Sekcja 3 - Infrastruktura transportu morskiego i europejski obszar transportu morskiego - Rozporządzenie 2024/1679 w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej, zmieniające rozporządzenia (UE) 2021/1153 i (UE) nr 913/2010 oraz uchylające rozporządzenie (UE) nr 1315/2013

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2024.1679

Akt obowiązujący

Wersja od: 28 czerwca 2024 r.

SEKCJA  3

Infrastruktura transportu morskiego i europejski obszar transportu morskiego

Artykuł  25

Elementy infrastruktury

1. Europejski obszar transportu morskiego łączy i integruje opisane w ust. 2 elementy morskie z siecią lądową poprzez tworzenie lub modernizację szlaków żeglugi morskiej bliskiego zasięgu oraz poprzez rozwój portów morskich na terytorium państw członkowskich i ich połączeń z terenami w głębi lądu, w tym na obszarze geograficznym regionów najbardziej oddalonych, w celu zapewnienia efektywnej, rentownej i trwałej integracji z innymi rodzajami transportu.

2. Europejski obszar transportu morskiego obejmuje:

a) infrastrukturę transportu morskiego na terenach portowych sieci bazowej i sieci kompleksowej, w tym połączenia z terenami w głębi lądu;

b) działania o szerszym zasięgu, które nie są powiązane z określonymi portami i które przynoszą korzyści europejskiemu obszarowi transportu morskiego i szeroko pojętej gospodarce morskiej, takie jak wsparcie działań zapewniających całoroczną żeglowność (łamanie pokrywy lodowej), ułatwiających przejście na zrównoważony transport morski, poprawiających synergię między transportem a energią, między innymi poprzez wspieranie roli portów jako centrów energetycznych i wspomaganie transformacji energetycznej, oraz systemy ICT dla transportu i badania hydrograficzne; oraz

c) promowanie zrównoważonych i odpornych połączeń żeglugi morskiej bliskiego zasięgu, w szczególności tych, które koncentrują przepływy towarowe, w celu zmniejszenia negatywnych kosztów zewnętrznych, takich jak emisje i zatory komunikacyjne powodowane przez transport drogowy w Unii, i które poprawiają dostęp do regionów najbardziej oddalonych i innych regionów oddalonych, wyspiarskich i peryferyjnych poprzez ustanowienie lub modernizację zrównoważonych, regularnych i częstych usług morskich.

3. Infrastruktura transportu morskiego, o której mowa w ust. 2 lit. a), składa się w szczególności z:

a) portów morskich wraz z infrastrukturą niezbędną do operacji transportowych na terenie portu;

b) podstawowej infrastruktury portowej, takiej jak baseny wewnętrzne, ściany nabrzeża, miejsca postoju, platformy, pirsy, doki, wały, zasypki oraz osuszony grunt;

c) kanałów morskich;

d) pomocy nawigacyjnych;

e) podejść do portu, torów wodnych i śluz;

f) falochronów;

g) połączeń portów z transeuropejską siecią transportową;

h) systemów ICT dla transportu, w tym EMSWe oraz VTMIS;

i) infrastruktury związanej z paliwami alternatywnymi;

j) urządzeń towarzyszących, do których mogą należeć w szczególności urządzenia służące do zarządzania ruchem i ładunkami, ograniczania negatywnego oddziaływania na środowisko, w tym prowadzenia działalności w sposób generujący zerową ilość odpadów i stosowania środków z zakresu gospodarki o obiegu zamkniętym, poprawy efektywności energetycznej, ograniczania hałasu oraz do stosowania paliw alternatywnych, a także wyposażenie zapewniające żeglowność przez cały rok, w tym urządzenia do łamania lodu, badań hydrologicznych, prac pogłębiarskich i ochrony portu oraz podejścia do portu; oraz

k) infrastruktury ułatwiającej działalność portową związaną z energią ze źródeł odnawialnych, w tym z morskimi farmami wiatrowymi.

4. Aby port morski stanowił część sieci kompleksowej, spełnia co najmniej jeden z następujących warunków:

a) jego całkowita roczna wielkość ruchu pasażerskiego przekracza 0,1 % całkowitej rocznej wielkości ruchu pasażerskiego we wszystkich portach morskich w Unii, przy czym wartość odniesienia dla tej wielkości całkowitej to najnowsza dostępna wartość średnia z trzech lat w oparciu o dane statystyczne publikowane przez Eurostat;

b) jego całkowita roczna wielkość ładunku - w odniesieniu do ładunków masowych albo niemasowych - przekracza 0,1 % odpowiedniej całkowitej rocznej wielkości ładunku we wszystkich portach morskich w Unii, przy czym wartość odniesienia dla tej wielkości całkowitej to najnowsza dostępna wartość średnia z trzech lat w oparciu o dane statystyczne publikowane przez Eurostat;

c) jego całkowita roczna wielkość ładunku - w odniesieniu do ładunków masowych lub niemasowych - przekracza rocznie 500 000 ton i jej wkład w dywersyfikację dostaw energii w UE i przyspieszenie wprowadzania energii ze źródeł odnawialnych stanowi jeden z głównych rodzajów działalności portu, przy czym wartość odniesienia dla tej wielkości całkowitej to najnowsza dostępna wartość średnia z trzech lat w oparciu o dane statystyczne publikowane przez Eurostat;

d) znajduje się na wyspie i stanowi jedyny punkt dostępu do regionu NUTS 3 w sieci kompleksowej w rozumieniu art. 3 rozporządzenia (WE) nr 1059/2003 (WE); lub

e) znajduje się w jednym z regionów najbardziej oddalonych lub obszarów peryferyjnych w odległości przekraczającej 200 km od następnego najbliższego portu w sieci kompleksowej.

Artykuł  26

Wymogi dotyczące infrastruktury transportowej dla sieci kompleksowej

1. Państwa członkowskie zapewniają, aby:

a) infrastruktura paliw alternatywnych była rozmieszczona w portach morskich sieci rozszerzonej zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2023/1804;

b) wyposażenie portów morskich sieci kompleksowej w niezbędną infrastrukturę służącą poprawie efektywności środowiskowej statków w portach, w szczególności w urządzenia do odbioru odpadów ze statków zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/883 ⁵¹ ;

c) wdrożenie VTMIS i SafeSeaNet zgodnie z dyrektywą 2002/59/WE; oraz

d) uruchomienie morskich krajowych pojedynczych punktów kontaktowych zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2019/1239.

2. Państwa członkowskie zapewniają, aby najpóźniej do dnia 31 grudnia 2050 r.:

a) porty morskie sieci kompleksowej o całkowitej rocznej wielkości ładunku powyżej 2 mln ton zostały połączone z infrastrukturą kolejową i drogową oraz, w miarę możliwości, ze śródlądowymi drogami wodnymi; wartość odniesienia dla tej wielkości całkowitej to najnowsza dostępna wartość średnia z trzech lat w oparciu o dane statystyczne publikowane przez Eurostat;

b) porty morskie sieci kompleksowej obsługujące ruch towarowy oferowały co najmniej jeden multimodalny terminal towarowy otwarty w sposób niedyskryminujący dla wszystkich operatorów i użytkowników oraz stosowały przejrzyste i niedyskryminujące opłaty;

c) kanały morskie, tory podejściowe do portów i obszary przyujściowe, które łączą dwa morza lub zapewniają dostęp od morza do portów morskich, odpowiadały przynajmniej śródlądowym drogom wodnym spełniającym wymogi art. 23; oraz

d) porty morskie sieci kompleksowej połączone ze śródlądowymi drogami wodnymi zostały wyposażone w zdolności przeładunkowe w odniesieniu do statków żeglugi śródlądowej.

Obowiązek zapewnienia połączenia, o którym mowa w akapicie pierwszym lit. a), nie ma zastosowania, w przypadku gdy szczególne ograniczenia geograficzne lub znaczące ograniczenia fizyczne uniemożliwiają takie połączenie.

3. Na wniosek państwa członkowskiego, w należycie uzasadnionych przypadkach, Komisja przyjmuje akty wykonawcze przyznające zwolnienia z minimalnych wymogów, o których mowa w ust. 2, ze względu na szczególne ograniczenia geograficzne lub znaczące ograniczenia fizyczne, negatywny wynik analizy kosztów i korzyści społeczno-gospodarczych lub znaczący negatywny wpływ na środowisko lub różnorodność biologiczną. Każdy taki wniosek jest należycie uzasadniony. Państwo członkowskie może w jednym wniosku wystąpić o przyznanie kilku zwolnień.

Komisja ocenia wniosek w świetle uzasadnienia przedstawionego na podstawie akapitu pierwszego.

Komisja może zwrócić się do państwa członkowskiego o dodatkowe informacje nie później niż w terminie 30 dni kalendarzowych od otrzymania wniosku na podstawie akapitu pierwszego. Jeżeli Komisja uzna, że przekazane informacje są niewystarczające, może w ciągu 30 dni kalendarzowych od otrzymania dodatkowych informacji zwrócić się do państwa członkowskiego o ich uzupełnienie.

Komisja podejmuje decyzję w sprawie zwolnienia będącego przedmiotem wniosku nie później niż sześć miesięcy od otrzymania wniosku na podstawie akapitu pierwszego lub, w przypadku gdy zainteresowane państwa członkowskie przekazały dodatkowe informacje na podstawie akapitu trzeciego, nie później niż cztery miesiące od ostatniej daty otrzymania takich informacji, w zależności od tego, która z tych dat jest późniejsza. W przypadku braku wyraźnej decyzji Komisji w takich terminach uznaje się, że zwolnienie zostało przyznane.

Komisja informuje pozostałe państwa członkowskie o zwolnieniach przyznanych na podstawie niniejszego artykułu.

Artykuł  27

Wymogi dotyczące infrastruktury transportowej dla sieci bazowej

1. Państwa członkowskie zapewniają, aby infrastruktura transportu morskiego sieci bazowej spełniała wymogi art. 26 ust. 1.

2. Państwa członkowskie zapewniają, aby najpóźniej do dnia 31 grudnia 2030 r. infrastruktura transportu morskiego sieci bazowej spełniała wymogi określone w art. 26 ust. 2.

3. Na wniosek państwa członkowskiego, w należycie uzasadnionych przypadkach, Komisja przyjmuje akty wykonawcze przyznające zwolnienia z minimalnych wymogów, o których mowa w ust. 2, ze względu na szczególne ograniczenia geograficzne lub znaczące ograniczenia fizyczne, negatywny wynik analizy kosztów i korzyści społeczno-gospodarczych lub znaczący negatywny wpływ na środowisko lub różnorodność biologiczną. Każdy taki wniosek jest należycie uzasadniony. Państwo członkowskie może w jednym wniosku wystąpić o przyznanie kilku zwolnień.

Komisja ocenia wniosek w świetle uzasadnienia przedstawionego na podstawie akapitu pierwszego.

Komisja może zwrócić się do państwa członkowskiego o dodatkowe informacje nie później niż w terminie 30 dni kalendarzowych od otrzymania wniosku na podstawie akapitu pierwszego. Jeżeli Komisja uzna, że przekazane informacje są niewystarczające, może w ciągu 30 dni kalendarzowych od otrzymania dodatkowych informacji zwrócić się do państwa członkowskiego o ich uzupełnienie.

Komisja podejmuje decyzję w sprawie zwolnienia będącego przedmiotem wniosku nie później niż sześć miesięcy od otrzymania wniosku na podstawie akapitu pierwszego lub, w przypadku gdy zainteresowane państwa członkowskie przekazały dodatkowe informacje na podstawie akapitu trzeciego, nie później niż cztery miesiące od ostatniej daty otrzymania takich informacji, w zależności od tego, która z tych dat jest późniejsza. W przypadku braku wyraźnej decyzji Komisji w takich terminach uznaje się, że zwolnienie zostało przyznane.

Komisja informuje pozostałe państwa członkowskie o zwolnieniach przyznanych na podstawie niniejszego artykułu.

Artykuł  28

Dodatkowe priorytety w zakresie rozwoju infrastruktury morskiej i europejskiego obszaru transportu morskiego

Promując projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania dotyczące infrastruktury morskiej i europejskiego obszaru transportu morskiego, oprócz priorytetów określonych w art. 12 i 13 zwraca się uwagę na następujące kwestie:

a) poprawa dostępu do morza, np. falochrony, kanały morskie, tory wodne, śluzy, prace pogłębiarskie i pomoce nawigacyjne;

b) budowa lub modernizacja podstawowej infrastruktury portowej, takiej jak baseny wewnętrzne, infrastruktura paliw alternatywnych, ściany nabrzeża, miejsca postoju, platformy, pirsy, doki, wały, zasypki oraz osuszony grunt;

c) poprawa infrastruktury łączącej wzajemnie różne rodzaje transportu, wyposażenie i systemy, o której mowa w art. 37 lit. a), b) i d); a także modernizacja i zwiększenie przepustowości infrastruktury kolejowej niezbędnej do prowadzenia operacji transportowych na obszarze portu lub w niedalekiej odległości od portu, jeżeli jest to konieczne do połączenia z transeuropejską siecią kolejową;

d) usprawnienie procesów cyfryzacji i automatyzacji, w szczególności z myślą o zwiększeniu bezpieczeństwa, ochrony, efektywności i zrównoważoności;

e) wprowadzanie i promowanie nowych technologii i innowacji, a także paliw odnawialnych i niskoemisyjnych;

f) zwiększenie odporności łańcuchów logistycznych i międzynarodowego handlu morskiego, w tym odnośnie do przystosowania się do zmiany klimatu;

g) redukcja hałasu i środki w zakresie efektywności energetycznej;

h) promowanie bezemisyjnych i niskoemisyjnych statków obsługujących połączenia żeglugi morskiej bliskiego zasięgu oraz opracowywanie środków mających na celu poprawę efektywności środowiskowej transportu morskiego w zakresie zawijania do portów i optymalizacji łańcucha dostaw zgodnie z mającymi zastosowanie wymogami na mocy prawa Unii lub odpowiednich umów międzynarodowych, jak np. wykorzystanie systemów zachęt ekologicznych;

i) działania związane z promowaniem działań o szerszym zasięgu oraz połączeń żeglugi morskiej bliskiego zasięgu w ramach europejskiego obszaru morskiego, w tym promowanie lepszego dostępu do regionów najbardziej oddalonych i innych regionów oddalonych, wyspiarskich i peryferyjnych;

j) promowanie bezemisyjnego i niskoemisyjnego transportu promowego jako zrównoważonego rodzaju transportu pasażerskiego;

k) działania służące zwiększeniu udziału przewozów towarowych, w tym połączeń żeglugi morskiej bliskiego zasięgu, które są przenoszone z transportu drogowego i lotniczego na transport morski lub wodny śródlądowy oraz transport kolejowy, w celu zmniejszenia negatywnych kosztów zewnętrznych, takich jak emisje i zatory komunikacyjne; oraz

l) poprawa dostępu do regionów najbardziej oddalonych i innych regionów oddalonych, wyspiarskich i peryferyjnych.

⁵¹ Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/883 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków, zmieniająca dyrektywę 2010/65/UE i uchylająca dyrektywę 2000/59/WE (Dz.U. L 151 z 7.6.2019, s. 116).