Część 3 - POWIATOWE WŁADZE SPISOWE Organizacja powiatowych władz spisowych. - Instrukcja dla władz spisowych w sprawie Narodowego Spisu Powszechnego 1950 r.

Monitor Polski

M.P.1950.A-90.1125

Akt utracił moc

Wersja od: 19 sierpnia 1950 r.

CZĘŚĆ  III.

POWIATOWE WŁADZE SPISOWE

Organizacja powiatowych władz spisowych.

§  22.

1. Powiatowe władze spisowe wyznaczą powiatowych komisarzy spisowych w terminie do dnia 2 września.

2. Przy wyznaczaniu powiatowych komisarzy spisowych należy wziąć pod uwagę w szczególności następujące kandydatury:

1) członków prezydium powiatowej rady narodowej,

2) kierownika referatu statystycznego przy prezydium tej rady.

3. Kandydat na powiatowego komisarza spisowego powinien posiadać odpowiednie na to stanowisko kwalifikacje polityczne i obywatelskie oraz zdolności organizacyjne.

4. Kandydatura na powiatowego komisarza spisowego powinna być przed wyznaczeniem uzgodniona z wojewódzkim komisarzem spisowym.

5. O dokonanym wyznaczeniu powiatowego komisarza Spisowego należy złożyć Generalnemu Komisarzowi Spisowemu i wojewódzkiemu komisarzowi spisowemu meldunek Nr 1 (§ 67).

6. Powiatowy komisarz spisowy powinien być zwolniony od innych zajęć służbowych, które by ograniczały możność należytego spełniania przez niego czynności spisowych.

7. Organem pracy powiatowej władzy spisowej i powiatowego komisarza spisowego jest powiatowy referat spisowy przy prezydium powiatowej rady narodowej. Co do terminu powołania tego referatu i wyposażenia go w środki rzeczowe działania obowiązuje analogicznie przepis § 8 ust. 6. Skład personalny referatu powinien być następujący: kierownik referatu, 1-2 instruktorów i 1 pracownik kancelaryjny.

Podstawy działania.

§  23.

1. Powiatowe władze spisowe i powiatowi komisarze spisowi działają według niniejszej instrukcji oraz według instrukcyj i zarządzeń wojewódzkiej władzy spisowej (wojewódzkiego komisarza spisowego).

2. Generalny Komisarz Spisowy może w razie pilnej konieczności wydawać zarządzenia bezpośrednio powiatowym władzom spisowym (powiatowym komisarzom spisowym), powiadamiając jednocześnie o tym wojewódzką władzę spisową (wojewódzkiego komisarza spisowego).

Zadania.

§ 24. Do zadań powiatowej władzy spisowej należy organizacja i przeprowadzenie Spisu na obszarze powiatu, w szczególności zaś:

1) powołanie powiatowej komisji spisowej i kierownictwo jej pracami (§ 25);

2) nadzór nad wyznaczeniem miejskich i gminnych komisarzy spisowych oraz nad powołaniem miejskich i gminnych komisyj spisowych; uzgodnienie kandydatur na miejskich i gminnych komisarzy spisowych (§ 29);

3) odbycie odpraw z miejskimi i gminnymi komisarzami spisowymi (§ 29);

4) nadzór nad zaktualizowaniem wykazów nieruchomości, wykazów miejscowości oraz nad sporządzeniem wykazów powierzchniowych gospodarstw rolnych (§ 31);

5) propaganda Spisu na obszarze powiatu (§ 32);

6) zatwierdzenie podziału miast i gmin powiatu na obwody, rejony i dzielnice spisowe (§ 33);

7) mianowanie obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych oraz dokonanie związanych z tym dalszych czynności (§ 34);

8) zorganizowanie wyszkolenia wymienionego wyżej komisarzy (§ 35);

9) udzielanie wyjaśnień i wskazówek miejskim i gminnym komisarzom spisowym (§ 30);

10) zaopatrzenie miejskich i gminnych władz spisowych w formularze i druki spisowe (§ 36);

11) nadzór nad zaopatrzeniem obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych w formularze spisowe oraz środki działania (§ 37);

12) nadzór nad przeprowadzeniem Spisu na obszarze powiatu; rozstrzyganie powstających w toku Spisu wątpliwości miejskich (gminnych) władz spisowych i organów spisujących oraz reklamacyj ludności (§§ 38 i 39);

13) sprawdzenie materiału spisowego po przeprowadzeniu Spisu, zarządzenie dokonania poprawek, i uzupełnień i ew. wystąpienie z wnioskiem o przeprowadzenie Spisu dodatkowego (§ 40);

14) sporządzenie powiatowego zestawienia materiału spisowego i przesłanie go wraz z zestawieniami miejskimi i gminnymi Generalnemu Komisarzowi Spisowemu oraz wojewódzkiej władzy spisowej (§ 41);

15) telegraficzne zakomunikowanie Generalnemu Komisarzowi Spisowemu ogólnych wyników Spisu (§ 42);

16) przesłanie materiału spisowego do Głównego Urzędu Statystycznego (§ 43);

17) sporządzenie ogólnego sprawozdania z przebiegu akcji spisowej na obszarze powiatu i przesłanie go Generalnemu Komisarzowi Spisowemu oraz wojewódzkiej władzy spisowej (§ 44);

18) przedstawienie wojewódzkiej władzy spisowej wniosków w sprawie premii, nagród i dyplomów uznania (§ 45).

Powiatowe komisje spisowe.

§  25.

1. Bezzwłocznie po wyznaczeniu powiatowych komisarzy spisowych wystąpią oni do powiatowej władzy spisowej o określenie liczby członków powiatowej komisji spisowej w granicach od 5 do 10 oraz o określenie organizacyj partyjnych, związkowych i społecznych, które mają tych członków do komisji delegować. Po dokonaniu powyższych czynności powiatowi komisarze spisowi porozumią się z organizacjami, po czym wystąpią do powiatowej władzy spisowej o powołanie powiatowej komisji spisowej. Powołanie to powinno nastąpić w terminie do dnia 16 września. O powołaniu należy złożyć Generalnemu Komisarzowi Spisowemu i wojewódzkiemu komisarzowi spisowemu meldunek Nr 3 (§ 67).

2. Przewodniczącym powiatowej komisji spisowej jest powiatowy komisarz spisowy. Na zastępcę przewodniczącego powinien być wyznaczony przez powiatową władzę spisową na wniosek powiatowego komisarza spisowego kierownik referatu statystycznego przy prezydium powiatowej rady narodowej lub kierownik powiatowego referatu spisowego (§ 22).

3. Do zadań powiatowej komisji spisowej należy:

1) współdziałanie w przeprowadzeniu na obszarze powiatu propagandy Spisu (§ 32);

2) współdziałanie w przeprowadzeniu na obszarze powiatu akcji werbunkowej kadr kandydatów, na obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych (§ 34);

3) współdziałanie z powiatowymi komisarzami spisowymi w przeprowadzeniu podczas Spisu kontroli właściwości i zupełności jego przeprowadzenia (§ 38);

4) pomoc i doradztwo dla powiatowych komisarzy spisowych w innych sprawach.

4. Powiatowy komisarz spisowy zwoła komisję na pierwsze posiedzenie w terminie do dnia 24 września. Na posiedzeniu tym należy uchwalić szczegółowy plan prac komisji. Plan ten po uchwaleniu go przez komisję należy przedstawić do wiadomości wojewódzkiemu komisarzowi spisowemu.

5. Posiedzenia komisji powinny być protokołowane.

6. Członkowie powiatowej komisji spisowej biorą udział w odprawach miejskich i gminnych komisarzy spisowych (§ 29).

Obiekty, budynki i zakłady pozostające pod zarządem (nadzorem) władz wojskowych oraz władz i organów bezpieczeństwa publicznego.

§ 26. W obiektach, budynkach i zakładach pozostających pod zarządem lub nadzorem władz wojskowych oraz władz i organów bezpieczeństwa publicznego Spis będzie przeprowadzony - również co do osób cywilnych zamieszkałych i czasowo obecnych w tych obiektach, budynkach i zakładach - według innych zasad, niż podano w niniejszej instrukcji, na podstawie zarządzeń, które będą wydane we właściwym czasie.

Statki morskie.

§ 27. Na statkach morskich przeprowadzą Spis kapitanowie tych statków względnie komisarze spisowi, wyznaczeni przez tych kapitanów lub przez władze administracji morskiej - według zasad określonych w zarządzeniu Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, wydanym w porozumieniu z Ministrem Żeglugi.

Placówki państw obcych.

§ 28. Obiekty i budynki należące do placówek państw obcych, jak również osoby korzystające z prawa zakrajowości nie podlegają Spisowi. Bliższe wskazówki w tej sprawie będą podane w "Instrukcji technicznej w sprawie przeprowadzenia Spisu".

Nadzór nad wyznaczeniem miejskich i gminnych komisarzy spisowych oraz powołaniem miejskich i gminnych komisyj spisowych. Odprawy instrukcyjne miejskich i gminnych komisarzy spisowych.

§  29.

1. Powiatowi komisarze spisowi dopilnują, ażeby we właściwym terminie (§ 47) zostali wyznaczeni miejscy i gminni komisarze spisowi oraz powołane miejskie i gminne komisje spisowe (§ 50). Kandydatury na miejskich i gminnych komisarzy spisowych powinny być przed wyznaczeniem uzgodnione z powiatowymi komisarzami spisowymi. Wyrazić zgodę można tylko na takich kandydatów, którzy posiadają kwalifikacje, przewidziane w § 47 ust. 3. W celu zapewnienia sobie wyznaczenia właściwych kandydatów jest wskazane uprzednie porozumienie się w tej sprawie powiatowego komisarza spisowego z przewodniczącymi prezydiów miejskich i gminnych rad narodowych na odbytej z nimi w tym celu konferencji w siedzibie powiatu lub na miejscu w poszczególnych miastach i gminach albo w inny sposób, który zostanie uznany za właściwy (np. telefonicznie).

2. O dokonanym wyznaczeniu miejskich i gminnych komisarzy spisowych złożą powiatowi komisarze spisowi Generalnemu Komisarzowi Spisowemu i wojewódzkiemu komisarzowi spisowemu meldunek Nr 2 (§ 67).

3. W terminie do dnia 24 września odbędą powiatowi komisarze spisowi pierwsze odprawy instrukcyjne z miejskimi i gminnymi komisarzami spisowymi. Termin odprawy należy uzgodnić telefonicznie lub telegraficznie z wojewódzkim komisarzem spisowym, ażeby umożliwić mu delegowanie na odprawę swego przedstawiciela. Porządek dzienny odprawy - analogiczny jak odpraw powiatowych komisarzy spisowych (§ 12), a mianowicie:

1) zapoznanie uczestników ze znaczeniem i celami Spisu, z istniejącym w danej chwili stanem prac organizacyjnych dotyczących Spisu na obszarze województwa i powiatu oraz z podstawami prawnymi Spisu;

2) informacje o stanie prac przygotowawczych do Spisu (wykazy miejscowości, wykazy nieruchomości, wykazy powierzchniowe gospodarstw rolnych, uporządkowanie numeracji nieruchomości);

3) udzielenie wytycznych co do prac organizacyjnych dotyczących Spisu, jakie będzie należało wykonać na obszarze miast i gmin oraz omówienie terminarza tych prac (z ważniejszych należy wymienić: dokonanie podziału na obwody, rejony i dzielnice spisowe; werbunek kandydatów na obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych; wyszkolenie tych komisarzy; zaopatrzenie ich w formularze spisowe, wyciągi z wykazów nieruchomości oraz wyciągi z wykazów powierzchniowych gospodarstw rolnych, planiki sytuacyjne i inne środki działania);

4) udzielenie wytycznych co do akcji propagandowej Spisu na obszarze miast i gmin;

5) szczegółowe omówienie zakresu Spisu.

4. Drugą odprawę miejskich i gminnych komisarzy spisowych zwołają powiatowi komisarze spisowi w terminie do dnia 5 listopada. Zadaniem tej odprawy będzie szczegółowe omówienie formularzy spisowych oraz sposobu ich wypełniania, jak również złożenie sprawozdań ze stanu całokształtu prac spisowych na obszarze miast i gmin. Również termin tej drugiej odprawy należy uzgodnić z wojewódzkim komisarzem spisowym celem umożliwienia mu delegowania na odprawę swego przedstawiciela.

5. Zwoływanie miejskich i gminnych komisarzy spisowych częściej, niż jest to przewidziane w ust. 3 i 4, może mieć miejsce tylko w razie pilnej konieczności, przy czym termin takiej odprawy nie może kolidować z terminami innych czynności miejskich i gminnych komisarzy spisowych.

6. O odbyciu pierwszych i drugich odpraw miejskich i gminnych komisarzy spisowych złożą powiatowi komisarze spisowi Generalnemu Komisarzowi Spisowemu meldunki Nr 4 i 6 (§ 67).

Nadzór bieżący nad pracami w miastach i gminach. Instruktaż bieżący.

§  30.

1. Oprócz odpraw, o których mowa w § 29, powiatowi komisarze spisowi powinni stale nadzorować i kontrolować czynności miejskich i gminnych władz spisowych oraz czuwać nad należytym stanem i postępem (terminowością) prac spisowych w powiecie. Nadzór ten i kontrolę powinni powiatowi komisarze spisowi wykonywać osobiście oraz przez podległy im (przydzielony do powiatowego referatu spisowego) personel instruktorski, zarówno w drodze rozpatrywania nadsyłanych z miast i gmin sprawozdań i udzielania pisemnych odpowiedzi na kierowane do nich pisma, jak i poprzez inspekcje w terenie, wydawanie na miejscu właściwych zarządzeń, udzielanie wyjaśnień, wskazówek itp. oraz przez udział w wyszkoleniu obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych (§ 35).

2. W razie wątpliwości co do sposobu postąpienia lub ustosunkowania się w konkretnych przypadkach, należy bezzwłocznie (ew. telefonicznie lub telegraficznie) przekazywać sprawę do rozstrzygnięcia wojewódzkiemu komisarzowi spisowemu, a o ile sprawa ma charakter ogólny - Generalnemu Komisarzowi Spisowemu.

Prace przygotowawcze do Spisu. Wykazy "N", "M", "Mz" oraz "W₁" do "W₅". Uporządkowanie numeracji nieruchomości.

§  31.

1. Do obowiązków powiatowego komisarza spisowego należy również przeprowadzanie stałej i systematycznej kontroli prac przygotowawczych do Spisu, jak również wykonanie w ramach tych prac czynności przewidzianych w podanych niżej przepisach i zarządzeniach dla szczebla powiatowego. Powyższe dotyczy:

a) wykazów nieruchomości ("N") i miejscowości ("M" i "Mz");

b) wykazów powierzchniowych gospodarstw rolnych ("W₁" do "W₅");

c) uporządkowania numeracji nieruchomości.

2. Co do wykazów "N", "M" ł "Mz", to sporządzenie ich zostało zarządzone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w porozumieniu z b. Ministrem Administracji Publicznej w dniu 25 lutego 1950 r. za Nr 6165/11/50 (Dz. Urz. M. A. P. Nr 11, poz. 72) na podstawie uchwały Rady Ministrów z dnia 10 sierpnia 1949 r. (Monitor Polski Nr A-55, poz. 745). Terminy sporządzenia tych wykazów upłynęły: dla wykazów "N" w dniu 15 kwietnia, dla wykazów "M" w dniu 1 maja, a dla wykazów "Mz" w dniu 15 maja br. Wszystkie te wykazy powinny być zaktualizowane na dzień 1 października, a następnie stale utrzymywane w stanie aktualności aż do dnia Spisu dla celów, o których mowa w §§ 52 do 54 i 59. Powiatowi komisarze spisowi powinni sprawdzić, czy odpowiednie jednostki prezydiów powiatowych rad narodowych (b. starostwa powiatowe) przeprowadziły kontrolę właściwego sporządzenia tych wykazów, w przeciwnym zaś razie kontrolę tę przeprowadzić obecnie, a następnie dopilnować, by wykazy te były istotnie stale aktualizowane aż do dnia Spisu. Co do wykazów "Mz" należy sprawdzić i dopilnować, aby wszelkie zmiany wprowadzane do tych wykazów, czy to w wyniku kontroli, czy w wyniku aktualizacji przed lub po dniu 1 października, były podawane do wiadomości Generalnego Komisarza Spisowego celem odnotowania tych zmian w egzemplarzu wykazów "Mz" posiadanym przez tego komisarza. W sprawie aktualizacji wykazów "N", "M" i "Mz", będą wydane jeszcze przez Generalnego Komisarza Spisowego oddzielne zarządzenia.

3. Co do wykazów "W₁" do "W₅", to sporządzenie ich zostało już częściowo zarządzone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w dniu 7 sierpnia 1950 r. za Nr 6163/13/50 (częściowo będzie zarządzone w najbliższym czasie) na podstawie wspomnianej wyżej uchwały Rady Ministrów z dnia 10 sierpnia 1949 r., zmienionej uchwałą Rady Ministrów z dnia 26 lipca 1950 r. (Monitor Polski Nr A-86, poz. 1062). Terminy sporządzenia tych wykazów upływają: dla "W₁" i "W₂" w dniu 1 września, dla "W₃" i "W₄" w dniu 1 października oraz dla "W₅" w dniu 7 października. Również i te wykazy, służąc celom organizacji Spisu i kontroli Spisu na odcinku gospodarstw rolnych (§§ 52 do 54 i 59), muszą być utrzymywane w stanie aktualności aż do dnia Spisu. Powiatowi komisarze spisowi powinni dopilnować dotrzymania terminów sporządzenia wykazów "W₁" do "W₄" przez miejskich i gminnych komisarzy spisowych, przeprowadzić kontrolę właściwości sporządzenia wykazów "W₂" i "W₄" po nadesłaniu ich do powiatu oraz sporządzić i przesłać w terminie do Generalnego Komisarza Spisowego wykaz "W₅".

4. Co do uporządkowania numeracji nieruchomości, to zostało ono zarządzone przez b. Ministra Administracji Publicznej okólnikiem Nr 3 z dnia 13 stycznia 1950 r. (Dz. Urz. M. A. P. Nr 2, poz. 12) oraz rozporządzeniem tego Ministra z dnia 31 stycznia 1950 r. (Dz. U. R. P. Nr 3, poz. 28). Termin wykonania tej pracy upłynął w dniu 28 lutego br. Należy sprawdzić jej wykonanie oraz przeprowadzić dorywczą kontrolę stanu faktycznego w terenie.

5. W przypadku stwierdzenia, że którakolwiek z prac, wymienionych w ust. 2 do 4, nie została wykonana lub została wykonana niewłaściwie, należy osobę względnie osoby winne niewykonania (niewłaściwego wykonania) pociągnąć do odpowiedzialności przez wystąpienie z odpowiednim wnioskiem do Generalnego Komisarza Spisowego w drodze służbowej przez wojewódzkiego komisarza spisowego. Generalny Komisarz Spisowy zgodnie z § 3 uchwały Prezydium Rządu z dnia 24 czerwca 1950 r. w sprawie przygotowań do Narodowego Spisu Powszechnego 1950 r. (Monitor Polski Nr A-78, poz. 908) przedłoży te wnioski Prezydium Rady Ministrów.

Propaganda Spisu na obszarze powiatu.

§ 32. Podobnie jak na obszarze całego województwa (§ 16) należy przeprowadzić odpowiednią propagandę Spisu na obszarze każdego powiatu, ażeby uświadomić należycie ludność powiatu co do znaczenia i celów Spisu. Propagandę tę przeprowadza powiatowa władza spisowa przy współudziale powiatowej komisji spisowej. Wskazówki podane w § 16 mają tutaj odpowiednie zastosowanie. Oprócz środków wymienionych w § 16, należy jak najszerzej wykorzystać dla sprawy propagandy Spisu osobiste bezpośrednie kontakty z ludnością, jak również należy odpowiednio zorganizować do przeprowadzenia tej propagandy miejskie i gminne władze i komisje spisowe.

Zatwierdzenie podziału na obwody i rejony spisowe. Numeracja obwodów.

§  33.

1. W terminie do dnia 21 października sprawdzą powiatowi komisarze spisowi na podstawie nadesłanych z miast i gmin wykazów obwodów i rejonów (wzór wykazu - załącznik nr 4), czy został właściwie dokonany podział tych miast i gmin na obwody i rejony spisowe. Zasady tego podziału, podane w §§ 52 i 53, powinny być bezwzględnie utrzymane. Odchylenia mogą mieć miejsce tylko wówczas, gdy są wyraźnie przewidziane w tych zasadach. Odchylenia nieprzewidziane w zasadach są niedopuszczalne, gdyż mogą one nie tylko utrudnić przeprowadzenie Spisu, lecz również w niektórych przypadkach częściowo uniemożliwić późniejsze opracowanie materiału spisowego w Głównym Urzędzie Statystycznym. Szczególnie dokładnie należy sprawdzić prawidłowość podziału na obwody, które są podstawową jednostką przeprowadzenia Spisu i późniejszych opracowań. W przypadku stwierdzenia niewłaściwości należy wprowadzić do obydwóch egzemplarzy wykazów odpowiednie zmiany i uzupełnienia, po czym wykazy zatwierdzić.

2. Po zatwierdzeniu wykazów należy ponumerować obwody spisowe w jednej ciągłej i bez przerw numeracji dla całego powiatu - w porządku alfabetycznym miast, a następnie gmin. Numery obwodów należy uwidocznić w rubryce 1-szej na obydwu nadesłanych z miast i gmin egzemplarzach wykazów obwodów i rejonów (§ 52), po czym 1 ich egzemplarz zwrócić miejskim i gminnym komisarzom spisowym w podanym wyżej terminie do dnia 21 października, drugi zaś egzemplarz zatrzymać u siebie.

3. O zatwierdzeniu podziału miast i gmin powiatu na obwody i rejony spisowe złożą powiatowi komisarze spisowi Generalnemu Komisarzowi Spisowemu i wojewódzkiemu komisarzowi spisowemu meldunek Nr 5 (§ 67).

Werbunek i mianowanie obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych. Związane z tym czynności.

§  34.

1. Obowiązek zapewnienia Spisowi należytej ilości kadr kandydatów na obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych ciąży nie tylko na miejskich i gminnych, lecz również na powiatowej władzy i komisji spisowej (§§ 24 i 25), które powinny w tym celu przeprowadzić na szczeblu powiatu, zgodnie z wytycznymi otrzymanymi od wojewódzkiej władzy spisowej odpowiednią akcję propagandową i werbunkową, współdziałając z miejscowymi organizacjami partyjnymi, związkowymi i społecznymi oraz z kierownikami miejscowych urzędów, instytucyj, szkół itp.

2. Samo przyjmowanie zgłoszeń kandydatów należy do miejskich i gminnych władz spisowych, które zgłoszenia te, wpisane do listy kandydatów (wzór listy - załącznik nr 5), przedstawią w dniu 4 listopada powiatowej władzy spisowej do zatwierdzenia. Zatwierdzeni mogą być tylko kandydaci posiadający kwalifikacje, określone w § 55 ust. 2.

3. Po sprawdzeniu kwalifikacyj kandydatów na podstawie nadesłanych list i ewentualnym skreśleniu z nich osób nieodpowiednich, powiatowa władza spisowa w terminie do dnia 11 listopada:

1) zatwierdza listy, co jest równoznaczne z mianowaniem umieszczonych na nich, a nie skreślonych z nich osób jako komisarzy spisowych; w nagłówku list skreśla wyrazy: "kandydatów na" (w ten sposób listy kandydatów stają się listami obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych);

2) wystawia dla mianowanych komisarzy legitymacje na dostarczonych przez Główny Urząd Statystyczny drukach według wzoru - załącznik nr 6; miejsce na legitymacji, w którym ma być podany Nr obwodu (Nr, znak lub nazwa rejonu - dzielnicy) pozostawia niewypełnione; po wypełnieniu legitymacyj podpisuje je i zaopatruje w pieczęć urzędową (okrągłą) prezydium powiatowej rady narodowej;

3) przesyła miejskim i gminnym komisarzom spisowym obydwa egzemplarze zatwierdzonych list, legitymacje i odpowiednią ilość nadesłanych przez Główny Urząd Statystyczny druków zobowiązań komisarzy (według wzoru - załącznik nr 7) - celem wykonania dalszych czynności, przewidzianych w § 56.

4. O dokonanym zatwierdzeniu (mianowaniu) obw. rej. i dzieln. komisarzy spisowych składają powiatowi komisarze spisowi Generalnemu Komisarzowi Spisowemu i wojewódzkiemu komisarzowi spisowemu meldunek Nr 7 (§ 67).

5. Po otrzymaniu z powrotem 1 egzemplarza list komisarzy z wypełnionymi już numerami przydzielonych im obwodów (numerami, znakami i nazwami rejonów i dzielnic) powiatowy komisarz spisowy wpisuje nazwiska i imiona obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy do rubryk 6 i 8 wykazu obwodów i rejonów (§ 33).

Organizacja wyszkolenia obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych.

§ 35. Jednocześnie z mianowaniem obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych powiatowi komisarze spisowi zarządzą i dopilnują, ażeby zgodnie z § 57 oraz ewent. późniejszymi wskazówkami i wytycznymi Generalnego Komisarza Spisowego miejscy i gminni komisarze spisowi przeprowadzili wyszkolenie obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych. Wyszkolenie to przeprowadzą miejscy i gminni komisarze spisowi we własnym zakresie w swych siedzibach urzędowych, przy pomocy jednak powiatowych komisarzy spisowych, którzy bądź wezmą osobiście udział w tym szkoleniu, bądź będą w tym celu delegować do poszczególnych miast i gmin odpowiednich wykładowców z powiatów.

Zaopatrzenie miejskich i gminnych władz spisowych w formularze i druki spisowe. Kontrola rozdziału formularzy.

§  36.

1. Otrzymane z Głównego Urzędu Statystycznego przesyłki formularzy i druków spisowych powiatowy komisarz spisowy rozdzieli miedzy miasta i gminy powiatu stosownie do wskazówek otrzymanych z Głównego Urzędu Statystycznego i roześle względnie doręczy miejskim i gminnym komisarzom spisowym w terminie do dnia 11 listopada prowadząc przy tym kontrolę rozdziału niektórych formularzy według wzoru - załącznik nr 8. Wypełnione arkusze tej kontroli wraz z takimi samymi arkuszami wypełnionymi przez miejskich i gminnych komisarzy spisowych należy po Spisie odesłać wraz z całym materiałem spisowym do Głównego Urzędu Statystycznego. Druków kontroli, o której mowa, dostarczy Główny Urząd Statystyczny.

2. Rezerwę formularzy i druków zatrzyma powiatowy komisarz spisowy zgodnie z dyspozycjami, jakie otrzyma z Głównego Urzędu Statystycznego, u siebie. Podczas Spisu użyje tej rezerwy według potrzeby. W razie wyczerpania się rezerwy powiatowej, zwróci się telefonicznie lub telegraficznie lub przez umyślnego posłańca o potrzebną ilość formularzy i druków do wojewódzkiego komisarza spisowego.

3. Skrzynie, w których nadejdą przesyłki formularzy i druków spisowych z Głównego Urzędu Statystycznego, należy przechować w stanie nieuszkodzonym, gdyż w tych samych skrzyniach będzie po Spisie przesłany materiał spisowy do Głównego Urzędu Statystycznego. Zwraca się uwagę na konieczność zachowania ostrożności przy otwieraniu skrzyń, ażeby nie uszkodzić ich wieka, a to dlatego, że na odwrotnej stronie tego wieka jest już umieszczony dla przesyłki powrotnej adres Głównego Urzędu statystycznego.

Nadzór nad zaopatrzeniem obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych w formularze spisowe i inne środki działania.

§ 37. Powiatowi komisarze spisowi dopilnują, ażeby wszyscy obwodowi, rejonowi i dzielnicowi komisarze spisowi zostali zaopatrzeni we właściwych terminach:

1) w formularze spisowe (§ 58);

2) w aktualne na dzień 2 grudnia wyciągi z wykazów nieruchomości i wykazów powierzchniowych gospodarstw rolnych oraz w planiki sytuacyjne (§ 59);

3) lokal, światło, materiały piśmienne, bilety na miejskie środki komunikacyjne w miastach posiadających tego rodzaju środki, ew. podwody, ew. asystencję urzędową (§ 60).

Nadzór nad przeprowadzeniem Spisu. Rozstrzyganie wątpliwych spraw. Pomoc komisarzom spisowym.

§  38.

1. Nad samym przeprowadzeniem Spisu powinni powiatowi komisarze spisowi przy współdziałaniu z powiatową komisją spisową roztoczyć ścisły nadzór i kontrolę, która powinna trwać aż do chwili otrzymania sprawozdania o ukończeniu Spisu w ostatnim obwodzie powiatu. Wszystkie powstające podczas Spisu wątpliwości powinny być powiatowym komisarzom spisowym bezzwłocznie telefonicznie bądź w innej najkrótszej drodze komunikowane i przez nich natychmiast rozstrzygane. W miarę potrzeby należy w podobnym trybie zwracać się o wyjaśnienia do wyższych władz: wojewódzkiego i Generalnego Komisarza Spisowego.

2. Baczną uwagę należy zwrócić na sprawność przebiegu Spisu pod względem organizacyjnym i technicznym. Wobec tego, że Spis musi być we wszystkich obwodach przeprowadzony z całkowitą dokładnością i w przewidywanych terminach, należy do tych obwodów, które wykażą słabszy przebieg, kierować natychmiast właściwe środki zaradcze i pomoce.

3. W przypadku stwierdzenia podczas Spisu jakichkolwiek niewłaściwości ze strony obwodowego, rejonowego lub dzielnicowego komisarza spisowego, należy te niewłaściwości bezzwłocznie usuwać, a w razie stwierdzenia karygodnych zaniedbań z jego strony, zasadniczej nieprzydatności lub nadużyć - bezzwłocznie zmienić komisarza, w przypadku nadużyć kierując zarazem odpowiednie doniesienie do organów Milicji Obywatelskiej.

Rozstrzyganie ew. reklamacyj ludności.

§  39.

1. W przypadku, jeśliby czy to wskutek niewłaściwego przeprowadzenia Spisu przez obwodowego komisarza spisowego lub wskutek mylnego poglądu osób, które podlegają obowiązkowi spisowemu, wpłynęły do jakichkolwiek władz i organów reklamacje co do właściwości dokonanych w formularzach spisowych zapisów, należy reklamacje te bezzwłocznie przekazywać powiatowemu komisarzowi spisowemu, który:

a) rozstrzyga je w ciągu 7 dni od chwili wpływu,

b) zawiadamia o swej decyzji osobę reklamującą i

c) wydaje wiążące się z tym zarządzenia.

2. Od decyzji powiatowego komisarza spisowego przysługuje osobie reklamującej prawo odwołania się w ciągu 14 dni od chwili otrzymania decyzji do wojewódzkiego komisarza spisowego, który rozstrzyga ostatecznie. O przysługującym prawie odwołania się należy osobę reklamującą powiadomić. Wniesienie reklamacji oraz wniesienie odwołania nie wstrzymuje dokonania zapisu, co do którego wniesiono reklamację, ani nie powoduje zmiany tego zapisu - do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy.

3. Decyzje, które zapadną po odesłaniu materiału spisowego do Głównego Urzędu Statystycznego, należy w odpisie przesyłać do tego urzędu, a to celem ewent. dokonania zmian w zapisach, których decyzja dotyczy.

Sprawdzenie materiału spisowego. Dokonanie poprawek i uzupełnień. Ewentualny Spis dodatkowy.

§  40.

1. Otrzymawszy najpóźniej dnia 20 grudnia materiały spisowe od miejskich i gminnych komisarzy spinowych - niezależnie od kontroli, przeprowadzonej przez tych komisarzy - powiatowi komisarze spisowi przeprowadzą kontrolę tych materiałów pod względem zupełności, dokładności i układu.

2. W przypadku stwierdzenia, że w poszczególnych obwodach spisowych bądź opuszczono podlegające Spisowi miejscowości, nieruchomości, mieszkania, osoby lub gospodarstwa rolne, bądź spisano je podwójnie, bądź dokonano pewnych zapisów wadliwie, powiatowy komisarz spisowy zarządzi dokonanie odpowiednich uzupełnień i poprawek, a w przypadku, gdy kontrola wykaże poważniejsze braki w zupełności Spisu lub braki w dokładności zapisów w stopniu wykluczającym ich późniejsze opracowanie, powiatowy komisarz spisowy wystąpi telegraficznie do Generalnego Komisarza Spisowego z wnioskiem o zarządzenie Spisu dodatkowego w danym obwodzie. We wniosku należy podać, którego obwodu wniosek dotyczy oraz z jakich powodów ma się Spis odbyć dodatkowo. O wniosku należy jednocześnie powiadomić pisemnie wojewódzkiego komisarza spisowego. Po otrzymaniu przychylnej dla wniosku odpowiedzi (również telegraficznie) od Generalnego Komisarza Spisowego należy wyznaczyć termin przeprowadzenia dodatkowego Spisu i Spis ten przeprowadzić w sposób, jak Spis główny. O dodatkowym Spisie i jego terminie należy ludność obwodu zawiadomić, powołując się na zarządzenie Generalnego Komisarza Spisowego. Po przeprowadzeniu dodatkowego Spisu należy materiał spisowy danego obwodu dołączyć do materiału powiatu. Spis dodatkowy należy przeprowadzić możliwie w najkrótszym terminie, aby nie opóźnić wykonania następnych czynności (§§ 41-45) w stosunku do całego powiatu łącznie z obwodem ew. obwodami, w których został przeprowadzony Spis dodatkowy. Spis dodatkowy powinien być przeprowadzony według stanu z tego samego dnia, co Spis główny, tj. według stano z dnia 2-go - 3-ci grudnia. Należy podkreślić, że Spis dodatkowy jest poważnym zaburzeniem w całokształcie akcji spisowej w Państwie, a to z uwagi na niebezpieczeństwo zatarcia się w pamięci ludzkiej w chwili spisywania stanu faktycznego sprzed wielu dni wstecz oraz ze względu na dodatkowe koszty i stratę czasu. Dlatego też należy dążyć przez należytą organizację i kontrolę Spisu głównego do tego, ażeby nie dopuścić do ewentualności powtarzania Spisu.

Powiatowe zestawienie materiału spisowego.

§ 41. W terminie do dnia 31 grudnia powiatowi komisarze spisowi sporządzą w 3 egzemplarzach na podstawie miejskich i gminnych arkuszy zbiorczych, sporządzonych na formularzach "D" i "K", powiatowe arkusze zbiorcze na formularzach "E" i "L" i prześlą je w tymże terminie po 1 egzemplarzu Generalnemu Komisarzowi Spisowemu i wojewódzkiemu komisarzowi spisowemu. Trzeci egzemplarz powiatowych arkuszy zbiorczych zatrzymuje powiatowy komisarz spisowy na razie u siebie, a następnie wraz z całością materiału spisowego (§ 43) odsyła do Głównego Urzędu Statystycznego.

Telegraficzne zakomunikowanie ogólnych wyników Spisu.

§  42.

1. W terminie do dnia 31 grudnia powiatowi komisarze spisowi prześlą Generalnemu Komisarzowi Spisowemu telegraficznie ogólne wyniki Spisu na obszarze powiatu. Telegram ma być przygotowany i przesłany według następującego schematu:

"Spisgus Warszawa

powiat (miasto wydzielone) ……………………………………………………….....................

a .......................................... b ................................................. c .............................................

Powiatowy Komisarz Spisowy

…………………………………....................

(nazwisko i imię)"

2. Pod literami a, b, c należy wpisać następujące liczby wynikające z podsumowania powiatowego arkusza zbiorczego - formularz "E":

pod a - ludność zamieszkała na obsz. powiatu (m. wydziel.) - ogółem

pod b - ludność zamieszkała na obsz. powiatu (m. wydziel.) - płci męskiej

pod c - ludność zamieszkała na obsz. powiatu (m. wydziel.) - płci żeńskiej

3. O ileby podane w telegramie liczby nie były zupełne dla całego powiatu lub o ileby budziły jakieś poważniejsze zastrzeżenia, należy przed podpisem na telegramie dodać jeszcze wyraz: "pismo" i jednocześnie z telegramem przesłać Generalnemu Komisarzowi Spisowemu listem poleconym bliższe wyjaśnienie sprawy.

Przesłanie materiału spisowego.

§  43.

1. Po wykonaniu czynności, przewidzianych w §§ 40-42, należy nadesłany z miast i gmin materiał spisowy wraz z miejskimi i gminnymi arkuszami zbiorczymi - formularze "D" i "K" i trzecim egzemplarzem powiatowych arkuszy zbiorczych - formularze "E" i "L" zapakować do skrzyń drewnianych, w których nadeszły formularze i druki przed Spisem (§ 36) i przesłać do Głównego Urzędu Statystycznego w terminie do dnia 15 stycznia 1951 r.

2. Materiał należy zapakować w układzie według poszczególnych miast i gmin, umieszczając na wierzchu w specjalnej teczce zbiorczej materiały powiatowe.

3. Po zapakowaniu materiału i jego zabezpieczeniu w skrzyni (uszczelnieniu) należy zabić wieko skrzyni, umieszczając je w ten sposób, by strona z wydrukowanym i nalepionym adresem Głównego Urzędu Statystycznego była na wierzchu - a następnie przesłać do Głównego Urzędu Statystycznego ekspresową przesyłką kolejową. W razie uszkodzenia lub zniszczenia nalepki z adresem należy nakleić inną ze znajdującego się w skrzyni zapasu. Organy kolejowe zostaną uprzedzone o konieczności roztoczenia należytej opieki nad tymi przesyłkami celem ich odpowiedniego zabezpieczenia i szybkiej dostawy według przeznaczenia.

4. W miarę potrzeby zostaną wydane dodatkowe instrukcje w sprawach będących przedmiotem niniejszego paragrafu.

Ogólne sprawozdanie z przebiegu akcji spisowej na obszarze powiatu.

§  44.

1. Jednocześnie z przygotowaniem materiału spisowego do przesyłki do Głównego Urzędu Statystycznego powiatowe władze spisowe sporządzą ogólne sprawozdanie z przebiegu akcji spisowej na obszarze powiatu w 3 egzemplarzach, z których po 1 egzemplarzu prześlą Generalnemu Komisarzowi Spisowemu i wojewódzkiej władzy spisowej w terminie do dnia 25 stycznia 1951 r. Materiały nadesłane przez miejskie i gminne władze spisowe pozostają w powiecie.

2. Sprawozdanie powinno być sporządzone na podstawie własnych materiałów i spostrzeżeń oraz materiałów i spostrzeżeń miejskich i gminnych władz spisowych. Należy zaznaczyć, że sprawozdania powiatowe z przebiegu akcji spisowej będą traktowane jako podstawowy materiał analityczny, który niezależnie od właściwych celów sprawozdawczych ma zarazem dać Głównemu Urzędowi Statystycznemu możność wyprowadzenia wniosków i doświadczeń ze Spisu tegorocznego, zwłaszcza zaś dot. jego organizacji, a to w celu wykorzystania ich przy organizowaniu następnych spisów powszechnych. Z tych względów należy przywiązać jak największą wagę do należytego opracowania tych sprawozdań.

3. Sprawozdanie powinno być sporządzone według następującego wzoru:

I.

Uwagi dotyczące formularzy spisowych oraz wskazówek i objaśnień do poszczególnych rubryk i pytań formularzy:

1) Czy pytania nie budziły nieporozumień i czy objaśnienia poszczególnych pytań były właściwie rozumiane? Jakie zmiany w sformułowaniach należałoby zastosować na przyszłość?

2) Czy układ formularzy, zwłaszcza sposób przenoszenia danych z jednego formularza na drugi, nie powodował trudności?

3) Czy strona graficzna formularzy nie nasuwała zastrzeżeń? Podać jakie?

II.

Uwagi dotyczące wartości otrzymanych wyników:

4) Czy były przypadki podwójnego spisywania lub pominięcia miejscowości, nieruchomości, budynków, mieszkań, gospodarstw rolnych lub osób? Z jakich przyczyn?

5) Jakie spostrzeżenia poczyniono co do dokładności wypełnienia poszczególnych rubryk? Jeżeli odpowiedzi były niedokładne, to z jakich przyczyn? Jakie odpowiedzi budziły zastrzeżenia z uwagi na trudność samych pytań?

III.

Uwagi dotyczące techniki przeprowadzenia Spisu:

6) Czy formularze spisowe zostały dostarczone obwodowym komisarzom w dostatecznej ilości i bez spóźnień? Ewentualne przyczyny braków i spóźnień?

7) Czy i jakie pojawiły się trudności przy przeprowadzaniu podziału na obwody, rejony i dzielnice spisowe?

8) Czy werbunek kandydatów na obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych napotykał na trudności i na jakie?

9) Jaka liczba (podać w liczbie bezwzględnej i w liczbie procentowej) obwodowych komisarzy spisowych w powiecie zawiodła z jakichkolwiek powodów i musiała być zastąpiona przez komisarzy rezerwowych?

10) W jaki sposób odbyło się szkolenie obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych? Czy szkolenie to przeprowadzono na miejscu w poszczególnych miastach i gminach? Jak długo (ile godzin) przeciętnie ono trwało? Czy wykładowcy byli delegowani z powiatu, czy też byli miejscowi (z danej gminy, miasta)?

11) Czy obwodowi, rejonowi i dzielnicowi komisarze spisowi byli zaopatrzeni w wyciągi z wykazów nieruchomości i z wykazów powierzchniowych gospodarstw rolnych oraz w planiki sytuacyjne oraz czy posługiwali się nimi podczas Spisu?

12) W jaki sposób dokonano rozdziału formularzy spisowych między obwodowych komisarzy spisowych?

13) Czy kontrola materiału spisowego, przeprowadzona po Spisie, ujawniła większe zaniedbania obwodowych komisarzy spisowych i ewent. jakie?

14) Czy terminy, wyznaczone w niniejszej instrukcji oraz w "Instrukcji technicznej w sprawie przeprowadzenia Spisu", były dostateczne do należytego wykonania odnośnych czynności? Jeśli nie, to które były niedostateczne i dlaczego?

15) Czy zaszły przeszkody przy wysyłce materiału spisowego do Głównego Urzędu Statystycznego i ewent. jakie?

IV.

Uwagi dotyczące działalności komisyj spisowych:

16) Jak wypełniły swe poszczególne zadania miejskie, gminne i powiatowe komisje spisowe? Czy wykazały aktywną działalność i aktywne współdziałanie z władzami spisowymi, z innymi urzędami i instytucjami oraz z organizacjami partyjnymi, związkowymi i społecznymi? Jakie ewent. braki wystąpiły w organizacji komisyj?

V.

Uwagi dotyczące stosunku ludności do Spisu:

17) Czy ludność była należycie uświadomiona co do znaczenia i celów Spisu?

18) Czy były próby uchylania się od Spisu?

19) Czy miały miejsce przypadki udzielania rozmyślnie fałszywych odpowiedzi? W jakich formularzach i na jakie pytania?

VI.

Inne uwagi.

Wnioski w sprawie premii, nagród i dyplomów uznania.

§  45.

1. W terminie do dnia 31 grudnia powiatowe władze spisowe sporządzą i prześlą wojewódzkiej władzy spisowej wnioski o przyznanie premii pieniężnych wszystkim obwodowym rejonowym i dzielnicowym komisarzom spisowym, którzy przeprowadzili Spis dokładnie i w terminie. Wnioski powinny być oparte na ocenie pracy wym. wyż. komisarzy dokonanej przez miejskie i gminne władze spisowe na odwrotnej stronie zobowiązań komisarzy (§ 36), na wynikach sprawdzenia materiału spisowego (§ 40) oraz na spostrzeżeniach uzyskanych podczas kontroli przeprowadzenia Spisu. Zawarta we wnioskach ocena pracy komisarzy powinna być jak najdokładniejsza i jak najbardziej obiektywna. Nadużycia będą ścigane na drodze sądowej.

2. Oprócz wniosków w sprawie premii, wystąpią powiatowe władze spisowe do wojewódzkiej władzy spisowej w podanym wyżej terminie z wnioskiem o przyznanie nagród pieniężnych i dyplomów uznania tym spośród obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych oraz innych osób, nie wyłączając miejskich, gminnych i powiatowych komisarzy spisowych, którzy w wybitny sposób przyczynili się do należytego przeprowadzenia Spisu i wykonania czynności pospisowych na obszarze powiatu.

3. Szczegółowe wskazówki co do sposobu sporządzania wniosków będą zawarte w przepisach, o których mowa w § 19 ust. 1.