Rozdział 1 - Pomoc prawna w sprawach cywilnych i rodzinnych - KRLD-Polska. Umowa o pomocy prawnej w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych. Phenian.1986.09.28.
Dziennik Ustaw
Dz.U.1987.24.135
Akt obowiązujący Wersja od: 20 czerwca 1987 r.
Rozdział I
Pomoc prawna w sprawach cywilnych i rodzinnych
Pomoc prawna w sprawach cywilnych i rodzinnych
Zwolnienia dotyczące kosztów procesu
1.
Obywatele jednej z Umawiających się Stron, którzy zamieszkują lub przebywają na terytorium którejkolwiek z tych Umawiających się Stron i występują z powództwem lub z wnioskiem przed sądem drugiej Umawiającej się Strony, nie są zobowiązani do zabezpieczenia kosztów procesu z tego tylko powodu, że nie mają miejsca zamieszkania lub pobytu na terytorium drugiej Umawiającej się Strony.2.
Obywatele jednej z Umawiających się Stron korzystają na terytorium drugiej Umawiającej się Strony ze zwolnienia od kosztów procesowych, w tym od kosztów sądowych, oraz korzystają z bezpłatnego zastępstwa procesowego na tych samych warunkach i w takim samym zakresie jak obywatele tej Umawiającej się Strony. Zwolnienie to dotyczy wszystkich czynności procesowych, łącznie z wykonaniem orzeczenia.3.
Obywatel, który został zwolniony przez sąd zgodnie z prawem jednej Umawiającej się Strony od kosztów w określonej sprawie, korzysta także ze zwolnienia od kosztów na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, związanych z dokonywaniem czynności procesowych w tej samej sprawie.4.
Obywatel jednej z Umawiających się Stron może zgłosić ustnie lub na piśmie wniosek o zwolnienie go od kosztów, o których mowa w ustępie 2 niniejszego artykułu, w sądzie właściwym według swego miejsca zamieszkania lub pobytu. Sąd ten sporządza protokół i przesyła go właściwemu sądowi wraz z zaświadczeniem określonym w artykule 15 ustęp 1 niniejszej umowy.5.
Sąd orzekający o zwolnieniu od kosztów, o których mowa w ustępie 2 niniejszego artykułu, może w razie potrzeby zażądać dodatkowych wyjaśnień od organu, który wydał zaświadczenie określone w artykule 15 ustęp 1 niniejszej umowy.1.
Zaświadczenie o stosunkach osobistych i rodzinnych, o zarobkach i o majątku wydają właściwe organy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium wnioskodawca ma stałe miejsce zamieszkania lub pobytu.2.
Jeżeli wnioskodawca nie ma miejsca zamieszkania lub pobytu na terytorium żadnej z Umawiających się Stron, zaświadczenie, o którym mowa w ustępie 1 niniejszego artykułu, wydaje przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny Umawiającej się Strony, której jest obywatelem.Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych. Ubezwłasnowolnienie
1.
Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej podlega prawu tej Umawiającej się Strony, której osoba ta jest obywatelem.2.
Dla ubezwłasnowolnienia właściwe są prawo i sądy Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba mająca być ubezwłasnowolniona.Uznanie za zmarłego
1.
W sprawach o uznanie za zmarłego oraz o stwierdzenie zgonu stosuje się prawo i właściwe są sądy tej Umawiającej się Strony, której obywatelem była ta osoba w czasie, gdy według ostatnich wiadomości pozostawała przy życiu.2.
Sądy jednej z Umawiających się Stron mogą uznać za zmarłego obywatela drugiej Umawiającej się Strony, jak również stwierdzić fakt jego zgonu, w razie gdy:a)
wniosek zgłasza osoba zamierzająca zrealizować swe uprawnienia spadkowe co do majątku ruchomego lub nieruchomego osoby zaginionej, znajdującego się na terytorium tej Umawiającej się Strony.b)
wniosek zgłasza małżonek osoby zaginionej, zamieszkały w czasie złożenia wniosku na terytorium tej Umawiającej się Strony.Zawarcie małżeństwa
1.
Forma zawarcia małżeństwa podlega prawu tej Umawiającej się Strony, przed której organem małżeństwo zostało zawarte.2.
Zdolność zawarcia małżeństwa podlega prawu tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba zawierająca małżeństwo.3.
Jeżeli małżeństwo zostało zawarte niezgodnie z prawem wskazanym w ustępach 1 lub 2 niniejszego artykułu, uznaje się je za nieważne.Rozwód oraz osobiste i majątkowe stosunki prawne małżonków
1.
W sprawach o rozwód, osobiste i majątkowe stosunki prawne małżonków oraz o unieważnienie małżeństwa stosuje się prawo oraz właściwe są sądy tej Umawiającej się Strony, której obydwoje małżonkowie są obywatelami.2.
Jeżeli małżonkowie nie posiadają obywatelstwa tej samej Umawiającej się Strony stosuje się prawo i właściwe są sądy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium obydwoje małżonkowie mają lub mieli ostatnio miejsce zamieszkania. Jeżeli małżonkowie nie zamieszkiwali nigdy na terytorium tej samej Umawiającej się Strony, właściwy jest sąd, w którym wcześniej wszczęto postępowanie, i stosuje się prawo tej Umawiającej się Strony.Stosunki prawne między rodzicami a dziećmi
1.
Sprawy o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka oraz stosunki prawne między rodzicami a dziećmi podlegają prawu tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dziecko.2.
Do rozpoznania spraw wymienionych w ustępie 1 niniejszego artykułu właściwe są zarówno sądy tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dziecko, jak i sądy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium dziecko posiada miejsce zamieszkania.Przysposobienie
1.
Dla przysposobienia właściwe jest prawo tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest przysposabiający.2.
Jeżeli dziecko przysposabiają małżonkowie, z których jedno jest obywatelem jednej Umawiającej się Strony drugie zaś - obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, to przysposobienie powinno być dokonane zgodnie z prawem obu Umawiających się Stron.3.
Jeżeli dziecko jest obywatelem jednej Umawiającej się Strony, a przysposabiający obywatelem drugiej Umawiającej się Strony, do przysposobienia potrzebna jest, gdy tego wymaga prawo tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dziecko, zgoda dziecka, jego przedstawiciela ustawowego lub właściwego organu państwowego.4.
Właściwe w sprawach o przysposobienie są organy tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest przysposabiany.5.
Przepisy niniejszego artykułu stosuje się odpowiednio do rozwiązania przysposobienia.Opieka i kuratela
1.
W sprawach dotyczących opieki i kurateli nad obywatelami Umawiających się Stron właściwe są, jeżeli Umowa niniejsza nie stanowi inaczej, prawo i organy tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba podlegająca opiece lub kurateli.2.
Do obowiązków przyjęcia opieki lub kurateli stosuje się prawo tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest osoba mająca zostać opiekunem lub kuratorem.3.
Dla obywatela jednej Umawiającej się Strony może być ustanowiony opiekunem lub kuratorem również obywatel drugiej Umawiającej się Strony, jeżeli zamieszkuje on na terytorium tej Umawiającej się Strony, na którym ma być sprawowana opieka lub kuratela, i jeżeli jego ustanowienie najbardziej odpowiada interesom osoby wymagającej opieki lub kurateli.4.
Jeżeli zajdzie potrzeba podjęcia środków w zakresie opieki lub kurateli, niezbędnych do ochrony interesów obywatela jednej Umawiającej się Strony, który ma miejsce zamieszkania lub pobytu albo majątek na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, właściwy organ tej Umawiającej się Strony zawiadomi o tym niezwłocznie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dana osoba. W wypadkach nie cierpiących zwłoki właściwy organ Umawiającej się Strony może sam zastosować tymczasowe środki stosownie do istniejących okoliczności. Powinien on jednak zawiadomić o tym niezwłocznie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub urząd konsularny tej Umawiającej się Strony, której obywatelem jest dana osoba. Podjęte tymczasowe środki pozostają w mocy do chwili podjęcia innych decyzji przez organ powiadomiony.1.
Właściwy organ jednej Umawiającej się Strony może zwrócić się do właściwego organu drugiej Umawiającej się Strony o ustanowienie opieki lub kurateli dla swego obywatela, który na terytorium drugiej Umawiającej się Strony ma miejsce zamieszkania lub pobytu albo majątek. Przekazanie tych uprawnień staje się skuteczne, z chwilą gdy organ wezwany podejmie się ustanowienia opieki lub kurateli i powiadomi o tym organ wzywający.2.
Organ, który podjął się ustanowienia opieki lub kurateli stosownie do ustępu 1 niniejszego artykułu działa zgodnie ze swoim prawem.Forma czynności prawnej
1.
Forma czynności prawnej podlega prawu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium dokonuje się tej czynności. Jednakże forma czynności prawnej, dotyczącej nieruchomości, podlega prawu Umawiającej się Strony, na której terytorium nieruchomość jest położona.2.
Do wykonania zobowiązań nie wynikających z czynności prawnych stosuje się prawo i właściwy jest sąd tej Umawiającej się Strony, na której terytorium nastąpiło zdarzenie będące źródłem zobowiązania. Jeżeli sprawca szkody i poszkodowany są obywatelami tej samej Umawiającej się Strony, właściwy jest sąd i prawo tej Strony.Sprawy spadkowe
1.
Obywatele jednej Umawiającej się Strony mogą nabywać na terytorium drugiej Umawiającej się Strony prawa majątkowe w drodze dziedziczenia z mocy ustawy lub testamentu na tych samych warunkach i w tym samym zakresie co obywatele tej Strony. Obywatele jednej Umawiającej się Strony mogą dokonywać rozrządzenia na wypadek śmierci w stosunku do mienia znajdującego się na terytorium drugiej Umawiającej się Strony.2.
W sprawach spadkowych właściwe jest prawo tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili śmierci.3.
Formy testamentu oraz zdolność sporządzania i odwołania testamentu oraz skutki prawne braków testamentu określa prawo tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili sporządzenia testamentu. Dla formy sporządzenia testamentu oraz jego odwołania wystarczy jednak zachowanie prawa tej Umawiającej się Strony, na której terytorium testament sporządzono lub odwołano.4.
W sprawach spadkowych dotyczących majątku ruchomego właściwe są organy tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca w chwili śmierci, w sprawach zaś spadkowych dotyczących majątku nieruchomego - organy tej Umawiającej się Strony, na której terytorium znajduje się ten majątek. Postanowienie tego ustępu stosuje się odpowiednio do sporów powstałych na podstawie prawa spadkowego.5.
W razie gdy cały majątek ruchomy pozostały po śmierci obywatela jednej Umawiającej się Strony znajduje się na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, na wniosek spadkobiercy postępowanie spadkowe przeprowadzają organy tej drugiej Umawiającej się Strony, jeśli wyrażą na to zgodę wszyscy znani spadkobiercy.6.
Do otwarcia testamentu i jego ogłoszenia właściwy jest organ tej Umawiającej się Strony, na której terytorium znajduje się testament. Odpis testamentu oraz odpis protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu, a w razie potrzeby również oryginał testamentu przesyła się właściwemu organowi tej Umawiającej się Strony, której obywatelem był spadkodawca.Warunki uznawania orzeczeń
Orzeczenia sądowe w sprawach cywilnych i rodzinnych o charakterze niemajątkowym, wydane na terytorium jednej z Umawiających się Stron, podlegają uznaniu na terytorium drugiej Strony, jeżeli odpowiadają następującym warunkom:
a)
według prawa tej Umawiającej się Strony, na której terytorium orzeczenie ma być uznane, sąd tej Strony nie jest wyłącznie właściwy do osądzenia sprawy,b)
strona przegrywająca brała udział w postępowaniu lub nie brała udziału, chociaż zawiadomienie zostało jej prawidłowo doręczone zgodnie z prawem Umawiającej się Strony, na której terytorium orzeczenie zostało wydane,c)
orzeczenie stało się prawomocne zgodnie z prawem Umawiającej się Strony, na której terytorium zostało wydane,d)
nie zostało wcześniej wydane prawomocne orzeczenie w tej samej sprawie przez sąd tej Umawiającej się Strony, na której terytorium orzeczenie ma być uznane,e)
nie zostało wszczęte postępowanie w tej samej sprawie przed sądem wezwanej Umawiającej się Strony wcześniej, aniżeli wszczęto postępowanie przed sądem, który wydał orzeczenie będące przedmiotem żądania o uznanie.Wykonalność orzeczeń
Nadające się do wykonania w drodze egzekucji orzeczenia sądów jednej z Umawiających się Stron podlegają wykonaniu na terytorium drugiej Umawiającej się Strony, jeżeli zachodzą warunki do ich uznania przewidziane w artykule 26 i jeżeli orzeczenia podlegają wykonaniu zgodnie z prawem państwa, w którym zostały wydane. Dotyczy to również prawomocnych wyroków sądów, uwzględniających powództwo cywilne w sprawach karnych.
Postępowanie
1.
Postępowanie w sprawach o uznanie i wykonanie orzeczenia podlega prawu tej Umawiającej się Strony, na której terytorium orzeczenie ma być uznane lub wykonane.2.
Do wniosku o uznanie i wykonanie orzeczenia sądowego należy dołączyć:a)
uwierzytelniony odpis orzeczenia z uzasadnieniem,b)
dokument urzędowy stwierdzający prawomocność orzeczenia, jeżeli nie wynika to z treści samego orzeczenia,c)
w wypadku orzeczenia wydanego zaocznie dokument stwierdzający, że stronie w sposób prawidłowy i w odpowiednim czasie dokonano doręczenia odpisu pozwu lub wniosku oraz zawiadomienia o terminie rozprawy.3.
Do wniosku o wykonanie orzeczenia należy ponadto dołączyć dokument stwierdzający, że orzeczenie podlega wykonaniu zgodnie z prawem państwa, w którym zostało wydane.4.
Do dokumentów wymienionych w ustępach 2 i 3 niniejszego artykułu należy dołączyć tłumaczenie na język wezwanej Umawiającej się Strony, uwierzytelnione przez sąd, od którego pochodzi dokument.Ugody sądowe
Postanowienia artykułów 26-28 niniejszej umowy stosuje się odpowiednio do ugód sądowych.