Bilansowanie w złotych oraz określenie w złotych kapitałów własnych przedsiębiorstw, obowiązanych do prowadzenia ksiąg handlowych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1924.55.542

Akt utracił moc
Wersja od: 26 listopada 1927 r.

ROZPORZĄDZENIE
PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ
z dnia 25 czerwca 1924 r.
o bilansowaniu w złotych oraz określeniu w złotych kapitałów własnych przedsiębiorstw, obowiązanych do prowadzenia ksiąg handlowych.

Na podstawie art. 1, r. 8, 9 i 19 i art. 2 ustawy z dnia 11 stycznia 1924 o naprawie Skarbu i reformie walutowe) (Dz. 6. R. P. № 4 poz. 28) i zgodnie z uchwałą Rady Ministrów z dnia 16 czerwca 1924 r.- stanowią, co następuje:
§  1.
1.
Wszystkie osoby fizyczne i prawne, obowiązane do prowadzenia ksiąg handlowych, mają ułożyć inwentarz i bilans otwarcia w złotych.
2.
Osoby te, o ile nie są spółdzielniami 1 zrzeszeniami wskazanemi w art. 117 ustawy o spółdzielniach z dnia 29 października 1920 (Dz. U. R. P. № 111 poz. 733), podlegają przepisom niniejszego rozporządzenia, z wyjątkiem §§ 30-34. Spółdzielnie i zrzeszenia powyżej wskazane podlegają przepisom §§ 30- 34 niniejszego rozporządzenia.
§  2.
1.
Bilans otwarcia może być sporządzony z poniżej podanym wyjątkiem na dzień dowolnie obrany (dzień bilansowy), jednakże nie później niż na dzień 1 stycznia 1925 r.
2.
Osoby prawne, wymienione w §§ 18 - 25 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych (Dz. U. R. P. № 42, poz. 441) ułożą inwentarz i bilans otwarcia na dzień 1 stycznia 1924 r.
§  3.
1.
Za kapitał własny przedsiębiorstwa uważa się różnicę pomiędzy wartością aktywów i pasywów, przeszacowanych na złote. Kapitały: zakładowy (akcyjny udziałowy), rezerwowy (zapasowy, zasobowy), amortyzacyjny i inne własne kapitały nie są uważane za pasywa.
2.
Upoważnia się Ministra Skarbu w porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu do wydawania rozporządzeń w przedmiocie sposobu przeszacowania aktywów i pasywów przy sporządzaniu bilansów otwarcia w złotych.
§  4.
Przy sporządzaniu bilansu otwarcia na podstawie niniejszego rozporządzenia nie mają zastosowania zawarte w obowiązujących ustawach oraz statutach spółek akcyjnych i umowach spółkowych - przepisy prawne o szacowaniu przedmiotów majątkowych przy sporządzaniu bilansów.
§  5.
1.
Kapitał własny przedsiębiorstwa podzielony zostanie na: kapitał zakładowy (akcyjny udziałowy), kapitał zasobowy, amortyzacyjny i inne kapitały własne przedsiębiorstwa.
2.
Kapitał zakładowy (akcyjny udziałowy) w bilansie otwarcia w złotych może osiągnąć wysokość sumy, jaka wypadnie z przeliczenia wpłaconego kapitału zakładowego na złote według kursów z dat zamknięcia odnośnych subskrypcji, jednak nie może przekroczyć tej sumy.
3.
Dla zaokrąglenia dopuszczalne jest przekroczenie do 10% sumy ustalonej w myśl ustępu 2-go.
4.
O ile oszacowanie aportów rzeczowych przewyższa przeliczoną na złote cenę, za jaką aport przyjęty. został do spółki, - o różnicę tę może być powiększona dopuszczalna najwyższa granica kapitału zakładowego, ustalona w myśl ustępów 2 i 5.
§  6.
1.
W akcyjnych zakładach ubezpieczeń, dla których ze względu na postanowienia, zawarte w art. 13 - 21 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych (Dz. U. R. P. № 42, poz. 441) ustalenie wysokości posiadanego kapitału zakładowego (akcyjnego) będzie czasowo niemożliwe, należy kapitał zakładowy, wykazany w bilansie zamknięcia przerachować według relacji 1 złoty-1.800.000 marek pol., wydzielając resztę nadwyżki aktywów pod zbiorową nazwą "fundusze przerachowania" do czasu ostatecznego ustalenia współczynnika przerachowania, stosownie do powyższego rozporządzenia.
2.
Ostateczne ustalenie wysokości posiadanych poszczególnych kapitałów własnych w tych zakładach winno mieć miejsce w bilansie za rok, w którym sąd ustali wysokość współczynnika przerachowania.
§  7.
W wypadku, kiedy po ustaleniu kapitału zakładowego (akcyjnego udziałowego) pozostanie reszta kapitału własnego, podział tej reszty kapitału własnego na kapitał zasobowy i amortyzacyjny powinien być dokonany bądź w stosunku odpowiadającym stosunkowi tychże kapitałów według ostatniego, bilansu markowego, zatwierdzonego przez walne zgromadzenie spółki, bądź też według dotychczasowej wartości tychże kapitałów przeliczonych na złote pa kursach z dat walnych zgromadzeń, na jakich zapadły uchwały o dotacji kapitałów rezerwowego i amortyzacyjnego.
§  8.
1.
Nominalna wartość akcji (udziału) ma być określona na taką sumę złotych, jaka wypadnie z podziału wyrażonego w złotych kapitału zakładowego (akcyjnego udziałowego) na dotychczasową ilość akcyj, względnie udziałów, jednak wartość nominalna. poszczególnej akcji winna wynosić conajmniej 10 złotych.
2.
Zawarte w ustawach dzielnicowych przepisy o najniższej wartości nominalnej akcji nie mają zastosowania do ustalenia nominalnej wartości akcji nu mocy niniejszego rozporządzenia.
§  9. 1
1.
Akcjonarjuszowi, który ze względu na ilość posiadanych akcyj, ma prawo do otrzymania ułamka nowej akcji w złotych, nu być wydany odcinek akcji odpowiedniej wartości nominalnej na okaziciela.
2.
Odcinek akcji nie uprawnia posiadacza do brania udziału w walnem zgromadzeniu, bądź do korzystania z jakichkolwiek przywilejów, przysługujących posiadaczom całych akcyj, - daje natomiast prawo do udziału w zyskach. spółki do nowych emisji, |k a w razie likwidacji spółki - do udziału w majątku.
3.
Ostateczny termin do wymiany akcyj w walucie markowej, koronowej i rublowej na akcje w walucie, złotowej i na ich odcinki względnie do zaopatrzenia tych akcyj stemplem, opiewającym na walutę złotową, wyznacza się na dzień 31 grudnia 1927 r.
§  10.
Upoważnia się Ministra Skarbu do wydania porozumieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu rozporządzeń w przedmiocie likwidacji odcinków akcyj.
§  11.
Rozporządzenie niniejsze w niczem nie narusza wzajemnych praw i obowiązków spólników z zastrzeżeniem przepisów § 9 niniejszego rozporządzenia.
§  12.
1.
Bilans otwarcia w złotych winien być zatwierdzony przez organy przedsiębiorstwa, do których kompetencji należy zatwierdzanie bilansów w mysi obowiązujących przepisów i umów spółkowych.
2.
Równocześnie winna być uchwalona wysokość kapitału zakładowego (akcyjnego udziałowego) i innych kapitałów własnych, oraz ma być ustalona nowa ilość i nominalna wartość akcyj względnie udziałów.
3.
Łączenie kilku akcyj w jedną jest dopuszczalne jedynie w granicach, zakreślonych przepisem § 8.
4.
Bilans otwarcia w złotych razem z dowodami, stwierdzającymi sporządzenie i zatwierdzenie jego oraz zmiany w statucie, winny być w ciągu dwuch tygodni od daty walnego zgromadzenia złożone Ministerstwu Przemysłu i Handlu, względnie Ministerstwu Skarbu.
§  13.
1.
O ile według obowiązujących przepisów zatwierdzanie bilansów i zmiana w statutach spółek należy do kompetencji walnego zgromadzenia, upoważnienie przez walne zgromadzenie innych organów spółki do załatwienia czynności wynikających z niniejszego rozporządzenia jest nieważne z samego prawa.
2.
Uchwała walnego zgromadzenia spółki w powyższych przedmiotach powzięta być może zwyczajną większością głosów.
3.
Zawarte w ustawach dzielnicowych przepisy sprzeczne z niniejszym artykułu nie mają zastosowania.
§  14.
Zawarto w dzielnicowych ustawach przepisy o rewizji bilansów i ksiąg przedsiębiorstw handlowych przez rewidentów sądowych lub obranych przez spólników - mają zastosowanie do bilansów otwarcia w złotych.
§  15.
1.
Zmiana wysokości kapitału zakładowego (akcyjnego) spółki akcyjnej i komandytowo-akcyjnych dokonana na mocy niniejszego rozporządzenia, jakoteż zmiana ilości i nominalnej wartości akcyj, nip, wymaga zatwierdzenia rządowego, z wyjątkiem wypadku, kiedy na walnem zgromadzeniu zameldowano do protokółu przeciwko uchwale większości protest w imieniu akcjonarjuszów. reprezentujących przynajmniej 1/10 część kapitału zakładowego, i protest ten poparto v/ ciągu miesiąca umotywowanem podaniem, wniesionem do Ministerstwa Przemysłu i Handlu względnie do Ministerstwa Skarbu,
2.
Przedsiębiorstwa, mające na celu prowadzenie operacyj bankowych lub ubezpieczeniowych, winny bezwzględnie uzyskać zatwierdzenie zmian w swoich statutach.
§  16.
1.
Wykazany w bilansie otwarcia kapitał zakładowy winien być ujawniony w rejestrze handlowym zgodnie z obowiązującemi przepisami.
2.
Wpis do rejestru spółek akcyjnych i akcyjno-komandytowych może nastąpić dopiero po upływie 3 miesięcy od daty ogłoszenia bilansu otwarcia, o ile nie zostanie złożone zaświadczenie właściwego Ministerstwa o proteście, o jakim mowa w § poprzednim.
3.
W razie złożenia sądowi rejestrowanemu wspomnianego zaświadczenia wpis do rejestru może nastąpić dopiero po zatwierdzeniu przez Rząd zmian w statucie spółki będących przedmiotem sporu.
§  17.
1.
Właściwe Ministerstwo może z urzędu założyć sprzeciw przeciwko uchwale walnego zgromadzenia spółek akcyjnych i akcyjno-komandytowych, zatwierdzającej bilans otwarcia i ustalającej wysokość kapitału zakładowego oraz wartość nominalną akcji.
2.
Sprzeciw ten należy zakomunikować zarządowi spółki i sądowi rejestrowemu w ciągu 3 miesięcy od daty ogłoszenia bilansu otwarcia.
§  18. 2
Bilanse otwarcia przedsiębiorstw, obowiązanych do publicznego składania sprawozdań, powinny być sporządzone i wniesione do rejestru handlowego najpóźniej w terminie do dnia 15 grudnia 1927 r. oraz powinny być ogłoszone w myśl obowiązujących przepisów.
§  19.
Przepisy zawarte w § 12 ust. 3, § 15, § 16 ust. 2 i § 17 nie mają zastosowania o ile ustawy dzielnicowe przewidują, że zmiana statutu następuje trybem rejestracji sądowej.
§  20.
1.
W spółkach akcyjnych i akcyjno-komandytowych, o ile spółki te nie są przedsiębiorstwami bankowemi lub ubezpieczeniowemi kapitał zakładowy winien wynosić conajmniej 100.000 złotych.
2.
O ile spółka akcyjna lub akcyjno-komandytowa jest przedsiębiorstwem bankowem minimalny kapitał zakładowy winien wynosić 1.000.000 złotych.
3.
O ile spółka akcyjna jest przedsiębiorstwem ubezpieczeniowem minimalny kapitał zakładowy winien wynosić conajmniej 250.000 zł., jeżeli zakład prowadzi jeden dział ubezpieczeń i 500.000 zł., jeżeli prowadzi dwa lub więcej działów.

Zakłady wyłącznie reasekuracyjne uważa się za prowadzące jeden dział.

4.
Zawarte w ustawach dzielnicowych przepisy o najniższym kapitale zakładowym nie mają zastosowania do bilansów otwarcia w złotych tudzież do określenia kapitałów własnych w złotych uskutecznionego na podstawie niniejszego rozporządzenia.
5.
Upoważnia się Ministra Skarbu w porożu' mieniu z Ministrem Przemysłu i Handlu do obniżenia powyższych norm dla spółek akcyjnych i akcyjno-komandytowych, mających siedzibę w górnośląskiej części Województwa Śląskiego.
§  21. 3
Jeżeli kapitał zakładowy spółek akcyjnych lub akcyjno-komandytowych w bilansie otwarcia nie dosięgnie najniższej granicy, oznaczonej w § 20 ust. 1 tego rozporządzenia, spółka powinna podwyższyć swój kapitał zakładowy najdalej do dnia 31 grudnia 1927 r. co najmniej do tej granicy z zachowaniem obowiązujących przepisów o podwyższaniu kapitałów zakładowych.
§  22.
1.
fikcyjny zakład ubezpieczeń winien do dnia 1 lipca 1925 r. uzupełnić kapitał zakładowy do wysokości 3/5 wskazanej w § 20 ust. 3.
2.
Dalsze uzupełnienie do wysokości całkowitej normy winno być uskutecznione najpóźniej do dnia 31 grudnia 1926 r.
3.
W wypadkach, kiedy stosownie do art. 6 niniejszego rozporządzenia ustalenie wysokości posiadanego kapitału zakładowego będzie czasowo niemożliwe, upoważnia się Ministra Skarbu do określenia sumy, o jaką kapitał zakładowy należy podwyższyć w granicach norm i w terminach przewidzianych w niniejszem artykule i zażądania podwyższenia pod rygorem likwidacji.
§  23.
1.
Przepisy o likwidacji i otwarciu konkursu do majątku spółek akcyjnych i akcyjno-komandytowych wskutek utraty części kapitału zakładowego, zawarte w ustawach dzielnicowych nie mają zastosowania o ile są surowsze od przepisów art. 20-22.
2.
Przepisy o likwidacji i otwarciu konkursu do majątku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością wskutek utraty części kapitału zakładowego nie mają zastosowania do bilansu otwarcia sporządzonego na mocy niniejszego rozporządzenia, o ile aktywa spółki przewyższają pasywa.
§  24.
1.
O ile na mocy niniejszego rozporządzenia spółka akcyjna lub akcyjno - komandytowa z wyjątkiem jednakże zakładów bankowych i ubezpieczeniowych ulegać musi likwidacji - może się przekształcić na spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółdzielnię na warunkach, wyłuszczonych w §§ 25-29.
§  25.
Uchwała o przekształceniu winna zapaść głosami conajmniej 3/4 obecnych na zebraniu spólników, o ile obowiązujące przepisy o uchwałach rozwiązujących spółkę akcyjną lub akcyjno-komandytową nie ustalają surowszych wymagań.
§  26.
Dla obliczenia przypadającego na każdą akcję majątku spółki miarodajnym będzie specjalnie sporządzony bilans, do którego stosować się będą odpowiednie przepisy o bilansie otwarcia w złotych (§ 3-4).
§  27.
Kapitał udziałowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością względnie spółdzielni w chwili przekształcenia nie może być niższy od bilansowej wartości kapitału zakładowego spółki akcyjnej, fikcje, zamienione na udziały, przedstawiać muszą swą wartością nominalną conajmniej połowę kapitału zakładowego spółki akcyjnej.
§  28.
Akcjonarjuszowi, który nie przystąpi ze swemi akcjami lub ich częścią do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółdzielni, winna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością względnie spółdzielnia wypłacić w ciągu trzech miesięcy od zarejestrowania przekształcenia kwotę, jaka przypada na jego nie przejęte akcje na podstawie bilansu, zestawionego na zasadzie § 26 i wówczas nie przysługuje mu dalsze roszczenie do majątku spółki.
§  29.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością względnie spółdzielnia uprawnioną jest od dnia wpisania jej do rejestru rozporządzać majątkiem przejętej spółki akcyjnej. Przekształcenie nie wprowadza żadnej zmiany w istniejących stosunkach prawnych wobec osób trzecich.
§  30.
1.
Spółdzielnie, których rok operacyjny nie jest rokiem kalendarzowym obowiązane są do sporządzenia inwentarza i bilansu w złotych na dzień dowolnie obrany, jednakże nie późniejszy, niż dzień 30 czerwca 1925 r.
2.
Do spółdzielni nie wymienionych w ust. 1 - stosuje się przepis § 2 ust. 1.
§  31.
1.
W spółdzielniach kapitał własny ulega podziałowi pomiędzy kapitałami spółdzielni - udziałowym, zasobowym, społecznym i specjalnemi w stosunku do wartości tych kapitałów, przeliczonych na złote według kursu z dat, kiedy nastąpiło powiększenie względnie zmniejszenie odnośnego kapitału.
2.
Walne zgromadzenie spółdzielni może kwotę przypadającą na kapitał udziałowy zaliczyć na kapitał zasobowy lub społeczny.
§  32.
1.
Kapitał udziałowy ulega podziałowi na udziały proporcjonalnie do wartości każdego udziału przeliczonego na złote według kursu z daty wpłacenia udziału.
2.
Powiększone w ten sposób udziały poszczególnych członków nie mogą jednakże przekraczać ich wartości, ustalonej w złotych według daty wpłacenia. Mogąca stąd powstać przewyżka dolicza się do funduszu zasobowego.
3.
Do wierzytelności z tytułu tychże udziałów nie mają zastosowania przepisy zawarte w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatnoprawnych (Dz. U. R. P. № 42, poz. 441).
§  33.
1.
W razie przekroczenia statutowej normy wysokości udziału, licząc 1 zł. = 1.800.000 mk., winna na walnem zgromadzeniu równocześnie z zatwierdzeniem bilansu zapaść uchwała zwyczajną większością głosów, zmieniająca odpowiedni przepis statutu w kierunku ustalenia udziału w wysokości dorównywającej najwyższemu udziałowi, powstałemu z przeszacowania.
2.
Nieuchwalenie w ten sposób wysokości udziału pociągnie za sobą obowiązek przeliczania do funduszu zasobowego całej różnicy pomiędzy wartością wszystkich udziałów, licząc 1 zł. = 1.800.000 mkp. a kwotą jaka przypada na kapitał udziałowy zgodnie z § 31 ust. 1.
§  34.
Paragrafy 3, 4, 11, 12 ust. 1, 13, 35-39, 41-44 niniejszego rozporządzenia mają odpowiednie zastosowanie do spółdzielni.
§  35.
1.
Niewykonanie przepisów niniejszego rozporządzenia skutkuje przymusową likwidację spółki.
2.
Do wystąpienia o likwidację spółki na mocy ust. 1 niniejszego § -u upoważnione jest Ministerstwo Skarbu względnie Ministerstwo Przemysłu i Handlu.
§  36. 4
1-3.
(uchylone).
4.
Pozostałości, wykazane w złotowych bilansach otwarcia instytucji bankowych, na rachunkach papierów wartościowych i akcji, stanowiących udział w innych przedsiębiorstwach przez Instytucję bankową finansowanych, nie podlegają opodatkowaniu w myśl postanowień § 38 niniejszego rozporządzenia, o ile pozostałości te oszacowane zostały nie wyżej kursu giełdowego z dnia zestawienia bilansu w złotych oraz o ile ilościowy remanent poszczególnych rodzajów papierów wartościowych, sporządzony na dzień zamknięcia bilansu, nie przewyższa remanentu tych papierów z dnia 1 stycznia 1923 r., zwiększonego o emisje, jakie zostały dokonane po dniu 1 stycznia 1923 r.
3.
O ile ilościowy remanent w bilansie zamknięcia wykaże przewyżkę w porównaniu z ilościowym remanentem z dnia 1 stycznia 1923 r., to różnica oszacowania tej przewyżki podlegać będzie podatkowi dochodowemu i przemysłowemu.
6.
W wyjątkowych wypadkach Minister Skarbu może zwolnić od opodatkowania pozostałości na rachunkach takich papierów wartościowych, które zostały nabyte po dniu 1 stycznia 1923 r.
§  37. 5
(uchylony).
§  38.
1.
Poza wypadkami przewidzianemi w §§ 36-37 nadwyżki bilansowe, pochodzące z przeszacowania dokonanego w myśl niniejszego rozporządzenia,' nie podlegają opodatkowaniu.
2.
Z tytułu określenia kapitałów zakładowych w złotych nie będą pobrane ani podatek emisyjny, ani giełdowy, z zastrzeżeniem przepisu § 40.
3.
Upoważnia się Ministra Sprawiedliwości do wydania rozporządzenia zwalniającego całkowicie lub częściowo wpisy do rejestru firm wynikające z za-stosowania niniejszego rozporządzenia od opłat rejestrowych.
§  39.
Przekształcenie spółki akcyjnej lub akcyjno-komandytowej podlegającej likwidacji na mocy niniejszego rozporządzenia, na spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółdzielnię jak również przejęcie dotychczasowego przedsiębiorstwa na nową spółkę - wolne są od opłat stemplowych i aljenacyjnych.
§  40. 6
(uchylony).
§  41.
W wypadkach, gdy rozporządzenie niniejsze nakazuje przeliczenie kwot pieniężnych wyrażonych w rublach, markach niemieckich, koronach austrjacko-węgierskich i markach polskich na złote, przeliczenie to winno być dokonane na podstawie kursów, wskazanych w § 2 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 maja 1924 r. o przerachowaniu zobowiązań prywatno-prawnych (Dz. U. R. P. № 42 poz. 441).
§  42.
Upoważnia się Ministra Skarbu do wydawania rozporządzeń, ustalających szczegóły przejścia na księgowanie w walucie złotej, w wypadkach, gdy przedsiębiorstwo sporządzi bilans otwarcia w złotych na początku bieżącego roku operacyjnego lub w ciągu roku bieżącego operacyjnego, a księgowanie od początku roku operacyjnego prowadziło w markach polskich.
§  43.
Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
§  44.
Wykonanie niniejszego rozporządzenia powierza się Ministrom Skarbu oraz Przemysłu i Handlu, zaś wykonanie § 33 ustępu 2 Ministrowi Sprawiedliwości.
1 § 9 zmieniony przez art. 1 rozp. z mocą ustawy z dnia 17 maja 1927 r. (Dz.U.27.46.402) zmieniającej nin. rozporządzenie z dniem 28 maja 1927 r.
2 § 18:

- zmieniony przez art. 1 rozp. z mocą ustawy z dnia 17 maja 1927 r. (Dz.U.27.46.402) zmieniającej nin. rozporządzenie z dniem 28 maja 1927 r.

- zmieniony przez art. 1 rozp. z mocą ustawy z dnia 19 listopada 1927 r. (Dz.U.27.103.897) zmieniającej nin. rozporządzenie z dniem 26 listopada 1927 r.

3 § 21 zmieniony przez art. 1 rozp. z mocą ustawy z dnia 17 maja 1927 r. (Dz.U.27.46.402) zmieniającej nin. rozporządzenie z dniem 28 maja 1927 r.
4 § 36 zmieniony przez art. 5 ustawy z dnia 22 grudnia 1925 r. (Dz.U.26.6.30) zmieniającej nin. rozporządzenie z dniem 20 stycznia 1926 r.
5 § 37 uchylony przez art. 5 ustawy z dnia 22 grudnia 1925 r. (Dz.U.26.6.30) zmieniającej nin. rozporządzenie z dniem 20 stycznia 1926 r.
6 § 40 uchylony przez art. 5 ustawy z dnia 22 grudnia 1925 r. (Dz.U.26.6.30) zmieniającej nin. rozporządzenie z dniem 20 stycznia 1926 r.