Rozdział 4 - Wymagania w zakresie warunków właściwego stosowania areometrów oraz miejsc umieszczania cech legalizacji - Wymagania, którym powinny odpowiadać areometry szklane, oraz szczegółowy zakres badań i sprawdzeń wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej tych przyrządów pomiarowych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2007.144.1007

Akt obowiązujący

Wersja od: 9 sierpnia 2007 r.

Rozdział  4

Wymagania w zakresie warunków właściwego stosowania areometrów oraz miejsc umieszczania cech legalizacji

§  23.

1. Areometry powinny być stosowane zgodnie z przeznaczeniem i warunkami odniesienia.

2. W przypadku gdy warunki pomiaru różnią się od warunków odniesienia, wskazanie areometru należy skorygować, stosując następujące poprawki:

1) uwzględniającą wysokość menisku, w przypadku gdy sposób odczytu był inny niż podany na areometrze;

2) wynikającą z różnicy temperatur odniesienia i pomiaru, która jest sumą poprawek uwzględniających wpływ cieplnej rozszerzalności:

a) szkła areometru,

b) cieczy dla areometrów przeznaczonych do pomiarów wielkości innych niż gęstość;

3) wynikającą z różnicy napięcia powierzchniowego odniesienia i napięcia powierzchniowego w warunkach pomiaru.

3. Poprawki, o których mowa w ust. 2, powinny być wyrażone w jednostkach miary, w których wywzorcowany jest areometr.

§  24.

1. Podczas pomiaru należy:

1) stosować naczynie pomiarowe o odpowiedniej wielkości, w którym areometr może swobodnie pływać, nie dotykając dna ani ścianek naczynia; po osiągnięciu równowagi cieplnej z otoczeniem ciecz należy wymieszać, unikając tworzenia pęcherzyków powietrza, i zmierzyć jej temperaturę;

2) czysty i suchy areometr zanurzać powoli, trzymając za wierzchołek trzpienia i puszczając w chwili osiągania równowagi hydrostatycznej z cieczą; wystająca część trzpienia areometru powinna pozostać sucha, z wyjątkiem części znajdującej się w bezpośredniej bliskości utworzonego wokół niego menisku i całkowicie czysta, aby zapewnić prawidłowe zwilżenie jego powierzchni; utworzony wokół trzpienia menisk powinien być regularny - niewielki ruch w górę i w dół nie powinien powodować widocznej zmiany jego kształtu; jeżeli areometr zanurzył się za głęboko lub menisk jest nieregularny, przyrząd należy wyjąć, wymyć, osuszyć i ponownie zanurzyć;

3) przy pomiarach z użyciem mieszanin o niskiej zawartości alkoholu (do 25 % vol), których napięcie powierzchniowe jest zależne od czystości powierzchni, bezpośrednio przed odczytem wskazania przyrządu, oczyścić powierzchnię cieczy, w szczególności przez zastosowanie przelewu;

4) po osiągnięciu równowagi odczytać wskazanie w sposób zgodny z podanym na areometrze - odczyt dolny lub górny, i ponownie zmierzyć temperaturę cieczy;

5) zapewnić stabilność temperatury badanej cieczy, a jej wartość przyjąć jako średnią z obu odczytów.

2. Jeżeli odczyt wskazania w sposób zgodny z oznaczeniem na areometrze jest utrudniony, w szczególności przy pomiarach z użyciem cieczy nieprzejrzystych lub słabo zwilżających szkło, stosuje się poprawkę, o której mowa w § 23 ust. 2 pkt 1, przeliczając wskazanie według wzoru:

gdzie:

ρ - odczyt dolny, w jednostkach miary gęstości,

ρ_o - odczyt górny, w jednostkach miary gęstości,

Δd - wartość działki elementarnej, w jednostkach miary gęstości,

Δl - długość działki elementarnej,

γ - napięcie powierzchniowe cieczy,

g - przyśpieszenie ziemskie,

D - średnica trzpienia areometru.

§ 25. Do pomiaru temperatury mieszaniny alkoholu etylowego i wody za pomocą alkoholomierza lub densymetru do alkoholu:

1) klasy dokładności I stosuje się termometr, w szczególności:

a) oporowy metalowy, o błędach granicznych dopuszczalnych ±0,10 °C,

b) rozszerzalnościowy szklany rtęciowy, o wartości działki elementarnej 0,1 °C albo 0,05 °C i błędach granicznych dopuszczalnych równych wartości odpowiadającej jednej działce elementarnej;

2) klasy dokładności II lub III stosuje się termometr, w szczególności rozszerzalnościowy szklany rtęciowy o wartości działki elementarnej 0,1 °C, 0,2 °C albo 0,5 °C i błędach granicznych dopuszczalnych równych:

a) ±0,10 °C dla termometrów o wartości działki elementarnej 0,1 °C,

b) ±0,20 °C dla termometrów o wartości działki elementarnej 0,2 °C i 0,5 °C.

§  26.

1. Na areometrze umieszcza się wyłącznie cechę identyfikującą urząd administracji miar, który przeprowadza legalizację, z zastrzeżeniem ust. 3.

2. Cechę, o której mowa w ust. 1, umieszcza się, przez piaskowanie, na korpusie areometru.

3. Cechę legalizacji pierwotnej umieszcza się na odwrocie alkoholomierzy i densymetrów do alkoholu klasy dokładności I, II i III, w górnej części korpusu na poziomie jednej trzeciej jego wysokości.