Dział 3 - POSTĘPOWANIE - Orzecznictwo karno-administracyjne.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1966.39.233 t.j.

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1967 r.

Dział  III

POSTĘPOWANIE

Rozdział  1.

Postępowanie przed kolegiami.

Art.  16.

Podstawę do wszczęcia postępowania stanowi wniosek o ukaranie złożony przez organ państwowy, urząd, organ Milicji Obywatelskiej, instytucję państwową i społeczną, jednostkę gospodarki uspołecznionej, pokrzywdzonego lub inną osobę.

Art.  17.

1. Właściwy organ państwowy, który ujawnił czyn, zagrożony karą przepadku przedmiotów, dokonuje ich zajęcia w celu zabezpieczenia przepadku.

2. Osobie zainteresowanej wydaje się zaświadczenie o zajęciu.

3. Przedmioty, podlegające szybkiemu zepsuciu albo wymagające do ich przechowywania niewspółmiernie wysokich kosztów, sprzedaje się w sposób przewidziany w przepisach prawnych o sprzedaży ruchomości, zajętych w trybie egzekucji administracyjnej.

Art.  18.

1. Jeżeli okoliczności, przytoczone we wniosku o ukaranie, dają dostateczną podstawę do wszczęcia postępowania, przewodniczący kolegium wyznacza skład orzekający i termin rozprawy, wzywając na nią obwinionego, pokrzywdzonego i świadków, oraz zarządza w miarę potrzeby sprowadzenie innych dowodów.

2. Przewodniczący kolegium może przed wyznaczeniem rozprawy zwrócić wniosek o ukaranie składającemu go lub przekazać organowi Milicji Obywatelskiej albo innemu właściwemu organowi, przewidzianemu w art. 16, w celu podania dodatkowych określonych danych albo wyjaśnienia wskazanych okoliczności.

3. Nie wszczyna się postępowania, wszczęte zaś umarza w razie:

1) śmierci obwinionego,

2) przedawnienia,

3) niekaralności czynu lub gdy czyn podlega wyłącznie orzecznictwu innych organów,

4) gdy obwiniony na mocy przepisów szczególnych lub zwyczajów międzynarodowych nie podlega orzecznictwu karno-administracyjnemu, w szczególności zaś nie podlegają temu orzecznictwu:

a) uwierzytelnieni w Polsce przedstawiciele dyplomatyczni państw obcych,

b) osoby należące do personelu dyplomatycznego przedstawicielstw państw obcych,

c) członkowie rodzin osób wymienionych pod lit. a) i b) z nimi zamieszkali,

d) inne osoby korzystające z prawa zakrajowości na mocy ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych,

przy czym postanowienia dotyczące osób wymienionych wyżej pod lit. a)-d) nie mają zastosowania do obywateli polskich,

5) innej okoliczności wyłączającej orzekanie przez kolegium.

4. W przypadkach określonych w ust. 3 postępowanie umarza przed rozprawą przewodniczący kolegium, na rozprawie zaś skład orzekający.

Art.  19.

Przewodniczący kolegium nie wszczynając postępowania może, jeżeli uzna, że jest to wystarczające dla wdrożenia sprawcy do poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego, przekazać sprawę kierownikowi zakładu pracy, w którym sprawca jest zatrudniony, z wnioskiem o zastosowanie środków przewidzianych w regulaminie pracy lub w postępowaniu dyscyplinarnym albo innych środków oddziaływania wychowawczego stosowanych w zakładzie, jeżeli z charakteru popełnionego czynu wynika, że stanowi on naruszenie obowiązków pracowniczych. Z tych samych względów przewodniczący kolegium może zaniechać wszczęcia postępowania, jeżeli przed skierowaniem sprawy do kolegium zastosowano już w zakładzie pracy wobec sprawcy środki oddziaływania wychowawczego.

Art.  20.

1. Decyzje przewodniczącego kolegium o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania (art. 18 ust. 3) wydaje się w formie postanowień.

2. Postanowieniami są także inne decyzje nie będące orzeczeniami, nakazami karnymi lub zarządzeniami.

3. Od postanowień nie służy odwołanie, z wyjątkiem postanowień, o których mowa w ust. 1, i postanowień o nałożeniu kary porządkowej za nie usprawiedliwione niestawiennictwo świadka lub biegłego (art. 25 ust. 3).

Art.  21.

1. Wezwanie obwinionego na rozprawę powinno zawierać oznaczenie zarzucanego czynu, a ponadto pouczenie, że w razie niestawiennictwa można zarządzić przymusowe doprowadzenie obwinionego albo przeprowadzić rozprawę zaocznie.

2. W uzasadnionych przypadkach może przewodniczący kolegium zaznaczyć w wezwaniu, że obwiniony może nie stawić się na rozprawę, lecz powinien nadesłać w wyznaczonym terminie pisemne wyjaśnienie.

3. W wezwaniu należy pouczyć obwinionego, że może sprowadzić na rozprawę świadków i przedstawić inne dowody, służące do jego obrony lub też wskazać je kolegium w takim terminie, aby dowody te mogły być przeprowadzone na rozprawie.

Art.  22.

1. Organ Milicji Obywatelskiej, Państwowej Inspekcji Handlowej oraz służby ochronnej lasów państwowych i parków narodowych może brać udział w rozprawie jako oskarżyciel publiczny.

2. Rada Ministrów może określić inne organy państwowe, uprawnione do udziału w rozprawie w charakterze oskarżycieli publicznych.

Art.  23.

Przewodniczący kolegium może zaprosić na rozprawę przedstawiciela związku zawodowego, Związku Samopomocy Chłopskiej lub innej organizacji społecznej, której członkiem jest obwiniony, w celu uzyskania opinii o osobie obwinionego.

Art.  24.

1. Obwiniony ma prawo korzystać z pomocy obrońcy.

2. Obrońcą może być każda osoba zdolna do czynności prawnych, nie pozbawiona praw publicznych, co do której nie zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że trudni się obroną zawodowo nie posiadając uprawnień.

3. Osoba upoważniona do występowania przed sądem na podstawie przepisów o ustroju adwokatury może być obrońcą w sprawach o wykroczenia określone w art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. a) i c) oraz w sprawach o wykroczenia określone w innych ustawach szczególnych, za które kolegia upoważnione są do wymierzania zasadniczej kary aresztu, w pozostałych zaś sprawach rozpoznawanych przez kolegia powiatowe - poczynając od wniesienia środka odwoławczego.

4. Obwiniony może udzielić pełnomocnictwa na piśmie lub ustnie wobec kolegium na rozprawie. Gdy obwiniony jest nieletni, pełnomocnictwa może udzielić także jego ojciec, matka lub opiekun.

Art.  25.

1. Rozprawa odbywa się ustnie i jawnie.

2. Przewodniczący składu orzekającego kieruje rozprawą, dążąc do wyjaśnienia wszystkich okoliczności istotnych dla rozpoznania sprawy.

3. W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa świadka lub biegłego, a także w razie bezzasadnej odmowy przez nich złożenia zeznań lub wyjaśnień, przewodniczący składu orzekającego nakłada grzywnę do 150 zł z zamianą w razie nieściągalności na areszt do 5 dni. Ponadto przewodniczący składu orzekającego może wydać organowi Milicji Obywatelskiej zarządzenie o przymusowym doprowadzeniu świadka lub biegłego, który nie stawił się bez usprawiedliwionej przyczyny. W przypadku usprawiedliwienia niestawiennictwa w ciągu 14 dni przewodniczący kolegium zwalnia świadka lub biegłego od obowiązku uiszczenia nałożonej grzywny.

4. Przewodniczący składu orzekającego wydaje wszelkie zarządzenia niezbędne dla utrzymania porządku na rozprawie. Może on w szczególności upomnieć osobę, która narusza powagę, spokój lub porządek czynności kolegium, a po bezskutecznym upomnieniu może wydać organowi Milicji Obywatelskiej zarządzenie wydalenia z miejsca rozprawy. W razie ciężkiego naruszenia powagi, spokoju lub porządku w czasie rozprawy przewodniczący składu orzekającego może nadto nałożyć na winnego grzywnę do 150 zł z zamianą w razie nieściągalności na areszt do 5 dni.

Art.  26.

1. Obwinionemu należy wyjaśnić, jaki czyn mu się zarzuca.

2. Jeżeli obwiniony przyznaje się do winy, a wyjaśnienia jego są zgodne z okolicznościami sprawy i nie budzą wątpliwości, można nie przeprowadzać dowodów.

Art.  27.

Jeżeli obwiniony, któremu doręczono wezwanie na rozprawę, nie stawi się, zarządza się jego przymusowe doprowadzenie lub przeprowadza się rozprawę zaocznie.

Art.  28.

1. Skład orzekający jest obowiązany zebrać i rozpatrzyć w sposób wyczerpujący cały materiał dowodowy przemawiający zarówno za obwinionym, jak i przeciw niemu.

2. Skład orzekający może w toku rozprawy zmienić lub uchylić postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu.

3. Poza rozprawą - o dopuszczeniu dowodu decyduje przewodniczący składu orzekającego lub przewodniczący kolegium.

4. Odstąpienie oskarżyciela publicznego od popierania wniosku o ukaranie nie wiąże kolegium.

Art.  29.

1. Świadka przesłuchuje się w nieobecności świadków, którzy jeszcze nie złożyli zeznań, przy czym świadek po przesłuchaniu pozostaje na sali rozpraw aż do zamknięcia postępowania dowodowego, chyba że przewodniczący składu orzekającego zwolni go wcześniej.

2. Jeżeli zachodzi potrzeba uzupełnienia materiału dowodowego w sprawie, a nie można tego uczynić na przeprowadzanej rozprawie, należy rozprawę odroczyć.

3. Postanowienie o odroczeniu rozprawy z przyczyn, o których mowa w ust. 2, powinno wskazywać środki dowodowe, za pomocą których materiał dowodowy ma być uzupełniony.

Art.  30.

Na rozprawie wolno odczytywać protokoły przesłuchań obwinionego, świadków i biegłych oraz wszelkie dokumenty i adnotacje znajdujące się w aktach, chyba że bezpośrednie przeprowadzenie dowodu jest niezbędne w celu jego sprawdzenia, zwłaszcza gdy udowadniane fakty są kwestionowane albo gdy skład orzekający poweźmie co do nich wątpliwości.

Art.  31.

Po zakończeniu postępowania dowodowego przewodniczący składu orzekającego udziela głosu najpierw oskarżycielowi publicznemu, potem pokrzywdzonemu i w ostatniej kolejności obrońcy i obwinionemu.

Art.  32.

1. Na podstawie wyników rozprawy kolegium wydaje orzeczenie o ukaraniu, uniewinnieniu lub umorzeniu postępowania.

2. Orzeczenie powinno zawierać:

1) oznaczenie sprawy,

2) datę i miejsce wydania orzeczenia,

3) oznaczenie kolegium,

4) nazwiska i imiona przewodniczącego i członków składu orzekającego,

5) nazwisko i imię oraz inne dane osobowe, ustalające tożsamość obwinionego,

6) dokładne określenie czynu zarzuconego obwinionemu z podaniem czasu i miejsca jego popełnienia,

7) wskazanie naruszonego przepisu prawnego,

8) rozstrzygnięcie o ukaraniu, uniewinnieniu lub umorzeniu postępowania z powołaniem podstawy prawnej,

9) wymiar aresztu zastępczego, jeżeli został ustalony przez kolegium,

10) rozstrzygnięcie o kosztach postępowania,

11) pouczenie o trybie i terminie odwołania,

12) uzasadnienie.

3. Orzeczenie może oprócz rozstrzygnięcia o ukaraniu, uniewinnieniu lub umorzeniu postępowania zawierać również rozstrzygnięcie innych spraw, przewidzianych w przepisach prawnych, w szczególności co do odszkodowania, nawiązki i podania orzeczenia do publicznej wiadomości w sposób w nim wskazany.

4. Uzasadnienie powinno podawać, na jakich przesłankach faktycznych i prawnych oparto wydane orzeczenie lub postanowienie oraz jakich dowodów nie uwzględniono i dlaczego.

5. Orzeczenie podpisują przewodniczący i członkowie składu orzekającego.

6. Minister Spraw Wewnętrznych wyda w drodze rozporządzenia przepisy o kosztach postępowania.

Art.  33.

1. Orzeczenie o ukaraniu oprócz danych, o których mowa w art. 32 ust. 2, zawiera w miarę potrzeby rozstrzygnięcie o warunkowym zawieszeniu wykonania zasadniczej kary aresztu.

2. Orzeczenie o odstąpieniu od wymierzenia kary powinno zawierać dane określone w art. 32 ust. 2 pkt 1-7 i 10-12 oraz rozstrzygnięcie o odstąpieniu od wymierzenia kary i o ewentualnym zastosowaniu względem sprawcy środka oddziaływania społecznego lub kary dodatkowej.

Art.  34.

1. Kolegium, które orzekało w sprawie w pierwszej instancji, rozstrzyga na posiedzeniu poza rozprawą o wykonaniu warunkowo zawieszonej kary aresztu; przepisy art. 32, 35, 44 i 47 stosuje się odpowiednio.

2. Rozpoznając odwołanie od postanowienia o wykonaniu warunkowo zawieszonej kary aresztu skład orzekający kolegium wojewódzkiego utrzymuje postanowienie w mocy lub uchyla je.

Art.  35.

1. Orzeczenie ogłasza się obwinionemu.

2. Orzeczenie doręcza się:

1) obwinionemu, gdy tego zażąda na rozprawie lub gdy orzeczenie wydane zostało zaocznie,

2) ojcu, matce lub opiekunowi obwinionego nieletniego.

3. Jeżeli obwinionemu ogłoszono orzeczenie na rozprawie, może on żądać doręczenia mu odpisu, jednak termin do wniesienia odwołania liczy się od daty ogłoszenia orzeczenia.

4. Przepisy ust. 1-3 mają odpowiednie zastosowanie do postanowień, wydanych na podstawie art. 18 ust. 3.

Rozdział  2.

Postępowanie nakazowe.

Art.  36.

W sprawach, w których, ze względu na małą szkodliwość społeczną czynu nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej niż nagana lub 300 zł grzywny, przewodniczący kolegium lub jego zastępca może nakazem karnym orzekać kary w tych granicach bez przeprowadzenia rozprawy; może to nastąpić wyłącznie na podstawie wniosków o ukaranie złożonych przez organy państwowe, urzędy oraz państwowe instytucje i zakłady.

Art.  37.

W drodze nakazu karnego nie wymierza się kary, jeżeli w myśl przepisu prawa należy orzec o przepadku przedmiotów lub odszkodowaniu.

Art.  38.

1. Do nakazu karnego stosuje się odpowiednio przepisy art. 18 ust. 3 i art. 32 ust. 2.

2. Nakaz karny doręcza się ukaranemu, a jeżeli ukarany jest nieletni - także jego ojcu, matce lub opiekunowi.

Rozdział  3.

Postępowanie mandatowe.

Art.  39.

1. Organy Milicji Obywatelskiej mogą na podstawie upoważnienia przełożonej władzy służbowej w drodze mandatu karnego za czyny, oznaczone w upoważnieniu, nakładać i ściągać grzywny w wysokości od 5 do 100 zł:

1) w przypadku schwytania sprawcy na gorącym uczynku bądź

2) gdy nie zachodzi wątpliwość co do osoby sprawcy - jeżeli sprawca zgadza się na niezwłoczne uiszczenie grzywny.

2. Prezes Rady Ministrów określi zasady i tryb wydawania upoważnień organom Milicji Obywatelskiej.

3. Prezes Rady Ministrów na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych może nadać uprawnienia określone w ust. 1 także innym organom państwowym.

Art.  40.

Postępowania mandatowego nie stosuje się wobec osób wymienionych w art. 18 ust. 3 pkt 4.

Art.  41.

Organ, nakładający grzywnę w drodze mandatu karnego, powinien pouczyć sprawcę o prawie odmowy uiszczenia grzywny.

Art.  42.

W drodze mandatu karnego nie nakłada się grzywny, jeżeli w myśl przepisów prawa należy orzec o przepadku przedmiotów, odszkodowaniu lub nawiązce.

Art.  43.

1. Mandat karny staje się prawomocny w razie bezzwłocznego uiszczenia grzywny.

2. W razie odmowy uiszczenia grzywny organ, upoważniony do jej nałożenia, sporządza wniosek o ukaranie (art. 16) zaznaczając w nim o fakcie odmowy uiszczenia grzywny.

Rozdział  4.

Odwołania.

Art.  44.

1. Od orzeczeń, nakazów karnych, a także od postanowień wydanych na podstawie art. 18 ust. 3 i art. 25 ust. 3, obwiniony, ukarany, jego obrońca, prokurator, organ Milicji Obywatelskiej albo organ, który złożył wniosek o ukaranie, mają prawo w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia lub doręczenia orzeczenia, nakazu karnego albo postanowienia odwołać się do kolegium wojewódzkiego.

2. Od orzeczeń o ukaraniu zasadniczą karą aresztu (art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. a) nie służy odwołanie do kolegium wojewódzkiego, lecz ukarany, jego obrońca, prokurator, organ Milicji Obywatelskiej albo organ, który złożył wniosek o ukaranie, mogą w terminie określonym w ust. 1 zwrócić się do kolegium, które wydało orzeczenie, z żądaniem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego; art. 500-509 kodeksu postępowania karnego stosuje się odpowiednio.

3. W przypadku gdy ukarany jest nieletni, odwołanie może złożyć także jego ojciec, matka lub opiekun.

4. Odwołanie należy złożyć na piśmie lub ustnie do protokołu kolegium, które wydało zaskarżone orzeczenie, nakaz karny lub postanowienie.

Art.  45.

1. Do postępowania przed kolegium wojewódzkim stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 1, z tym że skład orzekający rozpoznając odwołanie od nakazu karnego lub orzeczenia, którym nie wymierzono kary aresztu:

1) zatwierdza zaskarżone orzeczenie lub nakaz karny albo uchyla je i wydaje nowe orzeczenie, nie może jednak orzec zasadniczej kary aresztu, bądź

2) uchyla orzeczenie lub nakaz karny i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania, gdy zachodzi potrzeba uzupełnienia materiału dowodowego w sprawie lub takiego naprawienia uchybienia, które powinno być dokonane w pierwszej instancji, bądź

3) uznaje orzeczenie lub nakaz karny za nieważne i przekazuje lub zwraca sprawę komu należy, gdy orzeczenie lub nakaz karny wydano w sprawie o czyn nie podlegający orzecznictwu kolegiów karno-administracyjnych (art. 1 i 2) albo w wadliwym składzie (art. 7) lub gdy zachodzi inna przyczyna nieważności z mocy samego prawa.

2. Skład orzekający może rozstrzygnąć sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli osoby wezwane na rozprawę nie stawiły się.

3. Odwołanie od postanowienia przewodniczącego kolegium wydanego w pierwszej instancji na podstawie art. 18 ust. 3 rozpoznaje przewodniczący kolegium wojewódzkiego, który postanowienie zatwierdza albo uchyla i przekazuje sprawę kolegium powiatowemu do rozpoznania.

Art.  46.

Kolegium wojewódzkie może zaostrzyć orzeczoną karę tylko w razie wniesienia odwołania na niekorzyść ukaranego.

Art.  47.

Orzeczenia, nakazy karne, a także postanowienia wydane na podstawie art. 18 ust. 3, od których nie wniesiono w terminie odwołania, jak również wydane na skutek odwołania, są prawomocne.

Rozdział  5.

Postępowanie przyspieszone.

Art.  48.

1. W razie szerzenia się czynów, podlegających ukaraniu w postępowaniu unormowanym niniejszą ustawą, można wprowadzić w sprawach o określone czyny postępowanie przyspieszone. Postępowanie przyspieszone może być wprowadzone na czas, nie przenoszący sześciu miesięcy.

2. Postępowanie przyspieszone dla obszaru całego Państwa wprowadza Prezes Rady Ministrów, dla obszaru zaś poszczególnego województwa lub jego części - prezydium wojewódzkiej (miasta podzielonego na dzielnice) rady narodowej.

3. Schwytanego na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem sprawcę wykroczenia wymienionego w art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. a), a objętego postępowaniem przyspieszonym, organ Milicji Obywatelskiej lub inny organ, któremu szczególne ustawy powierzają zadania w zakresie ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego, zatrzymuje i doprowadza do kolegium powiatowego, które bezzwłocznie przystępuje do rozpoznania sprawy. Organ doprowadzający zgłasza wniosek o ukaranie (art. 16) ustnie do protokołu rozprawy przy jej rozpoczęciu. Przepisy art. 18 ust. 2 i art. 21 nie mają zastosowania.

Art.  49.

W sprawach rozpoznawanych w trybie postępowania przyspieszonego:

1) termin do wniesienia odwołania (art. 44 ust. 1) oraz do złożenia żądania skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego (art. 44 ust. 2) wynosi trzy dni,

2) kary wymierzone w orzeczeniu kolegium lub nakazie karnym są natychmiast wykonalne.

Rozdział  6.

Wykonanie orzeczeń, nakazów karnych i postanowień.

Art.  50.

1. Orzeczenia i nakazy karne oraz postanowienia są wykonalne z chwilą ich uprawomocnienia się, chyba że przepis szczególny zezwala na wcześniejsze wykonanie.

2. Orzeczenia, nakazy karne i postanowienia wykonują organy administracji prezydiów rad narodowych właściwe według miejsca zamieszkania ukaranego.

3. Zasady i tryb wykonania orzeczeń i nakazów karnych, postanowień oraz stosowania odroczeń, przerw i ulg w wykonaniu kary określi Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.

4. Karę aresztu wykonują organy administracji więziennej; przepisy kodeksu postępowania karnego o wykonaniu kary pozbawienia wolności stosuje się odpowiednio.