Rozdział 4 - Szczegółowy zakres badań i sprawdzeń oraz sposoby i metody ich przeprowadzania - Wymagania, którym powinny odpowiadać liczniki energii elektrycznej czynnej prądu przemiennego, oraz szczegółowy zakres sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2008.11.63

Akt obowiązujący

Wersja od: 23 stycznia 2008 r.

Rozdział  4

Szczegółowy zakres badań i sprawdzeń oraz sposoby i metody ich przeprowadzania

§  12.

1. Podczas legalizacji pierwotnej i legalizacji ponownej licznika należy dokonać:

1) oględzin zewnętrznych licznika;

2) sprawdzeń potwierdzających spełnienie wymaganej charakterystyki metrologicznej licznika.

2. Podczas oględzin zewnętrznych licznika należy sprawdzić, czy:

1) licznik jest zgodny z decyzją zatwierdzenia typu, certyfikatem badania typu WE albo certyfikatem badania projektu WE;

2) osłona licznika, skrzynka zaciskowa oraz mechanizm licznika nie są uszkodzone;

3) obudowa i wnętrze licznika są czyste;

4) połączenia elektryczne licznika są zgodne ze schematem umieszczonym na osłonie skrzynki zaciskowej lub tabliczce znamionowej;

5) połączenia osłony i skrzynki zaciskowej z podstawą licznika są szczelne i uniemożliwiają ingerencję do wnętrza licznika bez naruszenia cech, o których mowa w § 7.

3. Podczas sprawdzenia licznika należy skontrolować:

1) funkcjonowanie mechanizmu licznika;

2) czy obwody napięciowe poszczególnych systemów nie mają przerw;

3) czy kierunek wirowania tarczy licznika jest zgodny z oznaczeniami na tabliczce znamionowej - w przypadku licznika indukcyjnego;

4) wytrzymałość elektryczną izolacji licznika - tylko podczas legalizacji pierwotnej;

5) prąd rozruchu licznika;

6) bieg jałowy licznika;

7) przekładnię licznika;

8) błędy wskazań licznika w warunkach odniesienia określonych w załączniku nr 4 do rozporządzenia.

§  13.

1. Do sprawdzenia wytrzymałości elektrycznej izolacji licznika należy stosować urządzenie mające źródło napięcia probierczego o mocy pozornej nie mniejszej niż 500 VA.

2. Sprawdzenie wytrzymałości elektrycznej izolacji licznika należy przeprowadzać przy wartości skutecznej napięcia probierczego oraz miejscu doprowadzenia tego napięcia, określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia.

3. Podczas sprawdzenia, o którym mowa w ust. 2, izolacja elektryczna sprawdzanego licznika powinna wytrzymać przez okres jednej minuty, bez przebicia i przeskoku iskry, napięcie probiercze sinusoidalne o częstotliwości 45 ÷ 65 Hz oraz wartości skutecznej określonej w załączniku nr 3 do rozporządzenia.

4. Napięcie probiercze powinno być zwiększane płynnie od zera do wartości skutecznej określonej w załączniku nr 3 do rozporządzenia.

§  14.

1. Podczas sprawdzania prądu rozruchu licznika tarcza licznika indukcyjnego powinna wykonać płynnie co najmniej jeden obrót, a licznik statyczny powinien wyemitować co najmniej dwa impulsy.

2. W przypadku licznika indukcyjnego sprawdzenia prądu rozruchu należy dokonać podczas obrotu jednego bębenka liczydła.

3. W przypadku licznika indukcyjnego wielotaryfowego sprawdzenia prądu rozruchu należy dokonać kolejno przy pracy poszczególnych liczydeł.

4. W przypadku korzystania z przekładników należy zastosować przekładnik prądowy o zakresie pomiarowym pozwalającym na wykonanie pomiaru z możliwie największą dokładnością.

§  15.

1. Podczas sprawdzania biegu jałowego licznika należy do obwodów napięciowych licznika, przy otwartych obwodach prądowych, przyłożyć kolejno napięcie równe:

1) 80 % wartości napięcia nominalnego oraz

2) 110 % wartości napięcia nominalnego - dla licznika indukcyjnego albo

3) 115 % napięcia nominalnego - dla licznika statycznego.

2. Podczas sprawdzania, o którym mowa w ust. 1, wirnik licznika indukcyjnego nie powinien wykonać pełnego obrotu; barwny znak na tarczy licznika powinien ustawić się w wycięciu tabliczki znamionowej.

3. W przypadku licznika indukcyjnego niskoobrotowego o stałej licznika poniżej 500 obrotów na kilowatogodzinę czas sprawdzania biegu jałowego powinien wynosić co najmniej 10 minut.

4. Sprawdzania biegu jałowego licznika indukcyjnego powinno się dokonywać przy stanie wskazań liczydła, przy którym obraca się tylko jeden bębenek.

5. W przypadku indukcyjnego licznika wielotaryfowego sprawdzenia biegu jałowego należy dokonać przy pracy liczydła podstawowego, o ile licznik spełnia we wszystkich taryfach wymagania, o których mowa w § 11.

6. Podczas sprawdzania, o którym mowa w ust. 1, wyjście kontrolne licznika statycznego nie powinno wytworzyć więcej impulsów niż jeden.

7. Sprawdzanie biegu jałowego licznika statycznego należy przeprowadzać przez okres równy co najmniej Δt:

1) - dla licznika klasy dokładności A,

2) - dla licznika klasy dokładności B,

gdzie:

C - stała licznika,

m - liczba elementów pomiarowych,

U_n - napięcie nominalne wyrażone w woltach,

I_max - prąd maksymalny wyrażony w amperach.

8. Sprawdzanie biegu jałowego licznika statycznego klasy C należy przeprowadzać przez czas dwudziestokrotnie dłuższy niż czas upływający między dwoma impulsami, gdy w torach prądowych płynie prąd o wartości równej prądowi rozruchu licznika.

§  16.

1. Sprawdzenie przekładni licznika obejmuje ustalenie z uwzględnieniem niepewności jej wyznaczenia, czy jej wartość jest zgodna ze stałą licznika podaną na tabliczce znamionowej licznika.

2. Jeżeli licznik posiada liczydło mechaniczne, czas sprawdzania przekładni licznika przy maksymalnym obciążeniu licznika powinien być tak dobrany, aby:

1) zapewnić odczytanie wskazania zużytej energii z błędem nieprzekraczającym błędów granicznych dopuszczalnych licznika w tym punkcie obciążenia;

2) ostatni bębenek liczydła wykonał co najmniej pół obrotu.

3. Jeżeli licznik posiada wyświetlacz elektroniczny, czas sprawdzania przekładni licznika przy maksymalnym obciążeniu licznika powinien być tak dobrany, aby błąd wskazania zużytej energii, wynikający z rozdzielczości wyświetlacza, nie przekraczał błędów granicznych dopuszczalnych licznika w tym punkcie obciążenia.

§  17.

1. Błędy wskazań licznika, w zależności od rodzaju licznika, należy wyznaczyć w punktach obciążenia określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia.

2. Jeżeli nie jest możliwe wyznaczenie błędów wskazań licznika w punktach obciążenia określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia, dopuszcza się przyjęcie punktów obciążenia różniących się o ± 5 % od tych punktów obciążenia.

3. W liczniku indukcyjnym z liczydłami bębenkowymi pomiaru błędów wskazań licznika powinno się dokonywać przy takim stanie liczydła, aby w czasie pomiaru obracały się najwyżej dwa bębenki.

4. W celu osiągnięcia równowagi termicznej przed pomiarem błędów wskazań licznika należy dokonać półgodzinnego obciążenia obwodów napięciowych licznika napięciem nominalnym.

5. Dokładność wskazań licznika należy sprawdzać w warunkach odniesienia i przy symetrii napięć określonych w załączniku nr 4 do rozporządzenia.

§  18.

1. Podczas sprawdzania na licznik powinna być założona osłona.

2. Jeżeli wynika to z konstrukcji licznika i nie wpłynie niekorzystnie na pomiar, dopuszcza się przeprowadzenie sprawdzenia błędu wskazań bez osłony.

3. W przypadku sprawdzania błędu wskazań licznika z wykorzystaniem przyrządów wskazówkowych pomiary powinny być wykonywane powyżej 1/3 długości ich podziałki. W przypadku watomierzy zasada ta obowiązuje, gdy napięcie oraz prąd są w fazie.

§  19.

1. Błędy wskazań licznika wyznacza się metodą:

1) mocy i czasu, polegającą na obliczeniu czasu trwania N obrotów (impulsów) i porównaniu go z czasem zmierzonym przy znanej, stałej podczas pomiaru, mocy obciążenia licznika, albo

2) licznika kontrolnego, polegającą na obliczeniu liczby impulsów (obrotów tarczy) licznika kontrolnego N_kn odpowiadających impulsom (obrotom tarczy) licznika badanego i porównaniu jej ze zmierzoną liczbą takich impulsów (obrotów tarczy) licznika kontrolnego N_k.

2. Wyznaczania błędów wskazań licznika dokonuje się za pomocą urządzenia do sprawdzania licznika energii elektrycznej, które powinno spełniać wymagania określone w normie PN-IEC 736:1998.

§ 20. Błędy wskazań licznika indukcyjnego, wyznaczane metodą mocy i czasu, określa się przez pomiar czasu t, w którym tarcza przy danym obciążeniu mocą P wykonuje N obrotów, następnie wyliczenie wartości nominalnej czasu t_n, w którym tarcza licznika powinna wykonać N obrotów przy obciążeniu P, gdyby licznik wskazywał bezbłędnie, i obliczeniu błędu wskazania według wzoru:

§ 21. Błąd wskazania licznika statycznego, wyznaczany metodą mocy i czasu, określa się przez pomiar czasu t, w którym licznik przy danym obciążeniu mocą P wyemituje N impulsów, następnie wyliczenie wartości nominalnej czasu t_n, w którym licznik powinien wyemitować N impulsów przy obciążeniu P, gdyby licznik wskazywał bezbłędnie, i obliczeniu błędu wskazania według wzoru, o którym mowa w § 20.

§  22.

1. Stosując podczas sprawdzania metodę mocy i czasu, wartość nominalną czasu t_n, oznaczającą wartość liczbową czasu trwania N obrotów lub impulsów wyrażoną w sekundach, należy wyznaczyć zgodnie z wzorem:

gdzie:

N - liczba obrotów lub liczba impulsów,

C - wartość liczbowa stałej licznika wyrażonej w obrotach na kilowatogodzinę lub w impulsach na kilowatogodzinę,

P - wartość liczbowa mocy licznika wyrażonej w watach.

2. W przypadku sprawdzania licznika przekładnikowego przy obliczeniach powinno się uwzględnić wartości C i P dotyczące tej samej strony przekładników.

§  23.

1. Podczas sprawdzania błędu wskazań licznika metodą mocy i czasu powinno się stosować urządzenie do pomiaru czasu, sterowane przez urządzenie z głowicą fotoelektryczną lub przez elektryczne wyjście impulsowe licznika.

2. Przy sprawdzaniu błędu wskazań licznika klasy dokładności A i B dopuszcza się wykonanie pomiarów czasu urządzeniem do pomiaru czasu sterowanym ręcznie. W takim wypadku czas pomiaru nie może być krótszy niż 50 sekund.

§  24.

1. W przypadku licznika statycznego, sprawdzanego metodą mocy i czasu, przy wyborze liczby impulsów N powinno się uwzględniać zalecenia producenta, a w razie ich braku należy przyjąć N ≥ 10 impulsów.

2. Podczas sprawdzania błędu wskazań licznika metodą mocy i czasu należy zapewnić stałość obciążenia licznika w czasie trwania pomiaru.

§  25.

1. Stosując podczas sprawdzania błędu wskazań licznika metodę licznika kontrolnego, błędy wskazań licznika należy obliczyć według wzoru:

gdzie:

N_k - zmierzona liczba impulsów (obrotów tarczy) licznika kontrolnego,

N_kn - liczba impulsów (obrotów tarczy) licznika kontrolnego, obliczona według wzoru:

gdzie:

N - wybrana liczba impulsów (obrotów tarczy) licznika badanego,

C_k - wartość stałej licznika kontrolnego wyrażona w obrotach na kilowatogodzinę lub w impulsach na kilowatogodzinę,

U_wk - wartość napięcia na wejściu licznika kontrolnego wyrażona w woltach,

I_wk - wartość natężenia prądu na wejściu licznika kontrolnego wyrażona w amperach,

C_b - wartość stałej licznika badanego wyrażona w obrotach na kilowatogodzinę lub w impulsach na kilowatogodzinę,

U_b - wartość napięcia na wejściu licznika badanego wyrażona w woltach,

I_b - wartość natężenia prądu na wejściu licznika badanego wyrażona w amperach.

2. W przypadku licznika statycznego przy wyborze liczby impulsów N powinno się uwzględniać zalecenia producenta, a w razie ich braku należy przyjąć N 10 impulsów.