Część 2 - WOJEWÓDZKIE WŁADZE SPISOWE Organizacja wojewódzkich władz spisowych. - Instrukcja dla władz spisowych w sprawie Narodowego Spisu Powszechnego 1950 r.

Monitor Polski

M.P.1950.A-90.1125

Akt utracił moc

Wersja od: 19 sierpnia 1950 r.

CZĘŚĆ  II.

WOJEWÓDZKIE WŁADZE SPISOWE

Organizacja wojewódzkich władz spisowych.

§  8.

1. Wojewódzkie władze spisowe wyznaczą wojewódzkich komisarzy spisowych w terminie do dnia 20 sierpnia.

2. Przy wyznaczaniu wojewódzkich komisarzy spisowych należy wziąć pod uwagę w szczególności następujące kandydatury:

1) przewodniczącego wojewódzkiej komisji planowania gospodarczego i jego zastępców,

2) członków prezydium wojewódzkiej rady narodowej,

3) kierownika działu statystyki w wojewódzkiej komisji planowania gospodarczego.

3. Kandydatura na wojewódzkiego komisarza spisowego powinna być przed wyznaczeniem uzgodniona z Generalnym Komisarzem Spisowym.

4. O dokonanym wyznaczeniu wojewódzkiego komisarza spisowego należy powiadomić Generalnego Komisarza Spinowego w dniu wyznaczenia, podając jednocześnie: imię i nazwisko komisarza, jego stanowisko służbowe, adres siedziby urzędowej i numer telefonu służbowego.

5. Wojewódzki komisarz spisowy powinien być zwolniony od innych zajęć służbowych, które by ograniczały możność należytego spełniania przez niego czynności spisowych.

6. Organem pracy wojewódzkiej władzy spisowej i wojewódzkiego komisarza spisowego jest wojewódzki referat spisowy w dziale statystyki wojewódzkiej komisji planowania gospodarczego. Referat ten należy powołać do życia jednocześnie z wyznaczeniem wojewódzkiego komisarza spisowego. Przewodniczący prezydium wojewódzkiej rady narodowej na wniosek wojewódzkiego komisarza spisowego przedłożony w porozumieniu z przewodniczącym wojewódzkiej komisji planowania gospodarczego przydzieli do referatu niezbędny personel fachowy i pomocniczy (kierownik referatu, 2-4 pracowników referendarskich i inspektorskich oraz 1-2 pracowników kancelaryjnych) oraz wyposaży go w rzeczowe środki działania.

Podstawy działania.

§  9.

1. Wojewódzkie władze spisowe i wojewódzcy komisarze spisowi działają według niniejszej instrukcji i zarządzeń Generalnego Komisarza Spisowego.

2. Generalny Komisarz Spisowy zwołuje wojewódzkich komisarzy spisowych na odprawy instrukcyjne.

Zadania.

§ 10. Do zadań wojewódzkiej władzy spisowej należy organizacja i przeprowadzenie Spisu na obszarze województwa, w szczególności zaś:

1) powołanie wojewódzkiej komisji spisowej i kierownictwo jej pracami (§ 11);

2) nadzór nad wyznaczeniem powiatowych komisarzy spisowych i powołaniem powiatowych komisyj spisowych; uzgodnienie kandydatur na powiatowych komisarzy spisowych (§ 12);

3) odbycie odpraw z powiatowymi komisarzami spisowymi (§ 12);

4) nadzór nad wyznaczeniem miejskich i gminnych komisarzy spisowych oraz nad powołaniem miejskich i gminnych komisyj spisowych na obszarze województwa (§§ 12 i 13);

5) udział w odprawach miejskich i innych komisarzy spisowych (§ 13);

6) nadzór nad właściwym dokonaniem podziału miast i gmin województwa na obwody, rejony i dzielnice spisowe (§ 14);

7) nadzór nad dalszymi pracami organizacyjnymi i przygotowawczymi do Spisu na obszarze województwa (§ 13);

8) udzielanie wyjaśnień i wskazówek powiatowym komisarzom spisowym (§ 13);

9) powiadomienie ludności województwa w drodze obwieszczenia o mającym się odbyć Spisie; propaganda Spisu na obszarze województwa (§§ 15 i 16);

10) nadzór nad przeprowadzeniem Spisu i wykonaniem czynności pospisowych na obszarze województwa (§ 17);

11) rozstrzyganie odwołań ludności od decyzyj powiatowego komisarza spisowego (§ 39);

12) sporządzenie i wysłanie Generalnemu Komisarzowi Spisowemu ogólnego sprawozdania z przebiegu akcji spisowej na obszarze województwa (§ 18);

13) przyznanie premii za Spis obwodowym, rejonowym i dzielnicowym komisarzom spisowym oraz przedstawienie Generalnemu Komisarzowi Spisowemu wniosków w sprawie nagród i dyplomów uznania (§ 19);

14) dysponowanie rezerwą druków spisowych (§ 20);

15) dysponowanie kredytami, przyznanymi dla województwa na cele Spisu; wyliczenie się z tych kredytów (§ 21);

16) inne zadania, zlecone przez Generalnego Komisarza Spisowego.

Wojewódzkie komisje spisowe.

§  11.

1. Bezzwłocznie po wyznaczeniu wojewódzkich komisarzy spisowych wystąpią oni do wojewódzkiej władzy spisowej o określenie liczby członków wojewódzkiej komisji spisowej w granicach od 5 do 10 oraz o określenie organizacyj partyjnych, związkowych i społecznych, które mają tych członków do komisji delegować. Po dokonaniu powyższych czynności wojewódzcy komisarze spisowi porozumią się z organizacjami, po czym wystąpią do wojewódzkiej władzy spisowej o powołanie wojewódzkiej komisji spisowej. Powołanie to powinno nastąpić w terminie do dnia 2 września.

2. Przewodniczącym wojewódzkiej komisji spisowej jest wojewódzki komisarz spisowy. Na zastępcę przewodniczącego powinien być wyznaczony przez wojewódzką władzę spisową na wniosek wojewódzkiego komisarza spisowego kierownik działu statystyki w wojewódzkiej komisji planowania gospodarczego lub kierownik wojewódzkiego referatu spisowego (§ 8).

3. Do zadań wojewódzkiej komisji spisowej należy:

1) współdziałanie w przeprowadzeniu na obszarze województwa propagandy Spisu (§ 16);

2) współdziałanie w organizacji akcji werbunkowej dla obszaru województwa kadr kandydatów na obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych (§ 34);

3) pomoc i doradztwo dla wojewódzkiego komisarza spisowego w innych sprawach.

4. Wojewódzki komisarz spisowy zwoła komisję na pierwsze posiedzenie w terminie do dnia 10 września. Na posiedzeniu tym należy uchwalić szczegółowy plan prac komisji. Plan ten po uchwaleniu go przez komisję należy przedstawić do wiadomości Generalnemu Komisarzowi Spisowemu.

5. Posiedzenia komisji powinny być protokołowane.

6. Członkowie wojewódzkiej komisji spisowej biorą udział w odprawach powiatowych komisarzy spisowych (§ 12).

Nadzór nad wyznaczeniem powiatowych komisarzy i powołaniem powiatowych komisyj spisowych. Odprawy instrukcyjne powiatowych komisarzy spisowych.

§  12.

1. Wojewódzcy komisarze spisowi dopilnują, ażeby we właściwym terminie (§ 22) zostali wyznaczeni powiatowi komisarze spisowi i powołane powiatowe komisje spisowe (§ 25). Kandydatury na powiatowych komisarzy spisowych powinny być przed wyznaczeniem uzgodnione z wojewódzkimi komisarzami spisowymi. Wyrazić zgodę można na wyznaczenie tylko takich kandydatów, którzy posiadają kwalifikacje, przewidziane w § 22 ust. 3. W celu zapewnienia sobie wyznaczenia właściwych kandydatów jest wskazane uprzednie porozumienie się w tej sprawie wojewódzkiego komisarza spisowego z przewodniczącymi prezydiów powiatowych rad narodowych na odbytej z nimi w tym celu konferencji w siedzibie województwa lub na miejscu w poszczególnych powiatach albo w inny sposób, który zostanie uznany za właściwy (np. telefonicznie).

2. W terminie do dnia 10 września odbędą wojewódzcy komisarze spisowi pierwsze odprawy instrukcyjne z powiatowymi komisarzami spisowymi. Termin odprawy należy uzgodnić telefonicznie lub telegraficznie z Generalnym Komisarzem Spisowym, ażeby umożliwić mu delegowanie na odprawę swego przedstawiciela. Na porządku dziennym odprawy należy postawić:

1) zapoznanie uczestników ze znaczeniem i celami Spisu, z istniejącym w danej chwili stanem prac organizacyjnych dotyczących Spisu na obszarze Państwa i województwa oraz z podstawami prawnymi Spisu;

2) informacje o stanie prac przygotowawczych do Spisu (wykazy miejscowości, wykazy nieruchomości, wykazy powierzchniowe gospodarstw rolnych, uporządkowanie numeracji nieruchomości);

3) udzielenie wytycznych co do prac organizacyjnych dotyczących Spisu, jakie będzie należało wykonać na obszarze powiatów, oraz omówienie terminarza tych prac (z ważniejszych należy wymienić: wyznaczenie miejskich i gminnych komisarzy spisowych; powołanie miejskich i gminnych komisyj spisowych; podział na obwody, rejony i dzielnice spisowe; werbunek kadr kandydatów na obwodowych, rejonowych i dzielnicowych komisarzy spisowych; mianowanie tych komisarzy; organizacja ich wyszkolenia itd.);

4) udzielenie wytycznych co do akcji propagandowej Spisu na obszarze powiatów;

5) szczegółowe omówienie zakresu Spisu.

3. Drugą odprawę instrukcyjną powiatowych komisarzy spisowych zwołają wojewódzcy komisarze spisowi w terminie do dnia 22 października. Zadaniem tej odprawy będzie szczegółowe omówienie formularzy spisowych oraz sposobu ich wypełniania, jak również złożenie sprawozdań ze stanu całokształtu prac spisowych na obszarze powiatów. Również termin tej drugiej odprawy należy uzgodnić telefonicznie lub telegraficznie z Generalnym Komisarzem Spisowym celem delegowania przez niego na odprawę swego przedstawiciela.

4. Zwoływanie powiatowych komisarzy spisowych częściej, niż to jest przewidziane w ust. 2 i 3, może mieć miejsce tylko w razie pilnej konieczności, przy czym termin takiej odprawy nie może kolidować z terminami innych czynności powiatowych komisarzy spisowych.

Nadzór bieżący nad pracami w powiatach. Instruktaż bieżący.

§  13.

1. Wojewódzkie władze spisowe powinny stale nadzorować i kontrolować czynności powiatowych władz spisowych, a poprzez nie - miejskich i gminnych władz spisowych, oraz czuwać nad należytym stanem i postępem (terminowością) prac spisowych w województwie. Nadzór ten i kontrola powinny być sprawowane przez wojewódzkich komisarzy spisowych oraz przez podległy tym komisarzom (przydzielony do wojewódzkiego referatu spisowego) personel fachowy, zarówno w drodze rozpatrywania nadsyłanych z powiatów sprawozdań i udzielania pisemnych odpowiedzi na kierowane do nich pisma, jak i poprzez inspekcje w terenie i wydawanie na miejscu właściwych zarządzeń, udzielanie wyjaśnień, wskazówek itp. Obowiązkowym, jest również udział wojewódzkiego komisarza spisowego lub jego przedstawiciela, tak w pierwszych, jak i drugich odprawach miejskich i gminnych komisarzy spisowych we wszystkich powiatach województwa.

2. Kontrola i nadzór, o którym mowa w ust. 1, powinny również objąć stałą i systematyczną kontrolę czynności powiatowych komisarzy spisowych oraz miejskich i gminnych komisarzy spisowych w zakresie prac przygotowawczych do Spisu, zarządzonych uchwałami Rady Ministrów z dnia 10 sierpnia 1949 r. (Monitor Polski Nr A-55, poz. 745) i z dnia 26 lipca 1950 r. (Monitor Polski Nr A-86, poz. 1062), a mianowicie w zakresie sporządzenia i utrzymania w stanie aktualności wykazów miejscowości, wykazów nieruchomości i wykazów powierzchniowych gospodarstw rolnych, jak również w zakresie uporządkowania numeracji nieruchomości. Szczegóły w tej sprawie są zawarte w §§ 31 i 51. W przypadku stwierdzenia niewykonania prac, o których mowa, lub niewłaściwego ich wykonania, należy osoby winne niewykonania (niewłaściwego wykonania) pociągnąć do odpowiedzialności przez wystąpienie z odpowiednim wnioskiem do Generalnego Komisarza Spisowego, który zgodnie z § 3 uchwały Prezydium Rządu z dnia 24 czerwca 1950 r. w sprawie przygotowań do Narodowego Spisu Powszechnego 1950 r. (Monitor Polski Nr A-78, poz. 908) przedłoży je Prezydium Rady Ministrów.

3. W razie wątpliwości co do sposobu postąpienia lub ustosunkowania się w konkretnych przypadkach, należy bezzwłocznie (ew. telefonicznie lub telegraficznie) przekazywać sprawę do rozstrzygnięcia Generalnemu Komisarzowi Spisowemu.

Sprawdzenie podziału na obwody, rejony i dzielnice spisowe.

§ 14. Wojewódzcy komisarze spisowi sprawdzą w terminie do dnia 28 października w drodze inspekcji, czy podział miast i gmin na obwody, rejony i dzielnice spisowe został przeprowadzony na całym obszarze województwa w terminie i w sposób zgodny z niniejszą instrukcją (§§ 33 i 52-54). W razie stwierdzenia niewłaściwości w podziale należy zarządzić wprowadzenie do niego w podanym wyżej terminie 28 października odpowiednich zmian i poprawek.

Powiadomienie ludności o Spisie.

§  15.

1. Wojewódzkie władze spisowe powiadomią ludność województwa o Spisie, w drodze obwieszczeń, w terminie do dnia 18 listopada. Obwieszczenie należy rozplakatować, a oprócz tego opublikować w miejscowej prasie. W obwieszczeniu należy podać: podstawę prawną Spisu, jego termin i zakres, kto i w jakim zakresie jest obowiązany udzielić odpowiedzi na pytania formularzy spisowych, przepisy zabezpieczające tajemnicę tych odpowiedzi i wykorzystanie ich wyłącznie dla celów statystycznych oraz przepisy zawierające sankcje karne za nieudzielenie odpowiedzi lub udzielenie w sposób niewłaściwy, niezupełny lub niezgodny z prawdą. W obwieszczeniu tym należy również wyjaśnić znaczenie i cele Spisu oraz wezwać ludność do współdziałania.

2. Generalny Komisarz Spisowy nadeśle we właściwym terminie wzór obwieszczenia.

Propaganda Spisu.

§  16.

1. Niezbędnym warunkiem właściwego przeprowadzenia Spisu jest zapewnienie sobie przez władze państwowe pozytywnego ustosunkowania się ludności do Spisu, co ma się wyrazić w udzielaniu przez nią dokładnych, zupełnych i prawdziwych odpowiedzi na pytania formularzy spisowych oraz udzielaniu komisarzom podczas Spisu wszelkich potrzebnych do wykonania ich zadań informacyj, jak również w zgłaszaniu się na komisarzy spisowych. W tym celu - niezależnie od obwieszczeń, o których mowa w § 15 i które zresztą ukażą się znacznie później - należy przeprowadzić w okresie poczynając od dnia 1 października z pełnym nakładem wszystkich stojących do dyspozycji środków propagandę Spisu oraz w jej wyniku uświadomić należycie ludność co do znaczenia i celów Spisu oraz co do ciążących na niej obowiązków i odpowiedzialności za ich niewypełnienie.

2. Przeprowadzenie propagandy Spisu na obszarze województwa należy do zadań wojewódzkiej władzy spisowej i wojewódzkiej komisji spisowej, które przy odpowiednio zorganizowanym współdziałaniu czynników partyjnych, związkowych i społecznych powinny wykorzystać w tym celu miejscową prasę, radio, kino, sale odczytowe, szkoły i uczelnie, poza tym zaś należycie wykorzystać środki postawione do dyspozycji przez władze i instytucje centralne.

3. Wojewódzka władza spisowa powinna również odpowiednio pokierować sprawą organizacji i przeprowadzenia propagandy Spisu przez władze i komisje spisowe niższych szczebli organizacyjnych na obszarze powiatów, miast i gmin województwa.

Nadzór nad przeprowadzeniem Spisu i wykonaniem czynności pospisowych.

§  17.

1. W dniu Spisu (3 grudnia) oraz w następnych dniach, w których będzie jeszcze odbywało się spisywanie, wojewódzki komisarz spisowy, cały podległy mu personel fachowy oraz cały personel inspektorski wszystkich jednostek organizacyjnych prezydiów wojewódzkich rad narodowych powinni dokonać dorywczych inspekcji w obwodach spisowych województwa i na miejscu sprawdzić sprawność przebiegu Spisu. W przypadku stwierdzenia niedociągnięć należy natychmiast wydać właściwe zarządzenia i dopilnować ich wykonania.

2. W podobny sposób należy przeprowadzić w odpowiednich terminach w okresie po Spisie kontrole sprawności wykonania czynności pospisowych przez miejskie, gminne i powiatowe władze spisowe.

Ogólne sprawozdanie z przebiegu akcji spisowej na obszarze województwa.

§  18.

1. Na podstawie otrzymanych od powiatowych władz spisowych sprawozdań z przebiegu akcji spisowej w poszczególnych powiatach województwa (§ 44) oraz na podstawie własnych prac wojewódzka władza spisowa sporządza ogólne sprawozdanie z przebiegu akcji na obszarze województwa i przesyła je Generalnemu Komisarzowi Spisowemu w terminie do dnia 10 lutego 1951 r.

2. W sprawozdaniu wojewódzkim należy podsumować informacje i dane liczbowe zawarte w sprawozdaniach powiatowych, omówić uwagi zawarte w tych sprawozdaniach oraz dołączyć do nich swoje własne uwagi i spostrzeżenia. Należy również w nim podać w części dotyczącej komisyj spisowych uwagi o działalności wojewódzkiej komisji spisowej.

Premie. Wnioski w sprawie nagród i dyplomów uznania.

§  19.

1. Na postawie wniosków, otrzymanych od powiatowych władz spisowych (§ 45), wojewódzka władza spisowa przyzna i zarządzi wypłatę w terminie do dnia 10 stycznia 1951 r. z budżetu Głównego Urzędu Statystycznego premii pieniężnych obwodowym, rejonowym i dzielnicowym komisarzom spisowym zależnie od ilości i dokładności ich pracy. Wysokość i zasady przyznania premii określą osobne przepisy, które zostaną we właściwym czasie dodatkowo przesłane władzom spisowym.

2. Niezależnie od premii, tym spośród wymienionych wyżej komisarzy oraz innych osób biorących udział w akcji spisowej, nie wyłączając gminnych, miejskich, powiatowych i wojewódzkich komisarzy spisowych, którzy w sposób wybitny przyczynią się do należytego przeprowadzenia Spisu i wykonania czynności pospisowych na obszarze województwa, mogą być przyznane nagrody pieniężne i dyplomy uznania przez Generalnego Komisarza Spisowego na wniosek wojewódzkiej władzy spisowej. Wnioski należy przedstawić Generalnemu Komisarzowi Spisowemu w terminie do dnia 10 lutego 1951 r. Wnioski oprze wojewódzka władza spisowa na własnych materiałach i spostrzeżeniach z okresów przed, podczas i po Spisie oraz na sprawozdaniach powiatowych z przebiegu akcji spisowej (§ 44) i wnioskach powiatowych władz spisowych (§ 45). Bliższe wskazówki w tej sprawie podadzą przepisy, o których mowa w ust. 1.

Rezerwa druków spisowych.

§  20.

1. Jednocześnie z przesłaniem formularzy i druków Spisowych do powiatowych władz spisowych (w terminie do dnia 10 października) prześle Główny Urząd Statystyczny pewną ilość tych formularzy i druków wojewódzkiemu komisarzowi spisowemu jako rezerwę, z której byłyby zaspakajane ewentualne zapotrzebowania władz spisowych niższych szczebli.

2. W przypadku wyczerpania się tej rezerwy należy bezzwłocznie (w drodze telegraficznej lub telefonicznej) zażądać od Głównego Urzędu Statystycznego dalszej przesyłki druków.

Kredyty na cele spisowe.

§  21.

1. Na wypłatę premii pieniężnych (§ 19) oraz na inne wydatki związane ze Spisem na szczeblu województwa, powiatów, miast i gmin - z wyjątkiem kosztu druku i przesyłki formularzy i druków spisowych oraz z wyjątkiem wydatków, które w myśl § 11 rozporządzenia powinny być pokryte z własnych budżetów władz spisowych - wojewódzka władza spisowa otrzyma od Generalnego Komisarza Spisowego odpowiednią kwotę pieniężną z budżetu Głównego Urzędu Statystycznego.

2. Szczegółowe określenie celów, na które kwota ta będzie miała być użyta, oraz sposób jej użycia i wyliczenia z niej poda instrukcja Generalnego Komisarza Spisowego, wydaną za zgodą Prezesa Rady Ministrów.