Rozdział 6 - Polityka zatrudnienia. - Narodowy plan społeczno-gospodarczy na lata 1986-1990.
Dz.U.1986.45.224
Akt utracił mocRozdział 6 4
Polityka zatrudnienia.
Polityka zatrudnienia.
Najważniejszym zadaniem polityki zatrudnienia w ramach ustrojowej zasady utrzymania pełnego zatrudnienia jest zwiększenie efektywności jego wykorzystania. Służyć temu powinno przyspieszenie postępu technicznego, unowocześnienie organizacji pracy, ścisłe wiązanie płacy z jakością pracy, poprawa dyscypliny pracy, lepsze dostosowanie kształcenia i dokształcania pracowników do zapotrzebowania gospodarki narodowej na kadry kwalifikowane.
W tym celu organizacje gospodarcze powinny tworzyć warunki pełnego i racjonalnego wykorzystania kwalifikacji pracowniczych przez stosowanie zachęt ekonomicznych dla zwiększenia zainteresowania absolwentów szkół podejmowaniem pracy w miejscowych zakładach pracy, dbać o właściwą adaptację zawodową i społeczną absolwentów przystępujących do pracy, a także zapewnienie im pracy zgodnie z zawodem wyuczonym lub pokrewnym. Przedsiębiorstwa powinny zapewnić zachowanie właściwej struktury zatrudnienia w relacji: inżynierowie - średni personel techniczny - robotnicy wykwalifikowani oraz - niewykwalifikowani, jako podstawowego warunku racjonalnego wykorzystania kwalifikacji kadr.
2. Aktywizacja zawodowa ludności
W celu zwiększenia stopnia aktywizacji zawodowej ludności będą tworzone ułatwienia i zachęty do podejmowania pracy zarobkowej przez osoby trwale lub czasowo bierne zawodowo. W szczególności stwarzane będą szersze możliwości pracy osobom, które przeszły na emeryturę lub rentę, między innymi przez podnoszenie dla nich progów zarobków nie powodujących zawieszenia świadczeń emerytalno-rentowych. Wprowadzane będą silniejsze zachęty ekonomiczne i ułatwienia formalnoprawne skłaniające zakłady pracy do zatrudniania w większym stopniu inwalidów oraz osób o ograniczonej zdolności do pracy. Tworzone będą nowe stanowiska i oddziały pracy chronionej w zakładach pracy poza spółdzielczością inwalidzką.
Dla zwiększenia aktywności zawodowej kobiet czasowo biernych zawodowo przedsiębiorstwa, zwłaszcza w sferze handlu i usług, będą tworzyć warunki do podejmowania pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy, szczególnie przez kobiety przebywające na urlopach wychowawczych. Przyczyniać się do tego będzie m.in. rozwijanie zatrudnienia w systemie pracy nakładczej, a także w niepełnym wymiarze czasu pracy w szeroko rozumianej sferze usług.
Przedsiębiorstwa będą miały możliwość zawierania z pracownikami dodatkowych umów o pracę w macierzystym zakładzie pracy (poza normalnymi godzinami pracy) na wykonywanie innej pracy niż określona w umowie podstawowej, a także zawierania z pracownikami - indywidualnie lub grupowo - umów zlecenia i umów o dzieło na wykonywanie czynności dodatkowych.
3. Zwiększenie efektywności gospodarowania czynnikiem ludzkim w zakładach pracy
W polityce zatrudnienia w latach 1986-1990 przeciwdziałać się będzie takim negatywnym zjawiskom, jak: nadmierna fluktuacja, nieuzasadniona faktycznymi przyczynami absencja chorobowa, niskie wykorzystanie czasu pracy, co powinno doprowadzić do koncentracji wysiłków na wzroście indywidualnej wydajności pracy.
Wzrostowi wydajności pracy będą sprzyjały również działania zmierzające do poprawy organizacji pracy poprzez:
1) systematyczne przeprowadzanie przeglądów i atestacji stanowisk pracy w przedsiębiorstwach i w sferze poza produkcją materialną,
2) upowszechnianie metody wartościowania pracy,
3) upowszechnianie zakładowych systemów wynagradzania jako formy zakładowej polityki płac,
4) upowszechnianie nowych form organizacji pracy - takich jak: brygadowe systemy, grupy partnerskie, zespoły zadaniowe,
5) zmiany w przepisach prawa pracy, uwzględniające wymagania reformy gospodarczej.
Ważnym zadaniem polityki zatrudnienia jest działanie na rzecz przywrócenia społecznego uznania dobrej pracy. Dla realizacji tego celu niezbędne jest nadanie właściwego znaczenia sprawie humanizacji pracy oraz problemom adaptacji społeczno-zawodowej, w szczególności młodzieży podejmującej pracę po raz pierwszy. W rozwiązywaniu tych zadań powinny aktywnie uczestniczyć, oprócz kierownictw zakładów, organizacje społeczno-polityczne, samorządy pracownicze oraz same załogi.
Ograniczeniu fluktuacji służyć będą środki motywujące stabilizację załóg, m.in. przez uzależnienie wysokości niektórych uprawnień i świadczeń od stażu pracy w jednym zakładzie.
4. Prognoza podziału przyrostu zasobów siły roboczej
Szacuje się, że w latach 1986-1990 łączny przyrost zasobów siły roboczej w gospodarce narodowej z tytułu przyrostu ludności w wieku produkcyjnym oraz zmian w aktywności zawodowej może wynieść ok. 640 tys. osób.
Potrzeby restrukturyzacji gospodarki narodowej oraz tworzone zasady kształtowania równości poszczególnych sektorów gospodarki narodowej powodować będą, że przeważająca część przyrostu zasobów siły roboczej podejmie pracę poza gospodarką uspołecznioną (ok. 560 tys. osób).
W gospodarce uspołecznionej przyrost zatrudnienia wyniesie ok. 80 tys. osób przy zróżnicowanych zmianach poziomu zatrudnienia w poszczególnych działach i gałęziach gospodarki narodowej. W sferze produkcji materialnej przyrost zatrudnienia powinien być skoncentrowany przede wszystkim w transporcie, handlu, gospodarce komunalnej i łączności (czyli w dziedzinach, gdzie istnieją ograniczone możliwości rekompensowania przyrostu zatrudnienia wzrostem wydajności), a także w przemyśle wydobywczym. W przemyśle oraz przedsiębiorstwach budowlano-montażowych kluczową sprawą jest natomiast przyspieszenie tempa wzrostu wydajności pracy.
Na wzrost zatrudnienia w sferze poza produkcją materialną oddziałują przede wszystkim, z uwagi na uwarunkowania demograficzne, potrzeby działów: ochrona zdrowia i opieka społeczna oraz oświata i wychowanie.
5. Gospodarowanie siłą roboczą na lokalnych rynkach pracy
Podejmowane będą działania na rzecz stworzenia prawidłowo funkcjonujących lokalnych rynków pracy. Chodzi z jednej strony o przełamanie bariery braku siły roboczej, a z drugiej o lepsze wykorzystanie istniejących zasobów pracy przez zwolnienie zbędnych i nieefektywnie wykorzystywanych zasobów na rzecz zakładów, które mogą je lepiej wykorzystać. Osiągnięciu tych celów będą służyć:
- zmiany w przepisach prawa pracy zapewniających większą swobodę podejmowania przez pracowników dodatkowego zatrudnienia, zwiększenie uprawnień zakładów pracy do elastycznego kształtowania warunków umowy o pracę oraz nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy,
- eliminowanie dotychczasowej praktyki różnicowania uprawnień stron stosunku pracy w zależności od zatrudnienia w jednostce gospodarki uspołecznionej i nie uspołecznionej i tworzenie jednolitych zasad postępowania w odniesieniu do wszystkich podmiotów gospodarujących,
- rozszerzenie zakresu tworzenia i wykorzystywania środków Państwowego Funduszu Aktywizacji Zawodowej w celu zapewnienia okresowego bezpieczeństwa socjalnego osobom tracącym pracę, finansowania przekwalifikowania osób, które będą musiały zmienić zawód, tworzenia nowych miejsc pracy oraz wspomagania różnorodnych działań mających na celu zwiększenie mobilności siły roboczej. Powinno to przyczyniać się do wspomagania restrukturyzacji gospodarki narodowej procesami efektywnych przemieszczeń zatrudnienia.
Największe napięcia na rynku pracy wystąpią w dużych aglomeracjach miejsko-przemysłowych, gdzie rozwój naturalny ludności nie zapewni nawet prostej reprodukcji siły roboczej. Dlatego też rady narodowe będą podejmować i organizować przedsięwzięcia sprzyjające złagodzeniu deficytu siły roboczej, a w szczególności:
- wprowadzać zakaz rozbudowy miejsc pracy nie związanych z poprawą infrastruktury miejskiej i sytuacją bytową mieszkańców,
- kierować przyrost zasobów siły roboczej do pracy w zakładach o najbardziej nowoczesnej technice wytwarzania, będących nośnikami postępu dla poszczególnych gałęzi i branż gospodarki narodowej,
- wprowadzać elementy deglomeracji czynnej dla tej produkcji, która w tych aglomeracjach nie znajduje uzasadnienia ekonomicznego ani społecznego i jest uciążliwa dla środowiska,
- wyprowadzać część produkcji zakładów pracy do małych miast i wsi, gdzie istnieją możliwości aktywizacji zawodowej ludności, co pozwoli na uzyskanie dodatkowego zatrudnienia bez konieczności zapewnienia mieszkań pracownikom,
- dokonywać przemieszczeń siły roboczej między zakładami pracy w obrębie danej miejscowości, co eliminuje barierę braku mieszkań dla pracowników.