Rozdział 1 - Wyniki rozwoju gospodarki narodowej w 1962 r. - Narodowy Plan Gospodarczy na 1963 r.

Monitor Polski

M.P.1962.89.415

Akt nienormatywny

Wersja od: 31 grudnia 1962 r.

I.

Wyniki rozwoju gospodarki narodowej w 1962 r.

1. Globalna produkcja przemysłowa w 1962 r. będzie według wstępnego szacunku o 8,7% wyższa niż w 1961 r., co oznacza wykonanie planu na ten rok w 100,5%, w tym produkcja wyrobów grupy "A" osiągnie w 1962 r. poziom o 10,1% wyższy niż w 1961 r., tj. 101,5% planu, a produkcja grupy "B" - poziom o 6,5% wyższy niż w 1961 r., co oznacza niepełne wykonanie planu (około 99%).

Podobnie jak w latach poprzednich i zgodnie z planem tempo wzrostu produkcji w przemyśle maszynowym i chemicznym wyprzedza tempo wzrostu produkcji w całym przemyśle.

W 1962 r. osiągnięto dalszy wzrost produkcji podstawowych wyrobów przemysłowych, który ilustrują następujące dane:

		1962 przewidywane wykonanie	Przewidywane wykonanie 1962 r. w %% w porównaniu z 1961 r.
Energia elektryczna	w mld kWh	35,4	109,8
Węgiel kamienny	w mln ton	109,3	102,5
Stal surowa	w mln ton	7,7	106,1
Turbiny parowe	w MW	535	197,5
Obrabiarki do metali	w tys. ton	47,1	118,2
Maszyny elektryczne	w tys. szt.	134,6	109,3
Maszyny i narzędzia rolnicze	w mln zł według cen porównywalnych	2545	111,6
Samochody ciężarowe	w tys. szt.	22,1	114,1
Traktory dwuosiowe	w tys. sztuk	12,6	119,3
Statki pełnomorskie	w tys. DWT	290	133,0
Kwas siarkowy	w tys. ton	853	107,4
Nawozy sztuczne w czystym składniku	w tys. ton	573	110,9
Cement	w mln ton	7,6	102,8
Tkaniny bawełniane i wełniane	w mln m	773	98,2
Obuwie skórzane	w mln par	44	111,3
Mięso z uboju	w tys. ton	1159	104,9

W energetyce wzrost produkcji globalnej w porównaniu z 1961 r. wyniesie według wstępnych szacunków 11,9%, tj. będzie wyższy niż planowano. Sytuacja energetyczna w ciągu roku była lepsza niż w roku poprzednim.

W przemyśle paliw wzrost produkcji globalnej w 1962 r. w porównaniu z 1961 r. szacuje się na 4,1%, tj. będzie on nieco wyższy niż planowano. Plan wydobycia węgla kamiennego będzie nieznacznie przekroczony. Równocześnie jednak zużycie węgla kamiennego w gospodarce narodowej będzie wyższe niż planowano.

W hutnictwie żelaza wzrost produkcji globalnej w 1962 r. w porównaniu z 1961 r. szacuje się wstępnie na 8,6%, tj. nieco wyżej niż planowano. Przewiduje się wykonanie planu produkcji surówki i nieznaczne przekroczenie planu produkcji wyrobów walcowanych. Przewiduje się natomiast, że plan produkcji stali, rud żelaza i cynku nie będzie w pełni wykonany.

Wzrost produkcji globalnej w przemyśle maszynowym w 1962 r. w porównaniu z 1961 r. wyniesie według wstępnych szacunków 15,6%, tj. będzie szybszy niż planowano. Przewiduje się przekroczenie planu produkcji kotłów parowych i turbin, silników elektrycznych, obrabiarek do metali, maszyn i narzędzi rolniczych, statków, łożysk tocznych, szeregu dóbr trwałego użytkowania, przy znacznym wzroście w porównaniu z 1961 r. produkcji turbin, obrabiarek, maszyn i narzędzi rolniczych, traktorów i statków, wyrobów z zakresu elektroniki i teletechniki. Równocześnie przewiduje się niepełne wykonanie planu produkcji samochodów ciężarowych, wagonów towarowych, lodówek.

W przemyśle chemicznym, według wstępnych szacunków, produkcja globalna będzie o 14,9% wyższa niż w 1961 r. i wyższa niż planowano. Przewiduje się, że przekroczony zostanie plan produkcji nawozów sztucznych, sody kalcynowanej, chloru, amoniaku, tworzyw sztucznych, włókien chemicznych. Równocześnie przewiduje się niepełne wykonanie planu produkcji siarki i kwasu siarkowego.

Wzrost produkcji globalnej przemysłu materiałów budowlanych szacuje się obecnie na 5,5%, tj. nieco wyżej niż zakładano w planie. Przewiduje się niepełne wykonanie planu głównie przez zakłady materiałów budowlanych w przemyśle terenowym, przy wykonaniu planu przez zakłady kluczowe. Przewiduje się wykonanie lub przekroczenie planu produkcji szkła okiennego, papy, rur azbestowo-cementowych i sączków; przewiduje się równocześnie niepełne wykonanie planu produkcji cementu, wapna, cegły i płyt dachowych azbestowo-cementowych.

W przemyśle włókienniczym, odzieżowym i skórzano-obuwniczym łącznie wzrost produkcji globalnej w 1962 r. w porównaniu z 1961 r. wyniesie według wstępnego szacunku 6,2%, tj. będzie nieco wyższy niż planowano. Przewiduje się przekroczenie planu produkcji obuwia skórzanego, a niepełne wykonanie planu produkcji tkanin, wyrobów dziewiarskich i pończoszniczych.

W przemyśle spożywczym wzrost produkcji globalnej w porównaniu z 1961 r. szacuje się na 4,0%, co oznacza poważne niewykonanie planu. Zadecydowały o tym niekorzystne wyniki w takich przemysłach, jak: cukrowniczy, mięsny, ziemniaczany, owocowo-warzywny, jajczarsko-drobiarski, zbożowy, mleczarski. Główną przyczyną było niepełne wykonanie planu skupu surowców rolnych do przerobu. Przewiduje się przekroczenie planu produkcji tłuszczów roślinnych, zwłaszcza margaryny oraz papierosów, a niepełne wykonanie planu produkcji cukru, mięsa, masła, drobiu, jaj, przetworów owocowo-warzywnych, win, piwa. Produkcja cukru nie osiągnie rozmiarów z kampanii ubiegłorocznej. Przewiduje się, że wyniesie ona około 1,3 mln ton.

W całym przemyśle uspołecznionym wzrost przeciętnego rocznego stanu zatrudnienia w porównaniu z 1961 r. wyniesie według wstępnego szacunku 3,9% (przy planowanym wzroście o 2,7%), tj. będzie wyższy niż planowano.

Przewiduje się, że wydajność pracy w przedsiębiorstwach przemysłowych w 1962 r. wzrośnie o 4,8% w porównaniu z 1961 r., co oznaczać będzie niepełne wykonanie planu, w którym założono wzrost wydajności o 5,5%.

Główną przyczyną niepełnego wykonania planowanej wydajności pracy było nieosiągnięcie planowanej wydajności w przemyśle spożywczym, przede wszystkim w związku z niekorzystnymi wynikami przemysłów kampanijnych. Natomiast pozostałe podstawowe resorty plan wydajności pracy wykonały lub przekroczyły.

Według wstępnych obliczeń planowane zadania w zakresie obniżki kosztów materiałowych w 1962 r. w znacznym stopniu nie zostaną wykonane.

2. Rok 1962 charakteryzował się bardzo niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi dla rolnictwa, zwłaszcza na terenie województw centralnych i południowo-wschodnich. Szacuje się, że w rezultacie globalna produkcja rolnictwa będzie w 1962 r. niższa niż w wyjątkowo korzystnym pod tym względem roku 1961, a mianowicie o 7,8% niż w 1961 r. i o 8,6% niż zakładano szacunkowo w planie na 1962 r. Produkcja roślinna będzie według wstępnych szacunków o 13,1% niższa niż w 1961 r. Produkcja zwierzęca będzie o 0,5% wyższa niż w 1961 r.

Ogólna powierzchnia zasiewów w 1962 r. uległa zmniejszeniu w porównaniu z 1961 r. o 80 tys. ha i była niższa prawie o 200 tys. ha niż zakładano w planie. Powierzchnia pod uprawę zbóż w 1962 r. była niższa o 265 tys. ha niż w 1961 r. Zmniejszenie to zostało tylko częściowo wyrównane zwiększoną uprawą ziemniaków o 91 tys. ha oraz roślin przemysłowych o 105 tys. ha.

Plony i zbiory osiągnięte w 1962 r. szacuje się następująco:

		1962 r.		Przewidywane wykonanie 1962 r. w %% w porównaniu z:
		plan	przewidywane wykonanie	planem na ten rok	1961 r.
Plony:
zbóż ogółem	w q/ha	17,1	16,0	93,6	89,4
buraków	w q/ha	265	238	89,8	86,5
ziemniaków	w q/ha	145	129	89,0	80,6
Zbiory:
zbóż ogółem	w mln ton	15,4	13,9	90,3	86,9
buraków	w mln ton	11,1	10,2	91,9	87,9
ziemniaków	w mln ton	40,6	37,6	92,6	83,2

Mniejsza niż w 1961 r. powierzchnia zasiewów i niższe plony spowodowały znaczne obniżenie w porównaniu z 1961 r. zbiorów zbóż, szacowane na około 2,1 mln ton. Zbiory ziemniaków szacuje się o około 7,6 mln ton niżej niż w 1961 r.

Niekorzystne warunki atmosferyczne w 1962 r. spowodowały wyjątkowy nieurodzaj owoców i niektórych rodzajów warzyw, zwłaszcza pomidorów i ogórków. Niższe niż w 1961 r. były także zbiory siana i okopowych pastewnych.

Dzięki zwiększonej kontraktacji skup roślin oleistych osiągnie według wstępnego szacunku około 318 tys. ton, tj. będzie o około 37% wyższy niż skup ze zbiorów 1961 r. Przewiduje się, że dostawy buraków cukrowych z tegorocznych zbiorów wyniosą około 10,2 mln ton, tj. kształtować się będą na poziomie dostaw ze zbiorów 1960 r.

Na skutek zmniejszonych zbiorów skup zbóż ze zbiorów 1962 r. szacuje się na 2230 tys. ton, tj. o 10,8% niżej niż skup ze zbiorów 1961 r.

W dziedzinie hodowli nastąpił, dzięki zasobom pasz ze zbiorów 1961 r. i korzystnym warunkom kontraktacji, dalszy wzrost pogłowia bydła (według stanu w czerwcu 1962 r. było ono o 4,6% wyższe niż w czerwcu 1961 r.) oraz trzody chlewnej (wzrost o 1,4%). Pogłowie owiec obniżyło się o 7% w porównaniu z 1961 r., a pogłowie drobiu o 1,5%. Pozytywnym objawem było dalsze zmniejszenie pogłowia koni o około 2,7%.

Szacuje się, że skup żywca ogółem w przeliczeniu na mięso w 1962 r. wyniesie około 1.234 tys. ton, tj. o około 2% więcej niż w 1961 r. Skup żywca wieprzowego w wadze żywca wyniesie według szacunku 1.145 tys. ton, tj. 92% planu, i będzie się kształtował na poziomie 1961 r., natomiast skup żywca wołowego - 525 tys. ton, tj. będzie o 17% wyższy niż w 1961 r. i o około 3% wyższy niż planowano.

Szacuje się, że skup mleka wyniesie około 3,9 mld litrów, co oznaczać będzie tylko 94,4% planu i kształtować się będzie na poziomie tylko o 0,2% wyższym niż w 1961 r. Znacznie niżej niż zakładano w planie szacuje się skup jaj. Przewiduje się, że wyniesie on 2,8 mld sztuk, tj. około 88% planu.

W 1962 r. dokonano dalszego postępu w dziedzinie zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji. Zużycie nawozów sztucznych pod zbiory 1962 r. wzrosło o 12,3% w porównaniu z zużyciem pod zbiory 1961 r. Dostawy maszyn rolniczych i traktorów będą według wstępnych szacunków, licząc według wartości, o około 22% wyższe niż w 1961 r. Liczba traktorów w całym rolnictwie wyniesie na koniec roku według wstępnych szacunków 80 tys. sztuk, tj. o 15% więcej niż na koniec 1961 r., w tym w kółkach rolniczych około 20 tys. sztuk, tj. przeszło 40% więcej niż na koniec 1961 r.

W roku 1961/62 państwowe gospodarstwa rolne osiągnęły dalszy postęp w produkcji. Szacuje się wstępnie, że produkcja globalna wszystkich gospodarstw państwowych podległych Ministrowi Rolnictwa będzie o 3,2% wyższa niż w 1961 r. Równocześnie według wstępnych obliczeń gospodarstwa te uzyskały poprawę wyników finansowych o ponad 100 mln zł w porównaniu z rokiem gospodarczym 1960/61.

3. Według obecnych szacunków przewozy ładunków w transporcie kolejowym wzrosną o 4,6% w porównaniu z 1961 r. Potrzeby przewozowe gospodarki narodowej w pewnych okresach 1962 r. nie były jednak w pełni zaspokajane. Powstały między innymi trudności w terminowym wywożeniu węgla z kopalń.

Na trudności w wykonaniu planu przewozów na kolejach wpłynęło między innymi dalsze zwiększenie się naładunku i wyładunku w Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Katowicach, niedobór środków trakcyjnych oraz braki w niektórych rejonach, zwłaszcza przemysłowych, w zatrudnieniu na kolejach.

W trakcie wykonania planu zarysowały się trudności w pracy portów morskich, związane z częściową zmianą asortymentu przeładunków oraz niedoborami w zatrudnieniu i wyposażeniu technicznym.

Pozytywnym zjawiskiem był dalszy znaczny rozwój branżowego transportu samochodowego oparty przede wszystkim o scalenie rozproszonych gospodarstw samochodowych.

4. Według wstępnych szacunków globalne nakłady na inwestycje w gospodarce narodowej osiągną w 1962 r. poziom o 9,4% wyższy niż w 1961 r., co oznacza wykonanie planu w 98,5%, w tym nakłady na inwestycje w gospodarce uspołecznionej będą o 10,6% wyższe niż w 1961 r.

W 1962 r. oddano do użytku szereg ważnych obiektów dla gospodarki narodowej, między innymi pierwszy turbozespół o mocy 200 MW w elektrowni w Turoszowie, nową kopalnię węgla brunatnego "Pątnów", 3 baterie koksownicze, walcownię drobną w hucie "Warszawa" i szereg innych obiektów, a równocześnie znacznie zaawansowano budowę szeregu kluczowych obiektów bieżącego planu 5-letniego. Między innymi znacznie zaawansowano budowę kopalń węgla kamiennego, budowę kopalni rudy miedzi w Lubinie, rurociągu naftowego i innych obiektów.

Równocześnie zgodnie z planem 5-letnim rozpoczęto w 1962 r. budowę drugiej kopalni rud miedzi "Polkowice I", kopalni węgla kamiennego "Borynia", elektrowni "Stalowa Wola III", pierwszej linii o napięciu 400 kV Mikułowa - Częstochowa oraz szeregu innych obiektów.

W 1962 r. zostanie oddanych do użytku według obecnych wstępnych szacunków 330 tys. izb mieszkalnych typu miejskiego, tj. o 1,8% więcej niż w 1961 r., co oznacza wykonanie planu w około 99%.

Wykonanie rzeczowe planu inwestycyjnego było gorsze niż wykonanie planu nakładów, między innymi w związku z przekraczaniem planowanych kosztów budowy szeregu obiektów.

5. Według obecnych szacunków eksport będzie w 1962 r. o 8,3% wyższy niż w 1961 r., tj. osiągnie 100,4% planu, a import o 9,2% wyższy niż w 1961 r., co oznacza wykonanie planu w 103,7%.

Przy ogólnym wzroście obrotów handlu zagranicznego w porównaniu z 1961 r. szacowanym wstępnie na 8,8%, obroty z krajami socjalistycznymi wzrosną o 10,6%.

Wzrost eksportu w 1962 r. będzie osiągnięty głównie w wyniku zwiększenia eksportu maszyn i urządzeń (eksport ten będzie według wstępnych szacunków o 13,8% wyższy niż w 1961 r.) oraz przemysłowych artykułów konsumpcyjnych (przewidywany wzrost o 9,9%). W 1962 r. szybszy niż w poprzednich latach i niż planowano był również wzrost eksportu surowców i półfabrykatów, a mianowicie wyniósł według szacunków 7,7% w porównaniu z 1961 r.

Pomimo wzrostu udziału maszyn i urządzeń przemysłowych z 28,0% całego eksportu w 1961 r. do 29,4% w 1962 r., eksport maszyn nie osiąga poziomu zakładanego w planie 5-letnim i w planie na 1962 r. Przewiduje się, że plan eksportu maszyn na 1962 r. zostanie wykonany w około 99%, a zadania na rok 1962 ustalone w planie 5-letnim w około 85%.

Podobnie w związku z niekorzystnymi wynikami w rolnictwie przewiduje się, że plan eksportu artykułów rolno-spożywczych będzie wykonany tylko w około 95% i eksport ten kształtować się będzie w 1962 r. na poziomie tylko 1,5% wyższym niż w 1961 r.

Plan eksportu do krajów kapitalistycznych według wstępnych szacunków będzie wykonany w około 99%, przy wykonaniu planu importu z tych krajów w około 107%. W rezultacie sytuacja w handlu zagranicznym w obrotach z niektórymi krajami kapitalistycznymi była nadal trudna.

6. Dochód narodowy w 1962 r., w związku z obniżeniem poziomu produkcji rolnej i niekorzystnym przebiegiem realizacji zadań w zakresie obniżki kosztów materiałowych, nie osiągnie według obecnych szacunków poziomu założonego w planie. Wzrost dochodu narodowego do podziału w 1962 r. w porównaniu z 1961 r. szacuje się obecnie na 2,4%, przy zakładanym w planie wzroście o 6,1%.

Przewiduje się w 1962 r. niepełne wykonanie zadań planu w zakresie wzrostu spożycia indywidualnego, przy przekroczeniu zadań planu w zakresie wzrostu spożycia zbiorowego i prawie pełnym wykonaniu zadań planu w zakresie inwestycji netto.

Według wstępnych szacunków fundusz spożycia indywidualnego będzie w 1962 r. o około 1% wyższy niż w 1961 r.

Szacuje się, że przeciętny poziom zatrudnienia będzie w 1962 r. o 3,7% wyższy niż w 1961 r.

Nominalny osobowy fundusz płac brutto będzie w 1962 r. według wstępnego szacunku o 7,2% wyższy niż w 1961 r., a uwzględniając wzrost kosztów utrzymania oszacowany przez Główny Urząd Statystyczny na 3,3% - wzrost realnego funduszu płac w porównaniu z 1961 r. wyniesie 3,8%.

Przeciętna płaca nominalna będzie według wstępnego szacunku o 3,3% wyższa niż w 1961 r. Oznacza to, że przeciętna płaca realna, uwzględniając wzrost kosztów utrzymania, kształtować się będzie w 1962 r. na poziomie 1961 r. lub nieco niższym niż w 1961 r.

Dochody chłopów - w związku z gorszymi wynikami produkcji rolniczej - kształtować się będą według wstępnych obliczeń na poziomie niższym niż w 1961 r.

Według wstępnego szacunku wzrost sprzedaży detalicznej wyniesie w 1962 r. w porównaniu z 1961 r. 6,3%, jednakże w związku ze wzrostem cen wzrost w warunkach porównywalnych będzie niższy. W 1962 r. nastąpiło pogorszenie w zaopatrzeniu rynku w niektóre artykuły, zwłaszcza żywnościowe - głównie w mięso i masło.

Fundusz spożycia zbiorowego będzie w 1962 r. według wstępnych szacunków o 5,5% wyższy niż w 1961 r., głównie w związku ze wzrostem wydatków bieżących budżetu.

Inwestycje netto według wstępnych obliczeń będą w 1962 r. o 13% wyższe niż w 1961 r., a udział ich w dochodzie narodowym kształtować się będzie na poziomie 19,1% wobec 17,3% w 1961 r.

Przyrost zapasów wyniesie według wstępnych szacunków 28,2 mld zł wobec 23,4 mld zł w planie. Przyrost ten będzie o około 8% niższy niż w 1961 r. Przewiduje się, że założenia planu co do przyrostu zapasów w przedsiębiorstwach gospodarki uspołecznionej będą jednak poważnie przekroczone, a mianowicie - w przemyśle o około 1,9 mld zł (wyłącznie w zapasach materiałów i produkcji w toku, przy obniżeniu stanu zapasów wyrobów gotowych), w obrocie towarowym wewnętrznym o około 5,9 mld zł.

Przekroczenie planowanego przyrostu zapasów w 1962 r. było częściowo wynikiem niedostatecznego postępu i słabej dyscypliny w gospodarce materiałowej.

7. Ogólnie biorąc rok 1962 charakteryzował się przyspieszeniem tempa wzrostu inwestycji, a wolniejszym niż w roku poprzednim wzrostem produkcji, o czym zadecydowały głównie niekorzystne wyniki w rolnictwie, a w rezultacie zwolnienie tempa wzrostu produkcji w gałęziach przemysłu zależnych od dostaw surowców pochodzenia rolniczego oraz konieczność zahamowania tempa wzrostu eksportu artykułów rolno-spożywczych. W rezultacie realizacja niektórych zadań planu 5-letniego w 1962 r. natrafiła na istotne trudności. Przezwyciężenie tych trudności wysuwa się na czoło głównych zadań gospodarczych w 1963 r.