Część 2 - PRAWA OBYWATELSKIE - Wielka Brytania i Północna Irlandia. Umowa o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. Bruksela i Londyn.2020.01.04.

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2020.29.7

Akt obowiązujący

Wersja od: 8 sierpnia 2024 r.

CZĘŚĆ  DRUGA

PRAWA OBYWATELSKIE

TYTUŁ  I

POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł  9

Definicje

Na użytek niniejszej części i bez uszczerbku dla tytułu III stosuje się następujące definicje:

a) "członkowie rodziny" oznaczają następujące osoby, bez względu na obywatelstwo, objęte zakresem podmiotowym przewidzianym w art. 10 niniejszej Umowy:

(i) członków rodziny obywateli Unii lub członków rodziny obywateli Zjednoczonego Królestwa w rozumieniu art. 2 pkt 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/38/WE ⁵ ;

(ii) osoby, inne niż te zdefiniowane w art. 3 ust. 2 dyrektywy 2004/38/WE, których obecność jest konieczna dla obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa do tego, by ci obywatele Unii lub obywatele Zjednoczonego Królestwa nie zostali pozbawieni prawa pobytu przyznanego im na podstawie niniejszej części;

b) "pracownicy przygraniczni" oznaczają obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa, którzy prowadzą działalność zarobkową zgodnie z art. 45 lub 49 TFUE w jednym lub większej liczbie państw, w których nie zamieszkują;

c) "państwo przyjmujące" oznacza:

(i) w przypadku obywateli Unii i członków ich rodzin - Zjednoczone Królestwo, jeżeli korzystali oni tam z prawa pobytu zgodnie z prawem Unii przed zakończeniem okresu przejściowego i potem w dalszym ciągu tam zamieszkują;

(ii) w przypadku obywateli Zjednoczonego Królestwa i członków ich rodzin - państwo członkowskie, w którym korzystali oni z prawa pobytu zgodnie z prawem Unii przed zakończeniem okresu przejściowego i potem w dalszym ciągu w nim zamieszkują;

d) "państwo miejsca pracy" oznacza:

(i) w przypadku obywateli Unii - Zjednoczone Królestwo, jeżeli prowadzili tam działalność zarobkową jako pracownicy graniczni przed zakończeniem okresu przejściowego i potem w dalszym ciągu ją tam prowadzą;

(ii) w przypadku obywateli Zjednoczonego Królestwa - państwo członkowskie, w którym prowadzili działalność zarobkową jako pracownicy przygraniczni przed zakończeniem okresu przejściowego i potem w dalszym ciągu ją w nim prowadzą;

e) "piecza nad dzieckiem" oznacza pieczę nad dzieckiem w rozumieniu art. 2 pkt 9 rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003 ⁶ , w tym pieczę nad dzieckiem nabytą na podstawie orzeczenia sądowego, z mocy prawa lub na podstawie porozumienia wywierającego skutki prawne.

Artykuł  10

Zakres podmiotowy

1. Bez uszczerbku dla tytułu III niniejsza część ma zastosowanie do następujących osób:

a) obywateli Unii, którzy korzystali z prawa pobytu w Zjednoczonym Królestwie zgodnie z prawem Unii przed zakończeniem okresu przejściowego i potem w dalszym ciągu w nim zamieszkują;

b) obywateli Zjednoczonego Królestwa, którzy korzystali z prawa pobytu w państwie członkowskim zgodnie z prawem Unii przed zakończeniem okresu przejściowego i potem w dalszym ciągu w nim zamieszkują;

c) obywateli Unii, którzy korzystali z uprawnień pracowników przygranicznych w Zjednoczonym Królestwie zgodnie z prawem Unii przed zakończeniem okresu przejściowego i potem w dalszym ciągu z nich korzystają;

d) obywateli Zjednoczonego Królestwa, którzy korzystali z uprawnień pracowników przygranicznych w co najmniej jednym państwie członkowskim zgodnie z prawem Unii przed zakończeniem okresu przejściowego i potem w dalszym ciągu z nich korzystają;

e) członków rodzin osób, o których mowa w lit. a)-d), jeżeli spełniają jeden z następujących warunków:

(i) zamieszkiwali w państwie przyjmującym zgodnie z prawem Unii przed zakończeniem okresu przejściowego i potem w dalszym ciągu w nim zamieszkują;

(ii) byli bezpośrednio spokrewnieni z osobą, o której mowa w lit. a)-d), i zamieszkiwali poza państwem przyjmującym przed zakończeniem okresu przejściowego, jeżeli spełniają warunki określone w art. 2 pkt 2 dyrektywy 2004/38/ WE w chwili ubiegania się o pobyt na podstawie niniejszej części w celu dołączenia do osoby, o której mowa w lit. a)-d) niniejszego ustępu;

(iii) są dziećmi osób lub przysposobionymi przez osoby, o których mowa w lit. a)-d), urodzonymi lub przysposobionymi po zakończeniu okresu przejściowego, w państwie przyjmującym lub poza jego terytorium, oraz spełniają warunki określone w art. 2 pkt 2 lit. c) dyrektywy 2004/38/WE w chwili ubiegania się o pobyt na podstawie niniejszej części w celu dołączenia do osoby, o której mowa w lit. a)-d) niniejszego ustępu, oraz spełniają jeden z następujących warunków:

- oboje rodzice są osobami, o których mowa w lit. a)-d);

- jedno z rodziców jest osobą, o której mowa w lit. a)-d), a drugie jest obywatelem państwa przyjmującego; lub

- jedno z rodziców jest osobą, o której mowa w lit. a)-d), i sprawuje wyłączną lub wspólną pieczę nad dzieckiem, zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami prawa rodzinnego państwa członkowskiego lub Zjednoczonego Królestwa, w tym z mającymi zastosowanie przepisami prawa prywatnego międzynarodowego, zgodnie z którym piecza nad dzieckiem ustanowiona na mocy prawa państwa trzeciego jest uznawana w państwie członkowskim lub w Zjednoczonym Królestwie, w szczególności uwzględniając dobro dziecka i bez uszczerbku dla normalnego funkcjonowania takich mających zastosowanie przepisów prawa prywatnego międzynarodowego ⁷ ;

f) członków rodziny, którzy zamieszkiwali w państwie przyjmującym zgodnie z art. 12 i 13, art. 16 ust. 2 oraz art. 17 i 18 dyrektywy 2004/38/WE przed zakończeniem okresu przejściowego i potem w dalszym ciągu w nim zamieszkują.

2. Osoby objęte zakresem art. 3 ust. 2 lit. a) i b) dyrektywy 2004/38/WE, których pobyt ułatwiło państwo przyjmujące zgodnie ze swoim prawodawstwem krajowym przed zakończeniem okresu przejściowego zgodnie z art. 3 ust. 2 tej dyrektywy, zachowują prawo pobytu w państwie przyjmującym zgodnie z niniejszą częścią, jeżeli nadal zamieszkują w państwie przyjmującym po zakończeniu okresu przejściowego.

3. Ust. 2 stosuje się również do osób objętych zakresem art. 3 ust. 2 lit. a) i b) dyrektywy 2004/38/WE, które wystąpiły o ułatwienie wjazdu i pobytu przed zakończeniem okresu przejściowego i których pobyt ułatwia państwo przyjmujące zgodnie ze swoim prawodawstwem krajowym po zakończeniu okresu przejściowego.

4. Bez uszczerbku dla prawa pobytu, jakie zainteresowane osoby mogą same posiadać, państwo przyjmujące zgodnie ze swoim prawodawstwem krajowym i zgodnie z art. 3 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2004/38/WE ułatwia wjazd i pobyt partnera, z którym osoba, o której mowa w ust. 1 lit. a)-d) niniejszego artykułu, pozostaje w stałym, należycie poświadczonym związku, w przypadku gdy partner ten zamieszkiwał poza państwem przyjmującym przed zakończeniem okresu przejściowego, pod warunkiem że związek ten miał stały charakter przed zakończeniem okresu przejściowego i nadal istnieje w chwili ubiegania się o pobyt przez partnera na podstawie niniejszej części.

5. W przypadkach, o których mowa w ust. 3 i 4, państwo przyjmujące dokonuje szczegółowej oceny osobistych okoliczności zainteresowanych osób i uzasadnia każdą odmowę wjazdu lub pobytu wobec tych osób.

Artykuł  11

Ciągłość pobytu

Na użytek art. 9 i 10 na ciągłość pobytu nie mają wpływu nieobecności, o których mowa w art. 15 ust. 2.

Prawa stałego pobytu nabytego na podstawie dyrektywy 2004/38/WE przed zakończeniem okresu przejściowego nie uznaje się za utracone w wyniku nieobecności w państwie przyjmującym przez okres określony w art. 15 ust. 3.

Artykuł  12

Niedyskryminacja

W zakresie objętym niniejszą częścią i bez uszczerbku dla postanowień szczególnych w niej zawartych, zakazuje się wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową w rozumieniu art. 18 akapit pierwszy TFUE w państwie przyjmującym i państwie miejsca pracy wobec osób, o których mowa w art. 10 niniejszej Umowy.

TYTUŁ  II

PRAWA I OBOWIĄZKI

Rozdzial 1

PRAWA ZWIĄZANE Z POBYTEM, DOKUMENTY POBYTU

Artykuł  13

Prawo pobytu

1. Obywatele Unii i obywatele Zjednoczonego Królestwa mają prawo pobytu w państwie przyjmującym z uwzględnieniem ograniczeń i warunków określonych w art. 21, 45 lub 49 TFUE oraz art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1 lit. a), b) lub c), art. 7 ust. 3, art. 14, art. 16 ust. 1 lub art. 17 ust. 1 dyrektywy 2004/38/WE.

2. Członkowie rodziny, którzy są obywatelami Unii lub obywatelami Zjednoczonego Królestwa, mają prawo pobytu w państwie przyjmującym zgodnie z art. 21 TFUE i art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1 lit. d), art. 12 ust. 1 lub 3, art. 13 ust. 1, art. 14, art. 16 ust. 1 lub art. 17 ust. 3 i 4 dyrektywy 2004/38/WE, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków określonych w tych przepisach.

3. Członkowie rodziny, którzy nie są ani obywatelami Unii ani obywatelami Zjednoczonego Królestwa, mają prawo pobytu w państwie przyjmującym na podstawie art. 21 TFUE i zgodnie z art. 6 ust. 2, art. 7 ust. 2, art. 12 ust. 2 lub 3, art. 13 ust. 2, art. 14, art. 16 ust. 2, art. 17 ust. 3 lub 4 lub art. 18 dyrektywy 2004/38/WE, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków określonych w tych przepisach.

4. Państwo przyjmujące nie może nakładać ograniczeń ani warunków dotyczących otrzymania, zachowania lub utraty prawa pobytu na osoby, o których mowa w ust. 1, 2 i 3, innych niż ograniczenia i warunki przewidziane w niniejszym tytule. Ograniczenia i warunki przewidziane w niniejszym tytule nie mogą być stosowane uznaniowo gdy nie działa to na korzyść zainteresowanej osoby.

Artykuł  14

Prawo do wyjazdu i wjazdu

1. Obywatele Unii i obywatele Zjednoczonego Królestwa, członkowie ich rodzin oraz inne osoby, zamieszkujący na terytorium państwa przyjmującego zgodnie z warunkami określonymi w niniejszym tytule, mają prawo do wyjazdu z państwa przyjmującego i prawo do wjazdu do niego, zgodnie z art. 4 ust. 1 i art. 5 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy 2004/38WE, z ważnym paszportem lub krajowym dokumentem tożsamości w przypadku obywateli Unii i obywateli Zjednoczonego Królestwa oraz z ważnym paszportem w przypadku członków ich rodzin i innych osób, niebędących obywatelami Unii ani Zjednoczonego Królestwa.

Po upływie pięciu lat od zakończenia okresu przejściowego państwo przyjmujące może podjąć decyzję o zaprzestaniu akceptowania krajowych dokumentów tożsamości do celów wjazdu na jego terytorium lub wyjazdu z niego, jeżeli dokumenty te nie zawierają elektronicznego nośnika danych, który spełnia odpowiednie normy Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego dotyczące identyfikacji biometrycznej.

2. Od posiadaczy ważnego dokumentu wydanego zgodnie z art. 18 lub 26 nie wymaga się posiadania wizy wyjazdowej, wizy wjazdowej ani równoważnych formalności.

3. W przypadku gdy państwo przyjmujące wymaga od członków rodziny, którzy dołączają do obywatela Unii lub obywatela Zjednoczonego Królestwa po zakończeniu okresu przejściowego, posiadania wizy wjazdowej, państwo przyjmujące zapewnia takim osobom wszelkie ułatwienia w uzyskaniu niezbędnych wiz. Wizy takie są wydawane nieodpłatnie, tak szybko jak to jest możliwe, oraz przy zastosowaniu procedury przyśpieszonej.

Artykuł  15

Prawo stałego pobytu

1. Obywatele Unii i obywatele Zjednoczonego Królestwa oraz członkowie ich rodzin, którzy legalnie zamieszkiwali w państwie przyjmującym zgodnie z prawem Unii przez nieprzerwany okres 5 lat lub przez okres określony w art. 17 dyrektywy 2004/38/WE, mają prawo stałego pobytu w państwie przyjmującym na warunkach przewidzianych w art. 16, 17 i 18 dyrektywy 2004/38/WE. Okresy legalnego pobytu lub pracy zgodnie z prawem Unii, przypadające na czas przed zakończeniem okresu przejściowego i po nim, wlicza się do wymaganego okresu uprawniającego do nabycia prawa stałego pobytu.

2. Ciągłość pobytu dla potrzeb nabycia prawa stałego pobytu określa się zgodnie z art. 16 ust. 3 i art. 21 dyrektywy 2004/38/WE.

3. Utrata nabytego prawa stałego pobytu może nastąpić jedynie w wyniku nieobecności w państwie przyjmującym przez okres przekraczający 5 kolejnych lat.

Artykuł  16

Łączenie okresów

Obywatele Unii i obywatele Zjednoczonego Królestwa oraz członkowie ich rodzin, którzy przed zakończeniem okresu przejściowego legalnie zamieszkiwali w państwie przyjmującym zgodnie z warunkami określonymi w art. 7 dyrektywy 2004/38/WE przez okres krótszy niż 5 lat, mają prawo do nabycia prawa stałego pobytu na warunkach określonych w art. 15 niniejszej Umowy po osiągnięciu wymaganego okresu pobytu. Okresy legalnego pobytu lub pracy zgodnie z prawem Unii, przypadające na czas przed zakończeniem okresu przejściowego i po nim, wlicza się do wymaganego okresu uprawniającego do nabycia prawa stałego pobytu.

Artykuł  17

Status i zmiany statusu

1. Na prawo obywateli Unii i obywateli Zjednoczonego Królestwa oraz członków ich rodzin do powoływania się bezpośrednio na postanowienia zawarte w niniejszej części nie wpływa zmiana statusu, na przykład zmiany między statusami studenta, pracownika, osoby pracującej na własny rachunek czy biernej zawodowo. Osoby, które w dniu zakończenia okresu przejściowego korzystają z prawa pobytu jako członkowie rodziny obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa, nie mogą stać się osobami, o których mowa w art. 10 ust. 1 lit. a)-d).

2. Prawa przewidziane w niniejszym tytule, przysługujące członkom rodziny pozostającym na utrzymaniu obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa przed zakończeniem okresu przejściowego, zostają zachowane nawet wówczas, gdy osoby te przestają być osobami pozostającymi na utrzymaniu.

Artykuł  18

Wydawanie dokumentów pobytu

1. Państwo przyjmujące może nałożyć na obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa, członków ich rodzin oraz inne osoby, które zamieszkują na jego terytorium zgodnie z warunkami określonymi w niniejszym tytule, obowiązek wystąpienia z wnioskiem o nowy status pobytu nadający prawa na podstawie niniejszego tytułu oraz o wydanie dokumentu, który może mieć formę elektroniczną, poświadczającego taki status.

Ubieganie się o taki status pobytu podlega następującym warunkom:

a) celem takiego postępowania jest sprawdzenie, czy wnioskodawca jest uprawniony do prawa pobytu przewidzianego w niniejszym tytule. W przypadku stwierdzenia, że tak jest, wnioskodawca ma prawo uzyskania statusu pobytu i dokumentu poświadczającego ten status;

b) termin składania wniosków przez osoby zamieszkujące w państwie przyjmującym przed zakończeniem okresu przejściowego nie może być krótszy niż 6 miesięcy od daty zakończenia okresu przejściowego.

Termin składania wniosków przez osoby, które mają prawo do rozpoczęcia pobytu w państwie przyjmującym po zakończeniu okresu przejściowego zgodnie z niniejszym tytułem, wynosi 3 miesiące od ich przybycia do tego państwa przyjmującego lub przypada na datę upływu terminu, o którym mowa w akapicie pierwszym, w zależności od tego, która z tych dat jest późniejsza.

Zaświadczenie o złożeniu wniosku o status pobytu wydaje się niezwłocznie;

c) termin składania wniosków, o którym mowa w lit. b), przedłuża się automatycznie o rok, jeżeli Unia powiadomiła Zjednoczone Królestwo lub Zjednoczone Królestwo powiadomiło Unię, że problemy techniczne uniemożliwiają państwu przyjmującemu zarejestrowanie wniosku albo wydanie zaświadczenia o złożeniu wniosku, o którym mowa w lit. b). Państwo przyjmujące publikuje to powiadomienie i w odpowiednim czasie udostępnia zainteresowanym osobom właściwe informacje publiczne;

d) w przypadku niezachowania przez zainteresowane osoby terminu złożenia wniosku, o którym mowa w lit. b), właściwe organy oceniają wszystkie okoliczności i przyczyny niezachowania terminu i w przypadku uzasadnionych powodów jego niezachowania umożliwiają tym osobom złożenie wniosku w rozsądnym późniejszym terminie;

e) państwo przyjmujące zapewnia, aby postępowania administracyjne dotyczące wniosków przebiegały bez zakłóceń i były przejrzyste i proste oraz aby unikano niepotrzebnych obciążeń administracyjnych;

f) formularze wniosków muszą być krótkie, proste, przyjazne dla użytkownika i dostosowane do kontekstu niniejszej Umowy; wnioski składane przez rodziny w tym samym czasie rozpatruje się łącznie;

g) dokumenty poświadczające status pobytu wydaje się nieodpłatnie lub za opłatą nieprzekraczającą wysokości opłat pobieranych od obywateli państwa przyjmującego za wydanie podobnych dokumentów;

h) osoby, które przed zakończeniem okresu przejściowego posiadały ważny dokument stałego pobytu wydany na podstawie art. 19 lub 20 dyrektywy 2004/38/WE lub ważny krajowy dokument imigracyjny nadający prawo stałego pobytu w państwie przyjmującym, mają prawo do wymiany tego dokumentu w terminie, o którym mowa w lit. b) niniejszego ustępu, na nowy dokumentu pobytu, na wniosek i po sprawdzeniu ich tożsamości, kontroli karalności i kontroli bezpieczeństwa zgodnie z lit. p) niniejszego ustępu oraz potwierdzeniu ciągłości pobytu; takie nowe dokumenty pobytu wydaje się nieodpłatnie;

i) weryfikacja tożsamości wnioskodawców odbywa się na podstawie ważnego paszportu lub krajowego dokumentu tożsamości w przypadku obywateli Unii i obywateli Zjednoczonego Królestwa oraz na podstawie ważnego paszportu w przypadku członków ich rodzin i innych osób, które nie są obywatelami Unii ani Zjednoczonego Królestwa; przyjęcie takich dokumentów tożsamości nie jest uzależnione od jakichkolwiek innych kryteriów poza ważnością dokumentu. Jeżeli właściwe organy państwa przyjmującego zatrzymują dokument tożsamości w czasie rozpatrywania wniosku, państwo przyjmujące niezwłocznie zwraca ten dokument na wniosek osoby zainteresowanej, przed podjęciem decyzji w sprawie wniosku;

j) dokumenty potwierdzające inne niż dokumenty tożsamości, takie jak dokumenty dotyczące stanu cywilnego, można przedkładać w postaci kopii. Oryginały dokumentów potwierdzających mogą być wymagane tylko w szczególnych przypadkach, w których istnieją uzasadnione wątpliwości co do autentyczności przedłożonych dokumentów potwierdzających;

k) oprócz dokumentów tożsamości, o których mowa w lit. i) niniejszego ustępu, państwo przyjmujące może jedynie wymagać od obywateli Unii i obywateli Zjednoczonego Królestwa przedłożenia następujących dokumentów potwierdzających, o których mowa w art. 8 ust. 3 dyrektywy 2004/38/WE:

(i) jeżeli zamieszkują w państwie przyjmującym zgodnie z art. 7 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/38/WE jako pracownicy lub osoby pracujące na własny rachunek - potwierdzenia zatrudnienia od pracodawcy lub zaświadczenia o zatrudnieniu, bądź dowodu, że pracują na własny rachunek;

(ii) jeżeli zamieszkują w państwie przyjmującym zgodnie z art. 7 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2004/38/WE jako osoby bierne zawodowo - dowodów, że posiadają wystarczające zasoby dla siebie i członków ich rodziny, aby nie stanowić obciążenia dla systemu pomocy społecznej państwa przyjmującego w okresie pobytu, oraz są objęci pełnym ubezpieczeniem zdrowotnym w państwie przyjmującym; lub

(iii) jeżeli zamieszkują w państwie przyjmującym zgodnie z art. 7 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2004/38/WE jako uczniowie lub studenci - dowodu, że są zapisani do instytucji akredytowanej lub finansowanej przez państwo przyjmujące na podstawie przepisów prawnych lub praktyki administracyjnej tego państwa, dowodu, że są objęci pełnym ubezpieczeniem zdrowotnym, oraz oświadczenia lub innego równoważnego środka, że posiadają wystarczające zasoby dla siebie i członków rodziny, aby nie stanowić obciążenia dla systemu pomocy społecznej państwa przyjmującego w okresie ich pobytu. Państwo przyjmujące nie może wymagać, aby oświadczenie to zawierało określoną kwotę zasobów.

W odniesieniu do warunków posiadania wystarczających zasobów zastosowanie ma art. 8 ust. 4 dyrektywy 2004/38/WE;

l) oprócz dokumentów tożsamości, o których mowa w ppkt (i) niniejszego ustępu, państwo przyjmujące może jedynie wymagać od członków rodziny objętych art. 10 ust. 1 lit. e) pkt (i) lub art. 10 ust. 2 lub 3 niniejszej Umowy, którzy zamieszkują w państwie przyjmującym zgodnie z art. 7 ust. 1 lit. d) lub art. 7 ust. 2 dyrektywy 2004/38/WE, przedłożenia następujących dokumentów potwierdzających, o których mowa w art. 8 ust. 5 lub art. 10 ust. 2 dyrektywy 2004/38/WE:

(i) dokumentu poświadczającego istnienie więzi rodzinnych lub zarejestrowanego związku;

(ii) zaświadczenia o rejestracji, a w przypadku braku systemu rejestracji -innego dokumentu potwierdzającego, że obywatel Unii lub obywatel Zjednoczonego Królestwa, z którym zamieszkują, faktycznie zamieszkuje w państwie przyjmującym;

(iii) w przypadku zstępnych poniżej 21 roku życia lub pozostających na utrzymaniu oraz w przypadku wstępnych pozostających na utrzymaniu, a także w przypadku gdy osoby takie są zstępnymi lub wstępnymi współmałżonka lub zarejestrowanego partnera - dowodu w postaci dokumentu, że spełnione są warunki określone w art. 2 ust. 2 lit. c) lub d) dyrektywy 2004/38/WE;

(iv) w przypadku osób, o których mowa w art. 10 ust. 2 lub 3 niniejszej Umowy - dokumentu wydanego przez odpowiedni organ w państwie przyjmującym zgodnie z art. 3 ust. 2 dyrektywy 2004/38/WE.

W odniesieniu do warunku posiadania wystarczających zasobów dla członków rodziny, którzy sami są obywatelami Unii lub obywatelami Zjednoczonego Królestwa, zastosowanie ma art. 8 ust. 4 dyrektywy 2004/38/WE;

m) oprócz dokumentów tożsamości, o których mowa w lit. i) niniejszego ustępu, państwo przyjmujące może jedynie wymagać od członków rodziny objętych art. 10 ust. 1 lit. e) pkt (ii) lub art. 10 ust. 4 niniejszej Umowy przedłożenia następujących dokumentów potwierdzających, o których mowa w art. 8 ust. 5 lub art. 10 ust. 2 dyrektywy 2004/38/ WE:

(i) dokumentu poświadczającego istnienie więzi rodzinnych lub zarejestrowanego związku;

(ii) zaświadczenia o rejestracji, a w przypadku braku systemu rejestracji -innego dokumentu potwierdzającego pobyt w państwie przyjmującym obywatela Unii lub obywatela Zjednoczonego Królestwa, do którego dołączają w państwie przyjmującym;

(iii) w przypadku współmałżonków lub zarejestrowanych partnerów - dokumentu potwierdzającego istnienie więzi rodzinnej lub zarejestrowanego związku partnerskiego przed zakończeniem okresu przejściowego;

(iv) w przypadku zstępnych poniżej 21 roku życia lub pozostających na utrzymaniu oraz w przypadku wstępnych pozostających na utrzymaniu, a także w przypadku gdy osoby takie są zstępnymi lub wstępnymi współmałżonka lub zarejestrowanego partnera - dowodu w postaci dokumentu, że osoby te były spokrewnione z obywatelem Unii lub obywatelem Zjednoczonego Królestwa przed zakończeniem okresu przejściowego oraz że spełniają warunki określone w art. 2 ust. 2 lit. c) lub d) dyrektywy 2004/38/WE odnoszące się do wieku lub pozostawania na utrzymaniu;

(v) w przypadku osób, o których mowa w art. 10 ust. 4 niniejszej Umowy - dowodu istnienia stałego związku z obywatelem Unii lub obywatelem Zjednoczonego Królestwa przed zakończeniem okresu przejściowego oraz trwania tego związku po zakończeniu okresu przejściowego;

n) w przypadkach innych niż określone w lit. k), l) i m) państwo przyjmujące nie wymaga od wnioskodawców przedłożenia dokumentów potwierdzających innych niż takie, których wymaganie jest absolutnie niezbędne i proporcjonalne w celu wykazania, że spełnione są warunki dotyczące prawa pobytu na podstawie niniejszego tytułu;

o) właściwe organy państwa przyjmującego pomagają wnioskodawcom wykazać, że spełniają wymagane warunki, oraz zapobiec błędom lub brakom w ich wnioskach; zapewniają one wnioskodawcom możliwość przedłożenia dodatkowych dowodów oraz skorygowania wszelkich niedociągnięć, błędów lub braków;

p) kontrole karalności i bezpieczeństwa dotyczące wnioskodawców można przeprowadzać systematycznie wyłącznie w celu sprawdzenia, czy mogą mieć zastosowanie ograniczenia określone w art. 20 niniejszej Umowy. W tym celu od wnioskodawców można wymagać złożenia oświadczenia w sprawie wyroków skazujących za przestępstwo, odnotowanych w rejestrze karnym zgodnie z prawem państwa skazującego, w czasie składania wniosku. Państwo przyjmujące może, jeżeli uzna to za konieczne, zastosować procedurę określoną w art. 27 ust. 3 dyrektywy 2004/38/WE w odniesieniu do kierowanych do innych państw zapytań o informacje na temat wcześniejszych przypadków notowań w rejestrach karnych;

q) nowy dokument pobytu zawiera oświadczenie, że został wydany zgodnie z niniejszą Umową;

r) od decyzji o odmowie nadania statusu pobytu wnioskodawcy przysługuje w państwie przyjmującym środek odwoławczy przed sądem, a w stosownych przypadkach przed organem administracyjnym. Procedury odwoławcze umożliwiają zbadanie zgodności z prawem decyzji oraz stanu faktycznego i okoliczności, na których opiera się kwestionowana decyzja. Takie procedury odwoławcze zapewniają, aby decyzja nie była nieproporcjonalna.

2. W okresie, o którym mowa w ust. 1 lit. b) niniejszego artykułu, oraz podczas jego ewentualnego przedłużenia o rok na podstawie lit. c) tego ustępu wszystkie prawa przewidziane w niniejszej części uznaje się za mające zastosowanie do obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa, członków ich rodzin oraz innych osób zamieszkujących w państwie przyjmującym zgodnie z warunkami i ograniczeniami określonymi w art. 20.

3. Do chwili podjęcia przez właściwe organy ostatecznej decyzji w sprawie wniosku, o którym mowa w ust. 1, oraz do chwili wydania orzeczenia sądowego kończącego postępowanie w sprawie środka odwoławczego od odmownego rozpatrzenia takiego wniosku przez właściwy organ administracyjny wszystkie prawa przewidziane w niniejszej części uznaje się za mające zastosowanie do wnioskodawcy, w tym art. 21 dotyczący zabezpieczeń proceduralnych i prawa do odwołania, z zastrzeżeniem warunków określonych w art. 20 ust. 4.

4. W przypadku gdy państwo przyjmujące zdecyduje, że nie będzie nakładać na obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa, członków ich rodzin oraz innych osób, zamieszkujących na terytorium państwa przyjmującego zgodnie z warunkami określonymi w niniejszym tytule, obowiązku wystąpienia z wnioskiem o nowy status pobytu, o którym mowa w ust. 1, jako warunku legalnego pobytu, osoby kwalifikujące się do prawa pobytu na podstawie niniejszego tytułu mają prawo do otrzymania zgodnie z warunkami określonymi w dyrektywie 2004/38/WE dokumentu pobytu, który może mieć formę elektroniczną, zawierającego oświadczenie, że został wydany zgodnie z niniejszą Umową.

Artykuł  19

Wydawanie dokumentów pobytu w okresie przejściowym

1. W okresie przejściowym państwo przyjmujące może umożliwić dobrowolne składanie wniosków o status pobytu lub dokument pobytu, o których mowa w art. 18 ust. 1 i 4, od daty wejścia w życie niniejszej Umowy.

2. Decyzje o pozytywnym lub odmownym rozpatrzeniu takich wniosków podejmuje się zgodnie z art. 18 ust. 1 i 4. Decyzje na podstawie art. 18 ust. 1 stają się skuteczne dopiero po zakończeniu okresu przejściowego.

3. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku na podstawie art. 18 ust. 1 przed zakończeniem okresu przejściowego państwo przyjmujące nie może uchylić decyzji nadającej status pobytu przed zakończeniem okresu przejściowego z przyczyn innych niż określone w rozdziale VI i art. 35 dyrektywy 2004/38/WE.

4. W przypadku odmownego rozpatrzenia wniosku przed zakończeniem okresu przejściowego, wnioskodawca może ponownie złożyć wniosek w dowolnej chwili przed upływem terminu określonego w art. 18 ust. 1 lit. b).

5. Bez uszczerbku dla ust. 4 procedury odwoławcze na podstawie art. 18 ust. 1 lit. r) są dostępne od dnia wydania decyzji o odmownym rozpatrzeniu wniosku, o której mowa w ust. 2 niniejszego artykułu.

Artykuł  20

Ograniczenia prawa pobytu i wjazdu

1. Zachowanie obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa, członków ich rodzin oraz innych osób, korzystających z praw na podstawie niniejszego tytułu, w przypadku gdy zachowanie to miało miejsce przed zakończeniem okresu przejściowego, rozpatruje się zgodnie z rozdziałem VI dyrektywy 2004/38/WE.

2. Zachowanie obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa, członków ich rodzin oraz innych osób, korzystających z praw na podstawie niniejszego tytułu, w przypadku gdy zachowanie to miało miejsce po zakończeniu okresu przejściowego, może stanowić przyczynę ograniczenia prawa pobytu przez państwo przyjmujące lub prawa do wjazdu przez państwo miejsca pracy zgodnie z prawodawstwem krajowym.

3. Państwo przyjmujące lub państwo miejsca pracy może przyjąć niezbędne środki w celu odmowy, zniesienia lub wycofania dowolnego prawa przyznanego niniejszym tytułem w przypadku nadużycia tych praw lub oszustwa, zgodnie z art. 35 dyrektywy 2004/38/WE. Środki te podlegają zabezpieczeniom proceduralnym przewidzianym w art. 21 niniejszej Umowy.

4. Państwo przyjmujące lub państwo miejsca pracy może wydalić ze swojego terytorium wnioskodawców, którzy złożyli wnioski wprowadzające organ w błąd lub stanowiące nadużycie, na warunkach określonych w dyrektywie 2004/38/ WE, w szczególności w art. 31 i 35, nawet przed wydaniem orzeczenia sądowego kończącego postępowanie w sprawie środka odwoławczego od decyzji o odmownym rozpatrzeniu takiego wniosku.

Artykuł  21

Zabezpieczenia proceduralne i prawo do odwołania

Zabezpieczenia proceduralne określone w art. 15 i rozdziale VI dyrektywy 2004/38/WE mają zastosowanie w odniesieniu do wszelkich decyzji państwa przyjmującego ograniczających prawa pobytu osób, o których mowa w art. 10 niniejszej Umowy.

Artykuł  22

Prawa pokrewne

Zgodnie z art. 23 dyrektywy 2004/38/WE, bez względu na przynależność państwową, członkowie rodziny obywatela Unii lub obywatela Zjednoczonego Królestwa, którzy posiadają prawo pobytu lub prawo stałego pobytu w państwie przyjmującym lub w państwie miejsca pracy, są uprawnieni do podjęcia tam pracy lub do wykonywania pracy na własny rachunek.

Artykuł  23

Równe traktowanie

1. Zgodnie z art. 24 dyrektywy 2004/38/WE, z zastrzeżeniem postanowień szczególnych zawartych w niniejszym tytule i tytułach I i IV niniejszej części, wszyscy obywatele Unii lub obywatele Zjednoczonego Królestwa zamieszkujący na podstawie niniejszej Umowy na terytorium państwa przyjmującego są traktowani na równi z obywatelami tego państwa w zakresie objętym niniejszą częścią. Korzystanie z tego prawa obejmuje członków rodziny obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa, posiadających prawo pobytu lub prawo stałego pobytu.

2. W drodze odstępstwa od ust. 1 państwo przyjmujące nie jest zobowiązane do przyznania uprawnienia do pomocy społecznej w ciągu okresów pobytu na podstawie art. 6 lub art. 14 ust. 4 lit. b) dyrektywy 2004/38/WE, ani nie jest zobowiązane - przed nabyciem przez daną osobę prawa stałego pobytu zgodnie z art. 15 niniejszej Umowy - do udzielania pomocy dla pokrycia kosztów utrzymania w czasie studiów, włącznie z kształceniem zawodowym, w postaci stypendiów lub pożyczek studenckich, dla osób niebędących pracownikami, osobami pracującymi na własny rachunek, osobami, które zachowują ten status, lub członkami ich rodzin.

Rozdzial  2

PRAWA PRACOWNIKÓW I OSÓB PRACUJĄCYCH NA WŁASNY RACHUNEK

Artykuł  24

Prawa pracowników

1. Z zastrzeżeniem ograniczeń określonych w art. 45 ust. 3 i 4 TFUE pracownicy w państwie przyjmującym oraz pracownicy przygraniczni w państwie lub państwach miejsca pracy korzystają z praw zagwarantowanych w art. 45 TFUE oraz praw nadanych rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 ⁸ . Prawa te obejmują:

a) prawo do niedyskryminacyjnego traktowania, bez względu na przynależność państwową, w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy;

b) prawo do podjęcia i wykonywania pracy zgodnie z przepisami mającymi zastosowanie do obywateli państwa przyjmującego lub państwa miejsca pracy;

c) prawo do pomocy udzielanej przez urzędy pracy państwa przyjmującego lub państwa miejsca pracy swoim obywatelom;

d) prawo do równego traktowania pod względem warunków zatrudnienia i pracy, w szczególności warunków wynagrodzenia, zwolnienia oraz, w przypadku utraty pracy, powrotu do pracy lub ponownego zatrudnienia;

e) prawo do przywilejów socjalnych i podatkowych;

f) prawa zbiorowe;

g) prawa i korzyści przyznawane pracownikom krajowym w sprawach mieszkaniowych;

h) prawo dostępu dla ich dzieci do powszechnego systemu kształcenia, nauki zawodu oraz szkolenia zawodowego na takich samych warunkach jakie obowiązują obywateli państwa przyjmującego lub państwa miejsca pracy, jeżeli dzieci te mieszkają na terytorium państwa, w którym pracuje dany pracownik.

2. W przypadku gdy zstępny pracownika, który nie zamieszkuje już w państwie przyjmującym, kontynuuje naukę w tym państwie, osoba sprawująca faktyczną pieczę nad tym zstępnym ma prawo pobytu w tym państwie do momentu osiągnięcia przez zstępnego pełnoletniości, a jeżeli zstępny nadal potrzebuje obecności i opieki osoby sprawującej nad nim faktyczną pieczę do kontynuowania i zakończenia edukacji - także po osiągnięciu przez zstępnego pełnoletniości.

3. Zatrudnieni pracownicy przygraniczni korzystają z prawa do wjazdu do państwa miejsca pracy i wyjazdu z jego terytorium zgodnie z art. 14 niniejszej Umowy oraz zachowują prawa, z których korzystali tam jako pracownicy, pod warunkiem że znajdują się w jednej z sytuacji określonych w art. 7 ust. 3 lit. a), b), c) i d) dyrektywy 2004/38/WE, nawet jeżeli nie przenoszą swojego miejsca pobytu do państwa miejsca pracy.

Artykuł  25

Prawa osób pracujących na własny rachunek

1. Z zastrzeżeniem ograniczeń przewidzianych w art. 51 i 52 TFUE osoby pracujące na własny rachunek w państwie przyjmującym oraz pracownicy przygraniczni pracujący na własny rachunek w państwie lub państwach miejsca pracy korzystają z praw zagwarantowanych w art. 49 i 55 TFUE. Prawa te obejmują:

a) prawo do podejmowania i wykonywania działalności na własny rachunek, jak również do zakładania przedsiębiorstw i zarządzania nimi, na warunkach określonych przez państwo przyjmujące dla własnych obywateli, zgodnie z art. 49 TFUE;

b) prawa określone w art. 24 ust. 1 lit. c)-h) niniejszej Umowy.

2. Art. 24 ust. 2 ma zastosowanie do zstępnych osób pracujących na własny rachunek.

3. Art. 24 ust. 3 ma zastosowanie do pracowników przygranicznych pracujących na własny rachunek.

Artykuł  26

Wydawanie dokumentu potwierdzającego prawa pracowników przygranicznych

Państwo miejsca pracy może nałożyć na obywateli Unii i obywateli Zjednoczonego Królestwa, posiadających prawa jako pracownicy przygraniczni na podstawie niniejszego tytułu, obowiązek wystąpienia o wydanie dokumentu potwierdzającego, że takie prawa posiadają na podstawie niniejszego tytułu. W takim przypadku obywatele Unii i obywatele Zjednoczonego Królestwa mają prawo do uzyskania takiego dokumentu.

Rozdzial  3

KWALIFIKACJE ZAWODOWE

Artykuł  27

Uznane kwalifikacje zawodowe

1. Uznanie, przed zakończeniem okresu przejściowego, kwalifikacji zawodowych zdefiniowanych w art. 3 ust. 1 lit. b) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/36/WE ⁹  obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa oraz członków ich rodzin przez państwo przyjmujące lub państwo miejsca pracy zachowuje ważność w takim państwie; dotyczy to również prawa do wykonywania zawodu na takich samych warunkach jak obywatele takiego państwa, jeżeli takie uznanie kwalifikacji zawodowych nastąpiło na podstawie dowolnego z następujących postanowień:

a) tytuł III dyrektywy 2005/36/WE w odniesieniu do uznawania kwalifikacji zawodowych w kontekście swobody przedsiębiorczości, niezależnie od tego, czy to uznanie nastąpiło się w ramach ogólnego systemu uznawania dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji, systemu uznawania doświadczenia zawodowego czy systemu uznawania na podstawie koordynacji minimalnych wymogów w zakresie kształcenia;

b) art. 10 ust. 1 i 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/5/WE ¹⁰  w odniesieniu do dopuszczenia do zawodu prawnika w państwie przyjmującym lub państwie miejsca pracy;

c) art. 14 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/43/WE ¹¹  w odniesieniu do zatwierdzania biegłych rewidentów z innego państwa członkowskiego;

d) dyrektywa Rady 74/556/EWG ¹²  w odniesieniu do przyjęcia dowodów posiadania wiedzy i umiejętności niezbędnych do podjęcia lub prowadzenia działalności osób pracujących na własny rachunek oraz pośredników zajmujących się handlem i dystrybucją produktów toksycznych lub działalności dotyczącej profesjonalnego wykorzystania produktów toksycznych.

2. Uznawanie kwalifikacji zawodowych na użytek ust. 1 lit. a) niniejszego artykułu obejmuje:

a) uznawanie kwalifikacji zawodowych na podstawie art. 3 ust. 3 dyrektywy 2005/36/WE;

b) decyzje przyznające częściowy dostęp do działalności zawodowej zgodnie z art. 4f dyrektywy 2005/36/WE;

c) uznawanie kwalifikacji zawodowych na potrzeby stałego prowadzenia działalności zawodowej na podstawie art. 4d dyrektywy 2005/36/WE.

Artykuł  28

Toczące się postępowania w sprawie uznania kwalifikacji zawodowych

Art. 4, art. 4d w odniesieniu do uznawania kwalifikacji zawodowych do celów stałego prowadzenia działalności zawodowej, art. 4f i tytuł III dyrektywy 2005/36/WE, art. 10 ust. 1, 3 i 4 dyrektywy 98/5/WE, art. 14 dyrektywy 2006/43/WE i dyrektywa 74/556/EWG mają zastosowanie w odniesieniu do rozpatrywania przez właściwy organ państwa przyjmującego lub państwa miejsca pracy wniosków o uznanie kwalifikacji zawodowych złożonych przed zakończeniem okresu przejściowego przez obywateli Unii lub obywateli Zjednoczonego Królestwa, a także w odniesieniu do decyzji w sprawie takich wniosków.

Art. 4a, 4b i 4e dyrektywy 2005/36/WE mają także zastosowanie w zakresie dotyczącym zakończenia postępowań w sprawie uznania kwalifikacji zawodowych na potrzeby prowadzenia działalności zawodowej na podstawie art. 4d tej dyrektywy.

Artykuł  29

Współpraca administracyjna w zakresie uznawania kwalifikacji zawodowych

1. Zjednoczone Królestwo i państwa członkowskie współpracują w kwestiach dotyczących wniosków oczekujących na rozpatrzenie, o których mowa w art. 28, aby ułatwić stosowanie art. 28. Współpraca ta może obejmować wymianę informacji, w tym informacji na temat postępowań dyscyplinarnych lub zastosowanych sankcji karnych lub wszelkich innych poważnych i szczególnych okoliczności, które mogą mieć wpływ na prowadzenie działalności objętych zakresem dyrektyw, o których mowa w art. 28.

2. W drodze odstępstwa od art. 8, przez okres nieprzekraczający 9 miesięcy od zakończenia okresu przejściowego Zjednoczone Królestwo jest uprawnione do korzystania z systemu wymiany informacji na rynku wewnętrznym w odniesieniu do wniosków, o których mowa w art. 28, o ile informacje te dotyczą postępowań w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych na podstawie art. 4d dyrektywy 2005/36/WE na potrzeby stałego prowadzenia działalności zawodowej.

TYTUŁ  III

KOORDYNACJA SYSTEMÓW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

Artykuł  30

Zakres podmiotowy

1. Niniejszy tytuł ma zastosowanie do następujących osób:

a) obywateli Unii podlegających ustawodawstwu Zjednoczonego Królestwa w dniu zakończenia okresu przejściowego, a także członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu po ich śmierci;

b) obywateli Zjednoczonego Królestwa podlegających ustawodawstwu państwa członkowskiego w dniu zakończenia okresu przejściowego, a także członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu po ich śmierci;

c) obywateli Unii zamieszkujących w Zjednoczonym Królestwie i podlegających ustawodawstwu państwa członkowskiego w dniu zakończenia okresu przejściowego, a także członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu po ich śmierci;

d) obywateli Zjednoczonego Królestwa zamieszkujących w państwie członkowskim i podlegających ustawodawstwu Zjednoczonego Królestwa w dniu zakończenia okresu przejściowego, a także członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu po ich śmierci;

e) osób, które nie są objęte lit. a)-d), ale są:

(i) obywatelami Unii, którzy w dniu zakończenia okresu przejściowego są pracownikami lub prowadzą działalność jako osoby pracujące na własny rachunek w Zjednoczonym Królestwie i którzy na podstawie tytułu II rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 ¹³  podlegają ustawodawstwu państwa członkowskiego, lub są członkami ich rodzin bądź osobami pozostałymi przy życiu po ich śmierci; lub

(ii) 14  obywatelami Zjednoczonego Królestwa, którzy w dniu zakończenia okresu przejściowego są pracownikami lub prowadzą działalność jako osoby pracujące na własny rachunek w co najmniej jednym państwie członkowskim i którzy na podstawie tytułu II rozporządzenia (WE) nr 883/2004 podlegają ustawodawstwu Zjednoczonego Królestwa, lub są członkami ich rodzin bądź osobami pozostałymi przy życiu po ich śmierci;

f) bezpaństwowców i uchodźców zamieszkujących w państwie członkowskim lub w Zjednoczonym Królestwie, którzy znajdują się w jednej z sytuacji opisanych w lit. a)-e), a także członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu po ich śmierci;

g) obywateli państw trzecich oraz członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu po ich śmierci, którzy znajdują się w jednej z sytuacji opisanych w lit. a)-e), pod warunkiem że spełniają wymogi przewidziane w rozporządzeniu Rady (WE) nr 859/2003 ¹⁵ .

2. Osoby, o których mowa w ust. 1, są objęte zakresem niniejszego tytułu, pod warunkiem że nieprzerwanie znajdują się w jednej z sytuacji opisanych w tym ustępie, dotyczących jednocześnie państwa członkowskiego i Zjednoczonego Królestwa.

3. Niniejszy tytuł stosuje się również do osób, które nie są lub przestały być objęte ust. 1 lit. a)-e) niniejszego artykułu, lecz są objęte art. 10 niniejszej Umowy, a także do członków ich rodzin i osób pozostałych przy życiu po ich śmierci.

4. Osoby, o których mowa w ust. 3, są objęte zakresem niniejszego tytułu, pod warunkiem że w dalszym ciągu mają prawo pobytu w państwie przyjmującym zgodnie z art. 13 niniejszej Umowy lub prawo do pracy w państwie miejsca zatrudnienia zgodnie z art. 24 lub 25 niniejszej Umowy.

5. W przypadku gdy niniejszy artykuł odnosi się do członków rodzin i osób pozostałych przy życiu, takie osoby są objęte zakresem niniejszego tytułu tylko w zakresie, w jakim wywodzą swoje prawa i obowiązki na mocy rozporządzenia (WE) nr 883/2004 z tytułu bycia członkiem rodziny lub osobą pozostałą przy życiu.

Artykuł  31

Zasady koordynacji zabezpieczenia społecznego

1. Do osób objętych niniejszym tytułem zastosowanie mają zasady i cele określone w art. 48 TFUE, rozporządzeniu (WE) nr 883/2004 oraz w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 ¹⁶ .

Unia i Zjednoczone Królestwo należycie uwzględniają decyzje i zalecenia Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego działającej przy Komisji Europejskiej i ustanowionej rozporządzeniem (WE) nr 883/2004 (zwanej dalej "Komisją Administracyjną"), wymienione w części I załącznika I do niniejszej Umowy.

2. W drodze odstępstwa od art. 9 niniejszej Umowy na użytek niniejszego tytułu zastosowanie mają definicje zawarte w art. 1 rozporządzenia (WE) 883/2004.

3. W odniesieniu do obywateli państw trzecich, którzy spełniają warunki przewidziane w rozporządzeniu (WE) nr 859/2003, oraz członków ich rodzin lub osób pozostałych przy życiu po ich śmierci, objętych zakresem niniejszego tytułu, odniesienia do rozporządzenia (WE) nr 883/2004 i rozporządzenia (WE) nr 987/2009 w niniejszym tytule traktuje się jako odniesienia do - odpowiednio - rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 ¹⁷  i rozporządzenia Rady (EWG) nr 574/72 ¹⁸ . Odniesienia do poszczególnych przepisów rozporządzenia (WE) nr 883/2004 i rozporządzenia (WE) nr 987/2009 traktuje się jako odniesienia do odpowiadających im przepisów rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 i rozporządzenia (EWG) nr 574/72.

Artykuł  32

Sytuacje szczególne

1. W następujących sytuacjach, w zakresie określonym w niniejszym artykule, zastosowanie mają następujące postanowienia, o ile dotyczą osób, które nie są lub przestały być objęte art. 30:

a) następujące osoby są objęte zakresem niniejszego tytułu na potrzeby uwzględniania i sumowania okresów ubezpieczenia, zatrudnienia, pracy na własny rachunek lub zamieszkania, w tym praw i obowiązków wynikających z tych okresów zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 883/2004:

(i) obywatele Unii, a także bezpaństwowcy i uchodźcy zamieszkujący w państwie członkowskim oraz obywatele państw trzecich spełniający warunki rozporządzenia (WE) nr 859/2003, którzy podlegali ustawodawstwu Zjednoczonego Królestwa przed zakończeniem okresu przejściowego, a także członkowie ich rodzin i osoby pozostałe przy życiu po ich śmierci;

(ii) obywatele Zjednoczonego Królestwa, a także bezpaństwowcy i uchodźcy zamieszkujący w Zjednoczonym Królestwie oraz obywatele państw trzecich spełniający warunki rozporządzenia (WE) nr 859/2003, którzy podlegali ustawodawstwu państwa członkowskiego przed zakończeniem okresu przejściowego, a także członkowie ich rodzin i osoby pozostałe przy życiu po ich śmierci;

na potrzeby sumowania okresów uwzględnia się zgodnie z rozporządzeniem (WE) 883/2004 okresy przypadające zarówno przed zakończeniem okresu przejściowego, jak i po jego zakończeniu;

b) zasady określone w art. 20 i 27 rozporządzenia (WE) nr 883/2004 mają w dalszym ciągu zastosowanie do osób, które przed zakończeniem okresu przejściowego wystąpiły o zezwolenie na planowane leczenie na podstawie rozporządzenia (WE) nr 883/2004, aż do zakończenia leczenia. Odpowiednie procedury zwrotu kosztów mają zastosowanie również po zakończeniu leczenia. Takie osoby i towarzyszące im osoby korzystają z prawa do wjazdu do państwa, w którym odbywa się leczenie, i wyjazdu z niego zgodnie z art. 14 stosowanym odpowiednio;

c) zasady określone w art. 19 i 27 rozporządzenia (WE) nr 883/2004 mają w dalszym ciągu zastosowanie do osób, które są objęte rozporządzeniem (WE) nr 883/2004 i w dniu zakończenia okresu przejściowego przebywają w państwie członkowskim lub w Zjednoczonym Królestwie, aż do zakończenia pobytu. Odpowiednie procedury zwrotu kosztów mają zastosowanie również po zakończeniu pobytu lub leczenia;

d) zasady określone w art. 67, 68 i 69 rozporządzenia (WE) nr 883/2004 mają zastosowanie - dopóki spełnione są warunki - do przyznawania świadczeń rodzinnych, do których w dniu zakończenia okresu przejściowego uprawnione są następujące osoby:

(i) obywatele Unii, bezpaństwowcy i uchodźcy zamieszkujący w państwie członkowskim oraz obywatele państw trzecich spełniający warunki rozporządzenia (WE) nr 859/2003 i zamieszkujący w państwie członkowskim, którzy podlegają ustawodawstwu państwa członkowskiego i mają członków rodziny zamieszkujących w Zjednoczonym Królestwie w dniu zakończenia okresu przejściowego;

(ii) obywatele Zjednoczonego Królestwa, bezpaństwowcy i uchodźcy zamieszkujący w Zjednoczonym Królestwie oraz obywatele państw trzecich spełniający warunki rozporządzenia (WE) nr 859/2003 i zamieszkujący w Zjednoczonym Królestwie, którzy podlegają ustawodawstwu Zjednoczonego Królestwa i mają członków rodziny zamieszkujących w państwie członkowskim w dniu zakończenia okresu przejściowego;

e) w sytuacjach określonych w lit. d) ppkt (i) oraz (ii) niniejszego ustępu do osób, które jako członkowie rodziny w dniu zakończenia okresu przejściowego posiadają na podstawie rozporządzenia (WE) nr 883/2004 prawa, takie jak pochodne prawa do świadczeń rzeczowych z tytułu choroby, zastosowanie ma to rozporządzenie oraz odpowiednie przepisy rozporządzenia (WE) nr 987/2009 dopóty, dopóki spełnione są przewidziane w nich warunki.

2. Przepisy tytułu III rozdział 1 rozporządzenia (WE) nr 883/2004 dotyczące świadczeń z tytułu choroby mają zastosowanie do osób otrzymujących świadczenia na podstawie ust. 1 lit. a) niniejszego artykułu.

Niniejszy ustęp stosuje się odpowiednio w odniesieniu do świadczeń rodzinnych na podstawie art. 67, 68 i 69 rozporządzenia (WE) nr 883/2004.

Artykuł  33

Obywatele Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Szwajcarii

1. Postanowienia niniejszego tytułu mające zastosowanie do obywateli Unii stosuje się do obywateli Islandii, Księstwa Liechtensteinu, Królestwa Norwegii i Konfederacji Szwajcarskiej, pod warunkiem że:

a) Islandia, Księstwo Liechtensteinu, Królestwo Norwegii i Konfederacja Szwajcarska, w stosownych przypadkach, zawarły i stosują odpowiednie umowy ze Zjednoczonym Królestwem, które mają zastosowanie do obywateli Unii; oraz

b) Islandia, Księstwo Liechtensteinu, Królestwo Norwegii i Konfederacja Szwajcarska, stosownie do przypadku, zawarły i stosują odpowiednie umowy z Unią, które mają zastosowanie do obywateli Zjednoczonego Królestwa.

2. Po powiadomieniu przez Zjednoczone Królestwo i Unię o dacie wejścia w życie umów, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, Wspólny Komitet ustanowiony na podstawie art. 164 (zwany dalej "Wspólnym Komitetem") wyznacza datę, od której postanowienia niniejszego tytułu mają zastosowanie odpowiednio do obywateli Islandii, Księstwa Liechtensteinu, Królestwa Norwegii i Konfederacji Szwajcarskiej.

Artykuł  34

Współpraca administracyjna

1. W drodze odstępstwa od art. 7 i art. 128 ust. 1, od daty wejścia w życie niniejszej Umowy Zjednoczone Królestwo ma status obserwatora w Komisji Administracyjnej. Jeżeli punkty porządku obrad odnoszące się do niniejszego tytułu dotyczą Zjednoczonego Królestwa, może ono wysłać przedstawiciela, aby uczestniczył w charakterze doradczym w posiedzeniach Komisji Administracyjnej i w posiedzeniach organów, o których mowa w art. 73 i 74 rozporządzenia (WE) nr 883/2004, na których to posiedzeniach omawiane są te kwestie.

2. W drodze odstępstwa od art. 8 Zjednoczone Królestwo uczestniczy w systemie elektronicznej wymiany informacji dotyczących zabezpieczenia społecznego (EESSI) i ponosi związane z tym koszty.

Artykuł  35

Zwrot, odzyskiwanie należności i wyrównywanie należności

Przepisy rozporządzeń (WE) nr 883/2004 i (WE) nr 987/2009 dotyczące zwrotów, odzyskiwania należności i wyrównywania należności w dalszym ciągu mają zastosowanie w związku ze zdarzeniami, o ile dotyczą one osób nieobjętych art. 30, które to zdarzenia:

a) miały miejsce przed zakończeniem okresu przejściowego; lub

b) mają miejsce po zakończeniu okresu przejściowego i dotyczą osób, które były objęte art. 30 lub 32, gdy takie zdarzenie wystąpiło.

Artykuł  36

Rozwój prawa i dostosowania aktów Unii

1. W przypadku zmiany lub zastąpienia rozporządzeń (WE) nr 883/2004 i (WE) nr 987/2009 po zakończeniu okresu przejściowego odniesienia do tych rozporządzeń w niniejszej Umowie traktuje się jako odnoszące się do tych rozporządzeń z uwzględnieniem ich zmian lub do aktów, które je zastąpiły, zgodnie z aktami wymienionymi w części II załącznika I do niniejszej Umowy.

Wspólny Komitet dokonuje przeglądu części II załącznika I do niniejszej Umowy i dostosowuje ją do wszelkich aktów zmieniających lub zastępujących rozporządzenia (WE) nr 883/2004 i (WE) nr 987/2009 niezwłocznie po przyjęciu tych aktów przez Unię. W tym celu niezwłocznie po ich przyjęciu Unia informuje Zjednoczone Królestwo w ramach Wspólnego Komitetu o wszelkich aktach zmieniających lub zastępujących te rozporządzenia.

2. W drodze odstępstwa od ust. 1 akapit drugi Wspólny Komitet dokonuje oceny skutków aktu zmieniającego lub zastępującego rozporządzenia (WE) nr 883/2004 i (WE) nr 987/2009, jeżeli akt ten:

a) zmienia lub zastępuje przepisy dotyczące kwestii objętych art. 3 rozporządzenia (WE) nr 883/2004; lub

b) stanowi, że jest eksportowane świadczenie pieniężne, które nie było eksportowane na podstawie rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w dniu zakończenia okresu przejściowego, lub stanowi że nie jest eksportowane świadczenie pieniężne, które było eksportowane w dniu zakończenia okresu przejściowego; lub

c) stanowi, że świadczenie pieniężne jest eksportowane przez nieograniczony okres, w przypadku gdy to świadczenie pieniężne było eksportowane tylko przez ograniczony okres na podstawie rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w dniu zakończenia okresu przejściowego, lub stanowi, że świadczenie pieniężne jest eksportowane tylko przez ograniczony okres, w przypadku gdy to świadczenie pieniężne było eksportowane przez nieograniczony okres na podstawie tego rozporządzenia w dniu zakończenia okresu przejściowego.

Dokonując oceny, Wspólny Komitet uwzględnia w dobrej wierze skalę zmian, o których mowa w akapicie pierwszym niniejszego ustępu, a także znaczenie dalszego prawidłowego stosowania rozporządzeń (WE) nr 883/2004 i (WE) nr 987/2009 w relacjach między Unią a Zjednoczonym Królestwem oraz ważną rolę istnienia państwa właściwego w odniesieniu do osób objętych rozporządzeniem (WE) nr 883/2004.

Część II załącznika I do niniejszej Umowy nie zostanie dostosowana do aktu, o którym mowa w akapicie pierwszym niniejszego ustępu, jeżeli taką decyzję podejmie Wspólny Komitet w terminie 6 miesięcy od otrzymania informacji przekazanej przez Unię na podstawie ust. 1.

Na użytek niniejszego ustępu:

a) "eksportowane" oznacza, że świadczenie jest wypłacane na podstawie rozporządzenia (WE) 883/2004 osobie lub w odniesieniu do osoby, która zamieszkuje w państwie członkowskim lub w Zjednoczonym Królestwie, jeżeli instytucja właściwa w zakresie zapewniania tego świadczenia nie znajduje się w danym państwie członkowskim lub w Zjednoczonym Królestwie; "nieeksportowane" jest interpretowane odpowiednio; oraz

b) "eksportowane przez nieograniczony okres" oznacza świadczenie, które jest eksportowane, dopóki spełnione są warunki uprawniające do tego świadczenia.

3. Na użytek niniejszej Umowy rozporządzenia (WE) nr 883/2004 i (WE) nr 987/2009 odczytuje się z uwzględnieniem dostosowań wymienionych w części III załącznika I do niniejszej Umowy. Zjednoczone Królestwo informuje Unię w ramach Wspólnego Komitetu o wszelkich zmianach w przepisach krajowych, mających znaczenie dla części III załącznika I do niniejszej Umowy, niezwłocznie po ich przyjęciu.

4. Na użytek niniejszej Umowy decyzje i zalecenia Komisji Administracyjnej traktuje się jako obejmujące decyzje i zalecenia wymienione w części I załącznika I. Wspólny Komitet wprowadza zmiany do części I załącznika I, aby uwzględnić wszelkie nowe decyzje lub zalecenia przyjęte przez Komisję Administracyjną. W tym celu, niezwłocznie po przyjęciu decyzji i zaleceń przez Komisję Administracyjną, Unia informuje o tym Zjednoczone Królestwo w ramach Wspólnego Komitetu. Zmiany takie są wprowadzane przez Wspólny Komitet na wniosek Unii lub Zjednoczonego Królestwa.

TYTUŁ  IV

INNE POSTANOWIENIA

Artykuł  37

Jawność

Państwa członkowskie i Zjednoczone Królestwo upowszechniają informacje o prawach i obowiązkach osób objętych niniejszą częścią, w szczególności poprzez kampanie informacyjne prowadzone w stosownych przypadkach za pośrednictwem mediów krajowych i lokalnych oraz innych środków przekazu.

Artykuł  38

Korzystniejsze postanowienia

1. Niniejsza część nie ma wpływu na przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne w państwie przyjmującym lub państwie miejsca pracy, które byłyby bardziej korzystne dla osób zainteresowanych. Niniejszy ustęp nie ma zastosowania do tytułu III.

2. Art. 12 i art. 23 ust. 1 pozostają bez uszczerbku dla uzgodnień w ramach wspólnej strefy podróżowania między Zjednoczonym Królestwem a Irlandią w odniesieniu do korzystniejszego traktowania, które może wynikać z tych uzgodnień dla osób zainteresowanych.

Artykuł  39

Ochrona na całe życie

Osoby objęte niniejszą częścią korzystają z praw przewidzianych w odpowiednich tytułach niniejszej części przez całe swoje życie, chyba że przestaną spełniać warunki określone w tych tytułach.

⁵ Dyrektywa 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zmieniająca rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylająca dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/ EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG (Dz.U. L 158 z 30.4.2004, s. 77).

⁶ Rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000 (Dz.U. L 338 z 23.12.2003, s. 1).

⁷ Pojęcie pieczy nad dzieckiem należy interpretować zgodnie z art. 2 pkt 9 rozporządzenia Rady (WE) nr 2201/2003. Obejmuje zatem pieczę nad dzieckiem nabytą na podstawie orzeczenia sądowego, z mocy prawa lub na podstawie porozumienie wywierającego skutki prawne.

⁸ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii (Dz.U. L 141 z 27.5.2011, s. 1).

⁹ Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (Dz.U. L 255 z 30.9.2005, s. 22).

¹⁰ Dyrektywa 98/5/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. mająca na celu ułatwienie stałego wykonywania zawodu prawnika w państwie członkowskim innym niż państwo uzyskania kwalifikacji zawodowych (Dz.U. L 77 z 14.3.1998, s. 36).

¹¹ Dyrektywa 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, zmieniająca dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG oraz uchylająca dyrektywę Rady 84/253/EWG (Dz.U. L 157 z 9.6.2006, s. 87).

¹² Dyrektywa Rady 74/556/EWG z dnia 4 czerwca 1974 r. ustanawiająca szczegółowe przepisy dotyczące środków przejściowych odnoszących się do handlu i dystrybucji produktów toksycznych i działalności w tym zakresie, związanych z profesjonalnym wykorzystaniem tych produktów, z działalnością pośredników włącznie (Dz.U. L 307 z 18.11.1974, s. 1).

¹³ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. L 166 z 30.4.2004, s. 1).

¹⁴ Art. 30 ust. 1 lit. e) pkt 2 zmieniony przez sprostowanie z dnia 5 maja 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.131.9) zmieniającego nin. umowę międzynarodową z dniem 1 lutego 2020 r.

¹⁵ Rozporządzenie Rady (WE) nr 859/2003 z dnia 14 maja 2003 r. rozszerzające przepisy rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 i rozporządzenia (EWG) nr 574/72 na obywateli państw trzecich, którzy nie są jeszcze objęci tymi przepisami wyłącznie ze względu na ich obywatelstwo (Dz.U. L 124 z 20.5.2003, s. 1).

¹⁶ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. L 284 z 30.10.2009, s. 1).

¹⁷ Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.U. L 149 z 5.7.1971, s. 2).

¹⁸ Rozporządzenie Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych i ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz.U. L 74 z 27.3.1972, s. 1).