Rozdział 7 - Polityka inwestycyjna. - Narodowy plan społeczno-gospodarczy na lata 1986-1990.
Dz.U.1986.45.224
Akt utracił mocRozdział 7 5
Polityka inwestycyjna.
Polityka inwestycyjna.
Polityka inwestycyjna w latach 1986-1990 będzie podporządkowana podstawowemu celowi planu, jakim jest tworzenie i utrwalanie zdolności gospodarki do zrównoważonego i efektywnego rozwoju. W związku z tym jako generalne zadanie działalności inwestycyjnej przyjmuje się:
1) zwiększenie ogólnego poziomu inwestowania i zwiększenie udziału inwestycji odtworzeniowo-modernizacyjnych, a także inwestycji w sferze produkcji materialnej w całości nakładów i tworzenie tym samym warunków dla przyspieszonego rozwoju gospodarki narodowej w ostatniej dekadzie XX wieku,
2) realizację przedsięwzięć inicjujących zmiany strukturalne w gospodarce, ukierunkowanych na poprawę efektywności gospodarowania, w szczególności zużycia materiałów i energii,
3) polepszenie struktury rodzajowej nakładów inwestycyjnych poprzez zwiększenie udziału nakładów na maszyny i urządzenia,
4) poprawę sprawności procesów inwestycyjnych, a w szczególności skrócenie cykli ich realizacji oraz koncentrację nakładów, co powinno sprzyjać zmniejszaniu zamrożenia i zaangażowania w budownictwie inwestycyjnym,
5) usprawnienie eksploatacji środków trwałych w gospodarce narodowej,
6) systemowe sterowanie poziomem i rozdziałem środków na inwestycje pod kątem efektywnego wykorzystania tych środków, głównie w kierunku proeksportowej restrukturyzacji i rozwoju przemysłów wysokiego przetwarzania, pracujących w oparciu o surowce krajowe, z jednoczesnym ograniczeniem nakładów inwestycyjnych w przemysłach surowcowym i ciężkim do wysokości nakładów niezbędnych na restrukturyzację branż: hutnictwa, chemii oraz energetyki.
Rady narodowe poprzez odpowiednie kształtowanie własnych planów inwestycyjnych powinny wspierać przyjęte założenia generalne polityki inwestycyjnej.
2. Szacunek nakładów inwestycyjnych i ich struktura
Biorąc pod uwagę zakładane tempo wzrostu dochodu narodowego wytworzonego, założenia dotyczące jego podziału, a także rzeczowe ograniczenia wzrostu poziomu inwestowania, przyjmuje się, że nakłady inwestycyjne w gospodarce narodowej w latach 1986-1990 wyniosą najwyżej 10,0-10,5 biliona zł.
Ze względu na zaangażowanie nakładów na inwestycje kontynuowane w działalności inwestycyjnej w latach 1986-1990 wyróżnia się dwa okresy. W latach 1986-1988 decydująca część nakładów w gospodarce uspołecznionej na budownictwo inwestycyjne zostanie przeznaczona na dokończenie inwestycji kontynuowanych. W latach następnych istotnie wzrosną nakłady na inwestycje nowo rozpoczynane, w tym zwłaszcza związane z polityką zmian strukturalnych poprawą wyżywienia narodu, budownictwa mieszkaniowego i ochrony środowiska oraz programem działań na rzecz podniesienia efektywności wykorzystania zasobów materiałowych i paliwowo-energetycznych.
Utrzyma się rosnący udział nakładów na sferę produkcji materialnej oraz przemysł; udział ten w latach 1986-1990 dla sfery produkcji materialnej wzrośnie z 66,5% do 68,5%, a dla przemysłu odpowiednio z 29% do 31,5%. W połączeniu z ogólnym zwiększeniem poziomu inwestowania w latach 1986-1990 w stosunku do okresu 1981-1985 stworzy to warunki do zahamowania procesu dekapitalizacji w skali gospodarki, jak i gałęzi przemysłu. Nie oznacza to jednakowego tempa odtwarzania majątku trwałego w poszczególnych działach, gałęziach i branżach gospodarki narodowej. Zróżnicowanie tempa przeciwdziałania dekapitalizacji będzie jednym ze środków realizacji procesów zmian strukturalnych w gospodarce narodowej.
Nakłady inwestycyjne, jakie zostaną poniesione w latach 1986-1990, pozwolą na przyrost majątku trwałego brutto w gospodarce narodowej o ponad 15%, w tym w przemyśle o ponad 21%.
W wyniku reorientacji nakładów inwestycyjnych na modernizację i odtworzenie aparatu wytwórczego oraz w miarę kończenia inwestycji o długich cyklach realizacji powinno nastąpić zmniejszenie udziału robót budowlano-montażowych w całości nakładów z ok. 64% w 1985 r. do ok. 61% w r. 1990. W sferze produkcji materialnej udział robót budowlano-montażowych obniży się z 52% do 49%, a w przemyśle z 51% do 46%. W latach 1986-1990 wzrastać będzie likwidacja zużytych maszyn i urządzeń. Jednocześnie ze względu na rosnący udział luźnych zakupów w nakładach inwestycyjnych ogółem w tym okresie nastąpi przyspieszone instalowanie nowego parku maszynowego. Udział maszyn i urządzeń w wartości brutto środków trwałych produkcyjnych w 1990 r. nie ulegnie istotnym zmianom w stosunku do 1985 r. i wyniesie ok. 33%. Materiały uzyskane dzięki zmniejszeniu udziału robót budowlano-montażowych w inwestycjach produkcyjnych będą kierowane na rzecz budownictwa mieszkaniowego i remontów mieszkań.
Realizacja zadań polityki inwestycyjnej w latach 1986-1990 wymaga zmian w strukturze źródeł finansowania. Generalnie będą one polegały na zmniejszeniu udziału dotacji z budżetu oraz kredytu. Przewiduje się, że udział dotacji w skali pięciolecia wyniesie około 19%, a kredytu bankowego ok. 30%.
W strukturze inwestycji według szczebla podejmowania decyzji zaznaczą się w ciągu pięciolecia korzystne zmiany, polegające na zwiększeniu do około 47% udziału inwestycji przedsiębiorstw i zmniejszeniu z 11% do około 7% udziału inwestycji centralnych. Udziały inwestycji władz terenowych i spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego ukształtują się na tym samym poziomie po około 10%. Udział inwestycji gospodarki nie uspołecznionej wyniesie około 17%.
3. Podstawowe instrumenty realizacji polityki inwestycyjnej
Mając na względzie strukturę źródeł finansowania inwestycji, decydującymi czynnikami kształtowania poziomu i kierunków inwestowania będą środki własne przedsiębiorstw i kredyt. O wielkości środków własnych przedsiębiorstw zadecyduje efektywność ich gospodarowania. Powinno to zapewnić większe uzależnienie możliwości rozwojowych od efektów działania przedsiębiorstw, a dla tych, które osiągają wysoką efektywność, pewność zasilania w środki na rozwój. Wprowadzane uregulowania prawne dotyczące przekazywania środków pomiędzy przedsiębiorstwami i emitowania obligacji stwarzają możliwości koncentrowania środków na większe przedsięwzięcia, a także zmianę międzybranżowej i międzygałęziowej struktury przeznaczania środków inwestycyjnych względem miejsc ich powstawania. Powinno to sprzyjać dokonywaniu zmian strukturalnych.
Kredyt bankowy wykorzystany zostanie jako ważny instrument selekcji projektów inwestycyjnych z punktu widzenia kierunków inwestowania i efektywności podejmowanych przedsięwzięć. Pierwszeństwo w dostępie do kredytu będą mieć przedsięwzięcia sprzyjające zmianom strukturalnym, a więc służące pobudzeniu eksportu, wdrożeniu osiągnięć postępu naukowo-technicznego, przyspieszeniu rozwoju wybranych branż przemysłu elektromaszynowego, chemicznego, spożywczego i drobnej wytwórczości, oraz inwestycje służące obniżeniu energo- i materiałochłonności produkcji i charakteryzujące się krótkimi cyklami realizacji.
Poprawie stanu eksploatacji środków trwałych w gospodarce narodowej sprzyjać będzie racjonalizacja struktury nakładów inwestycyjnych oraz odpowiednie zmiany w instrumentach realizacji polityki inwestycyjnej. Eksploatacja majątku trwałego musi być zatem brana pod uwagę jako istotny czynnik przy kształtowaniu i realizacji polityki inwestycyjnej. Zostanie opracowany i wdrożony krajowy system eksploatacji majątku trwałego. Nastąpi uporządkowanie przepisów regulujących zagadnienia dotyczące eksploatacji środków trwałych.