Rozdział 9 - Polityka finansowa. - Narodowy plan społeczno-gospodarczy na lata 1986-1990.
Dz.U.1986.45.224
Akt utracił mocRozdział 9 7
Polityka finansowa.
Polityka finansowa.
- zwiększeniu skuteczności oddziaływania finansów na efektywność gospodarki,
- przywracaniu globalnej równowagi gospodarczej,
- poprawie równowagi zewnętrznej,
- stymulowaniu założonych zmian w strukturze gospodarki, przede wszystkim zaś na stworzeniu warunków umożliwiających przyspieszenie rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej, budownictwa mieszkaniowego oraz ochrony środowiska naturalnego.
2. Fundamentalnej przebudowie w latach 1989 i 1990 ulegnie system finansowy przedsiębiorstw państwowych. Przedsiębiorstwa będą przekształcane w spółki z udziałem Skarbu Państwa. Nastąpi zmiana funduszy przedsiębiorstw poprzez przekształcenie dotychczasowych funduszy w fundusz założycielski i fundusz przedsiębiorstwa. Fundusz założycielski odpowiadać będzie wkładowi Skarbu Państwa w majątek przedsiębiorstw. Z tego tytułu przedsiębiorstwa będą zobowiązane do opłacania dywidendy na rzecz Skarbu Państwa. Zniesione zostaną fundusze tworzone w ciężar kosztów działalności, z wyjątkiem funduszy: szkód górniczych i rekultywacji oraz socjalnego i mieszkaniowego.
Środki na finansowanie inwestycji przedsiębiorstw będą mogły pochodzić z: funduszy przedsiębiorstw, środków pieniężnych uzyskanych w drodze emisji obligacji lub przez zaciągnięcie bankowego kredytu inwestycyjnego, a także w uzasadnionych przypadkach z funduszu założycielskiego lub należnych Skarbowi Państwa dywidend. Dotacje z budżetu na finansowanie inwestycji będą zwiększały fundusz założycielski.
W ten sposób ujednolicony zostanie system finansowy wszystkich podmiotów gospodarczych posiadających osobowość prawną.
3. Zmiany w zasadach opodatkowania działalności gospodarczej będą również zmierzać do praktycznej realizacji zasady równorzędnych i stabilnych warunków funkcjonowania i rozwoju wszystkich podmiotów gospodarczych. W pierwszym etapie ujednolicony zostanie system opodatkowania jednostek gospodarczych posiadających osobowość prawną. W tym zakresie podstawowe znaczenie będą mieć regulacje dotyczące podatku dochodowego. Przedmiotem opodatkowania tym podatkiem będzie różnica między sumą osiągniętych w danym roku przychodów a poniesionymi wydatkami, z wyjątkiem tych, które zostaną ustawowo określone jako nie stanowiące kosztów uzyskania przychodów. Podstawę obliczenia podatku stanowić będzie dochód osiągnięty w roku podatkowym po odliczeniu od niego:
- połowy wydatków na budowę, rozbudowę i modernizację budynków i budowli oraz na zakup maszyn i urządzeń związanych z preferowanymi dziedzinami rozwoju gospodarki,
- wydatków na modernizację technik wytwarzania przynoszących zmniejszenie zużycia energii,
- wydatków na zakup osiągnięć naukowych i technicznych, a także na zakup maszyn i urządzeń służących wdrażaniu tych osiągnięć,
- wydatków na zakup i montaż urządzeń służących ochronie środowiska,
- darowizn na cele społecznie użyteczne (w wysokości nie przekraczającej 10% dochodów).
Podatek dochodowy wynosić będzie maksymalnie 40% podstawy opodatkowania.
Ujednolicony zostanie podatek obrotowy poprzez znaczne ograniczenie liczby obowiązujących stawek tego podatku i uwzględnienie w tych nowych stawkach wpłat na Fundusz Obsługi Zadłużenia Zagranicznego. Przewiduje się różne stawki podatku obrotowego dla działalności produkcyjnej i usługowej.
Ujednolicone zostaną zasady poboru innych, wliczanych w ciężar kosztów, podatków i opłat od osób prawnych, tj. podatku od płac, podatku od nieruchomości, opłat skarbowych oraz świadczeń na fundusz gminny i fundusz miejski.
W latach 1989 i 1990 zlikwidowany zostanie podatek od ponadnormatywnych wypłat wynagrodzeń, natomiast wypłaty wynagrodzeń zaliczanych w ciężar kosztów, przekraczających dopuszczalny próg wzrostu, będą powiększać podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym.
4. Podstawowym celem polityki budżetowej będzie dążenie do zminimalizowania stanu nierównowagi budżetu państwa, co będzie wspomagać procesy wyhamowania tempa inflacji oraz umacniania pieniądza. Budżet nabierze charakteru faktycznie aktywnego instrumentu polityki finansowej państwa, co powinno wyrażać się w dostosowywaniu strony rzeczowej realizacji planu do wydolności budżetu.
Ograniczeniu ulegnie redystrybucyjna funkcja budżetu, przede wszystkim w wyniku:
- zahamowania wzrostu dotacji, m.in. przez rozszerzenie stosowania jednolitych przedmiotowych stawek dotacji,
- wprowadzenia zasady, że ponadstandardowy poziom świadczeń powinien być w większym stopniu opłacany przez korzystających z usług,
- zmniejszenia udziału budżetu w finansowaniu inwestycji centralnych.
Reforma systemu budżetowego powinna:
- zwiększyć samodzielność dysponentów kredytów budżetowych i ułatwić funkcjonowanie sfery usług niematerialnych,
- umożliwić przejście jednostek budżetowych, realizujących dochody własne, na samofinansowanie w formie zakładów budżetowych,
- zwiększyć swobodę jednostek w zakresie podejmowania odpłatnej działalności gospodarczej,
- zwiększyć samodzielność rad narodowych przez podział budżetu państwa na odrębne budżety komunalne oraz budżety terenowe i budżet centralny.
Ograniczeniu ulegnie liczba funduszy pozabudżetowych, których decydującym źródłem zasilania są dotacje z budżetu. Fundusze powinny przejmować wydatki budżetowe, jeśli ich charakter odpowiada ustawowemu przeznaczeniu funduszu.
5. Sprawą kluczową jest racjonalne kształtowanie podaży pieniądza, tak aby nie dopuścić do nadmiernej emisji, ponieważ trudny dostęp do pieniądza dla wszystkich podmiotów kreujących popyt jest warunkiem powodzenia urynkowienia gospodarki bez niszczącej ją inflacji. W tym celu przyjęta zostanie zasada, że dynamika podaży pieniądza kreowanego przez system bankowy będzie niższa od tempa wzrostu dochodu narodowego podzielonego w cenach bieżących.
Polityka pieniężno-kredytowa będzie ukierunkowana na poprawę efektywności poprzez stosowanie jednolitych zasad polityki kredytowej wobec wszystkich podmiotów gospodarczych. W polityce kredytowej banki będą się kierować głównie kryterium efektywności gospodarowania poprzez:
- stosowanie, przy ocenie zdolności kredytowej, kryterium płynności finansowej. Podmioty gospodarcze, które nie wywiązują się terminowo ze swych zobowiązań pieniężnych wobec wierzycieli, oraz podmioty, w których występuje trwałe zamrożenie środków w przeterminowanych należnościach, nie będą traktowane jako wiarygodni kredytobiorcy;
- udzielanie kredytów w pierwszej kolejności na realizację zadań gwarantujących osiągnięcie w krótkim czasie efektów ekonomicznych i w rezultacie szybką spłatę kredytu.
Banki będą prowadzić działania w kierunku urealniania oprocentowania lokat i kredytów, stosując zmienną stopę procentową, uwzględniającą ruch cen. Oprocentowanie środków gromadzonych w bankach będzie zróżnicowane w zależności od czasu, na jaki jest wkład wnoszony, przy czym oprocentowanie środków płatnych na każde żądanie będzie niższe od oprocentowania wkładów terminowych, co powinno skłaniać podmioty gospodarcze i ludność do racjonalnej, oszczędnej gospodarki posiadanymi zasobami pieniężnymi.
Tworzone będą warunki do konkurencji między bankami depozytowo-kredytowymi. Zniesione zostaną ograniczenia administracyjne i podziały przedmiotowo-podmiotowe oraz terytorialne w działalności banków. Finansowanie przedsięwzięć przekraczających zdolność kredytową poszczególnych banków będzie prowadzone poprzez zawieranie przez banki porozumień w formie konsorcjum.
6. Jednym z głównych problemów i ograniczeń rozwoju gospodarczego Polski jest zadłużenie zagraniczne, a ściślej koszty obsługi tego zadłużenia. Jego skala jest tak wielka, że przezwyciężanie problemów z nim związanych wymaga działań długofalowych. Niezbędne jest wypracowanie określonych zasad współdziałania z wierzycielami w celu ukształtowania odpowiednich, zewnętrznych warunków dla obsługi zadłużenia. Jednym z zasadniczych czynników przezwyciężania ograniczeń wynikających z zadłużenia jest dynamizacja eksportu. Istnieje konieczność wypracowania zwiększającej się nadwyżki bilansu handlowego stanowiącego podstawowe źródło finansowania kosztów obsługi zadłużenia. Niezbędne jest także poszukiwanie nowych źródeł dochodów dewizowych poprzez aktywizację form przyciągania kapitału zagranicznego do kraju. Problem obsługi zadłużenia, oprócz strony dewizowej, to kwestia znalezienia wewnętrznych źródeł pokrycia wydatków na ten cel. Fundusz Obsługi Zadłużenia Zagranicznego będzie finansowany z dochodów budżetu państwa.