Rozdział 1 - Opis, materiał, wymiary i wzory rysunkowe odznak orderów - Opis, materiał, wymiary, wzory rysunkowe oraz sposób i okoliczności noszenia odznak orderów i odznaczeń.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1992.90.452

Akt obowiązujący

Wersja od: 15 lipca 2022 r.

Rozdział  1

Opis, materiał, wymiary i wzory rysunkowe odznak orderów

§  1. 

1. 1  Odznaką Orderu Orła Białego jest krzyż równoramienny, złocony, zakończony na rogach ramion kulkami. Ramiona krzyża pokryte są czerwoną emalią z białymi brzegami w złoconym obramowaniu, nałożoną na fakturowane podłoże. Między ramionami krzyża umieszczone są pęki złoconych promieni. W środku krzyża biało emaliowany orzeł według wzoru określonego w ustawie z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, ze złoconymi żyłkami, koroną, dziobem i szponami. Na odwrotnej stronie ramiona krzyża są złocone, z biało emaliowanym obramowaniem i wypukłym napisem "ZA OJCZYZNĘ I NARÓD". W środku krzyża na okrągłej biało emaliowanej tarczy w otoku ze złoconych liści dębowych pokrytych zieloną emalią umieszczony jest złocony monogram "RP". Wymiar krzyża wynosi 70 mm.

2. Krzyż zawieszony jest na błękitnej wielkiej wstędze szerokości 100 mm.

3. Odznaką Orderu jest ponadto gwiazda orderowa srebrzona o średnicy 80 mm z ośmiu pęków promieni. Na gwieździe umieszczony jest złocony krzyż według wzoru opisanego w ust. 1, jednakże bez orła i bez kulek na rogach ramion. Między ramionami krzyża złociste płomyki, na ramionach krzyża złocony napis "ZA OJCZYZNĘ I NARÓD". W środku krzyża na okrągłej, biało emaliowanej tarczy w otoku ze złoconych liści dębowych pokrytych zieloną emalią umieszczony jest złocony monogram "RP". Wymiar krzyża wynosi 50 mm.

§  2. 

1. Odznaką Orderu Wojennego Virtuti Militari jest krzyż równoramienny, zakończony na rogach ramion kulkami. Na ramionach poziomych krzyża umieszczony jest napis "VIRTUTI", na ramionach pionowych napis "MILITARI". Ramiona krzyża w klasach I, II i III pokryte są czarną emalią w złoconym obramowaniu, w klasie IV złocone z wewnętrznym czarno emaliowanym obramowaniem i w klasie V srebrzone z wewnętrznym czarno emaliowanym obramowaniem. Napisy w klasach I, II i III są złocone, w klasach IV i V czarno emaliowane. W środku krzyża na złoconej, okrągłej tarczy w dwudzielnym wieńcu laurowym pokrytym zieloną emalią umieszczony jest biało emaliowany orzeł w kształcie z roku 1792. Na odwrotnej stronie krzyża w środku napis "HONOR I OJCZYZNA" oraz data "1792". Krzyż w klasach I i II zwieńczony jest złoconą koroną królewską. Wymiar krzyża wnosi: w klasie I - 64 mm, w klasie II - 55 mm, w klasie III - 45 mm i w klasach IV i V - 38 mm.

2. W klasie I Orderu krzyż zawieszony jest na niebieskiej wielkiej wstędze szerokości 100 mm z czarnymi paskami po bokach szerokości 15 mm. W klasie II krzyż zawieszony jest na niebieskiej wstędze szerokości 45 mm z czarnymi paskami po bokach szerokości 10 mm. W klasach III, IV i V krzyże zawieszone są na niebieskiej wstążce szerokości 40 mm z czarnymi paskami po bokach szerokości 9 mm.

3. W klasie I odznaką Orderu jest ponadto gwiazda orderowa srebrzona o średnicy 97 mm z ośmiu pęków promieni. Na gwieździe umieszczony jest równoramienny krzyż według wzoru opisanego w ust. 1, jednakże bez kulek na rogach ramion. W środku krzyża, na otoku pokrytym czarną emalią umieszczony jest złocony napis "HONOR I OJCZYZNA". Wymiar krzyża wynosi 55 mm.

§  3. 

1. Odznaką Orderu Odrodzenia Polski jest krzyż równoramienny, złocony, zakończony na rogach ramion kulkami. Ramiona krzyża pokryte są białą emalią w złoconym obramowaniu. W środku krzyża na okrągłej, czerwono emaliowanej tarczy umieszczony jest biało emaliowany orzeł według wzoru określonego w ustawie z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej. Kontury, korona, dziób i szpony orła są złocone. Na otoku pokrytym szafirową emalią umieszczony jest złocony napis "POLONIA RESTITUTA". Na odwrotnej stronie ramiona krzyża są złocone, z obramowaniem. W środku krzyża na okrągłej, czerwono emaliowanej tarczy w ornamentowanym obramowaniu umieszczona jest złocona data "1918". Wymiar krzyża wynosi: w klasie I - 68 mm, w klasach II i III - 60 mm, w klasie IV - 55 mm i w klasie V - 44 mm.

2. W klasie I Orderu krzyż zawieszony jest na czerwonej wielkiej wstędze szerokości 100 mm z białymi paskami po bokach szerokości 5 mm. W klasach II i III krzyże zawieszone są na czerwonej wstędze szerokości 45 mm z białymi paskami po bokach szerokości 3 mm. W klasie IV krzyż zawieszony jest na czerwonej wstążce szerokości 36 mm z białymi paskami po bokach szerokości 2 mm z umieszczoną pośrodku wstążki rozetką o średnicy 30 mm upiętą z tejże wstążki. W klasie V krzyż zawieszony jest na takiej samej wstążce, bez rozetki.

3. W klasach I i II odznaką Orderu jest ponadto gwiazda orderowa srebrzona o średnicy 75 mm z ośmiu pęków promieni. W środku gwiazdy na okrągłej, biało emaliowanej tarczy umieszczony jest złocony monogram "RP", na otoku pokrytym szafirową emalią złocony napis "POLONIA RESTITUTA".

§  3a.  ²

1. Odznaką Orderu Krzyża Wojskowego jest krzyż równoramienny o wciętych półkoliście końcach ramion. Ramiona krzyża pokryte są granatową emalią, w klasie I ze złoconym obramowaniem, w klasie II i III w srebrzonym-oksydowanym obramowaniu. W środku krzyża nałożony jest srebrzony-oksydowany orzeł według wzoru określonego w ustawie z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych (Dz. U. z 2005 r. Nr 235, poz. 2000). Na odwrotnej stronie ramiona krzyża w klasie I są złocone, w klasie II i III srebrzone-oksydowane. Na ramionach pionowych krzyża umieszczony jest wypukły wizerunek Szczerbca skierowany ostrzem do dołu, na ramionach poziomych umieszczony jest wypukły dwuwierszowy napis: "MILITO PRO PATRIA", na dolnym ramieniu data: "MMVI", poniżej której wybity jest numer kolejny krzyża. Krzyż zwieńczony jest koroną Chrobrego, w klasie I złoconą, a w klasie II i III srebrzoną-oksydowaną. Wymiar krzyża bez korony w klasie I i II wynosi 45 mm, w klasie III 38 mm.

2. W klasie I i II Orderu krzyż zawieszony jest na wstędze granatowej szerokości 45 mm z karmazynowymi paskami szerokości 10 mm wzdłuż boków w odległości 4 mm od krawędzi wstęgi. W klasie III krzyż zawieszony jest na wstążce granatowej szerokości 40 mm z karmazynowymi paskami szerokości 9 mm wzdłuż boków w odległości 3 mm od krawędzi wstążki.

3. W klasie I odznaką Orderu jest ponadto gwiazda orderowa srebrzona-oksydowana o średnicy 87 mm z ośmiu pęków promieni. Na gwieździe nałożony jest krzyż klasy I Orderu, według wzoru określonego w ust. 1.

4. Odznaką Orderu jest także sznur orderowy z granatowego jedwabiu przerabiany karmazynem zakończony ołówkiem ze srebrzonego-oksydowanego metalu. Długość sznura w całości wynosi 1510 mm, w tym: długość warkocza - 850 mm, długość sznura pojedynczego z węzłem - 580 mm, długość ołówka - 80 mm.

§  3b.  ³

1. Odznaką Orderu Krzyża Niepodległości jest krzyż równoramienny, złocony, o ramionach w przekroju spłaszczonego ośmioboku, poszerzonych na końcach, połączonych pośrodku prostopadłościanem. Ramiona krzyża pokryte są ciemnoniebieską emalią ze złoconym paskiem przez środek. Na ramionach poziomych jest wyryty dwudzielny napis "BOJOWNIKOM NIEPODLEGŁOŚCI". W środku krzyża wyryty stylizowany wizerunek Orła Białego. Odwrotna strona Krzyża jest gładka. Na górnym ramieniu Krzyża znajduje się ruchome, ażurowe, złocone zawieszenie. W klasie I Orderu na zawieszeniu umieszczone są dwa skrzyżowane miecze złocone, z ostrzami skierowanymi ku górze. W klasie II zawieszenie jest bez mieczy. Wymiar krzyża bez zawieszenia w klasie I wynosi 52 mm, w klasie II - 42 mm.

2. W klasie I krzyż zawieszony jest na wstędze ciemnoniebieskiej szerokości 45 mm ze złotymi paskami szerokości 8 mm wzdłuż boków, w odległości 3 mm od krawędzi wstęgi; pośrodku złotych pasków czerwony prążek szerokości 2 mm. W klasie II krzyż zawieszony jest na ciemnoniebieskiej wstążce szerokości 40 mm ze złotymi paskami szerokości 8 mm wzdłuż boków, w odległości 3 mm od krawędzi wstęgi; pośrodku złotych pasków czerwony prążek szerokości 2 mm.

§  4. 

1. 4  Odznaką Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej jest krzyż gwiaździsty pięcioramienny. Ramiona krzyża pokryte są w środku czerwoną, a po bokach białą emalią w obramowaniu. Między ramionami krzyża jest pięć pęków promieni. W środku krzyża srebrzony-oksydowany orzeł według wzoru określonego w ustawie z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych. Krzyż zwieńczony jest tarczą z monogramem "RP" na tle poziomych promieni. Na odwrotnej stronie ramiona krzyża są fakturowane. W klasach I - IV promienie, zwieńczenia i obramowania są złocone, a w klasie V srebrzone. Średnica krzyża gwiaździstego wynosi: w klasie I - 68 mm, w klasach II i III - 60 mm i w klasach IV i V - 48 mm.

2. W klasie I Orderu krzyż zawieszony jest na wielkiej wstędze szerokości 100 mm. W klasach II i III krzyże zawieszone są na wstędze szerokości 45 mm. W klasie IV krzyż zawieszony jest na wstążce szerokości 36 mm z umieszczoną pośrodku wstążki rozetką o średnicy 30 mm upiętą z tejże wstążki. W klasie V krzyż zawieszony jest na takiej samej wstążce, bez rozetki. Wielka wstęga, wstęga i wstążka są koloru ciemnego kobaltu.

3. 5  W klasie I i II odznaką Orderu jest ponadto gwiazda orderowa o średnicy 80 mm z dziesięciu pęków promieni. Pięć pęków złoconych umieszczonych jest na tle pięciu pęków srebrzonych-oksydowanych. W środku na okrągłej, czerwono emaliowanej tarczy w złoconym obramowaniu umieszczony jest srebrzony-oksydowany orzeł według wzoru określonego w ustawie z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych.

§ 5. 6  Wzory rysunkowe odznak orderów, o których mowa w:

1) § 1-3 i 4, zawiera załącznik nr 1 do rozporządzenia,

2) § 3a, zawiera załącznik nr 2 do rozporządzenia,

3) § 3b, zawiera załącznik nr 4 do rozporządzenia.

§ 6. Odznaki orderów i ich miniaturki wykonuje się ze stopów miedzi pokrywanych galwanicznie i stosownie do opisu ich wzorów wypełnia się emaliami ceramicznymi.

¹ § 1 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 27 października 2016 r. (Dz.U.2016.1777) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 28 listopada 2016 r.

² § 3a:

- dodany przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 21 października 2006 r. (Dz.U.06.196.1445) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach.

- zmieniony przez § 1 rozporządzenia z dnia 23 marca 2007 r. (Dz.U.07.53.353) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 12 kwietnia 2007 r.

³ § 3b dodany przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 15 listopada 2010 r. (Dz.U.10.221.1448) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 9 września 2010 r.

⁴ § 4 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 21 października 2006 r. (Dz.U.06.196.1445) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach.

⁵ § 4 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 21 października 2006 r. (Dz.U.06.196.1445) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach.

⁶ § 5:

- zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 21 października 2006 r. (Dz.U.06.196.1445) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach.

- zmieniony przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 15 listopada 2010 r. (Dz.U.10.221.1448) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 9 września 2010 r.