Dział 1 - Przepisy ogólne - Bezpieczeństwo i higiena pracy, prowadzenie ruchu oraz specjalistyczne zabezpieczenie przeciwpożarowe w podziemnych zakładach górniczych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1995.67.342

Akt utracił moc

Wersja od: 15 marca 2001 r.

Dział  I

Przepisy ogólne

§  1.

1. Rozporządzenie obowiązuje przedsiębiorców oraz pracowników zatrudnionych w ruchu podziemnych zakładów górniczych, zwanych dalej "zakładami górniczymi".

2. Rozporządzenie ma odpowiednie zastosowanie do osób nie wymienionych w ust. 1, jeżeli wykonują one prace lub przebywają w zakładzie górniczym.

§ 2. Za prawidłową organizację i prowadzenie ruchu zakładu górniczego odpowiedzialny jest kierownik ruchu zakładu górniczego.

§  3.

1. Kierownik ruchu zakładu górniczego wykonuje swoje obowiązki przy pomocy podległych mu osób kierownictwa ruchu oraz osób dozoru ruchu.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego obowiązany jest ustalić zakresy działania poszczególnych działów ruchu oraz służb specjalistycznych zakładu górniczego.

3. W zakresach działania należy określić sposób koordynacji robót wykonywanych przez poszczególne działy ruchu i służby specjalistyczne oraz robót wykonywanych przez inne podmioty gospodarcze, a także sposób używania maszyn i innych urządzeń zakładu górniczego oraz nadzoru nad tymi robotami.

§  4.

1. Każda osoba kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego zobowiązana jest do przestrzegania ustalonego dla niej i zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego zakresu czynności, szczegółowo określającego jej obowiązki, uprawnienia i zakres odpowiedzialności.

2. Kierownik ruchu zakładu górniczego obowiązany jest spowodować doręczenie zakresów czynności za pokwitowaniem odbioru.

§ 5. Osoby kierownictwa i dozoru ruchu obowiązane są tak prowadzić i organizować pracę, aby zapewnione było bezpieczeństwo ludzi i ruchu zakładu górniczego, oraz są obowiązane pouczać pracowników o zasadach bezpiecznego wykonywania pracy.

§  6.

1. W zakładzie górniczym powinna być zorganizowana i wyposażona w odpowiednie środki techniczne dyspozytorska służba ruchu, zobowiązana do bieżącej kontroli ruchu i stanu bezpieczeństwa.

2. Szczegółowy zakres działania dyspozytorskiej służby ruchu oraz jej organizację ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.

§ 7. Rozkład pracy i dyżurów osób kierownictwa i dozoru ruchu należy tak ustalić, aby ruch zakładu górniczego prowadzony był przy niezbędnej liczbie osób kierownictwa i dozoru ruchu odpowiednich specjalności technicznych.

§  8.

1. Kierownik ruchu zakładu górniczego obowiązany jest wyznaczyć pisemnie na każdą zmianę, również w dni wolne od pracy, osobę kierownictwa ruchu lub osobę wyższego dozoru górniczego do nadzoru nad prowadzeniem ruchu zakładu górniczego na danej zmianie. Osoba ta powinna być obecna w zakładzie górniczym.

2. Niezależnie od postanowień ust. 1, dla każdej zmiany, również w dni wolne od pracy, należy ustalić dyżury kierownika ruchu zakładu górniczego lub jego zastępców, którzy - jeżeli przebywają poza zakładem górniczym - będą mogli stawić się niezwłocznie w zakładzie górniczym.

3. Dyspozytor ruchu powinien znać miejsce pobytu osób, o których mowa w ust. 1 i 2.

4. W dniach wolnych od pracy stan wyrobisk oraz obiektów i urządzeń zakładu górniczego powinien być kontrolowany w zakresie i na zasadach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

§  9.

1. Kierownik ruchu zakładu górniczego powinien określić stanowiska i miejsca pracy, dla których należy opracować instrukcje bezpiecznego wykonywania pracy, oraz zatwierdzić te instrukcje.

2. W instrukcjach należy określić sposoby wykonywania pracy, z uwzględnieniem zagrożeń występujących przy wykonywaniu poszczególnych prac.

3. Kierownicy działów ruchu zakładu górniczego obowiązani są spowodować zapoznanie z treścią instrukcji pracowników przystępujących do wykonywania pracy na stanowiskach lub w miejscach pracy określonych w tych instrukcjach.

§  10.

1. Przed przystąpieniem do wykonywania robót w ruchu zakładu górniczego przez inny podmiot gospodarczy kierownik ruchu zakładu górniczego powinien szczegółowo określić obowiązki w celu zapewnienia bezpiecznych warunków pracy i koordynacji robót.

2. Wykonując przepisy ust. 1, należy w szczególności uwzględnić:

1) współpracę osób kierownictwa i dozoru ruchu,

2) sposób przeszkolenia pracowników wykonujących roboty w zakresie obowiązujących w zakładzie górniczym porządku i dyscypliny pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz bezpieczeństwa pożarowego, występujących zagrożeń, zasad łączności i alarmowania, znajomości rejonu robót oraz zgłaszania wypadków i zagrożeń,

3) ustalenie zasad i warunków dostawy materiałów, urządzeń, sprzętu i dokumentów kartograficznych.

§ 11. Przedsiębiorca powinien zapewnić przeprowadzenie analiz i badań niezbędnych do bezpiecznego prowadzenia ruchu zakładu górniczego.

§  12.

1. W zakładzie górniczym należy sporządzać i uzupełniać niezbędną dokumentację prowadzenia ruchu.

2. Rodzaje dokumentacji oraz ich zakres i wzory określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

§  13.

1. W ruchu zakładu górniczego zatrudnieni mogą być wyłącznie pracownicy spełniający wymagania określone dla osób wykonujących danego rodzaju roboty i czynności.

2. Dopuszczenie pracownika do wykonywania w ruchu zakładu górniczego czynności wymagających szczególnych kwalifikacji dozwolone jest jedynie po uprzednim sprawdzeniu posiadania tych kwalifikacji.

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do osób kierownictwa i dozoru ruchu.

§  13a. ¹

1.  Dopuszczenie do pracy w ruchu zakładu górniczego nowo zatrudnionych osób kierownictwa i dozoru ruchu, których zakres czynności obejmuje sprawy:

1) techniki strzałowej,

2) przewietrzania i zwalczania zagrożeń: pyłowego, pożarowego, metanowego, wyrzutami gazów i skał,

3) zagrożenia tąpaniami,

4) transportu w wyrobiskach podziemnych,

5) podsadzania wyrobisk górniczych,

6) ruchu wyciągów szybowych

może nastąpić tylko po ukończeniu specjalistycznego przeszkolenia (kursu).

2. Odbycie specjalistycznego przeszkolenia (kursu) wymagane jest również od nowo zatrudnionych pracowników przed dopuszczeniem ich do pracy w ruchu zakładu górniczego na następujących stanowiskach:

1) górnika,

2) górnika rabunkarza,

3) cieśli szybowego,

4) elektromontera.

3. Kursy, o których mowa w ust. 1 i 2, prowadzą przedsiębiorcy lub na ich zlecenie jednostki organizacyjne wskazane przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego.

4. Programy szkoleń specjalistycznych (kursów) zatwierdza właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

§ 14. W zakładzie górniczym wolno zatrudniać osoby, które zostały uznane w wyniku badań lekarskich oraz innych wymaganych badań za zdolne do wykonywania danego rodzaju pracy.

§  15.

1. Osoby przyjęte do pracy mogą być dopuszczone do pracy w ruchu zakładu górniczego wyłącznie po wstępnym przeszkoleniu teoretycznym i praktycznym w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego, a także po przygotowaniu do wykonywania danego rodzaju pracy i wykazaniu praktycznych umiejętności wykonywania danej pracy.

2. Zatrudnienie pracowników na nowym stanowisku pracy może nastąpić tylko po odpowiednim ich przeszkoleniu przez osoby dozoru ruchu w zakresie prawidłowego wykonywania danego rodzaju pracy.

3. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, pracownicy powracający do pracy po nieobecności dłuższej niż 6 miesięcy powinni być przeszkoleni i wykazać się praktycznymi umiejętnościami wykonywania określonych prac.

4. Sprawdzenia umiejętności wykonywania określonych prac powinny dokonać osoby dozoru ruchu wyznaczone przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

5. Przepisy ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio do pracowników, o których mowa w § 13 ust. 2.

§  15a. ²

1.  Szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach górniczych prowadzą przedsiębiorcy lub na ich zlecenie jednostki organizacyjne wskazane przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego.

2. Szkolenia, o których mowa w ust. 1, dla przedsiębiorców, osób kierownictwa ruchu zakładów górniczych, pracowników służby bezpieczeństwa i higieny pracy, wykładowców tematyki bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzą jednostki organizacyjne wskazane przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego.

3. Szczegółowe programy szkoleń dla poszczególnych grup stanowisk w zakładach górniczych zatwierdza właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

§ 16. W zakładzie górniczym należy prowadzić ewidencję osób przebywających w poszczególnych rejonach wyrobisk, stosując odpowiedni system ewidencjonowania, pozwalający na ustalenie liczby osób znajdujących się w tych rejonach oraz umożliwiający identyfikację tych osób.

§  17.

1. Każda osoba przebywająca w wyrobisku powinna posiadać przy sobie znaczek kontrolny lub inny identyfikator.

2. Pracownicy zakładu górniczego, a także pracownicy spoza zakładu górniczego obowiązani są okazywać znaczki kontrolne lub inne identyfikatory na żądanie osób kierownictwa i dozoru ruchu lub osób uprawnionych do przeprowadzania kontroli.

3. Na lampie górniczej i pochłaniaczu ochronnym każdej osoby przebywającej w wyrobisku powinien być umieszczony widoczny numer, zgodny z numerem znaczka kontrolnego lub innego identyfikatora.

§ 18. Osoby dozoru ruchu oddziału obowiązane są po zakończeniu zmiany potwierdzić do systemu ewidencjonowania załogi informację o liczbie pracowników, którzy wyjechali na powierzchnię oraz informację o pracownikach, którzy pozostali w wyrobiskach, podając ich nazwiska, numery identyfikacyjne, miejsce zatrudnienia oraz przewidziany czas wyjazdu.

§ 19. Osoby nie zatrudnione w ruchu zakładu górniczego mogą przebywać w wyrobiskach tylko za zezwoleniem kierownika ruchu zakładu górniczego w towarzystwie wyznaczonego pracownika zakładu górniczego. Obowiązek uzyskania zezwolenia nie dotyczy osób uprawnionych do przeprowadzania kontroli.

§ 20. Pracownicy spoza danego oddziału ruchu oraz pracownicy spoza zakładu górniczego wykonujący jakiekolwiek roboty w tym oddziale obowiązani są zgłosić swoje przyjście i wyjście osobie dozoru ruchu oddziału.

§  21.

1. W miejscach, w których powstało zagrożenie bezpieczeństwa pracowników lub ruchu, wolno wykonywać tylko prace związane z usuwaniem zagrożenia.

2. Prace związane z usuwaniem zagrożeń lub prowadzone w innych niebezpiecznych warunkach mogą być wykonywane tylko pod stałym, bezpośrednim nadzorem osoby dozoru ruchu. Prace takie mogą wykonywać tylko doświadczeni pracownicy.

3. Podjęcie pracy w miejscach, o których mowa w ust. 1, może nastąpić dopiero po stwierdzeniu przez osobę dozoru ruchu, że zagrożenie zostało usunięte.

§ 22. Zbędne wyrobiska i otwory wiertnicze należy tak zabezpieczyć, aby nie stanowiły zagrożenia. Zabezpieczyć należy również dostęp do wyrobisk, których stan zagraża bezpieczeństwu ludzi.

§ 23. Nie wolno usuwać urządzeń i instalacji ochronnych, a także używać ich niezgodnie z przeznaczeniem ani samowolnie wyłączać. W razie uszkodzenia tych urządzeń i instalacji, należy niezwłocznie doprowadzić je do właściwego stanu, stosując do tego czasu inne odpowiednie zabezpieczenia.

§ 24. W zespole złożonym co najmniej z dwóch pracowników powinien być wyznaczony spośród nich przodowy zespołu.

§  25.

1. Przodowym zespołu przy wykonywaniu pracy w wyrobiskach znacznie oddalonych od innych miejsc pracy może być wyłącznie doświadczony pracownik.

2. W wyrobiskach, o których mowa w ust. 1, mogą być zatrudnione pojedyncze doświadczone osoby, które zobowiązane są do utrzymywania łączności z dyspozytorską służbą ruchu.

§  26.

1. Zakład górniczy powinien posiadać:

1) system łączności umożliwiający porozumiewanie się w wyrobiskach oraz z powierzchnią,

2) system alarmowania pracowników zatrudnionych w wyrobiskach na wypadek zagrożenia wymagającego wycofania ludzi z poszczególnych miejsc pracy,

3) system i urządzenia do kontroli stanu zagrożeń.

2. Pracownicy zatrudnieni w wyrobiskach powinny być zaznajomieni ze znaczeniem sygnałów alarmowych oraz ze sposobem ich nadawania.

§ 27. Zabrania się stosowania w zakładzie górniczym maszyn, urządzeń i materiałów, które nie odpowiadają wymaganiom określonym w rozporządzeniu.

§  28.

1. Podstawowe obiekty i urządzenia zakładu górniczego wymagają uzyskania zezwolenia na oddanie do ruchu, wydanego przez właściwy organ państwowego nadzoru górniczego.

2. Do podstawowych obiektów i urządzeń zakładu górniczego zalicza się:

1) szyby i szybiki,

2) górnicze wyciągi szybowe w szybach i szybikach,

3) stacje wentylatorów głównych,

4) stacje odmetanowania, wraz z główną siecią rurociągów,

5) stacje elektroenergetyczne wysokiego i średniego napięcia oraz główne urządzenia i sieci rozdzielcze wysokiego i średniego napięcia,

6) centrale telefoniczne i dyspozytornie, wraz z systemami łączności, bezpieczeństwa i alarmowania oraz z magistralnymi sieciami transmisyjnymi,

7) urządzenia i układy transportu ludzi w wyrobiskach poziomych oraz pochyłych o nachyleniu do 45^o,

8) główne stacje sprężarek powietrza,

9) centralne stacje klimatyczne,

10) urządzenia i układy głównego odwadniania,

11) główne składy paliw w wyrobiskach,

12) główne urządzenia podsadzki suchej w wyrobiskach.

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy wymieniony w ust. 2 obiekt lub urządzenie stanowi wyposażenie lub część składową obiektu budowlanego zakładu górniczego.

§  29.

1. Zezwolenie, o którym mowa w § 28 ust. 1, wydaje się na wniosek kierownika ruchu zakładu górniczego.

2. Do wniosku należy dołączyć protokół odbioru technicznego dokonanego przez komisję, którą powołuje kierownik ruchu zakładu górniczego, oraz dokumentację techniczną.

3. Protokół powinien w szczególności zawierać stwierdzenie, że przewidziany do oddania do ruchu obiekt lub urządzenie zostały wykonane zgodnie z dokumentacją techniczną, a wyniki dokonanych pomiarów i prób zgodne są z wymaganiami przepisów i norm wprowadzonych do obowiązkowego stosowania.

§ 30. Właściwy organ państwowego nadzoru górniczego może przed wydaniem zezwolenia, o którym mowa w § 28 ust. 1, zarządzić przeprowadzenie próbnego ruchu oraz określić jego zakres i sposób kontroli oraz uzależnić wydanie zezwolenia od uzyskanych wyników.

§  31.

1. Zezwolenie, o którym mowa w § 28 ust. 1, wydaje się po stwierdzeniu, że uzyskane zostały zezwolenia i dopuszczenia wymagane przepisami szczególnymi oraz że dany obiekt lub urządzenie spełnia wymagania przepisów pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa pożarowego.

2. W zezwoleniu mogą być ustalone szczególne warunki prowadzenia ruchu.

§ 32. Zezwolenie, o którym mowa w § 28 ust. 1, wymagane jest również w razie wprowadzenia w obiekcie lub urządzeniu istotnych zmian konstrukcyjnych lub zmian warunków prowadzenia ruchu.

§ 33. Szczególne wymagania, jakie powinny być spełnione w odniesieniu do obiektów i urządzeń wymienionych w § 28 ust. 2 pkt 2, 5 i 6 określają postanowienia § 514-517, § 718 i 719.

¹ § 13a dodany przez § 1 pkt 1 rozporządzenia z dnia 1 grudnia 1997 r. (Dz.U.98.3.6) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 stycznia 1998 r.

² § 15a dodany przez § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 1 grudnia 1997 r. (Dz.U.98.3.6) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 stycznia 1998 r.