Rozdział 4 - Zagrożenie tąpaniami - Bezpieczeństwo i higiena pracy, prowadzenie ruchu oraz specjalistyczne zabezpieczenie przeciwpożarowe w podziemnych zakładach górniczych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1995.67.342

Akt utracił moc

Wersja od: 15 marca 2001 r.

Rozdział  4

Zagrożenie tąpaniami

§  362.

1. W zakładach górniczych prowadzących roboty w warunkach zagrożenia tąpaniami powinny być odpowiednio zorganizowane służby do spraw tąpań.

2. W zakładach górniczych, o których mowa w ust. 1, powinny być zorganizowane stacje geofizyki górniczej dla dokonywania bieżącej analizy stanu zagrożenia tąpaniami.

§ 363. Przy prowadzeniu robót górniczych na głębokościach większych od 400 m w zakładzie górniczym należy określić możliwość wystąpienia zagrożenia tąpaniami, wynikającą z:

1) ciśnienia górotworu, prowadzenia robót górniczych, zaszłości eksploatacyjnych oraz zaburzeń tektonicznych,

2) budowy górotworu, a zwłaszcza występowania w otoczeniu złoża grubych warstw skał zwięzłych i mocnych,

3) naturalnej skłonności do tąpań złoża i skał otaczających.

4) zjawisk dynamicznych stwierdzonych obserwacjami.

§ 364. Ocenę stanu zagrożenia tąpaniami, zwalczanie tąpań oraz projektowanie i prowadzenie robót górniczych w warunkach zagrożenia tąpaniami, w zakresie nie uregulowanym w rozporządzeniu, należy wykonywać zgodnie z przepisami załącznika nr 10 do rozporządzenia.

Projektowanie i prowadzenie robót w warunkach zagrożenia tąpaniami

§ 365. Przy projektowaniu zakładów górniczych i nowych poziomów w zakładach istniejących powinien być określony aktualny i przewidywany stan zagrożenia tąpaniami złoża (pokładu) lub jego części, na podstawie wyników badań z wykorzystaniem doświadczeń w eksploatacji tego złoża (pokładu) w sąsiednich zakładach górniczych.

§ 366. W zakładzie górniczym wybierającym złoże (pokład) lub jego części zagrożone tąpaniami należy zaprojektować i prowadzić roboty górnicze w sposób ograniczający powstawanie nadmiernej koncentracji naprężeń w górotworze.

§  367.

1. Projekt techniczny (tzw. kompleksowy) eksploatacji złoża (pokładu) lub jego części zagrożonych tąpaniami powinien określić zakres i kolejność wybierania na okres 6 lat oraz kierunki wybierania na okres następnych 5 lat.

2. Zmiany w projekcie technicznym (tzw. kompleksowym) eksploatacji może wprowadzać kierownik ruchu zakładu górniczego za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

§  368.

1. Eksploatację w pokładach zagrożonych tąpaniami należy prowadzić bez pozostawiania resztek pokładu zdolnych do koncentracji, naprężeń i przenoszenia ich na pokłady sąsiednie.

2. Resztek nie należy również pozostawiać w pokładach nie zagrożonych tąpaniami, jeżeli mogłyby mieć wpływ na pokłady tąpiące.

§ 369. Roboty górnicze w złożu (pokładzie) lub jego częściach, jak również pomiędzy sąsiednimi zakładami górniczymi, powinny być skoordynowane.

§  370.

1. Przy projektowaniu zakładów górniczych lub nowych poziomów powinna być uwzględniona możliwość wybrania filarów ochronnych.

2. Wybieranie złoża w sąsiedztwie filara ochronnego powinno być tak zaprojektowane, aby zapewniało czyste jego wybranie.

§  371.

1. Główne wyrobiska udostępniające pokład węgla lub wiązkę pokładów węgla zagrożonych tąpaniami powinny być wykonane w strukturze kamiennej.

2. Główne wyrobiska udostępniające można wykonywać również w pokładzie węgla nie zagrożonym tąpaniami, pod warunkiem, że wybieranie pokładu węgla lub wiązki pokładów węgla nie spowoduje wzrostu zagrożenia w nie wybranych jeszcze sąsiednich pokładach zagrożonych tąpaniami.

§  372.

1. Przy prowadzeniu robót górniczych w złożu (pokładzie) lub jego części, zagrożonych tąpaniami, powinna być na bieżąco prowadzona analiza i ocena stanu tego zagrożenia.

2. W wyrobiskach czynnych analiza i ocena, o których mowa w ust. 1, powinny być dokonywane w razie zmiany sytuacji górniczej powodującej zmianę geomechanicznego stanu górotworu.

3. W razie stwierdzenia wzrostu stanu zagrożenia tąpaniami powinny być stosowane metody i środki likwidacji tego zagrożenia oraz metody i środki kontroli skuteczności zastosowanej profilaktyki.

4. W razie wzrostu stanu zagrożenia tąpaniami roboty w przodku i ruch ludzi w czynnym wyrobisku mogą być prowadzone dopiero po usunięciu tego stanu lub jego istotnym ograniczeniu.

5. Jeżeli zastosowane środki nie obniżają istniejącego stanu zagrożenia, należy wstrzymać roboty w wyrobisku do czasu zastosowania skuteczniejszych środków profilaktycznych lub zmian w technologii prowadzenia robót górniczych.

§ 373. W miejscach podwyższonego stanu zagrożenia tąpaniami powinny być stosowane odpowiednie metody zwalczania tego zagrożenia, polegające przede wszystkim na:

1) doborze właściwych technologii prowadzenia robót górniczych,

2) doborze odpowiedniego rodzaju obudowy wyrobisk,

3) osłabieniu struktury pokładu węgla i skał otaczających przez wtłaczanie cieczy,

4) wytwarzaniu strefy odprężonej wokół wyrobiska przy zastosowaniu robót strzałowych oraz za pomocą robót wiertniczych wykonywanych w pokładzie węgla.

§  374.

1. Wybieranie pokładów węgla zagrożonych tąpaniami należy prowadzić systemami ścianowymi. W wyjątkowych wypadkach, wynikających z aktualnej sytuacji geologiczno-górniczej, kierownik ruchu zakładu górniczego, za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego, może dopuścić do stosowania systemu wybierania filarowo-zabierakowego lub innych systemów.

2. Przy stosowaniu filarowo-zabierakowego systemu wybierania w pokładach zaliczonych do trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami wolno prowadzić tylko jeden przodek.

§  375.

1. Przy wybieraniu złoża rud miedzi lub jego części zagrożonej tąpaniami należy:

1) 37  (skreślony),

2) w warunkach zaliczenia do drugiego lub trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami tak projektować eksploatację, aby filary podporowe pracowały w fazie wytrzymałości pozniszczeniowej,

3) przy wybieraniu wzdłuż zrobów prowadzić front wybierakowy w sąsiedztwie tych zrobów, tak aby wyprzedzał on pozostałą część frontu,

4) stosować zasadę sukcesywnego upodatniania calizny wzdłuż dróg dojazdowych do wyrobisk wybierkowych, w szczególności w sąsiedztwie zrobów,

5) uniknąć pozostawienia filarów oporowych; w razie konieczności pozostawienia filara oporowego, jego szerokość powinna wynosić co najmniej 350 m.

2. Dopuszcza się pozostawienie części słabo okruszcowanego złoża pod warunkiem ustalenia zasad bezpiecznego prowadzenia robót w zasięgu jej oddziaływania.

3. 38  (skreślony).

§ 376.  W zakładach górniczych eksploatujących pokłady węgla zagrożone tąpaniami nie należy dopuszczać do krzyżowania się, wyprzedzania lub mijania frontów eksploatacyjnych, z wyjątkiem okoliczności, gdy wzajemna odległość między tymi pokładami jest większa niż 200 m.

§  377.

1. W pokładach węgla odległych od siebie w pionie do 50 m, poza strefami zaburzeń tektonicznych, wymyć i wyklinień, zabrania się wytwarzania krawędzi eksploatacyjnych w strefach wzajemnego ich oddziaływania.

2. W razie dokonania eksploatacji odprężającej odstępstwa od przepisu ust. 1 udzielić może właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

§  378.

1. Pokłady węgla lub ich części, zaliczone do trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami, należy odprężyć przez uprzednie wybranie pokładu odprężającego lub warstwy odprężającej.

2. Grubość pokładu odprężającego lub warstwy odprężającej nie może być mniejsza niż 1,8 m.

3. W uzasadnionych warunkami geologicznymi okolicznościach, odstępstwa od postanowień ust. 1 i 2 udzielić może właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

§  379.

1. W pokładach węgla lub w ich częściach, zaliczonych do trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami, w ścianach powinna być stosowana obudowa zmechanizowana.

2. W ścianach, o których mowa w ust. 1, przy wybieraniu grubego pokładu węgla warstwami wysokość pierwszej wybieranej warstwy (odprężającej) nie może przekraczać 3 m. W okolicznościach uzasadnionych warunkami geologicznymi wysokość ta może być zwiększona do 3,3 m za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego.

3. 39  W razie wybierania części pokładu (parcel) o nieregularnych kształtach, zezwolenia na odstępstwo od wymagań, o których mowa w ust. 1, udzielić może właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

§  380.

1. W pokładach węgla lub ich częściach, zaliczonych do drugiego lub trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami, rozpiętość utrzymywanego wyrobiska ścianowego nie może przekraczać:

1) 6 m - przy wybieraniu pokładu z zawałem stropu, licząc od ociosu węglowego ściany do linii zawału,

2) 7 m - przy wybieraniu pokładu z podsadzką suchą, licząc od ociosu węglowego ściany do linii szczelnej podsadzki,

3) 9 m - przy wybieraniu pokładu z podsadzką hydrauliczną, licząc od ociosu węglowego ściany do linii szczelnej podsadzki.

2. Odstępstwa od przepisów ust. 1 może udzielić właściwy organ państwowego nadzoru górniczego, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem zastosowanej obudowy i technologią robót.

§ 381. W ścianach podsadzkowych z obudową zmechanizowaną dopuszcza się stosowanie obudowy drewnianej w polu przeznaczonym do podsadzania.

§ 382. W pokładach węgla zaliczonych do drugiego i trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami w przecinkach ścianowych nie wolno stosować obudowy zasadniczej ze stojakami drewnianymi.

§  383.

1. W pokładach węgla zaliczonych do drugiego lub trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami wykonywanie osadników w węglu jest dopuszczalne wyłącznie:

1) w ostatnim lub najniższym z przewidzianych do eksploatacji pokładów tąpiących,

2) w pokładzie, którego resztki nie mają wpływu na sąsiednie pokłady,

3) w bezpośrednim sąsiedztwie uskoków o dużych zrzutach.

2. W złożu rud miedzi lub jego części, zaliczonych do drugiego lub trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami, osadniki należy lokalizować i wykonywać w taki sposób, aby po zakończeniu eksploatacji danej części złoża nie pozostawały resztki calizny między tymi osadnikami a zrobami.

3. W wyjątkowych, uzasadnionych warunkami geologicznymi okolicznościach, zgody na odstępstwo od zasady określonej w ust. 2 może udzielić właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

§  384. ⁴⁰

1.  W pokładach węgla zagrożonych tąpaniami drugiego i trzeciego stopnia zabrania się wykonywania wyrobisk korytarzowych w polu wybiegu ściany.

2. Wszystkie wyrobiska dostępne w polu wybiegu ściany powinny być zlikwidowane lub wyłączone z ruchu w odległości od frontu ściany, ustalonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

3. W złożu rud miedzi lub jego części, zaliczonych do drugiego lub trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami, zabrania się równoczesnego wykonywania przed frontem wybierkowym wyrobisk usytuowanych równolegle do prowadzonego frontu.

4. Zezwolenia na odstępstwo od wymagań, o których mowa w ust. 1 i 3, może udzielić właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

§  385.

1. Wyrobiska korytarzowe w pokładach węgla zaliczonych do trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami, prowadzone równolegle do krawędzi eksploatacji, powinny znajdować się poza strefą oddziaływania tych krawędzi.

2. Dopuszcza się wykonywanie wyrobiska korytarzowego w strefie oddziaływania krawędzi za zgodą właściwego organu państwowego nadzoru górniczego, jeżeli długość odcinka drążonego wyrobiska w tej strefie nie przekracza 100 m.

§ 386. W złożu, pokładzie lub jego części, zaliczonych do drugiego lub trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami, przy prowadzeniu wyrobisk korytarzowych na zbicie należy jeden z przodków zatrzymać w odległości nie mniejszej niż 30 m od siebie.

§  387.

1. W pokładach węgla zaliczonych do drugiego lub trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami, w wyrobiskach korytarzowych, należy stosować stalową obudowę podatną lub sztywną z ograniczoną podatnością.

2. W uzasadnionych okolicznościach, na warunkach określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia, dopuszcza się stosowanie obudowy kotwowej.

3. Przy drążeniu wyrobiska korytarzowego w poprzek uławicenia pokładu grubego, zaliczonego do drugiego lub trzeciego stopnia zagrożenia tąpaniami, należy stosować obudowę zamkniętą lub odpowiednio wzmocnioną.

§ 388. Po stwierdzeniu podwyższonych naprężeń w przodku wyrobiska korytarzowego drążonego kombajnem urabianie kombajnem należy wstrzymać. Wznowienie urabiania kombajnem może nastąpić po likwidacji lub ograniczeniu tych naprężeń.

§ 389. W złożach lub pokładach zagrożonych tąpaniami powinny być wyznaczone i aktualizowane rejony i strefy szczególnego zagrożenia tąpaniami.

³⁷ § 375 ust. 1 pkt 1 skreślony przez § 1 pkt 29 lit. a) rozporządzenia z dnia 1 grudnia 1997 r. (Dz.U.98.3.6) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 stycznia 1998 r.

³⁸ § 375 ust. 3 skreślony przez § 1 pkt 29 lit. b) rozporządzenia z dnia 1 grudnia 1997 r. (Dz.U.98.3.6) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 stycznia 1998 r.

³⁹ § 379 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 30 rozporządzenia z dnia 1 grudnia 1997 r. (Dz.U.98.3.6) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 stycznia 1998 r.

⁴⁰ § 384 zmieniony przez § 1 pkt 31 rozporządzenia z dnia 1 grudnia 1997 r. (Dz.U.98.3.6) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 stycznia 1998 r.