§ 1. - Zmiana rozporządzenia w sprawie wprowadzenia programu zwalczania wścieklizny.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2017.1716

Akt jednorazowy

Wersja od: 8 września 2017 r.

§ 1.

W załączniku do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 grudnia 2016 r. w sprawie wprowadzenia programu zwalczania wścieklizny (Dz. U. z 2017 r. poz. 69) wprowadza się następujące zmiany:

w ust. 3 akapit 9 otrzymuje brzmienie:

"Badania monitoringowe wykonywane w celu określenia efektywności doustnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie przeprowadza się na podstawie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt (Dz. U. poz. 2813, z późn. zm.). Zgodnie z tym rozporządzeniem w celu kontroli wścieklizny pobiera się do badań tkankę mózgową, surowicę i żuchwę od 4 lisów odstrzelonych na każdych 100 km² obszaru, na którym lisy wolno żyjące zostały objęte szczepieniem ochronnym przeciwko wściekliźnie. Natomiast w celu izolacji i określenia szczepu wirusa wścieklizny do badań przesyła się tkankę mózgową lisów wolno żyjących, u których w badaniu laboratoryjnym potwierdzono wściekliznę.";

ust. 4.4.3 otrzymuje brzmienie:

"4.3.4. Zastosowane badania i plany pobierania próbek

Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do diagnostyki wścieklizny i nadzoru nad programem szczepień są wykorzystywane następujące badania i analizy:

1) badania serologiczne - test ELISA;

2) badania wirusologiczne i immunochemiczne:

a) immunofluorescencja odcisków mózgowych z monowalentnym koniugatem antynukleokapsydowym (FAT - fluorescent antibody test), zgodnie z podręcznikiem OIE (rozdział 2.1.13 B.1.c.i) - test w kierunku wścieklizny,

b) różnicowanie szczepów wirusa wścieklizny,

c) izolacja wirusa w hodowli komórek mysiej neuroblastomy (RTCIT - rapid tissue culture infection test), zgodnie z podręcznikiem OIE (rozdział 2.1.13 B.1.c.ii);

3) inne badania - badanie na obecność markera (TC).

Monitoring szczepień w Rzeczypospolitej Polskiej obejmuje przeprowadzenie następujących badań:

1) immunofluorescencja odcisków mózgowych (FAT) w celu oceny skuteczności szczepień;

2) test ELISA w celu określenia poziomu uodpornienia lisów wolno żyjących, a tym samym efektywności szczepień doustnych;

3) badanie na obecność markera (TC) w celu określenia poziomu podjęcia szczepionki przez lisy wolno żyjące;

4) różnicowanie szczepów wirusa wścieklizny w celu rozróżnienia terenowych szczepów wirusa od szczepów szczepionkowych.

Badania monitoringowe (FAT, ELISA, TC) wykonywane w celu określenia efektywności doustnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie przeprowadza się zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2004 r. w sprawie określenia jednostek chorobowych, sposobu prowadzenia kontroli oraz zakresu badań kontrolnych zakażeń zwierząt. Zgodnie z tym rozporządzeniem w celu kontroli wścieklizny pobiera się do badań tkankę mózgową, surowicę i żuchwę od 4 lisów odstrzelonych na każdych 100 km² obszaru, na którym lisy zostały objęte szczepieniem ochronnym przeciwko wściekliźnie. Natomiast w celu izolacji i określenia szczepu wirusa wścieklizny do badań przesyła się tkankę mózgową lisów wolno żyjących, u których badaniem laboratoryjnym potwierdzono wściekliznę.

Ponadto do badań diagnostycznych w kierunku wścieklizny pobiera się tkankę mózgową zwierząt podejrzanych o wściekliznę, które padły lub zostały zabite. Dotyczy to wszystkich gatunków zwierząt wrażliwych na wściekliznę na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Badanie izolacji wirusa w hodowli komórek mysiej neuroblastomy (RTCIT) przeprowadza się na próbkach pobranych od zwierząt podejrzanych o wściekliznę, które padły lub zostały zabite, w przypadku potencjalnej ekspozycji człowieka na wirus wścieklizny lub w przypadku konieczności potwierdzenia wyniku badania immunofluorescencji odcisków mózgowych (FAT).

Wiek lisów odstrzelonych w ramach monitoringu jest określany w podziale na młode i dorosłe zwierzęta. Wyniki badań monitoringowych są analizowane, biorąc pod uwagę również ten czynnik.

Rok: 2017

Badania monitoringowe (FAT, ELISA, TC)

Województwo	Całkowita powierzchnia województwa - km²	Powierzchnia objęta szczepieniami - km²	Całkowita powierzchnia bytowania lisów wolno żyjących na terenie województwa, z której lisy powinny zostać odstrzelone i dostarczone do badań monitoringowych - km²	Liczba lisów, które powinny zostać odstrzelone w ramach monitoringu w 2017 r. - 4 lisy/100 km²
1	2	3	4	5 = (4 x 4/100)
dolnośląskie	19 947	0	0	0
kujawsko-pomorskie	17 972	0	0	0
lubelskie	25 122	22 208	22 208	888
lubuskie	13 988	0	0	0
łódzkie	18 219	0	0	0
małopolskie	15 183	15 183	15 183	607
mazowieckie	35 558	15 435^a)	15 435^a)	617^a)
opolskie	9 412	0	0	0
podkarpackie	17 845	16 336	16 336	653
podlaskie	20 187	19 175	16 754	670
pomorskie	18 310	1 635^b)	1 635^b)	65^b)
śląskie	12 334	10 135	10 131	405
świętokrzyskie	11 710	10 501	10 500	420
warmińsko-mazurskie	24 173	15 068^c)	15 068^c)	603^c)
wielkopolskie	29 827	0	0	0
zachodniopomorskie	22 892	0	0	0
RAZEM	312 679	125 676	123 250	4 928

^a) Dotyczy powiatu białobrzeskiego z wyłączeniem gminy Promna, powiatu garwolińskiego, powiatu kozienickiego, powiatu lipskiego, powiatu łosickiego, powiatu mińskiego, powiatu ostrowskiego, powiatu otwockiego, powiatu przysuskiego, powiatu radomskiego i miasta Radom, powiatu siedleckiego i miasta Siedlce, powiatu sokołowskiego, powiatu szydłowieckiego, powiatu węgrowskiego, powiatu wołomińskiego, powiatu wyszkowskiego oraz powiatu zwoleńskiego.

^b) Dotyczy powiatu malborskiego, powiatu nowodworskiego i powiatu sztumskiego.

^c) Dotyczy powiatu bartoszyckiego, powiatu braniewskiego, powiatu elbląskiego i miasta Elbląg, powiatu ełckiego, powiatu giżyckiego, powiatu gołdapskiego, gminy Zalewo w powiecie iławskim, powiatu kętrzyńskiego, powiatu lidzbarskiego, powiatu mrągowskiego, powiatu oleckiego, gmin: Barczewo, Biskupiec, Dobre Miasto, Jeziorany, Dywity, Gietrzwałd, Jonkowo, Kolno i Świątki w powiecie olsztyńskim oraz miasta Olsztyn, gmin: Małdyty, Morąg, Miłakowo, Miłomłyn i Łukta w powiecie ostródzkim, powiatu piskiego, gminy Dźwierzuty w powiecie szczycieńskim oraz powiatu węgorzewskiego.

Rok: 2018

Badania monitoringowe (FAT, ELISA, TC)

Województwo	Całkowita powierzchnia województwa - km²	Powierzchnia objęta szczepieniami - km²	Całkowita powierzchnia bytowania lisów wolno żyjących na terenie województwa, z której lisy powinny zostać odstrzelone i dostarczone do badań monitoringowych - km²	Liczba lisów, które powinny zostać odstrzelone w ramach monitoringu w 2018 r. - 4 lisy/100 km²
1	2	3	4	5 = (4 x 4/100)
dolnośląskie	19 947	0	0	0
kujawsko-pomorskie	17 972	0	0	0
lubelskie	25 122	22 208	22 208	888
lubuskie	13 988	0	0	0
łódzkie	18 219	0	0	0
małopolskie	15 183	15 183	15 183	607
mazowieckie	35 558	15 435 ^a)	15 435 ^a)	617 ^a)
opolskie	9 412	0	0	0
podkarpackie	17 845	16 336	16 336	653
podlaskie	20 187	19 175	16 754	670
pomorskie	18 310	1 635^b)	1 635^b)	65^b)
śląskie	12 334	10 135	10 131	405
świętokrzyskie	11 710	10 501	10 500	420
warmińsko-mazurskie	24 173	15 068^c)	15 068^c)	603^c)
wielkopolskie	29 827	0	0	0
zachodniopomorskie	22 892	0	0	0
RAZEM	312 679	125 676	123 250	4 928

^a)Dotyczy powiatu białobrzeskiego z wyłączeniem gminy Promna, powiatu garwolińskiego, powiatu kozienickiego, powiatu lipskiego, powiatu łosickiego, powiatu mińskiego, powiatu ostrowskiego, powiatu otwockiego, powiatu przysuskiego, powiatu radomskiego i miasta Radom, powiatu siedleckiego i miasta Siedlce, powiatu sokołowskiego, powiatu szydłowieckiego, powiatu węgrowskiego, powiatu wołomińskiego, powiatu wyszkowskiego oraz powiatu zwoleńskiego.

^b)Dotyczy powiatu malborskiego, powiatu nowodworskiego i powiatu sztumskiego.

^c)Dotyczy powiatu bartoszyckiego, powiatu braniewskiego, powiatu elbląskiego i miasta Elbląg, powiatu ełckiego, powiatu giżyckiego, powiatu gołdapskiego, gminy Zalewo w powiecie iławskim, powiatu kętrzyńskiego, powiatu lidzbarskiego, powiatu mrągowskiego, powiatu oleckiego, gmin: Barczewo, Biskupiec, Dobre Miasto, Jeziorany, Dywity, Gietrzwałd, Jonkowo, Kolno i Świątki w powiecie olsztyńskim oraz miasta Olsztyn, gmin: Małdyty, Morąg, Miłakowo, Miłomłyn i Łukta w powiecie ostródzkim, powiatu piskiego, gminy Dźwierzuty w powiecie szczycieńskim oraz powiatu węgorzewskiego.

W przypadku wystąpienia sytuacji, o której mowa w § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie przeprowadzania ochronnych szczepień lisów wolno żyjących przeciwko wściekliźnie, lub sytuacji, o której mowa w § 4 ust. 1 tego rozporządzenia, powierzchnia objęta szczepieniami w latach 2017 i 2018 może ulec zmianie, a w związku z tym zmianie może ulec liczba lisów, które powinny zostać odstrzelone w ramach monitoringu, oraz liczba badań diagnostycznych określona w ust. 6.1.1 programu.";

ust. 6.1.1 otrzymuje brzmienie:

"6.1.1. Założenia w zakresie badań diagnostycznych

Rok: 2017

Region	Rodzaj badania	Populacja docelowa	Rodzaj próbki	Cel	Liczba planowanych badań	Przewidywana liczba próbek z dodatnim wynikiem
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	lisy wolno żyjące	mózg	nadzór	1 449	38
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie w kierunku wścieklizny w ramach monitoringu	lisy wolno żyjące	mózg	monitoring akcji	4 928	23
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	kuny	mózg	nadzór	130	4
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	sarny	mózg	nadzór	108	0
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	jenoty	mózg	nadzór	89	2
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	koty	mózg	nadzór	971	4
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	psy	mózg	nadzór	547	9
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	nietoperze	mózg	nadzór	243	4
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	inne zwierzęta	mózg	nadzór	340	3
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	ELISA	lisy wolno żyjące	surowica	monitoring akcji	4 928	2 661
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	TC	lisy wolno żyjące	żuchwa	monitoring akcji	4 928	4 386
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	RTCIT	lisy wolno żyjące	mózg	nadzór	183	0
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	RTCIT	inne zwierzęta	mózg	nadzór	1 478	0
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	Różnicowanie szczepów wirusa wścieklizny	lisy wolno żyjące	mózg	monitoring akcji	61	61
RAZEM					20 383

Rok: 2018

Region	Rodzaj badania	Populacja docelowa	Rodzaj próbki	Cel	Liczba planowanych badań	Przewidywana liczba próbek z dodatnim wynikiem
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	lisy wolno żyjące	mózg	nadzór	1 449	34
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie w kierunku wścieklizny w ramach monitoringu	lisy wolno żyjące	mózg	monitoring akcji	4 928	20
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	kuny	mózg	nadzór	130	3
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	sarny	mózg	nadzór	108	0
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	jenoty	mózg	nadzór	89	2
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	koty	mózg	nadzór	971	4
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	psy	mózg	nadzór	547	8
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	nietoperze	mózg	nadzór	243	4
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	FAT - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny	inne zwierzęta	mózg	nadzór	340	3
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	ELISA	lisy wolno żyjące	surowica	monitoring akcji	4 928	2 661
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	TC	lisy wolno żyjące	żuchwa	monitoring akcji	4 928	4 386
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	RTCIT	lisy wolno żyjące	mózg	nadzór	183	0
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	RTCIT	inne zwierzęta	mózg	nadzór	1 478	0
Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej	Różnicowanie szczepów wirusa wścieklizny	lisy wolno żyjące	mózg	monitoring akcji	54	54
RAZEM					20 376

ust. 7 otrzymuje brzmienie:

7. Szacunkowa analiza kosztów programu¹⁾

Rok: 2017

Przeznaczenie kosztów	Wyszczególnienie	Jednostka	Ilość jednostek	Koszt jednostkowy w zł	Kwota całkowita w zł³⁾	Koszt jednostkowy w euro²⁾		Kwota całkowita w euro²⁾	Wniosek o dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej (tak/nie)
1. Badania laboratoryjne - w 2017 r.
Koszt pobierania próbek	Dostarczenie do badań laboratoryjnych lisów wolno żyjących odstrzelonych w ramach monitoringu	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	4 928	45,10	222 252,80	10,51		51 793,28	tak
Koszt pobierania próbek	Pozostały koszt pobierania próbek (wszystkie zwierzęta wrażliwe na wściekliznę)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	8 805	30,37	267 407,85	7,08		62 339,40	tak
Koszt analizy	Test: immunofluorescencja odcisków mózgowych - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny (wszystkie zwierzęta wrażliwe na wściekliznę)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	3 877	56,16	217 732,32	13,09		50 749,93	tak
Koszt analizy	Test: immunofluorescencja odcisków mózgowych - badanie w ramach monitoringu (lisy wolno żyjące)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	4 928	56,16	276 756,48	13,09		64 507,52	tak
Koszt analizy	Test: ELISA (lisy wolno żyjące)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	4 928	65,38	322 192,64	15,24		75 102,72	tak
Koszt analizy	Test: TC (lisy wolno żyjące)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	4 928	7,25	35 728,00	1,69		8 328,32	tak
Koszt analizy	Test: izolacji wirusa w hodowli komórek mysiej neuroblastomy (wszystkie zwierzęta wrażliwe na wściekliznę)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	1 661	260,27	432 308,47	60,67		100 772,87	tak
Koszt analizy	Test: sekwencjonowanie wirusa (różnicowanie szczepów wirusa wścieklizny u lisów wolno żyjących)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	61	150,41	9 175,01	35,06		2 138,66	tak
2. Szczepienie - w 2017 r.
Zakup szczepionki	Doustne szczepienia dzikich zwierząt	Dawka szczepionki	7 123 542	1,15	8 192 073,30	0,27	1 923 356,34		tak
Koszty dystrybucji	Doustne szczepienia dzikich zwierząt	Dawka szczepionki	7 123 542	1,49	10 614 077,58	0,35	2 493 239,70		tak
3. Czyszczenie i dezynfekcja - w 2017 r.
Czyszczenie i dezynfekcja	Czyszczenie i dezynfekcja powierzchni	Metr kwadratowy powierzchni	8 175	1,74	14 224,50	0,41	3 351,75		nie
4. Inne koszty - w 2017 r.
Koszty utylizacji	Utylizacja odpadów laboratoryjnych	Kilogram odpadów	129 887	2,70	350 694,90	0,63	81 828,81		nie
Koszty materiałów	Materiały weterynaryjne	Sztuka	20 663	2,51	51 864,13	0,59	12 191,17		nie
Koszty akcji informacyjnych	Materiały informacyjne	Ulotka/plakat	122 243	0,07	8 557,01	0,02	2 444,86		tak
Koszt obserwacji	Obserwacja zwierzęcia podejrzanego o wściekliznę	Obserwacja	24 925	147,47	3 675 689,75	34,38	856 921,50		nie
Razem koszty					24 690 734,74		5 789 066,83
Razem koszty, których dotyczy wniosek o dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej					20 598 261,46		4 834 773,60

Rok: 2018

Przeznaczenie kosztów	Wyszczególnienie	Jednostka	Ilość jednostek	Koszt jednostkowy w zł	Kwota całkowita w zł³⁾	Koszt jednostkowy w euro²⁾	Kwota całkowita w euro²⁾	Wniosek o dofinansowanie z funduszy Unii (tak/nie)
1. Badania laboratoryjne - w 2018 r.
Koszt pobierania próbek	Dostarczenie do badań laboratoryjnych lisów wolno żyjących odstrzelonych w ramach monitoringu	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	4 928	45,10	222 252,80	10,69	52 680,32	tak
Koszt pobierania próbek	Pozostały koszt pobierania próbek (wszystkie zwierzęta wrażliwe na wściekliznę)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	8 805	30,37	267 407,85	7,20	63 396,00	tak
Koszt analizy	Test: immunofluorescencja odcisków mózgowych - badanie przy wystąpieniu podejrzenia wścieklizny (wszystkie zwierzęta wrażliwe na wściekliznę)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	3 877	55,24	214 165,48	13,09	50 749,93	tak
Koszt analizy	Test: immunofluorescencja odcisków mózgowych - badanie w ramach monitoringu (lisy wolno żyjące)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	4 928	55,24	272 222,72	13,09	64 507,52	tak
Koszt analizy	Test: ELISA (lisy wolno żyjące)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	4 928	64,31	316 919,68	15,24	75 102,72	tak
Koszt analizy	Test: TC (lisy wolno żyjące)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	4 928	7,25	35 728,00	1,72	8 476,16	tak
Koszt analizy	Test: izolacji wirusa w hodowli komórek mysiej neuroblastomy (wszystkie zwierzęta wrażliwe na wściekliznę)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	1 661	260,27	432 308,47	61,68	102 450,48	tak
Koszt analizy	Test: sekwencjonowanie wirusa (różnicowanie szczepów wirusa wścieklizny u lisów wolno żyjących)	Indywidualna próbka/badanie zwierzęcia	54	150,41	8 122,14	35,64	1 924,56	tak
2. Szczepienie - w 2018 r.
Zakup szczepionki	Doustne szczepienia dzikich zwierząt	Dawka szczepionki	6 789 482	1,15	7 807 904,30	0,27	1 833 160,14	tak
Koszty dystrybucji	Doustne szczepienia dzikich zwierząt	Dawka szczepionki	6 789 482	1,49	10 116 328,18	0,35	2 376 318,70	tak
3. Czyszczenie i dezynfekcja - w 2018 r.
Czyszczenie i dezynfekcja	Czyszczenie i dezynfekcja powierzchni	Metr kwadratowy powierzchni	8 175	1,74	14 224,50	0,41	3 351,75	nie
4. Inne koszty - w 2018 r.
Koszty utylizacji	Utylizacja odpadów laboratoryjnych	Kilogram odpadów	129 887	2,70	350 694,90	0,64	83 127,68	nie
Koszty materiałów	Materiały weterynaryjne	Sztuka	20 663	2,51	51 864,13	0,59	12 191,17	nie
Koszty akcji informacyjnych	Materiały informacyjne	Ulotka/plakat	122 243	0,07	8 557,01	0,02	2 444,86	tak
Koszt obserwacji	Obserwacja zwierzęcia podejrzanego o wściekliznę	Obserwacja	24 925	147,47	3 675 689,75	34,95	871 128,75	nie
Razem koszty					23 794 389,91		5 601 010,74
Razem koszty, których dotyczy wniosek o dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej					19 701 916,63		4 631 211,39

¹⁾ Wszystkie wartości są podane bez VAT.

²⁾ Wyliczenie kosztów według kursu 1 euro = 4,22 zł (zgodnie z wytycznymi Ministra Rozwoju i Finansów dotyczącymi stosowania jednolitych wskaźników makroekonomicznych będących podstawą oszacowania skutków finansowych projektowanych ustaw - aktualizacja - październik 2016 r.).

³⁾ Szacunkowe koszty, które zostaną dostosowane do wielkości wydatków zaplanowanych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w ustawie budżetowej na rok 2018 (w ramach rozdziału 01022 i poz. 12 rezerw celowych).".