Dział 1 - Przepisy wspólne dla spraw cywilnych i karnych. Przepisy wstępne. - Regulamin czynności sądów wojewódzkich i powiatowych w sprawach cywilnych i karnych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1953.44.216

Akt utracił moc

Wersja od: 5 października 1953 r.

Dział  I.

Przepisy wspólne dla spraw cywilnych i karnych.

Przepisy wstępne.

§ 1. Obowiązkiem pracowników sądu jest przestrzeganie, aby każda czynność sądowa była wykonywana zgodnie z obowiązującymi przepisami, szybko, sprawnie i w terminach wyznaczonych; w działalności swej kierować się oni powinni dbałością o realizację planów pracy, o socjalistyczną dyscyplinę pracy i stałe jej usprawnianie.

Rozdział  I.

Czynności sądowe.

§ 2. Rozkład czynności sądowych oraz urządzenia wewnętrzne sądu powinny zapewniać obywatelom możność korzystania z działalności i opieki sądu bez zbędnej straty czasu, a nadto ułatwiać im obecność na jawnych posiedzeniach sądu.

§ 3. W miejscowościach, w których nie zostały utworzone społeczne biura pomocy prawnej, sędzia wyznaczony według podziału czynności udziela ludności pracującej pomocy prawnej przez wyjaśnianie obowiązujących przepisów dotyczących przedstawionych mu spraw.

§ 4. Od zgłaszających się w sądzie nie należy żądać składania pisemnych podań, jeżeli przepisy prawne wyraźnie tego nie wymagają, a wystarczy spisanie krótkiego protokołu bądź sporządzenie notatki urzędowej.

§  5.

1. Przy wyznaczaniu w sprawie terminu należy uwzględnić w miarę możności uzasadnione życzenia stron, ich obrońców, pełnomocników i przedstawicieli oraz innych osób biorących udział w sprawie.

2. Dla każdej sprawy wyznaczonej na posiedzenie należy dokładnie oznaczyć godzinę rozpoczęcia z uwzględnieniem przypuszczalnego czasu trwania poprzedzających ją spraw, przy czym należy również mieć na uwadze odległość i warunki komunikacji (godziny przyjazdu i odjazdu), z której korzystają osoby wzywane do sądu, a zamieszkałe poza jego siedzibą.

3. Sprawy na posiedzeniach sądowych rozpatrywać należy w kolejności zamieszczenia ich na wokandzie, o ile szczególne względy nie uzasadniają wyjątku. W miarę możności wyznaczać należy na odrębne posiedzenia bądź na następujące po sobie godziny sprawy, w których występuje prokurator, a odrębnie te, w których występują: przedstawiciel Milicji Obywatelskiej, organu zastępstwa prawnego, przedstawiciele urzędów bądź świadkowie występujący w kilku sprawach itp.

4. Na drzwiach sali, w której odbywać się mają posiedzenia, należy przed rozpoczęciem posiedzenia umieścić wykaz wyznaczonych spraw (wokandę).

§ 6. Ławników zawiadamia sąd o terminie posiedzenia tak, aby ławnik otrzymał zawiadomienie co najmniej na 7 dni przed posiedzeniem, a wyjątkowo tylko w terminie krótszym. Zawiadomienie powinno zawierać pouczenie ławnika o możliwości zaznajomienia się przed posiedzeniem z aktami spraw.

§ 7. Celem wyjaśnienia ławnikom ich praw i obowiązków, przepisów dotyczących narady i głosowania oraz celem omówienia wyznaczonych spraw należy wzywać ławników na odpowiedni czas przed godziną wyznaczoną na posiedzenie, tak aby rozpoczęcie posiedzenia nie uległo zwłoce.

§ 8. Rozprawy i inne czynności sądowe dokonywane z udziałem stron odbywają się w przeznaczonych do tego pomieszczeniach w siedzibie sądu. Wyjątek zachodzi, gdy czynność ma być dokonana poza sądem.

§ 9. Publiczność należy dopuszczać na salę rozpraw w miarę wolnego miejsca. W wyjątkowych przypadkach, gdy przewidywane jest masowe przybycie publiczności, kierownik sądu reguluje wstęp na salę przez wydanie kart wstępu. Można również wyznaczyć odpowiednie miejsce dla sprawozdawców czasopism.

§  10.

1. Wszyscy obecni na sali rozpraw, nie wyłączając uczestniczących w posiedzeniu oskarżyciela publicznego i protokolanta, powstają z miejsc w czasie wejścia składu sądzącego na salę, w czasie odbierania przez sąd przyrzeczenia i w czasie ogłaszania sentencji wyroku. Sędziowie powstają z miejsc tylko podczas odbierania przyrzeczenia.

2. Na rozprawie każda osoba powstaje z miejsca, gdy przemawia do sądu lub gdy sąd do niej się zwraca.

3. Przewodniczący może zezwolić na pozostawanie w pozycji siedzącej chorym i kalekom oraz w innych wyjątkowych przypadkach.

§ 11. Jeżeli według ustawy udział protokolanta nie jest konieczny i nie przyczyniłby się wydatnie do skrócenia czasu trwania czynności, wówczas protokół czynności sądowej spisać powinien sędzia biorący w niej udział.

§  12.

1. W przypadku dokonywania czynności poza siedzibą sądu może sędzia powołać jako protokolanta nie zainteresowaną w sprawie wiarogodną osobę pełnoletnią.

2. Powołany na zasadzie ustępu poprzedniego protokolant składa następujące przyrzeczenie: "Przyrzekam uroczyście, że wykonam sumiennie powierzony mi obowiązek protokolanta".

3. Przed odebraniem przyrzeczenia sędzia poucza składającego je, do których spraw przyrzeczenie się odnosi (jedna sprawa lub wszystkie sprawy na danym posiedzeniu), a nadto o obowiązkach i prawach protokolanta.

§ 13. Jeżeli ustawa nie nakazuje wykonania czynności protokołowanej przez samego sędziego, może on zlecić spisanie protokołu bez swego udziału aplikantowi sądowemu lub urzędnikowi sekretariatu. Protokół taki wówczas podpisują: spisujący protokół oraz osoby biorące udział w czynności.

§ 14. Jeżeli osoba mająca podpisać protokół nie może lub nie chce protokołu podpisać, należy w protokole zaznaczyć przyczynę braku podpisu.

§ 15. W przypadku gdy ogłoszenie orzeczenia zostało odroczone, należy zaznaczyć w protokole posiedzenia o podaniu stronom do wiadomości terminu ogłoszenia. W dniu ogłoszenia orzeczenia sporządza się protokół, w którym zamieszcza się jedynie fakt i datę ogłoszenia orzeczenia oraz udzielenie odpowiednich pouczeń o środkach odwoławczych.

§  16.

1. Zdania odrębnego nie ogłasza się; uzasadnienie zdania odrębnego składa się do akt w sekretariacie, który zaopatruje je w prezentatę i dołącza do akt sprawy.

2. Strony, ich obrońcy, pełnomocnicy i ustawowi przedstawiciele mogą zdanie odrębne przeglądać i robić z niego odpisy, nie mogą jednak otrzymywać uwierzytelnionych odpisów.

§  17.

1. W piśmie o udzielenie pomocy sądowej należy określić dokładnie, jakie czynności mają być przedsięwzięte, czy ma być odebrane przyrzeczenie oraz na jakie okoliczności zwrócić należy szczególną uwagę.

2. Należy również wskazać dokładne adresy osób, które mają być przesłuchane lub zawiadomione o terminie.

3. Do pisma dołącza się w razie potrzeby odpisy z akt sprawy, a tylko w razie konieczności można dołączyć akta w całości lub części, jeżeli to nie wstrzyma toku postępowania.

4. W przypadku kierowania takich pism do kilku sądów należy wysyłać je w miarę możności równocześnie.

§  18.

1. Pisma skierowane niewłaściwie do sądu prześle sąd w miarę możności, o ile szczególne przepisy nie stanowią inaczej, właściwemu sądowi lub organowi, zawiadamiając o tym instytucję lub osobę przesyłającą pismo.

2. W sprawach karnych, w sprawach o wszelkie roszczenia alimentacyjne, jak również w sprawach o ustalenie ojcostwa i związane z nim roszczenia oraz w sprawach cywilnych, które zostały lub mogą być wszczęte z urzędu, sąd wezwany powinien w przypadku otrzymania wiadomości, iż świadek lub oskarżony już nie mieszka pod wskazanym adresem, zwrócić się do biura ewidencji ludności lub innego organu o stwierdzenie nowego adresu. W przypadku stwierdzenia, że świadek lub oskarżony zamieszkuje w innym okręgu sądowym, należy przesłać pismo właściwemu sądowi według miejsca zamieszkania świadka lub oskarżonego oraz zawiadomić o tym sąd wzywający.

§ 19. Na żądanie biegłego sąd (sąd wezwany, sędzia wyznaczony) może zarządzić wydanie lub przesłanie mu akt do przejrzenia, jeżeli okoliczności sprawy tego wymagają.

§ 20. Na wniosek osób uprawnionych sąd może w przypadkach szczególnie uzasadnionych zarządzić, aby akta sprawy przesłano na czas określony do sądu powiatowego miejsca ich zamieszkania celem ułatwienia im przejrzenia akt i zrobienia z nich odpisów.

Rozdział  II.

Komunikowanie się sądu z innymi sądami i organami oraz z zagranicą.

§  21.

1. W toku postępowania sądowego sąd zwraca się do wyższych instancji sądowych, Ministra Sprawiedliwości oraz innych organów władzy lub administracji państwowej bezpośrednio, jeżeli przepis szczególny nie nakazuje przesłania sprawy lub pisma za pośrednictwem sądu wyższej instancji lub Ministra Sprawiedliwości.

2. Do centralnych organów administracji państwowej sądy zwracają się za pośrednictwem Ministerstwa Sprawiedliwości.

§ 22. Z władzami i urzędami zagranicznymi sądy komunikują się za pośrednictwem Ministerstwa Spraw Zagranicznych przez Ministerstwo Sprawiedliwości z wyjątkiem przypadków, w których na mocy obowiązujących układów dopuszczone są stosunki bezpośrednie. Pismo władzy zagranicznej lub urzędu zagranicznego skierowane bezpośrednio do sądu należy przedstawić do decyzji Ministerstwa Sprawiedliwości, jeżeli szczególne przepisy na bezpośrednie skierowanie takiego pisma do sądu nie zezwalają.

Rozdział  III.

Czynności przewodniczącego wydziału, przewodniczącego posiedzenia i sędziów.

§ 23. W zakresie spraw sądowych przewodniczący wydziału spełnia czynności, do których według przepisów postępowania sądowego powołany jest prezes.

§  24.

1. Przewodniczący wydziału w zakresie spraw sądowych kieruje całokształtem pracy wydziału, a w szczególności:

1) zaznajamia się z każdą wpływającą do wydziału sprawą;

2) rozstrzyga, o ile nie zastrzegł tego sobie kierownik sądu, w jakim zespole ma być sprawa rozpoznawana;

3) rozdziela prace między sędziów, przestrzegając równomierności obciążenia, w szczególności, jeżeli sam nie przewodniczy na posiedzeniu, wyznacza przewodniczącego, a w miarę uznania i sprawozdawcę;

4) układa plan posiedzeń i wyznacza dni, na które przewodniczący posiedzeń mogą wyznaczać i ogłaszać zarazem stronom nowe terminy w razie odroczenia rozpoznania sprawy lub przerwy w rozprawie;

5) czuwa nad orzecznictwem i jego jednolitością oraz dba o stałą wymianę poglądów sędziów wydziału celem ułatwienia stosowania prawidłowej polityki sądowej, a nadto zawiadamia kierownika sądu o zagadnieniach, które powinny być omówione na zwoływanych konferencjach sędziów;

6) zleca przewodniczącym posiedzeń składanie sobie ustnych sprawozdań z przebiegu ważniejszych spraw i o toku tych spraw informuje periodycznie kierownika sądu;

7) czuwa nad tokiem spraw, w których postępowanie trwa zbyt długo;

8) przedstawia w przypadku zaskarżenia orzeczenia akta spraw do drugiej instancji oraz zaznajamia się z orzeczeniami drugiej instancji po zwrocie akt i wydaje zarządzenia, aby z orzeczeniami tymi zaznajomili się sędziowie, którzy wydali zaskarżone orzeczenie, a w przypadku gdy orzeczenie dotyczy ważnego zagadnienia prawnego lub zagadnienia prawnego rozbieżnie rozstrzyganego - wszyscy sędziowie;

9) sprawuje bezpośredni nadzór nad pracą sekretariatu;

10) sprawdza przynajmniej raz na miesiąc księgi oraz stan prac w sekretariacie co do prawidłowego prowadzenia biurowości i należytego biegu spraw, a na podstawie wyników kontroli wydaje stosowne zarządzenia i czyni wzmiankę o przeprowadzonej kontroli na marginesie ksiąg pod ostatnią zapisaną pozycją, zamieszczając datę dokonanej kontroli i swój podpis.

2. Do przewodniczącego wydziału należy również powołanie dodatkowego sędziego spośród sędziów wydziału. Powołanie sędziego z innego wydziału zarządza kierownik sądu.

§ 25. Rozdzielając prace między sędziów, przewodniczący wydziału wyznacza termin pierwszej rozprawy oraz przestrzega zasady, aby w toku załatwiania sprawy zmiana sędziego sprawozdawcy, a nawet całego zespołu, zachodziła tylko w przypadkach wyjątkowych.

§ 26. Poza czynnościami przewidzianymi w § 24 przewodniczący wydziału wykonuje ponadto następujące czynności:

1) bada wpływające do sądu pisma i stosownie do wyników tego badania kieruje je na posiedzenie niejawne bądź wydaje odpowiednie zarządzenia;

2) bada wartość przedmiotu sprawy, gdy może to wpłynąć na skład lub właściwość sądu albo pobranie opłat w wyższej kwocie;

3) wydaje zarządzenia poza rozprawą oraz zarządzenia w związku z wykonaniem orzeczeń;

4) zarządzą wypłatę zaliczki świadkom i biegłym oraz czuwa nad tym, aby zgłoszone przez świadków, biegłych, tłumaczów i uczestników żądania wynagrodzenia i zwrotu kosztów były bezzwłocznie rozpoznane, a przyznane należności w miarę możności natychmiast wypłacone.

§ 27. Czynności wymienione w § 26 może przewodniczący wydziału przekazać w poszczególnych bądź we wszystkich sprawach sędziom sprawozdawcom.

§ 28. Do obowiązków sędziego sprawozdawcy należy:

1) wydawanie zarządzeń wymienionych w § 26, jeżeli czynności te przekazał mu przewodniczący wydziału;

2) wydawanie zarządzeń w związku z przygotowaniem rozprawy lub posiedzenia i zarządzeń w toku postępowania wydawanych poza rozprawą;

3) czuwanie, aby w orzeczeniach sądowych zamieszczone było rozstrzygnięcie co do przedmiotów pozostających w przechowaniu sądu w związku z postępowaniem w sprawie oraz co do kosztów sądowych i opłat;

4) czuwanie, aby w przypadku niezamieszczenia w orzeczeniu rozstrzygnięcia o kosztach sądowych wydane zostało niezwłocznie po uprawomocnieniu się orzeczenia postanowienie co do tych kosztów.

§ 29. W sprawach rozpoznawanych przez trzech sędziów przewodniczący posiedzenia ma obowiązek czuwania, aby sędziowie zespołu zaznajomili się przed posiedzeniem ze sprawą. Do niego też należy decyzja, czy przed posiedzeniem ma się odbyć narada wstępna zespołu.

§ 30. W przypadku niemożności rozstrzygnięcia sprawy na posiedzeniu należy w miarę możności zarządzać przerwę w rozprawie, a w przypadku odroczenia rozpoznania sprawy należy z reguły ogłaszać uczestnikom termin następnego posiedzenia z pouczeniem, którzy z nich mają obowiązek stawienia się na następne posiedzenie, oraz że pisemne wezwania lub zawiadomienia nie będą im wysyłane. Osobom będącym w stosunku służbowym lub stosunku pracy, których dotyczy obowiązek stawiennictwa na następnym posiedzeniu, protokolant wydaje zaświadczenie stwierdzające obowiązek i termin stawiennictwa do sądu.

Rozdział  IV.

Sekretariaty.

§  31.

1. Każdy wydział sądu posiada osobny sekretariat i prowadzi odrębne księgi. Ponadto w sądach wojewódzkich oraz w podzielonych na wydziały sądach powiatowych są sekretariaty prezydialne.

2. Kierownik sekretariatu prezydialnego oprócz czynności z zakresu administracji sprawuje również stałą kontrolę pracy sekretariatów wydziałów sądowych. Ma on obowiązek składania kierownikowi sądu w oznaczonych terminach ustnych sprawozdań z wyników tej kontroli.

§ 32. Do obowiązków kierownika sekretariatu sprawującego kontrolę (§ 31) należy:

1) stała kontrola pracy sekretariatów wszystkich wydziałów oraz biura podawczego i biura przepisywania, o ile biura takie zostały utworzone;

2) zgłaszanie kierownikowi sądu wniosków co do przesunięć w obsadzie personalnej poszczególnych sekretariatów celem zapewnienia równomierności obciążeń bądź udzielenia doraźnej pomocy;

3) czuwanie nad wykonaniem przez sekretariaty ogólnych zarządzeń kierownika sądu i przewodniczącego wydziału;

4) przydzielanie woźnych do poszczególnych sekretariatów i biura podawczego, do pełnienia służby w salach rozpraw oraz wyznaczanie w miarę potrzeby ich dyżurów;

5) czuwanie nad prawidłowym zaopatrzeniem wydziałów sądu w księgi, druki, maszyny i materiały piśmienne oraz nad racjonalnym ich używaniem;

6) poświadczanie ilości kart w księgach i repertoriach;

7) czuwanie nad terminowością przedstawiania i prawidłowością periodycznych sprawozdań i zestawień statystycznych przedstawianych przez wydziały kierownikowi sądu bądź za jego pośrednictwem organom wyższym;

8) czuwanie, aby kierownicy i pracownicy sekretariatów zaznajamiali się z obowiązującymi regulaminami i okólnikami dotyczącymi działów ich pracy.

§ 33. W sądach powiatowych nie podzielonych na wydziały obowiązki wymienione w § 32 spełnia kierownik sekretariatu.

§ 34. Sekretariat wykonuje zarządzenia przewodniczącego wydziału oraz sędziów; o wykonaniu czyni się w aktach wzmiankę zaopatrzoną datą i podpisem pracownika, który zarządzenie wykonał.

§ 35. Ilekroć w przepisach regulaminowych przekazano pewne czynności sekretariatowi, należy rozumieć, że należą one do samodzielnego zakresu działania sekretariatu i będą wykonywane bez osobnego polecenia przewodniczącego. Pisma w zakresie tych czynności podpisuje wówczas kierownik sekretariatu wydziału.

§ 36. Kierownik sekretariatu wydziału jest odpowiedzialny za całość pracy sekretariatu, w szczególności za należyte i terminowe wykonywanie czynności sekretariatu.

§ 37. Obowiązkiem kierownika sekretariatu wydziału i kierownika sekretariatu sądu powiatowego nie podzielonego na wydziały jest w szczególności:

1) przyjmowanie nadchodzących do wydziału pism i przedstawianie ich wraz z aktami przewodniczącemu wydziału lub sędziom oraz przedstawianie przewodniczącemu pism i akt, w których z powodu upływu terminu należy wydać orzeczenie bądź zarządzenie, a w przypadku nieumieszczenia w orzeczeniu decyzji co do dowodów rzeczowych - niezwłoczne przedstawianie akt sędziemu dla wydania dodatkowego orzeczenia;

2) wydawanie wypisów, zaświadczeń i innych dokumentów, uwierzytelnianie odpisów, nie wyłączając wydawania i uwierzytelniania dokumentów na podstawie akt przesłanych do składnicy (archiwum);

3) wyłączne przyjmowanie interesantów i udzielanie ustnych informacji zgłaszającym się, a także informacji pisemnych oraz udzielanie osobom do tego uprawnionym zezwolenia na przeglądanie pod swoją kontrolą akt;

4) podpisywanie wezwań, a nadto wszystkich zawiadomień, do których dokonania obowiązany jest sąd, oraz pism, o ile przewodniczący (sędzia) nie zastrzegł sobie podpisu;

5) sporządzanie i podpisywanie pism o udzielenie informacji dotyczących uczestnika sprawy (oskarżonego) lub osoby poddanej opiece, o nadesłanie danych z ksiąg stanu cywilnego, o ustalenie adresu, o nadesłanie akt do przejrzenia, o wyznaczenie adwokata dla strony, dla której sąd ustanowił adwokata, oraz pism do osób trzecich o dostarczenie dokumentów lub przedmiotów, wreszcie pism dotyczących dokonania obwieszczeń i należności za nie;

6) sprawdzanie odpowiednio wcześnie przed terminem posiedzenia, czy w sprawach wyznaczonych na posiedzenie zostały doręczone wezwania i zawiadomienia, a w przypadku braku doręczenia bądź stwierdzenia, że adresat nie otrzymał przesyłki, że oskarżony nie będzie na rozprawę dostawiony itp., lub w przypadku nadesłania przez którąkolwiek z osób wezwanych zawiadomienia, że na rozprawę się nie stawi, przedstawianie akt sprawy przewodniczącemu posiedzenia (sędziemu) celem wydania natychmiastowych dodatkowych zarządzeń, które by zapobiegały odroczeniu posiedzenia;

7) wzywanie skazanych do odbycia kary, zapłaty grzywny, kosztów sądowych, sporządzanie pism w sprawie egzekucji należności państwa;

8) zwracanie na zarządzenie przewodniczącego (sędziego) pism podlegających opłacie stałej wniesionych bez opłat przez adwokatów oraz pism, które nie zostały w terminie zakreślonym uzupełnione lub opłacone;

9) sporządzanie notatek urzędowych, a nadto spisywanie bez udziału sędziego protokołów, jeżeli ustawa nie nakazuje, aby czynność, z której przebiegu sporządza się protokół, wykonał sędzia; przewodniczący, któremu sekretariat bezpośrednio podlega, może zarządzić, aby niektóre lub pewnego rodzaju protokoły, spisywane przez sekretarza bez udziału sędziego, sporządzono dopiero po uprzednim porozumieniu się z nim;

10) przekazywanie akt do składnicy (archiwum);

11) sporządzanie projektów periodycznych sprawozdań i zestawień statystycznych z pracy wydziału.

§ 38. W toku postępowania wolno wydać stronie złożony przez nią przedmiot lub dokument tylko na zarządzenie przewodniczącego. Przewodniczący może uzależnić zezwolenie na wydanie dokumentu od złożenia do akt odpisu.

§  39.

1. Jeżeli przewodniczący wydziału upoważnił kierownika sekretariatu do podpisywania pewnej kategorii pism dotyczących czynności nie należących do własnego zakresu działania kierownika sekretariatu, wówczas kierownik ten w treści swego pisma tej kategorii powołuje się na zarządzenie przewodniczącego.

2. Dotyczy to w szczególności nieskomplikowanych pism i zawiadomień, np. pism o usunięcie braków formalnych, o uiszczenie opłat, o pozostawieniu sprawy bez biegu do czasu złożenia zaliczki, żądania od opiekuna i kuratora sprawozdań lub rachunków, wezwań do odbioru dowodów rzeczowych, zawiadomień o odwołaniu listów gończych itp.

§ 40. Kierownik sekretariatu przygotowuje sędziom projekty pism i postanowień dotyczących: przyznania należności świadkom, biegłym i tłumaczom, przymusowego sprowadzenia osoby wezwanej na posiedzenie lub skazanego do odbycia kary, ustalenia kosztów sądowych i zwrotu zaliczki lub jej reszty, umorzenia i zawieszenia postępowania, pozostawienia sprawy bez biegu, wyznaczenia obrońcy z urzędu oraz odrzucenia lub nieprzyjęcia spóźnionego sprzeciwu lub środka odwoławczego.

§  41.

1. Kierownik sekretariatu wydziału przechowuje urzędową pieczęć sądu.

2. Pieczęć wyciska się na pismach mających stanowić dowód lub mogących być dla strony podstawą do podjęcia jakiejkolwiek czynności prawnej oraz w korespondencji z władzami zagranicznymi i w innych przypadkach przewidzianych szczególnymi przepisami.

3. W szczególności urzędową pieczęć sądu wyciska kierownik sekretariatu wydziału na uwierzytelnionych wypisach, odpisach wyroków, postanowień, protokołów tudzież innych dokumentów znajdujących się w aktach, na zaświadczeniach wydawanych z akt i ksiąg, na odpisach postanowień o aresztowaniu i przymusowym dostawieniu, wreszcie z polecenia przewodniczącego na innych ważnych pismach.

§  42.

1. Kierownik sekretariatu wydziału rozdziela pracę między urzędników sekretariatu, uwzględniając ich kwalifikacje i przestrzegając, aby obciążenie pracowników sekretariatu było równomierne, oraz nadzoruje wykonanie prac sekretariatu.

2. Do podpisywania zawiadomień dla stron i wezwań może kierownik sekretariatu wydziału upoważnić poszczególnych pracowników wydziału.

§ 43. W sądach, w których istnieje podział sekretariatów na sekcje, kierownik sekretariatu za zgodą przewodniczącego może przekazać kierownikowi sekcji czynności wymienione w §§ 37, 40 i 42.

§ 44. Sekretariat wydziału prowadzi księgi biurowe, których obowiązek i sposób prowadzenia oraz wzory określają osobne przepisy.

Rozdział  V.

Zawiadomienia, doręczenia, wezwania.

§  45.

1. Doręczenia wezwań, zawiadomień i innych pism sądowych należy dokonywać przez pocztę, przez woźnych sądowych zaś jedynie w przypadkach, gdy taki sposób doręczenia jest uzasadniony szczególnymi względami.

2. Odpisy pozwów i wypisy wyroków w sprawach małżeńskich i rodzinnych, akty oskarżenia i wyroki w sprawach karnych oraz wszelkie pisma, których treść z uwagi na uzasadniony interes społeczny bądź interes strony nie powinna dostać się do wiadomości osób niepowołanych, należy doręczać adresatom w zamkniętych kopertach.

§ 46. Jeżeli obecny w sądzie adresat jest osobiście znany lub udowodni swoją tożsamość, może pracownik biura podawczego lub sekretariatu wydziału doręczyć mu pismo bezpośrednio.

§ 47. Kierownik sądu może wydać zarządzenie w sprawie bezpośredniego doręczania pism sądowych miejscowym instytucjom i adwokatom oraz odbierania pism kierowanych przez instytucje do sądów, jeżeli z powodu częstotliwości i ilości pism zorganizowanie bezpośrednich doręczeń byłoby celowym usprawnieniem.

§ 48. Zawiadomienia, wezwania i inne pisma sądowe adresowane do żołnierzy w czynnej służbie wojskowej, funkcjonariuszów organów bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej przesyła się z odpowiednim pismem do organu przełożonego adresata.

§ 49. Załączając do pisma wezwanie lub inne pismo sądowe dla doręczenia żołnierzowi, funkcjonariuszowi organów bezpieczeństwa lub Milicji Obywatelskiej, należy prosić organ, do którego się zwrócono o doręczenie przesyłki, aby po doręczeniu przesyłki zwrócił dowód doręczenia, a w przypadku gdyby był niewłaściwy - aby w miarę możności przesłał wezwanie lub pismo właściwemu organowi, jeżeli ten znajduje się w tej samej miejscowości lub w okręgu sądu zwracającego się o doręczenie i zawiadomił o przekazaniu tym sąd wzywający.

§ 50. O wezwaniu osoby, będącej w służbie przedsiębiorstwa "Polskie Koleje Państwowe", "Państwowa Komunikacja Samochodowa", żeglugi rzecznej i morskiej oraz komunikacji lotniczej, należy zawiadamiać bezpośrednią zwierzchność osoby wezwanej.

§ 51. Jeżeli opłacenie należności pocztowej za przesyłkę nie należy do obowiązków sądu (np. odpowiedź na prośbę o informacje), wówczas należy przesyłkę wysłać nie opłaconą z napisem obok adresu: "Opłatę pocztową uiści adresat".

§ 52. Gdy przepisy szczególne przewidują obowiązek zawiadamiania organów władz, urzędów i instytucji o rozpoczęciu lub zakończeniu postępowania sądowego, zawiadomienia takiego dokonuje tylko sąd pierwszej instancji, o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej.

Rozdział  VI.

Roki sądowe.

§  53.

1. Na rokach sądów powiatowych rozpoznawane są sprawy cywilne oraz sprawy karne z oskarżenia prywatnego, z oskarżenia zaś publicznego sprawy, w których jako oskarżyciel występuje organ Milicji Obywatelskiej, oraz sprawy, co do których prokurator oświadczył, że w rozprawie nie weźmie udziału.

2. Roki sądów powiatowych przeznaczone są również do:

1) przeprowadzania pojednania stron;

2) spisywania protokołów zawierających ustne zgłoszenia powództwa oraz wniosków skierowanych do sądu.

3. Nadto na rokach sądów powiatowych dokonywać należy nie wymagających znacznego nakładu pracy, a oszczędzających ludności czas - takich czynności, jak:

1) przesłuchanie świadków, biegłych, oskarżonych bądź przeprowadzenie dowodu z oględzin w wykonaniu pomocy sądowej;

2) czynności przedsiębrane w wykonaniu ciążących na sądzie obowiązków jako władzy opiekuńczej.

4. Nie należy wyznaczać na roki spraw wymagających znacznego nakładu pracy i czasu.