Rozdział 3 - Materiały, przedmioty nietrwałe, wyroby, towary, inwentarz żywy. - Rachunkowość jednostek gospodarki uspołecznionej.

Monitor Polski

M.P.1967.69.340

Akt utracił moc

Wersja od: 19 lutego 1972 r.

Rozdział  3.

Materiały, przedmioty nietrwałe, wyroby, towary, inwentarz żywy.

§  86.

1. Materiały, półfabrykaty obce, paliwo, opakowania, części zapasowe maszyn i urządzeń, przedmioty nietrwałe na składzie, a także materiały na inwestycje i remonty kapitalne oraz maszyny i urządzenia zakupione ze środków inwestycyjnych wycenia się według cen nabycia. Przez ceny nabycia rozumie się cenę zakupu podaną w fakturze dostawcy, powiększoną o koszty zakupu. Przez cenę nabycia rozumie się także cenę ewidencyjną skorygowaną ewentualnie o odchylenia od cen ewidencyjnych i powiększoną o koszty zakupu, jeżeli branżowy plan kont przewiduje aktywowanie tych odchyleń i kosztów.

2. Składniki majątkowe wymienione w ust. 1 mogą być wycenione według cen zakupu, jeżeli branżowy plan kont nie przewiduje aktywowania kosztów zakupu.

3. Odpadki użytkowe wycenia się według cen sprzedaży zmniejszonych o przewidywane koszty sprzedaży i ewentualnego przygotowania do sprzedaży, a w razie braku cen sprzedaży - według szacunkowej wartości ich odprzedaży lub wykorzystania.

4. Materiały wytworzone przez przedsiębiorstwo we własnym zakresie wycenia się według kosztów wytworzenia.

5. Przepisu ust. 4 nie stosuje się w przedsiębiorstwach, w których materiały wytworzone we własnym zakresie podlegają sprzedaży wewnętrznej. Materiały te wycenia się wówczas według cen obowiązujących przy sprzedaży wewnętrznej.

6. W bilansie mają być ujęte jako materiały także i te spośród nich, które wydane zostały do produkcji (zużycia), lecz do końca okresu sprawozdawczego nie zostały przerobione (zużyte), z wyjątkiem wypadków określonych w przepisach szczególnych.

§  87.

1. Przedmioty nietrwałe w użytkowaniu wycenia się według wartości początkowej, tzn. według cen nabycia lub kosztów wytworzenia zmniejszonych o odpisy z tytułu zużycia, z tym że przepisy § 86 ust. 1, 2, 4 i 5 mają odpowiednie zastosowanie.

2. Odpisy z tytułu zużycia przedmiotów nietrwałych ustala się według jednej z następujących zasad:

1) odpisywanie pełnej wartości początkowej przedmiotów w miesiącu, w którym nastąpiła ich likwidacja (np. opakowania szklane, szkło laboratoryjne, zastawa stołowa);

2) odpisywanie części wartości początkowej przedmiotów proporcjonalnie do ilości produktów, wykonanych przy użyciu określonych przedmiotów (stosuje się przy ustalaniu zużycia narzędzi specjalnych);

3) odpisywanie części wartości początkowej przedmiotów stosownie do przewidywanego okresu użytkowania grupy przedmiotów (np. umundurowanie, odzież i obuwie specjalne, wyposażenie hoteli);

4) odpisywanie pełnej wartości początkowej przedmiotów w miesiącu, w którym je nabyto i oddano do użytkowania (np. książki i czasopisma znajdujące się w bibliotece przedsiębiorstwa);

5) odpisywanie wartości początkowej przedmiotów w dwóch równych ratach: pierwszy odpis ma miejsce w miesiącu oddania przedmiotu do użytkowania, drugi - po potrąceniu wartości ewentualnych odpadków - w miesiącu likwidacji przedmiotu.

3. Okres odpisywania wartości początkowej narzędzi specjalnych według zasady określonej w ust. 2 pkt 2 nie powinien przekraczać 2 lat, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach - za zgodą dyrektora zjednoczenia - 4 lat.

§  88.

1. Wyroby gotowe własnej produkcji i zakończone roboty, zwane dalej "wyrobami gotowymi", wycenia się według kosztów wytworzenia. Przez koszt wytworzenia rozumie się także cenę ewidencyjną lub koszt planowany, skorygowane o odchylenia kosztu wytworzenia od ceny ewidencyjnej lub kosztu planowanego.

2. Jeżeli koszt wytworzenia wyrobów gotowych planowo rentownych jest wyższy od ceny zbytu na dany wyrób, zmniejszonej o podatek obrotowy, wyroby gotowe wycenia się w planowanym koszcie wytworzenia.

3. Jeżeli koszt wytworzenia wyrobów gotowych planowo deficytowych jest wyższy od ich kosztu planowanego, wyroby gotowe wycenia się według planowanego kosztu wytworzenia.

4. Dla ustalenia, czy dany wyrób gotowy jest planowo rentowny czy planowo deficytowy, porównuje się jego cenę zbytu obowiązującą w dniu dokonywania wyceny z planowanym kosztem własnym na dany rok.

5. Różnice między kosztem wytworzenia wyrobów gotowych a ich wartością ustaloną zgodnie z przepisami ust. 2 i 3 obciążają koszt własny wyrobów gotowych sprzedanych w okresie sprawozdawczym.

6. Jeżeli przy produkcji seryjnej niemożliwe jest przed zakończeniem serii ustalenie kosztu wytworzenia wyrobów gotowych, wówczas wyroby gotowe zakończone wycenia się według planowanego kosztu wytworzenia lub rzeczywistego kosztu wytworzenia takich samych wyrobów w poprzednim okresie sprawozdawczym stosownie do przepisów branżowych.

7. 2 Właściwe ministerstwa ustalą w uzgodnieniu z Ministerstwem Finansów szczegółowe zasady wyceny wyrobów gotowych, określając w szczególności dla każdej branży elementy składające się na koszt ich wytworzenia.

§  89.

1. Produkcję w toku wycenia się według kosztu wytworzenia.

2. Przez koszt wytworzenia produkcji w toku powstałej przy produkcji podstawowej masowej i wielkoseryjnej rozumie się koszty zużycia materiałów oraz koszty przerobu, ustalone z uwzględnieniem stopnia zaawansowania produkcji. Nie zalicza się kosztów produkcji w toku przy podstawowej produkcji masowej i wielkoseryjnej straty na brakach, kosztów zużycia narzędzi specjalnych oraz kosztów przygotowania (uruchomienia) nowej produkcji. W uzasadnionych wypadkach (nieznaczne rozmiary produkcji w toku, krótki cykl produkcyjny, brak istotnych wahań w stanie remanentów produkcji w toku) można zrezygnować z wyceny produkcji w toku, zaliczając koszty z nią związane na produkcję zakończoną. Przy krótkich cyklach produkcyjnych wartość materiałów lub półfabrykatów znajdujących się w procesie produkcji może być na podstawie przepisów branżowych nie zaliczana do produkcji w toku, lecz może odpowiednio zwiększać wartość materiałów lub półfabrykatów. Przy większych rozmiarach produkcji w toku bądź istotnych wahaniach w stanie remanentów produkcji w toku dopuszczalna jest wycena produkcji materiałochłonnej, przy której koszty zużycia materiałów stanowią istotną część ogólnej sumy kosztów - w wysokości kosztów materiałowych obejmujących wartość surowców oraz innych ważniejszych materiałów wsadowych wraz z przypadającymi kosztami zakupu i odchyleniami od cen ewidencyjnych.

3. Przez koszt wytworzenia produkcji w toku, powstałej przy produkcji podstawowej małoseryjnej i indywidualnej, rozumie się koszty nie zakończonych zleceń produkcyjnych.

4. Koszt wytworzenia produkcji pomocniczej ustala się według zasad określonych w ust. 2 i 3, z tym że można nie wyceniać produkcji w toku w zakresie robót wykonywanych na potrzeby wewnętrzne przedsiębiorstwa oraz że pomocniczej produkcji w toku nie obciąża się kosztami ogólnozakładowymi.

5. Dozwolone jest przyjęcie za podstawę wyceny produkcji w toku planowanych lub normatywnych kosztów wytwarzania w wypadkach wskazanych w przepisach branżowych.

6. Półfabrykaty własne wycenia się według kosztu wytworzenia.

7. Przy wycenie półfabrykatów mają odpowiednie zastosowanie przepisy § 88 ust. 6.

8. 3 Ministerstwa ustalą w uzgodnieniu z Ministerstwem Finansów szczegółowe zasady wyceny produkcji w toku i półfabrykatów (wyrobów półgotowych), uwzględniając typ organizacji produkcji (masowa, wielkoseryjna, małoseryjna, indywidualna) oraz jej charakter (podstawowa, pomocnicza), jak też strukturę jej kosztów. W szczególności dla każdej branży należy określić elementy składające się na koszt wytworzenia.

§  90.

1. Towary wycenia się według cen zakupu.

2. Przez cenę zakupu rozumie się także cenę ewidencyjną, skorygowaną o odchylenia od cen ewidencyjnych.

3. Jeżeli branżowy plan kont przewiduje aktywowanie kosztów zakupu towarów, towary mogą być wycenione również według cen nabycia.

§  91.

1. Materiały w drodze wycenia się w sposób określony w § 86 ust. 1 i 2.

2. Towary w drodze wycenia się w sposób określony w § 90.

3. Materiały i towary nie zafakturowane po dokonaniu ich przyjęcia i odbioru wycenia się według zasad określonych w § 86 i 90, z tym że:

1) do materiałów zamiast rzeczywistych cen zakupu stosuje się odpowiednio stałe ceny ewidencyjne lub w razie ich braku ceny wynikające z odpowiednich cenników lub umów bądź ceny szacunkowe;

2) do towarów zamiast rzeczywistych cen zakupu stosuje się ceny zakupu wynikające z odpowiednich cenników lub umów.

§ 92. W wypadku, o którym mowa w § 44, rzeczowe składniki majątkowe zaliczone do środków obrotowych oraz materiały na inwestycje i remonty kapitalne, a także maszyny i urządzenia do montażu wycenia się szacunkowo według aktualnej wartości. Oszacowanie należy przeprowadzić z należytą dokładnością przez siły fachowe powołane przez przewodniczącego komisji (podkomisji) inwentaryzacyjnej.

§  93.

1. Inwentarz żywy zaliczony do środków obrotowych wycenia się stosownie do przepisów branżowych według ceny zakupu albo ceny zakupu powiększonej o koszty zakupu lub według wartości początkowej przychówka powiększonej o przyrost wartości.

2. W razie braku danych umożliwiających wycenę w myśl zasad określonych w ust. 1 inwentarz żywy wycenia się po urzędowej cenie skupu, a w razie jej braku - po cenie ustalonej przez zjednoczenie.

§ 94. Obce składniki majątkowe znajdujące się w dyspozycji przedsiębiorstwa, o ile objęte są wartościową ewidencją przedsiębiorstwa, wycenia się według ich wartości ewidencyjnej.

² Z dniem 19 marca 1969 r. znosi się wymóg uzgodnienia lub porozumienia z Ministrem Finansów, przewidziany § 88 ust. 7 nin. zarządzenia, zgodnie z § 2 pkt 9 uchwały Rady Ministrów nr 54 z dnia 14 marca 1969 r. w sprawie uproszczenia trybu działalności naczelnych i centralnych organów administracji (M.P.69.10.94).

³ Z dniem 19 marca 1969 r. znosi się wymóg uzgodnienia lub porozumienia z Ministrem Finansów, przewidziany § 89 ust. 8 nin. zarządzenia, zgodnie z § 2 pkt 9 uchwały Rady Ministrów nr 54 z dnia 14 marca 1969 r. w sprawie uproszczenia trybu działalności naczelnych i centralnych organów administracji (M.P.69.10.94).