Rozdział 4 - Ustalanie wartości aktywów i pasywów oraz wyniku finansowego - Zasady prowadzenia rachunkowości.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1991.10.35

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1995 r.

Rozdział  4

Ustalanie wartości aktywów i pasywów oraz wyniku finansowego

§  23.

1. Krajowe środki pieniężne i kredyty bankowe oraz pożyczki, z wyłączeniem nabytych papierów wartościowych, wykazuje się w księgach rachunkowych w wartości nominalnej.

2. Nabyte papiery wartościowe będące trwałą lokatą środków pieniężnych jednostki lub zakupione w celach handlowych oraz udziały w obcych jednostkach w walucie polskiej wykazuje się w księgach rachunkowych według cen nabycia. Jeżeli w dniu kończącym rok obrotowy ceny nabycia są wyższe od cen sprzedaży papierów wartościowych możliwych do uzyskania (np. według notowań giełdowych), wartość papierów wartościowych ustala się według cen sprzedaży na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych. Różnice powstałe z tego tytułu zalicza się do kosztów operacji finansowych.

3. 34 Jeżeli zgodnie z umową środki otrzymane jako pełna należność z tytułu przyznanego kredytu lub pożyczki są mniejsze od sumy kredytu, jaka podlegać będzie spłacie, różnice wykazuje się w księgach rachunkowych jako koszty przyszłych okresów i odpisuje w koszty operacji finansowych w równych ratach w ciągu okresu, na jaki zaciągnięto kredyt lub pożyczkę.

4. Zobowiązania wynikające z własnych papierów wartościowych i weksli w walucie polskiej, wydanych innym jednostkom lub osobom fizycznym, ustala się w ich wartości nominalnej. Jeżeli wartość nominalna papierów wartościowych jest różna od uzyskanych za nie środków, różnicę zalicza się do przychodów z tytułu operacji finansowych lub ich kosztów.

5. 35 Środki pieniężne, z wyłączeniem ust. 6 pkt 2, kredyty bankowe i pożyczki w walutach obcych wykazuje się w księgach rachunkowych w wartości nominalnej, przeliczonej na złote polskie według kursu zakupu lub sprzedaży ustalonego dla danej waluty obcej przez bank, z którego usług korzysta jednostka.

6. 36 Składniki aktywów i pasywów wymienione w ust. 5 w walutach obcych wycenia się:

1) gotówkę, z zastrzeżeniem pkt 2, i pieniądze ulokowane na rachunkach bankowych - w dniu kończącym okres sprawozdawczy według średniego kursu dla danej waluty obcej, ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego,

2) gotówkę nabytą przez jednostki prowadzące działalność gospodarczą, polegającą na kupnie i sprzedaży wartości dewizowych - według cen zakupu, a w dniu kończącym rok obrotowy - w cenie zakupu, jednak w wysokości nie wyższej niż kurs średni ustalony przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego w dniu kończącym rok obrotowy,

3) pozostałe środki pieniężne - w dniu kończącym rok obrotowy według średniego kursu dla danej waluty obcej ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego,

4) kredyty bankowe i pożyczki - w dniu kończącym rok obrotowy według średniego kursu dla danej waluty obcej, ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego; w razie wygaśnięcia kredytu bankowego lub pożyczki na skutek zapłaty w ciągu roku obrotowego, powstałe z tego tytułu różnice kursowe ustala się na dzień ich wygaśnięcia.

7. 37 Nabyte papiery wartościowe i udziały w obcych jednostkach w walutach obcych wykazuje się w księgach rachunkowych według ceny nabycia przeliczonej na złote polskie w sposób ustalony w ust. 5. Wartość papierów wartościowych i udziałów w obcych jednostkach w dniu kończącym rok obrotowy nie może być wyższa od wartości, jaka byłaby ustalona według cen ich sprzedaży (np. według notowań giełdowych), po przeliczeniu na złote polskie według obowiązującego w tym dniu średniego kursu ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego.

8. Zobowiązania wynikające z własnych papierów wartościowych i weksli w walutach obcych wydanych innym jednostkom lub osobom fizycznym ustala się w ich wartości nominalnej, przeliczonej na złote polskie po kursie wynikającym z przepisów ust. 5 i 6.

9. 38 Różnice kursowe powstałe na skutek stosowania różnej wysokości kursów dla obliczania wpływów i rozchodów określonych środków pieniężnych lub zaciągania i spłaty kredytu bankowego i pożyczek w walutach obcych oraz w związku z zastosowaniem kursu obowiązującego w dniu kończącym rok obrotowy, jak też wynikające z ust. 6 pkt 2 i ust. 7, zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów z tytułu operacji finansowych. Ta część dodatnich różnic kursowych, dotyczących nie spłaconych kredytów bankowych i pożyczek w walutach obcych oraz zobowiązań, o których mowa w ust. 8, która wynika z ustaleń na dzień, kończący rok obrotowy, podlega zaliczeniu do przychodów przyszłych okresów.

§  24.

1. Należności i roszczenia oraz zobowiązania wykazuje się w księgach rachunkowych według wartości ustalonej przy ich powstaniu.

2. 39 Należności i roszczenia oraz zobowiązania w walutach obcych wykazuje się w księgach rachunkowych według kursu średniego ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego dla danej waluty obcej. Różnice kursowe ustalone na dzień wygaśnięcia należności, roszczenia lub zobowiązania w walutach obcych na skutek ich zapłaty zalicza się do przychodów z operacji finansowych lub kosztów tych operacji. Jeżeli w dniu kończącym rok obrotowy średni kurs walut obcych, ustalony przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego, różni się od kursu przyjętego przy ustalaniu wartości nie rozliczonych należności, roszczeń lub zobowiązań, wartość ich ustala się według średniego kursu ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego na dzień kończący rok obrotowy. Powstałe z tego tytułu różnice kursowe zalicza się do przychodów przyszłych okresów lub kosztów operacji finansowych.

3. 40 Roszczenie z tytułu niedoboru ustala kierownik jednostki w wysokości uznanej za zawinioną. Ewentualne różnice przewyższające wartość roszczenia od ceny zakupu (nabycia) lub technicznego kosztu wytworzenia lub wartości początkowej skorygowanej o dotychczasowe umorzenie składnika majątku stanowiącego niedobór zalicza się do przychodów przyszłych okresów lub odpowiedniej rezerwy, jeżeli jest tworzona.

4. Do aktywów jednostki nie zalicza się należności i roszczeń przedawnionych oraz umorzonych, a także należności i roszczeń nieściągalnych, do pasywów zaś - zobowiązań przedawnionych lub umorzonych. Zalicza się je do strat lub zysków nadzwyczajnych.

§  25.

1. Zakupione materiały i towary wykazuje się w księgach rachunkowych według rzeczywistych cen ich nabycia.

2. Składniki majątku wymienione w ust. 1 można wykazywać w księgach rachunkowych również w rzeczywistych cenach zakupu, jeżeli zakładowy plan kont jednostki przewiduje odpisanie w całości kosztów ich zakupu w okresie sprawozdawczym, w którym koszty te poniesiono.

3. Składniki majątku wymienione w ust. 1 mogą być wykazywane w księgach rachunkowych w cenach ewidencyjnych, jeżeli w księgach tych zostaną ujęte odchylenia między cenami ewidencyjnymi a rzeczywistymi cenami nabycia lub zakupu.

4. 41 Materiały wytworzone przez jednostkę we własnym zakresie wykazuje się w księgach rachunkowych w wysokości technicznego kosztu wytworzenia lub według cen sprzedaży netto. Nabyte, lecz jeszcze nie dostarczone lub nie zafakturowane materiały i towary wycenia się z zastosowaniem cen, o których mowa w ust. 1 lub 2.

5. 42 Składniki majątku wymienione w ust. 1 i 4, z wyjątkiem objętych wyłącznie ewidencją wartościową, a także należących do jednostek i zakładów budżetowych, wykazuje się w księgach rachunkowych na dzień kończący rok obrotowy w wartości nie wyższej od wynikającej z ich cen sprzedaży netto, gdy ich cena nabycia, zakupu lub techniczny koszt wytworzenia były wyższe od cen sprzedaży netto. Powstałą z tego tytułu różnicę zalicza się do kosztu, o którym mowa w § 38 ust. 2.

6. 43 W jednostkach prowadzących wyłącznie ewidencję wartościową składników majątku wymienionych w ust. 1 i 4 przepis ust. 5 ma odpowiednie zastosowanie na dzień przeprowadzenia inwentaryzacji.

7. 44 Wartość pozostałości rzeczowych składników majątku wymienionych w ust. 1, w razie gdy ceny nabycia lub zakupu jednakowych lub uznanych za jednakowe ze względu na ich podobny rodzaj, przeznaczenie itp. składników majątku są różne, ustala się w zależności od sposobu ustalania wartości ich rozchodu. Wartość rozchodu (wydania, zużycia) można obliczać:

1) według stałych cen ewidencyjnych, skorygowanych o dotyczące ich odchylenia od cen ewidencyjnych,

2) według cen przeciętnych, to jest ustalonych w wysokości średniej ważonej cen danego składnika majątku,

3) przyjmując, że rozchód składników majątku wycenia się kolejno po cenach tych składników majątku, które jednostka najwcześniej nabyła,

4) przyjmując, że rozchód składników majątku wycenia się kolejno po cenach tych składników majątku, które jednostka najpóźniej nabyła.

§ 26. Odpadki użytkowe, czyli składniki majątku, które w toku działalności jednostki utraciły swoją pierwotną wartość użytkową, wykazuje się w księgach rachunkowych według cen sprzedaży netto. W razie braku cen sprzedaży netto, odpadki użytkowe wycenia się według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego wykorzystania.

§  27.

1. 45 Produkty gotowe oraz produkcję nie zakończoną wycenia się według technicznego kosztu ich wytworzenia, stosując odpowiednio przepisy § 25 ust. 5 i 7.

2. Wyprodukowane filmy wykazuje się w księgach rachunkowych producenta w koszcie ich wytworzenia do czasu pokrycia uzyskanymi przychodami. Koszt ten ustala się w wysokości różnicy między technicznym kosztem wytworzenia filmu wraz z trzema kopiami a sumą przychodów według cen sprzedaży netto uzyskanych w kolejnych latach ze sprzedaży, pomniejszonych o koszt wyprodukowania dalszych kopii lub kaset, przez okres nie dłuższy niż 4 lata.

3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do przeznaczonego do sprzedaży oprogramowania komputerów.

§  28.

1. W jednostkach sporządzających kalkulację wynikową kosztów za wartość produkcji nie zakończonej uważa się również:

1) przy produkcji jednostkowej i małoseryjnej - łączny techniczny koszt wytworzenia, pomniejszony o koszt produktu gotowego. Za koszt produktu gotowego przyjmuje się planowany techniczny koszt wytworzenia, a w razie braku kalkulacji planowej - rzeczywisty techniczny koszt wytworzenia takiego samego lub podobnego produktu gotowego, wytworzonego w przeszłości,

2) przy produkcji wielkoseryjnej i masowej - jej koszty bezpośrednie. Jeżeli jest to produkcja materiałochłonna, tj. taka, przy której wartość zużycia materiałów bezpośrednich (łącznie ze zużyciem półfabrykatów) przekracza połowę sumy technicznego kosztu wytworzenia, można za jej koszt przyjąć tylko wartość zużycia materiałów bezpośrednich.

2. 46 Przy produkcji o charakterze budowlano-montażowym, geologiczno-poszukiwawczym, geodezyjnym i kartograficznym oraz przy pracach projektowych za wartość produkcji nie zakończonej, obejmującej zarówno roboty (prace) wykonane siłami własnymi, jak i obcymi, uważa się również:

1) kwotę równą iloczynowi wartości kosztorysowej produkcji nie zakończonej i wskaźnika poziomu kosztów wyrażonego w procentach z dokładnością do jednego miejsca po przecinku; wskaźnik poziomu kosztów ustala się dla każdej budowy, obiektu lub innego przedmiotu produkcji przez porównanie technicznego kosztu wytworzenia produkcji w toku na początek roku obrotowego, powiększonego o techniczny koszt wytworzenia produkcji wykonanej od 1 dnia danego roku obrotowego do dnia wyceny, z wartością kosztorysową robót sprzedanych w tym okresie, powiększoną o wartość produkcji nie zakończonej na dzień wyceny. Kierownik jednostki może ustalić, że współczynnik poziomu kosztów ustala się nie dla każdej budowy odrębnie, lecz łącznie dla wszystkich wykonywanych robót, jeżeli uzasadnia to zakres wykonywanych prac i rozmiary jednostki; wskaźnik poziomu kosztów wyrażony w procentach nie może być większy od stu,

2) kwotę równą iloczynowi umownej ceny sprzedaży netto i stopnia zaawansowania dotychczas wykonywanych robót lub opracowań w stosunku do ich zakresu określonego w umowie, która nie może być niższa od kosztów materiałów bezpośrednich użytych do produkcji nie zakończonej.

3. W jednostkach nie sporządzających wynikowej kalkulacji kosztów poszczególnych produktów gotowych lub ich grup za techniczny koszt wytworzenia uważa się również:

1) w przypadku produktów gotowych - cenę sprzedaży netto tych produktów,

2) w przypadku produkcji nie zakończonej - odpowiednią część ceny, obliczonej w sposób określony w pkt 1; nie może to być wartość niższa od kosztów materiałów bezpośrednich użytych do produkcji nie zakończonej.

4. 47 (skreślony).

§  29.

1. Wartość inwentarza żywego ustala się w cenach jego sprzedaży na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych.

2. Wartość zakupionego inwentarza żywego może być ustalona także według cen zakupu, jeżeli cena zakupu jest wyższa od ceny sprzedaży na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych.

3. Przyrost wartości inwentarza żywego w okresie sprawozdawczym zalicza się do wyniku finansowego jednostki.

§  30.

1. Wartość rozpoczętych inwestycji ustala się w wysokości kosztów poniesionych na nabycie lub wytworzenie środków trwałych, wyposażenia oraz wartości niematerialnych i prawnych, które powstaną w wyniku zakończenia inwestycji.

2. 48 Do kosztów inwestycji zalicza się koszty:

1) nabycia gruntów i innych składników majątku trwałego oraz koszty ich budowy i montażu,

2) opłat z tytułu użytkowania gruntów i terenów w okresie budowy inwestycji oraz z tytułu uzyskanych lokalizacji pod budowę,

3) odszkodowania za dostarczenie obiektów zastępczych i przesiedlenie osób z terenów zajętych na potrzeby inwestycyjne,

4) założenia stref ochronnych,

5) założenia zieleni,

6) napraw i remontów wykonanych przed przekazaniem środka trwałego do użytkowania,

7) dokumentacji projektowej inwestycji,

8) badań geologicznych, geofizycznych oraz pomiarów geodezyjnych,

9) przygotowania terenu pod budowę, w tym również koszty likwidacji pomniejszone o przychody z likwidacji budynków i budowli zlikwidowanych w związku z wykonywaniem nowych inwestycji oraz nie umorzonej wartości początkowej tych obiektów,

10) robót niezbędnych do realizacji własnej inwestycji, wykonanych w środkach trwałych należących do innych osób prawnych lub fizycznych,

11) nadzoru autorskiego, inwestorskiego i generalnego wykonawcy,

12) prób montażowych, jeżeli należność za te czynności nie jest uwzględniona w cenie robót,

13) ubezpieczeń majątkowych budowanych środków trwałych,

14) odsetek, prowizji i różnic kursowych od kredytów i pożyczek za okres realizacji inwestycji,

15) inne, bezpośrednio związane z inwestycją.

3. 49 Koszty inwestycji zwiększają wartość powstałych w ich wyniku składników majątku wymienionych w ust. 1 na dzień przyjęcia ich do użytku.

4. Koszty inwestycji, które zostały przekazane nieodpłatnie na rzecz innych jednostek, z wyjątkiem przypadków określonych w odrębnych przepisach, lub które nie dały zamierzonego efektu gospodarczego, podlegają odpisaniu, zgodnie z przepisami § 39, nie później niż do końca roku obrotowego, w którym nastąpiło przekazanie lub stwierdzono, że inwestycja nie dała efektu gospodarczego.

5. 50 Do kosztów inwestycji zalicza się również koszty poniesione w obcych środkach trwałych, polegające na przebudowie, rozbudowie, modernizacji i adaptacji tych obiektów na potrzeby ich użytkowników.

§  31.

1. Wartość początkową środków trwałych i wyposażenia ujmuje się w księgach rachunkowych w wysokości ceny nabycia lub kosztów poniesionych na ich wytworzenie, przebudowę, rozbudowę lub modernizację.

2. Wartość początkową środków trwałych i wyposażenia zmniejsza ich umorzenie. Umorzenie ujmuje się w księgach rachunkowych odrębnie od ich wartości początkowej.

3. Nie umorzona wartość początkowa środków trwałych i wyposażenia może być jednorazowo zaliczona do strat nadzwyczajnych jednostki, gdy te składniki majątku utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności lub metody jej prowadzenia.

§  32.

1. Umorzenie wyposażenia ustala się w sposób następujący:

1) odpisuje się część wartości wyposażenia w kolejnych okresach sprawozdawczych w równych ratach, proporcjonalnie do przewidywanego czasu użytkowania lub rozmiarów działalności, której służy, nie dłużej jednak niż przez 5 lat. Przy ustalaniu kwot umorzenia można uwzględnić przewidywaną wartość odpadków użytkowych, uzyskiwanych w wyniku likwidacji wyposażenia,

2) odpisuje się pełną wartość wyposażenia pod datą rozpoczęcia jego użytkowania i zalicza się ją do kosztów przyszłych okresów, a następnie rozlicza na poszczególne okresy sprawozdawcze przez okres nie dłuższy niż 5 lat.

2. 51 Kierownik jednostki może ustalić, że odpisuje się pełną wartość wyposażenia pod datą wydania go do użytkowania lub datą zakończenia użytkowania.

3. Umorzenie wyposażenia:

1) użytego jako narzędzia i przyrządy specjalne do produkcji niepowtarzalnej,

2) obciążającego fundusze specjalne,

3) 52 użytkowanego przez jednostki budżetowe

odpisuje się w całości pod datą rozpoczęcia jego użytkowania.

4. 53 Dzieła sztuki i eksponaty muzealne nie podlegają umorzeniu.

§  33.

1. 54 Wartości niematerialne i prawne wykazuje się w księgach rachunkowych według cen ich nabycia.

2. Wartości niematerialne i prawne zmniejsza ich umorzenie. Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych ujmuje się w księgach rachunkowych odrębnie od ich wartości początkowej.

3. 55 Wartość firmy ustala się w wysokości różnicy między ceną zapłaconą sprzedawcy za jednostkę lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością jednostki lub zorganizowanej jej części, wynikającą z ksiąg rachunkowych sprzedającego na dzień dokonania sprzedaży.

4. 56 (skreślony).

5. 57 (skreślony).

§  34.

1. Jednostki dokonują międzyokresowych rozliczeń kosztów, jeżeli określone koszty odnoszą się do wielu okresów sprawozdawczych lub dotyczą innego okresu aniżeli okres, w którym je poniesiono.

2. 58 Koszty przyszłych okresów (czynne rozliczenia międzyokresowe) ustala się w wysokości kosztów przypadających na następne okresy sprawozdawcze; okres ich rozliczania powinien być uzasadniony charakterem rozliczanych kosztów, z uwzględnieniem § 23 ust. 3.

3. Koszty prac badawczo-rozwojowych oraz prac wdrożeniowych dotyczących określonych produktów lub technologii, prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby, mogą być rozliczane w czasie według zasad określonych w ust. 2, jeżeli:

1) wyrób lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a koszty dotyczące tego produktu lub technologii mogą być określone,

2) techniczna przydatność produktu lub technologii została wykazana,

3) jednostka podjęła decyzję wytwarzania tego produktu lub zastosowania technologii, gdyż zbyt ich jest zapewniony,

4) istnieje możliwość sfinansowania produktu lub technologii.

4. Rezerwy na koszty przyszłych okresów (bierne rozliczenia międzyokresowe) ustala się w ich przewidywanej wysokości, przypadającej na bieżący okres sprawozdawczy.

5. Stawki odpisów czynnych i biernych międzyokresowych rozliczeń kosztów mogą być ustalone jako stawki okresowe lub jako stawki jednostkowe, np. stawki na jednostkę produktu.

6. 59 Na koniec roku obrotowego mogą być zaliczone do pasywów:

1) rezerwy na koszty przyszłych okresów jednostek:

a) wytwarzających lub sprzedających produkty złożone długotrwałego użytkowania (np. kompletne obiekty, statki, samochody, telewizory); jednostki te mogą tworzyć rezerwę na przewidywane koszty gwarancyjnych napraw sprzedawanych produktów, a także na wartość nabycia lub techniczny koszt wytworzenia przewidzianych umową i objętych ceną sprzedaży części składowych produktu, które zostaną dostarczone nabywcy po jego przekazaniu,

b) pokrywających koszty szkód górniczych; jednostki ponoszące te koszty mogą tworzyć rezerwę, z tym że jej wysokość na koniec każdego roku obrotowego nie może przewyższać sumy rzeczywistych kosztów usuwania szkód górniczych, poniesionych w ciągu trzech minionych lat,

2) wszystkich jednostek - rezerwy na imiennie określone wydatki, jakie trzeba będzie ponieść w następnym roku obrotowym z tytułu kosztów, które w całości lub części, zgodnie z przepisami prawa lub zwyczajem handlowym, przypadają na bieżący rok obrotowy.

7. 60 Nie wykorzystane rezerwy wymienione w ust. 6 pkt 1, nie później niż po upływie 3 lat od daty ich utworzenia, należy odpisać na zmniejszenie kosztu jednostki, o którym mowa w § 38 ust. 2. Natomiast rezerwy wymienione w ust. 6 pkt 2, nie wykorzystane zgodnie z przewidywaniami, odpisuje się na zmniejszenie tego kosztu w roku obrotowym następującym po ich utworzeniu.

§  35.

1. Fundusze i kapitały wykazuje się w księgach rachunkowych z podziałem na ich rodzaje, w wysokości ustalonej zgodnie z przepisami o gospodarce finansowej jednostki, z jej statutem lub umową o jej utworzeniu.

2. W aktywach bilansu jednostki jako odrębną pozycję ujmuje się należność z tytułu zaliczonej do kapitału wartości udziałów lub akcji nie wpłaconych przez udziałowców lub akcjonariuszy.

3. Fundusze specjalne wykazuje się w księgach rachunkowych w wysokości ustalonej przepisami o tworzeniu i wykorzystywaniu tych funduszy.

§ 36. 61 Przychody przyszłych okresów wykazuje się w księgach rachunkowych w wysokości:

1) pobranych wpłat lub zarachowanych od kontrahentów należności za świadczenia, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych,

2) kwoty podwyższającej wartość roszczenia, a także w wysokości należnych odsetek za zwłokę z tytułu regulacji należności, jeżeli nie są one objęte tworzoną przez jednostkę rezerwą.

Przychody przyszłych okresów zwiększają przychody ze sprzedaży w okresie wykonania opłacanego z góry świadczenia, zyski nadzwyczajne zaś lub przychody z operacji finansowych - w okresie sprawozdawczym, w którym zostały zrealizowane.

§  37.

1. 62 Wartość rzeczowych składników majątku obrotowego, która uległa obniżeniu na skutek uszkodzenia, zepsucia lub innych powodów, ustala się w drodze oszacowania ceny ich sprzedaży netto. Kwoty odpowiadające niezawinionemu obniżeniu wartości rzeczowych składników majątku obrotowego zalicza się do kosztów lub strat nadzwyczajnych.

2. 63 Wartość zapasu towarów i produktów gotowych, przekraczającego możliwości ich sprzedaży, np. w wypadku nadprodukcji, w tym także zapasu książek, broszur oraz nagranych płyt i kaset, z wyjątkiem znajdujących się w antykwariatach i punktach sprzedaży komisowej, ustaloną w sposób podany w § 25 ust. 1-4, zmniejsza się co roku przez obniżenie ich wartości początkowej o kwoty nie większe od 50% tej wartości, poczynając po upływie roku od daty ich zakupu lub ich wyprodukowania. Obniżenie wartości zalicza się odpowiednio do kosztu jednostki, o którym mowa w § 38 ust. 2. Pełne odpisanie wartości początkowej zapasu towarów lub produktów gotowych, przekraczającego możliwości ich sprzedaży, powinno być dokonane nie później niż do końca roku, w którym mija 5 lat od daty ich zakupu lub wyprodukowania.

§  38.

1. 64 Za przychód wpływający na wynik finansowy jednostki uważa się:

1) należne kwoty za sprzedane produkty i towary (niezależnie od tego, czy zostały zapłacone), wynikające z przemnożenia ilości sprzedanej przez jednostkową cenę sprzedaży, skorygowane o należne dopłaty oraz udzielone rabaty, bonifikaty i temu podobne opusty, lub umowne kwoty należne z tytułu sprzedaży produktów i towarów,

2) kwoty należne z tytułu operacji finansowych, jak np.:

a) przychody ze sprzedaży papierów wartościowych,

b) 65 przychody z dywidend i innych udziałów w zyskach osób prawnych, odsetki i prowizje od pożyczek i środków na rachunkach bankowych,

c) dyskonto przy zakupie weksli, czeków obcych i papierów wartościowych,

d) dodatnie różnice kursowe,

3) 66 pozostałe przychody, w tym także z tytułu sprzedaży środków trwałych, inwestycji, wyposażenia i materiałów.

2. 67 Do kosztu uzyskania przychodu wpływającego na wynik finansowy jednostki zalicza się:

1) techniczny koszt wytworzenia sprzedanych w okresie sprawozdawczym produktów gotowych - w jednostkach sporządzających ich kalkulację wynikową,

2) różnicę pomiędzy poniesionym w okresie sprawozdawczym technicznym kosztem wytworzenia całej produkcji, powiększonym o wartość stanu początkowego, a pomniejszonym o wartość stanu końcowego produktów gotowych i produkcji nie zakończonej, ustaloną zgodnie z § 28 ust. 3 - w jednostkach nie sporządzających kalkulacji wynikowej,

3) 68 wartość w cenach zakupu (nabycia) sprzedanych towarów,

4) całość poniesionych w okresie sprawozdawczym kosztów handlowych i kosztów sprzedaży oraz kosztów ogólnego zarządu (koszty ogólnozakładowe),

5) koszty operacji finansowych, jak np.:

a) wartość nabycia sprzedanych papierów wartościowych,

b) odsetki od obligacji,

c) 69 koszty z tytułu sprzedaży udziałów, odsetki i prowizje od kredytów i pożyczek, z wyjątkiem odsetek, prowizji i różnic kursowych, o których mowa w § 30 ust. 2 pkt 14,

d) dyskonto przy sprzedaży weksli, czeków obcych i papierów wartościowych,

e) ujemne różnice kursowe,

6) 70 pozostałe koszty uzyskania przychodów, w tym także wartość w cenach zakupu (nabycia) sprzedanych materiałów, wartość początkową sprzedanych inwestycji oraz środków trwałych i wyposażenia, skorygowaną o ich umorzenie.

§ 39. Stratami i zyskami nadzwyczajnymi wpływającymi na wynik finansowy jednostki lub stanowiącymi zmiany stanu funduszy specjalnych, których dotyczą, są:

1) pieniężne skutki zdarzeń losowych po uwzględnieniu kosztów usuwania szkód oraz przyznanych odszkodowań,

2) wynikające z gospodarki jednostki:

a) koszty zaniechanej lub nie podjętej produkcji, remontów, inwestycji, robót itp.,

b) nie obciążające kosztów niezawinione niedobory i szkody oraz nadwyżki środków pieniężnych i rzeczowych składników majątku,

c) przedawnione, odpisane lub umorzone roszczenia, należności i zobowiązania lub wpływy z tytułu roszczeń i należności uprzednio odpisanych,

d) 71 wszelkie kary, grzywny i odszkodowania, w tym także kary liczone w formie odsetek od kwoty określonej w przepisach lub umowie oraz koszty postępowania sądowego, z uwzględnieniem przepisu § 3 ust. 2 pkt 6 lit. d),

e) wyniki obniżenia wartości oraz przeszacowania rzeczowych składników majątku obrotowego, jeżeli stosownie do innych przepisów nie obciążają kosztów lub nie podlegają zaliczeniu do zmian kapitałów lub funduszy,

f) koszty inwestycji przekazanych nieodpłatnie - z wyjątkiem przypadków określonych w odrębnych przepisach - lub koszty inwestycji, które nie dały efektu gospodarczego,

g) 72 otrzymane lub przekazane dary

h) 73 utworzenie i rozwiązanie rezerwy określonej w § 40,

i) inne zmiany stanu aktywów lub pasywów spowodowane zdarzeniami odbiegającymi od normalnej działalności jednostki.

§  40.

1. Jednostki tworzą w ciężar strat nadzwyczajnych rezerwę na wierzytelności od dłużników postawionych w stan upadłości, nie później niż w dniu kończącym okres sprawozdawczy, w którym skierowano wniosek do masy upadłości.

2. Rezerwę na wierzytelności od dłużników postawionych w stan upadłości tworzy się w wysokości wierzytelności określonej we wniosku i zwiększa o wyłożone przez jednostkę koszty postępowania upadłościowego oraz należne jej odsetki za nieterminową regulację jej wierzytelności. Zwiększenia rezerwy z tytułu wyłożonych kosztów postępowania upadłościowego i odsetek zalicza się do wierzytelności jednostki.

3. Rezerwę, o której mowa w ust. 1, zmniejsza się o kwotę:

1) zapłaconych wierzytelności - przez zaliczenie jej do zysków nadzwyczajnych jednostki,

2) wierzytelności uznanych za nieuzasadnione, umorzonych, przedawnionych lub uznanych za nieściągalne - przez zmniejszenie wierzytelności.

Zmniejszenie rezerwy powinno nastąpić nie później niż w dniu kończącym rok obrotowy, w którym wymienione zdarzenia nastąpiły.

4. Jednostki tworzą obciążające straty nadzwyczajne rezerwy na przewidywane straty, jeżeli informacja o stracie wynika z właściwego dowodu lub jeżeli jej przewidywanie zostanie wiarygodnie uzasadnione. Rezerwy takie tworzy się także wtedy, gdy wiadomość o stracie uzyskano między dniem, na który sporządza się zamknięcie ksiąg rachunkowych, a dniem jego rzeczywistego sporządzenia. Do rozwiązania rezerw stosuje się odpowiednio przepisy ust. 3.

5. Przepisy ust. 1-4 nie mają zastosowania do wierzytelności finansowanych ze środków funduszy specjalnych.

³⁴ § 23 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 11 lit. a) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

³⁵ § 23 ust. 5 zmieniony przez § 1 pkt 11 lit. b) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

³⁶ § 23 ust. 6 zmieniony przez § 1 pkt 11 lit. b) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

³⁷ § 23 ust. 7 zmieniony przez § 1 pkt 11 lit. b) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

³⁸ § 23 ust. 9 zmieniony przez § 1 pkt 11 lit. c) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

³⁹ § 24 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 12 rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁴⁰ § 24 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 12 rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁴¹ § 25 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 13 lit. a) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁴² § 25 ust. 5 zmieniony przez § 1 pkt 13 lit. a) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁴³ § 25 ust. 6 dodany przez § 1 pkt 13 lit. b) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁴⁴ § 25 ust. 7 według numeracji ustalonej przez § 1 pkt 13 lit. c) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁴⁵ § 27 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 14 rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁴⁶ § 28 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 15 lit. a) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁴⁷ § 28 ust. 4 skreślony przez § 1 pkt 15 lit. b) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁴⁸ § 30 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 16 lit. a) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁴⁹ § 30 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 16 lit. a) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁵⁰ § 30 ust. 5 dodany przez § 1 pkt 16 lit. b) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁵¹ § 32 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 17 lit. a) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁵² § 32 ust. 3 pkt 3 zmieniony przez § 1 pkt 17 lit. b) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁵³ § 32 ust. 4 dodany przez § 1 pkt 17 lit. c) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁵⁴ § 33 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 18 lit. a) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁵⁵ § 33 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 18 lit. b) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁵⁶ § 33 ust. 4 skreślony przez § 1 pkt 18 lit. c) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁵⁷ § 33 ust. 5 skreślony przez § 1 pkt 18 lit. c) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁵⁸ § 34 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 19 lit. a) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁵⁹ § 34 ust. 6 zmieniony przez § 1 pkt 19 lit. b) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁶⁰ § 34 ust. 7 dodany przez § 1 pkt 19 lit. c) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁶¹ § 36 zmieniony przez § 1 pkt 20 rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁶² § 37 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 24 maja 1993 r. (Dz.U.93.46.208) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 5 lipca 1993 r.

⁶³ § 37 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 21 rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁶⁴ § 38 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 22 lit. a) tiret pierwszy rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁶⁵ § 38 ust. 1 pkt 2 lit. b) zmieniona przez § 1 pkt 22 lit. a) tiret drugi rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁶⁶ § 38 ust. 1 pkt 3 zmieniony przez § 1 pkt 22 lit. a) tiret trzeci rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁶⁷ § 38 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 22 lit. b) tiret pierwszy rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁶⁸ § 38 ust. 2 pkt 3 zmieniony przez § 1 pkt 22 lit. b) tiret drugi rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁶⁹ § 38 ust. 2 pkt 5 lit. c) zmieniona przez § 1 pkt 22 lit. b) tiret trzeci rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁷⁰ § 38 ust. 2 pkt 6 zmieniony przez § 1 pkt 22 lit. b) tiret czwarty rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁷¹ § 39 pkt 2 lit. d) zmieniona przez § 1 pkt 23 lit. a) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁷² § 39 pkt 2 lit. g) zmieniona przez § 1 pkt 23 lit. b) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.

⁷³ § 39 pkt 2 lit. h) zmieniona przez § 1 pkt 23 lit. c) rozporządzenia z dnia 10 grudnia 1992 r. (Dz.U.92.96.476) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 1993 r.