnienia w terminie 7 dni wpisu do pełnej wysokości pod rygorem umorzenia postępowania w sprawie, a w razie nieuzupełnienia wpisu w tym terminie skieruje sprawę na posiedzenie niejawne.

§  78.

1. W sprawie z wniosku o przeprowadzenie pojednania stron (art. 453 kodeksu postępowania cywilnego) sąd w przypadku niedojścia do pojednania lub nieusprawiedliwionego niestawiennictwa wzywającego lub wezwanego do pojednania stwierdza w protokole, że do pojednania nie doszło.

2. W przypadku zawarcia ugody, której osnowę wpisuje się do protokołu, sąd wyda postanowienie co do wymiaru wpisu od zawartej ugody, a w przypadku gdy wzywający był zwolniony od opłat, również co do opłat od wniosku o wezwanie do pojednania.

Oddział  2.

Postępowanie egzekucyjne.

§  79.

1. Sąd nadaje klauzulę wykonalności w formie następującej: "W imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dnia ......... 19.. r. Sąd......... poleca i rozkazuje wszystkim urzędom oraz osobom, których to dotyczyć może, aby postanowienia tytułu niniejszego wykonały oraz, gdy o to prawnie wezwane będą, udzieliły pomocy".

2. Jeżeli klauzulę umieszcza się na wyroku, opuszcza się wyrazy: "W imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej".

§ 80. Przy nadawaniu klauzuli wykonalności nieprawomocnemu nakazowi zapłaty jako tytułowi zabezpieczenia (art. 459 § 1 kodeksu postępowania cywilnego) należy zamieścić wzmiankę: "Klauzula wykonalności dla wykonania zabezpieczenia".

§ 81. Jeżeli wykonanie zarządzenia tymczasowego lub wyroku nieprawomocnego uzależnione jest od złożenia zabezpieczenia przez wierzyciela, klauzula wykonalności może być nadana dopiero po złożeniu zabezpieczenia.

§ 82. Jeżeli tytułem egzekucyjnym jest orzeczenie sądu powszechnego lub szczególnego albo ugoda zawarta przed tymi sądami, sąd nie wydaje oddzielnego postanowienia co do nadania klauzuli wykonalności, chyba że klauzula ma być nadana na rzecz lub przeciwko osobom, które nie są wymienione w tytule egzekucyjnym jako uprawnione lub zobowiązane.

§ 83. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności może być zgłoszony również ustnie.

§ 84. W razie odmowy nadania klauzuli wykonalności sąd wydaje postanowienie.

§ 85. W tytule wykonawczym wymienia się osobę, której tytuł został wydany.

§  86.

1. Sąd nadaje klauzulę wykonalności orzeczeniom sądowym tylko wtedy, gdy orzeczenie nadaje się do wykonania w drodze egzekucji.

2. W innych przypadkach na wypisie orzeczenia należy zamiast klauzuli zamieścić podpisaną przez sędziego wzmiankę stwierdzającą, że orzeczenie jest prawomocne lub natychmiast wykonalne.

3. Na żądanie strony wzmiankę taką należy zamieścić na wypisie orzeczenia również wtedy, gdy orzeczeniu można nadać klauzulę wykonalności.

§ 87. Przybicie na skutek objęcia nieruchomości przez wierzyciela może nastąpić nie wcześniej niż po upływie tygodnia od daty licytacji (art. 719 § 3 kodeksu postępowania cywilnego).

§ 88. Sąd, w którego okręgu odbyła się licytacja nieruchomości w sprawie, przekazanej z innego okręgu (art. 685 § 2 kodeksu postępowania cywilnego), po uprawomocnieniu się postanowienia o przysądzeniu przesyła akta sądowi właściwemu i przelewa do depozytu tego sądu sumy złożone na pokrycie ceny nabycia.

§ 89. Uiszczenie przez nabywcę całej ceny nabycia w gotowiźnie powinno być zaznaczone w postanowieniu o przysądzeniu (art. 743 § 2 kodeksu postępowania cywilnego).

Oddział  3.

Postępowanie niesporne.

A. Postępowanie w sprawach rodzinnych.

§ 90. Wydanie postanowienia nakazującego wypłatę wynagrodzenia za pracę lub innej należności do rąk małżonka wierzyciela (art. 14 ustawy z dnia 27 czerwca 1950 r. o postępowaniu niespornym w sprawach rodzinnych oraz z zakresu kurateli - Dz. U. Nr 34, poz. 310) może nastąpić tylko wówczas, gdy ma miejsce wspólne pożycie małżonków.

§  91.

1. W przypadku wydania przez sąd postanowienia nakazującego wypłatę wynagrodzenia za pracę lub innej należności do rąk małżonka wierzyciela, sąd przesyła wypis postanowienia pracodawcy lub dłużnikowi innej należności z wezwaniem, aby przypadające od nich wynagrodzenie za pracę lub inne należności uiszczali wyłącznie do rąk małżonka wierzyciela.

2. W razie uchylenia lub zmiany powyższego postanowienia sąd powinien zawiadomić o tym pracodawcę lub dłużnika innej należności przypadającej małżonkowi, przesyłając im równocześnie wypis postanowienia uchylającego lub zmieniającego postanowienie nakazujące wypłatę należności do rąk małżonka wierzyciela.

§ 92. O uznaniu dziecka przed władzą opiekuńczą władza ta zawiadamia niezwłocznie przedstawiciela ustawowego uznanego, a w razie pełnoletności uznanego - samego uznanego, chyba że byli oni obecni przy akcie uznania.

§ 93. W sprawach o przysposobienie przeprowadzenie dochodzenia przez władzę opiekuńczą co do kwalifikacji przysposabiającego jest obowiązkowe. Należy przy tym brać pod uwagę nie tylko położenie materialne przysposabiającego, lecz przede wszystkim zbadać, czy jego walory moralne i postawa ideowa gwarantują wychowanie małoletniego na pełnowartościowego obywatela Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

B. Postępowanie spadkowe.

§ 94. Osoby, których rozporządzenia testamentowe dotyczą, należy zawiadomić o dokonanym otwarciu i ogłoszeniu testamentu, o ile znane jest sądowi ich miejsce pobytu. Zawiadomienie to należy ograniczyć do zwięzłego przytoczenia najbardziej istotnych momentów, a więc do oznaczenia osoby spadkodawcy, daty jego śmierci, daty sporządzenia i formy testamentu, daty jego otwarcia i ogłoszenia oraz do wyjaśnienia, w jakim zakresie rozporządzenie testamentowe dotyczy osoby zawiadamianej (np. została ustanowiona spadkobiercą, współspadkobiercą, zapisobiercą, wykonawcą testamentu itp. - art. 56 postępowania spadkowego). Nie zawiadamia się jednak tych osób, które były obecne przy otwarciu i ogłoszeniu testamentu.

C. Postępowanie z zakresu prawa rzeczowego.

§  95.

1. W sprawach o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości sąd powinien w toku postępowania sądowego ustalić granice i obszar nieruchomości będącej przedmiotem sprawy oraz zażądać od prezydiów gminnych (miejskich) rad narodowych informacji co do osób, które były w posiadaniu tej nieruchomości w czasie wskazanym we wniosku i opłacały z niej podatki.

2. Ponadto w przypadku, gdy przedmiotem sprawy nie jest cała nieruchomość mająca urządzoną księgę wieczystą, należy sporządzić plan nieruchomości będącej przedmiotem sprawy przez uprawnionego mierniczego.

§ 96. Sentencja orzeczenia stwierdzającego zasiedzenie nieruchomości powinna zawierać dokładne oznaczenie nieruchomości oraz nabywcy przez zasiedzenie w sposób przewidziany w przepisach o urządzeniu i prowadzeniu ksiąg wieczystych.