Rozdział 2 - POSTĘPOWANIE - Okręgowe sądy pracy i ubezpieczeń społecznych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1974.39.231

Akt utracił moc
Wersja od: 10 sierpnia 1982 r.

Rozdział  2

POSTĘPOWANIE

Przepisy ogólne.

§  1.
Odwołanie od orzeczeń organów orzekających wnosi się na piśmie do organu, który wydał zaskarżone orzeczenie, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ, w terminie dwóch tygodni od doręczenia orzeczenia.
§  2.
Pracownik i osoba ubiegająca się o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego może również wnieść odwołanie do protokołu w okręgowym sądzie pracy i ubezpieczeń społecznych, właściwym do rozpoznania odwołania albo mającym swą siedzibę w mieście lub powiecie, w którym zamieszkuje odwołujący się. Jeżeli odwołujący się zamieszkuje w innej miejscowości, może wnieść odwołanie do protokołu we właściwym dla jego miejsca zamieszkania sądzie powiatowym.
§  3.
Sąd, do którego wniesiono odwołanie, niezwłocznie przekazuje protokół organowi, od którego pochodzi zaskarżone orzeczenie, chyba że sąd ten jest właściwy do jego rozpoznania. W takim wypadku przewodniczący niezwłocznie zażąda akt sprawy i nada odwołaniu właściwy bieg, przekazując odpis protokołu organowi, od którego pochodzi zaskarżone orzeczenie.
§  1.
Odwołanie powinno zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, określenie i zwięzłe uzasadnienie wniosków i zarzutów oraz podpis odwołującego się albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika.
§  2.
Odwołujący się może rozszerzyć lub w inny sposób zmienić żądanie, jeśli rozszerzone lub zmienione roszczenie jest oparte na tej samej podstawie faktycznej lub prawnej co żądanie pierwotne.
§  3.
Jeżeli odwołujący się zgłosił nowe żądanie, dotychczas nie rozpoznane przez organ orzekający i nie objęte § 2, sąd przyjmie to żądanie do protokołu, a protokół przekazuje właściwemu organowi orzekającemu lub organowi rentowemu do rozpoznania.
§  1.
Organ orzekający doręcza stronie przeciwnej odpis odwołania, po czym niezwłocznie przekazuje akta właściwemu sądowi, dołączając dowód doręczenia odpisu odwołania.
§  2.
Doręczenie zarządza przewodniczący organu orzekającego w sposób, jaki uzna za najbardziej celowy dla przyspieszenia dalszego biegu sprawy. Fakt doręczenia może być stwierdzony także notatką, w której doręczający poda datę, nazwisko i imię oraz stanowisko służbowe osoby, której doręczono odpis odwołania.
§  3.
Jeżeli odpis odwołania ma być doręczony przez zakładową komisję rozjemczą zakładowi pracy lub pracownikowi zatrudnionemu w tym zakładzie pracy, komisja rozjemcza przedstawia akta sądowi najdalej w ciągu trzech dni od daty złożenia odwołania.
§  4.
Strona przeciwna może, a jeżeli jest nią uspołeczniony zakład pracy - ma obowiązek w ciągu tygodnia od doręczenia jej odwołania wnieść na nie odpowiedź wprost do sądu.

Właściwy do rozpoznania odwołania jest sąd, w którego okręgu ma siedzibę organ orzekający, który wydał zaskarżone orzeczenie, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Sąd, na zgodny wniosek stron, może odwołanie przekazać do rozpoznania innemu okręgowemu sądowi pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli przemawiają za tym względy celowości. Postanowienie w tym przedmiocie może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Sąd, któremu sprawa została przekazana, jest związany postanowieniem sądu przekazującego.

§  1.
Odwołujący się może cofnąć odwołanie w każdym czasie, aż do zamknięcia rozprawy. W takim wypadku sąd umarza postępowanie w odpowiednim zakresie.
§  2.
W razie zawarcia ugody lub ograniczenia żądania po wydaniu orzeczenia przez organ orzekający, sąd uchyla zaskarżone orzeczenie i umarza postępowanie w odpowiednim zakresie.
§  3.
Sąd uzna za niedopuszczalne zawarcie ugody, cofnięcie odwołania lub ograniczenie żądania, jeżeli byłoby to niezgodne z prawem, zasadami współżycia społecznego albo jeżeli czynność taka naruszałaby słuszny interes pracownika.
§  4.
Postanowienie w przedmiocie umorzenia postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym w składzie, w jakim sprawa byłaby rozpoznawana na rozprawie.

Zdolność sądową i procesową ma także zakład pracy, chociażby nie posiadał osobowości prawnej, a w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego zdolność tę ma organ rentowy.

§  1.
Postępowanie wolne jest od opłat sądowych.
§  2.
Wydatki związane z czynnościami podejmowanymi w toku postępowania ponosi tymczasowo Skarb Państwa. Sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji obciąża tymi wydatkami strony, stosując odpowiednio przepisy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
§  1.
Sąd uzasadnia wszelkie orzeczenia kończące postępowanie w instancji oraz postanowienia, o których mowa w art. 36.
§  2.
Orzeczenia kończące postępowanie, zapadłe na posiedzeniu niejawnym, sąd uzasadnia i doręcza bezzwłocznie stronom z urzędu wraz z uzasadnieniem.

Przygotowanie rozprawy.

Sprawa powinna być tak przygotowana do wyznaczenia terminu rozprawy, aby możliwe było jej rozstrzygnięcie już na pierwszym posiedzeniu i bez wzywania świadków. Termin ten nie powinien być wyznaczony później, jak w dwa tygodnie od wpłynięcia sprawy.

§  1.
Niezwłocznie po wpłynięciu akt sprawy przewodniczący lub wyznaczony przez niego sędzia dokonuje wstępnego badania sprawy.
§  2.
Wstępne badanie sprawy polega na ustaleniu, czy odwołanie spełnia niezbędne wymagania pozwalające nadać mu dalszy bieg, oraz na podjęciu czynności umożliwiających rozstrzygnięcie sprawy na pierwszym posiedzeniu.
§  1.
W uzasadnionych wypadkach sąd może rozpatrzyć odwołanie wniesione w spóźnionym terminie, jeżeli opóźnienie nie przekroczyło trzech tygodni.
§  2.
Jeżeli opóźnienie jest dłuższe niż przewidziane w § 1, rozpoznanie odwołania może nastąpić po uprzednim przywróceniu terminu do jego wniesienia w trybie i z przyczyn przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego. Postanowienie w przedmiocie przywrócenia terminu może być podjęte na posiedzeniu niejawnym w składzie, w jakim sprawa byłaby rozpoznawana na rozprawie.

Sąd odrzuca odwołanie, jeżeli odwołujący nie uzupełnił w terminie braków odwołania, uniemożliwiających nadanie mu dalszego biegu, albo jeżeli brak jest podstaw do rozpatrzenia spóźnionego odwołania. Postanowienie w tym przedmiocie może być podjęte na posiedzeniu niejawnym w składzie, w jakim sprawa byłaby rozpoznawana na rozprawie.

§  1.
W toku wstępnego badania sprawy przewodniczący zażąda w razie potrzeby przedstawienia przez strony lub inne osoby i organy znajdujących się u nich, a niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy pism, ksiąg, planów, wykazów, akt osobowych lub innych dokumentów. Wezwanie w tym przedmiocie może nastąpić także w trybie przewidzianym w art. 468 Kodeksu postępowania cywilnego. Może być również połączone z zarządzeniem o wyznaczeniu terminu rozprawy.
§  2.
Przewodniczący może także zażądać od jednej lub obu stron dodatkowych wyjaśnień albo oświadczeń na piśmie bądź do protokołu poza rozprawą.

Jeżeli wyniki wstępnego badania sprawy przemawiają za podjęciem przez sąd czynności wyjaśniających albo jeżeli wzgląd na zmniejszenie kosztów postępowania uzasadnia przeprowadzenie dowodu przez sędziego wyznaczonego lub sąd wezwany albo sporządzenie opinii przez biegłego przed rozprawą, rozprawa może być wyznaczona w terminie późniejszym, niż to przewiduje art. 41, umożliwiającym dokonanie tych czynności.

§  1.
Czynności wyjaśniające mają na celu ustalenie, jakie z istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności są sporne między stronami, czy i jakie dowody należy dodatkowo przeprowadzić, wyjaśnienie innych okoliczności mających znaczenie dla prawidłowego i szybkiego rozstrzygnięcia sprawy oraz w sprawach pracowniczych - skłonienie stron do zawarcia ugody. Mogą one być połączone z przeprowadzeniem dowodu.
§  2.
W uzasadnionych wypadkach czynności, o których mowa w § 1, mogą być przeprowadzone w uspołecznionym zakładzie pracy będącym stroną postępowania.
§  1.
Zakres czynności wyjaśniających oraz sposób ich przeprowadzenia określa sąd postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym.
§  2.
O terminie czynności wyjaśniających, połączonych z przeprowadzeniem dowodów, sąd zawiadamia strony, a jeżeli ustanowiły pełnomocników - ich pełnomocników, co najmniej na trzy dni przed terminem przeprowadzenia dowodu.
§  3.
Czynności wyjaśniające przeprowadza sąd w składzie jednego sędziego bez udziału ławników. Przeprowadzenie tych czynności w zakładzie pracy można zlecić innemu okręgowemu sądowi pracy i ubezpieczeń społecznych lub sądowi powiatowemu, gdy z uwagi na odległość siedziby zakładu od sądu przeprowadzenie ich przez sąd właściwy w sprawie byłoby niecelowe.
§  4.
Z czynności wyjaśniających sąd sporządza notatkę urzędową, a jeżeli są one połączone z przeprowadzeniem dowodu - protokół.
§  1.
Postanowienie określające dodatkowe środki dowodowe i fakty podlegające stwierdzeniu może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Może być także połączone z postanowieniem, o którym mowa w art. 48 § 1, lub podjęte w toku czynności wyjaśniających.
§  2.
W toku przeprowadzania dowodu sędzia lub sąd wezwany może przeprowadzić dalsze dowody, jeżeli jest to uzasadnione wynikami postępowania w sprawie.

Sądem wezwanym w rozumieniu niniejszej ustawy jest okręgowy sąd pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli czynności mają być przeprowadzone na terenie powiatu lub miasta, w którym sąd ten ma swą siedzibę. W innych wypadkach sądem tym jest sąd powiatowy.

Postanowienie okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych stwierdzające, że sprawa nie podlega jego rozpoznaniu, i przekazujące sprawę sądowi powszechnemu lub innemu organowi jest wiążące dla sądu lub organu, któremu sprawa została przekazana. Postanowienie w tym przedmiocie może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

Jeżeli strona, będąca osobą fizyczną, nie ma zdolności procesowej ani przedstawiciela ustawowego, sąd dla postępowania w rozpoznawanej sprawie z urzędu ustanowi dla niej kuratora i zawiadomi o tym sąd opiekuńczy. Postanowienie w tym przedmiocie może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

Rozprawa i wyrokowanie.

§  1.
O terminie rozprawy zawiadamia się strony, a jeżeli ustanowiły pełnomocników - ich pełnomocników. W razie potrzeby przewodniczący może zarządzić osobiste stawiennictwo jednej lub obu stron. W takim wypadku strona będąca jednostką gospodarki uspołecznionej powinna być reprezentowana na rozprawie przez radcę prawnego lub inną osobę obeznaną ze stanem faktycznym sprawy i uprawnioną do zawarcia ugody.
§  2.
Rozprawa odbywa się bez względu na niestawiennictwo jednej lub obu stron, chyba że ze względu na niestawiennictwo zachodzą podstawy do odroczenia rozprawy. Wyrok wydany w nieobecności pozwanego nie jest zaoczny.

Po wywołaniu sprawy rozprawa rozpoczyna się od sprawozdania sędziego, który zwięźle przedstawia stan sprawy.

Sąd nie jest związany granicami wniosków i zarzutów odwołania. Sąd ma obowiązek wszechstronnie wyjaśnić sprawę, wziąć pod rozwagę naruszenie przez organ orzekający prawa materialnego oraz rażące naruszenie przepisów o postępowaniu.

Sąd może dokonać nowych ustaleń bez względu na to, czy są one zgodne z ustaleniami organu orzekającego. Sąd nie może jednak dokonać nowych ustaleń odmiennych od ustaleń organu orzekającego, jeżeli byłyby one wyłącznie wynikiem innej oceny wiarygodności zeznań świadków lub stron, chyba że ponownie przeprowadził dowód z zeznań tych świadków lub stron.

Sąd wydając wyrok w sprawie orzeka także o roszczeniach, które wynikają z tej samej podstawy faktycznej lub prawnej, chociaż nie były objęte żądaniem lub gdy były w nim zgłoszone w rozmiarze mniejszym niż usprawiedliwiony wynikiem postępowania.

Rozpoznaniu sądu podlegają również orzeczenia poprzedzające wydanie orzeczenia końcowego, chyba że według przepisów o postępowaniu przed organem orzekającym podlegały one oddzielnemu zaskarżeniu.

Sąd nie może uchylić lub zmienić orzeczenia na niekorzyść strony wnoszącej odwołanie, chyba że strona przeciwna również wniosła odwołanie.

Sąd może z urzędu rozpoznać sprawę na rzecz współuczestników, którzy orzeczenia nie zaskarżyli, gdy będące przedmiotem odwołania prawa lub obowiązki są wspólne także dla tych współuczestników albo gdy oparte są na tej samej podstawie faktycznej i prawnej. Współuczestników takich należy wezwać na rozprawę, mogą oni także składać pisma przygotowawcze.

Sąd oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia.

W razie uwzględnienia odwołania sąd zmienia zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy.

§  1.
Sąd uchyla zaskarżone orzeczenie:
1)
gdy organ orzekający rozpoznał sprawę nie podlegającą jego kompetencji, chyba że zachodzi naruszenie przepisów o miejscowej właściwości organu orzekającego w sprawach świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, powiatowej komisji rozjemczej lub powiatowej komisji odwoławczej do spraw pracy,
2)
jeżeli skład organu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa lub jeżeli w rozpoznaniu sprawy brała udział osoba wyłączona z mocy ustawy.
§  2.
Sąd może uchylić zaskarżone orzeczenie:
1)
gdy organ orzekający rozpoznał sprawę o żądanie, które powinno być skierowane przeciwko innemu zakładowi pracy lub innemu organowi rentowemu, albo
2)
jeżeli mimo istnienia spornych okoliczności nie przeprowadzono jakiegokolwiek postępowania dowodowego co do istoty sprawy.
§  3.
Sąd, uchylając zaskarżone orzeczenie, przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania właściwemu organowi orzekającemu lub organowi rentowemu.
§  4.
Sąd zwraca akta sprawy właściwemu organowi w ciągu 7 dni od sporządzenia uzasadnienia orzeczenia.

Sąd uchyla zaskarżone orzeczenie i odrzuca wniosek, jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami toczy się sprawa wcześniej wytoczona albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie rozstrzygnięta.

Gdy zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 63 i 64, sąd może rozpoznać odwołanie na posiedzeniu niejawnym w składzie, w jakim sprawa byłaby rozpoznana na rozprawie.

§  1.
Jeżeli przy rozpoznaniu odwołania przez sąd powstanie zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, sąd może przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu, odraczając rozpoznanie sprawy. Sąd Najwyższy władny jest przejąć sprawę do rozpoznania. W takim wypadku rozpoznanie sprawy następuje w trybie przepisów niniejszej ustawy.
§  2.
Uchwała Sądu Najwyższego rozstrzygająca zagadnienie prawne wiąże w danej sprawie.

Sąd sporządza uzasadnienie wyroku najpóźniej w terminie do 7 dni od chwili jego wydania lub ogłoszenia. Odpis wyroku z uzasadnieniem doręcza się stronom z urzędu.

Od orzeczenia okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych nie przysługuje odwołanie, z wyjątkiem orzeczeń w sprawach przejętych przez sąd do rozpoznania lub przekazanych temu sądowi przez Sąd Najwyższy po uchyleniu w postępowaniu z rewizji nadzwyczajnej orzeczenia komisji rozjemczej (art. 277 § 3 Kodeksu pracy).

§  1.
Jeżeli w wyroku zasądzono roszczenie na rzecz pracownika, sąd z urzędu wydaje uprawnionemu w dniu rozprawy odpis sentencji wyroku.
§  2.
Na wniosek pracownika sąd stwierdzi prawomocność orzeczenia komisji rozjemczej lub powiatowej komisji odwoławczej do spraw pracy w takim zakresie, w jakim orzeczenie uprawomocniło się w następstwie orzeczenia sądu. Dotyczy to także wypadku, gdy strony zawarły ugodę.

Orzeczenie okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych oraz ugoda zawarta przed tym sądem stanowią tytuł egzekucyjny i podlegają wykonaniu na podstawie przepisów rozdziału XI działu dwunastego Kodeksu pracy, a gdy należności przypadają organowi rentowemu - w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Jeżeli strona bez usprawiedliwionych powodów nie wykona wydanych w toku postępowania postanowień lub zarządzeń, sąd może skazać ją na grzywnę według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o karach za niestawiennictwo świadka i odmówić przyznania kosztów lub zastosować jeden z tych środków, nie może jednak nakazać przymusowego sprowadzenia jej do sądu. Gdy stroną tą jest jednostka gospodarki uspołecznionej:

1)
grzywnie podlega pracownik odpowiedzialny za wykonanie postanowień lub zarządzeń, a w razie niewyznaczenia takiego pracownika lub niemożności jego ustalenia - kierownik zakładu, nadto
2)
sąd w każdym wypadku zawiadamia o tym organ nadrzędny tej jednostki.

W sprawach nie uregulowanych niniejszą ustawą do postępowania przed okręgowymi sądami pracy i ubezpieczeń społecznych stosuje się przepisy Kodeksu pracy oraz odpowiednio przepisy tytułu wstępnego, księgi pierwszej i czwartej części pierwszej oraz części trzeciej Kodeksu postępowania cywilnego, przepisy o kosztach sądowych i inne przepisy dotyczące postępowania sądowego w sprawach cywilnych. Nie stosuje się jednak przepisów art. 75-85, 194-198, 464, 470-476 Kodeksu postępowania cywilnego, a w sprawach przeciwko organowi rentowemu nadto art. 469 tego kodeksu.

Jeżeli ze względu na występujące w sprawie poważne wątpliwości prawne organ orzekający przedstawi sprawę do rozpoznania okręgowemu sądowi pracy i ubezpieczeń społecznych, a sąd uzna, że brak jest podstaw do przejęcia sprawy, wydaje na posiedzeniu niejawnym, w terminie 3 dni od wpływu sprawy, postanowienie odmawiające przejęcia sprawy. Postanowienie wymaga uzasadnienia.

§  1.
W razie przejęcia przez okręgowy sąd pracy i ubezpieczeń społecznych do rozpoznania sprawy, o której mowa w art. 73, postępowanie przed tym sądem toczy się według przepisów tytułu wstępnego, księgi pierwszej i czwartej części pierwszej oraz części trzeciej Kodeksu postępowania cywilnego, przepisów o kosztach sądowych i innych przepisów dotyczących postępowania sądowego w sprawach cywilnych ze zmianami wynikającymi z odpowiedniego zastosowania przepisów art. 35, 38, 39, 41, 42, 46-53 i 71.
§  2.
Środki odwoławcze od orzeczeń okręgowych sądów pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawach, o których mowa w § 1, rozpoznaje Sąd Najwyższy w trybie przewidzianym niniejszą ustawą dla rozpatrywania odwołań od orzeczeń organów orzekających.
§  3.
Do wykonania prawomocnego orzeczenia sądu wydanego w postępowaniu, o którym mowa w § 1 i 2, oraz ugody zawartej w tym postępowaniu stosuje się art. 70.

Przepisy odrębne o postępowaniu w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego.

Odwołanie nie przysługuje:

1)
w sprawach, w których decyzja zależy od swobodnego uznania organu rentowego, oraz
2)
w sprawach o przeliczenie na walutę polską świadczeń przyznanych przez instytucje zagraniczne i w sprawach o przeliczenie na walutę obcą świadczeń przyznanych przez polskie organy rentowe.

Pełnomocnikiem osoby ubiegającej się o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego może być również przedstawiciel organizacji zrzeszającej emerytów i rencistów lub zakładu pracy, w którym zainteresowany był ostatnio zatrudniony.

§  1.
Stronami są: osoba, której praw i obowiązków dotyczy zaskarżone orzeczenie, organ rentowy i zainteresowany.
§  2.
Zainteresowanym jest ten, czyje prawa lub obowiązki zależą od rozstrzygnięcia sprawy. Jeżeli osoba taka nie została wezwana do udziału w sprawie przed organem orzekającym, sąd wezwie ją do postępowania bądź z urzędu, bądź na jej wniosek lub na wniosek jednej ze stron.

Nie jest dopuszczalne zawarcie ugody.

Zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony powoduje umorzenie w całości lub w części postępowania. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji nie ma wpływu na bieg sprawy.

Na wniosek organu rentowego sąd może na posiedzeniu niejawnym wstrzymać tymczasowo, do czasu rozpoznania odwołania, w całości lub w części wykonanie orzeczenia organu orzekającego, przyznającego stronie prawo do świadczeń okresowych. Wstrzymanie dotyczy świadczeń przypadających w czasie po doręczeniu organowi rentowemu orzeczenia wstrzymującego ich wykonanie.

Wydatki związane z czynnościami podejmowanymi w toku postępowania ponosi Skarb Państwa.

Strona ma prawo żądać od Skarbu Państwa zwrotu kosztów podróży i wynagrodzenia za utratę zarobku spowodowaną osobistym stawiennictwem, gdy sąd wezwał ją do takiego stawiennictwa. Żądanie to strona powinna zgłosić w dniu stawiennictwa pod rygorem utraty należności.

Do rewizji nadzwyczajnej od wyroku okręgowego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy o rewizji nadzwyczajnej.