Rozdział 5 - Dokumentacja badania klinicznego - Wymagania Dobrej Praktyki Klinicznej w zakresie produktów leczniczych weterynaryjnych.
Dziennik Ustaw
Dz.U.2003.134.1261
Akt utracił moc Wersja od: 31 lipca 2003 r.
Rozdział 5
Dokumentacja badania klinicznego
Dokumentacja badania klinicznego
§ 14.
1.
Dokumentacja badania klinicznego, zwana dalej "dokumentacją", składa się z zapisów, które umożliwiają ocenę przebiegu badania oraz wiarygodność otrzymanych w tym badaniu danych.2.
Dokumentacja powinna być przechowywana przez 3 lata od czasu jej sporządzenia.3.
Dokumentacja powinna być kontrolowana przez monitora, w imieniu sponsora.4.
Po przeprowadzeniu kontroli, o której mowa w ust. 3, monitor powinien przygotować raport dla sponsora, zawierający szczegóły przeprowadzonej kontroli.§ 15.
Dokumentacja obejmuje w szczególności:1)
protokół oraz wszystkie jego ewentualne zmiany;2)
dane źródłowe, w szczególności:a)
dane dotyczące zwierząt, w tym:–
dokument zakupu,–
dokument zaświadczający o włączeniu albo wyłączeniu z badania klinicznego,–
zgodę właściciela na udział zwierzęcia w badaniu klinicznym,–
stosowane leczenie,–
wyniki testów analitycznych lub próbek biologicznych,–
formularze raportów poszczególnych przypadków,–
obserwacje zdrowia zwierząt,–
skład pasz i los zwierząt po badaniu,b)
dane dotyczące zamawiania, otrzymania, testowania, podawania, zwrotu lub utylizacji badanych produktów weterynaryjnych, w tym paszy zawierającej badany produkt weterynaryjny,c)
dane dotyczące kontaktów monitora i badacza,d)
dane dotyczące zastosowanych w badaniu klinicznym udogodnień i sprzętu, w tym:–
opisy miejsca przeprowadzania badania klinicznego,–
identyfikację sprzętu i jego specyfikację,–
kalibrację sprzętu,–
zapisy użytkowania, uszkodzenia i napraw sprzętu,–
dane meteorologiczne i obserwacje środowiskowe;3)
raporty, w tym:a)
raport dotyczący bezpieczeństwa, w szczególności o niepożądanych zdarzeniach natury medycznej,b)
raport końcowy z badania klinicznego,c)
raporty statystyczne, analityczne i laboratoryjne;4)
procedury postępowania dotyczące kluczowych elementów badania klinicznego.§ 16.
1.
Dane źródłowe, sporządzone w formie pisemnej i elektronicznej, opatruje się datą oraz imieniem i nazwiskiem lub inicjałem autora.2.
Dane źródłowe muszą być oryginalne, dokładne, aktualne, czytelne i trwałe.3.
Jeżeli więcej niż jedna osoba obserwuje i zapisuje dane źródłowe, fakt ten uwzględnia się w ich zapisie.4.
W przypadku automatycznego zbierania danych źródłowych osoba odpowiedzialna za ich sporządzenie wpisuje swoje nazwisko wraz z datą ich wprowadzenia.5.
Dane źródłowe przechowuje się w sposób zorganizowany oraz, w razie potrzeby, zapisuje w zszytym dzienniku laboratoryjnym zawierającym kolejno ponumerowane strony lub na wcześniej ustalonych formularzach przeznaczonych do zapisywania poszczególnych obserwacji.6.
Jednostki stosowane do pomiaru obserwacji powinny być zawsze określone, a ich przetwarzanie wskazane i udokumentowane.7.
Wartości analiz laboratoryjnych są zapisywane na załączanym arkuszu; jeżeli jest to możliwe, dołącza się wartości referencyjne dla laboratoryjnej analizy próbek.8.
Jeżeli część danych musi być skopiowana lub przepisana w celu zwiększenia czytelności, należy wykonać uwierzytelnioną kopię tych danych; przyczynę kopiowania lub przepisywania danych podaje się w notatce lub w przepisanym zapisie opatrzonym datą i podpisanym przez osobę wykonującą kopię lub przepisującą. Kopiowane dane źródłowe, ich kopię oraz notatkę przechowuje się razem z dokumentacją badania klinicznego.9.
Korekty w dokumencie napisanym odręcznie dokonuje się przez przekreślenie prostą linią zapisu oryginalnego, tak aby zapis oryginalny pozostał czytelny; osoba dokonująca zmiany oznacza ją inicjałem, opatruje datą oraz podaje przyczyny korekty.§ 17.
1.
Jeżeli dane zostają bezpośrednio wprowadzone do komputera, zapis elektroniczny jest uznawany za dane źródłowe.2.
W ramach prowadzenia systemu informatycznego zapewnia się poufność danych oraz możliwość zachowywania i odzyskiwania zapisu.3.
Zmian dokonuje się z elektronicznym podpisem osoby wykonującej zapis, wszelkie zmiany zaś w przechowywanych danych przechowuje się w sposób chroniący integralność i autentyczność zapisów elektronicznych.§ 18.
1.
Dokumentację przechowuje się w taki sposób, aby ochronić ją przed uszkodzeniem, zniszczeniem lub sfałszowaniem.2.
Dokumentację przechowuje się w sposób uporządkowany i umożliwiający łatwe jej odzyskiwanie.3.
Miejsce przechowywania dokumentacji i każdej jej uwierzytelnionej kopii podaje się w raporcie końcowym z badania klinicznego.§ 19.
W celu właściwego przeprowadzenia badania klinicznego oraz dokumentowania wyników tych badań sporządza się protokół.§ 20.
1.
Protokół zawiera:1)
tytuł i określenie badania klinicznego;2)
dane umożliwiające identyfikację i kontakt z uczestnikami badania klinicznego, w szczególności imię i nazwisko, miejsce zamieszkania i adres, tytuł naukowy, kwalifikacje, doświadczenie zawodowe oraz numer telefonu badacza, sponsora, przedstawicieli sponsora i wszystkich pozostałych uczestników badania klinicznego odpowiedzialnych za jego główne aspekty;3)
dane dotyczące miejsc prowadzenia badania klinicznego oraz instytucji zaangażowanych w prowadzenie tego badania, jeżeli są one znane w chwili sporządzania protokołu;4)
uzasadnienie celów badania klinicznego, w tym wszystkie informacje niezbędne do zrozumienia celu badania, a w szczególności opublikowane lub w inny sposób dostępne dane kliniczne lub przedkliniczne, które uzasadniają potrzebę przeprowadzenia badania klinicznego;5)
schemat badania klinicznego, obejmujący wykaz kluczowych etapów następujących podczas fazy badań z udziałem zwierząt, w tym planowaną datę i czas rozpoczęcia badania, okres podawania badanych produktów weterynaryjnych, okres obserwacji po podaniu, okres karencji i datę zakończenia badania klinicznego, jeżeli jest znana;6)
plan badania klinicznego zawierający opis metody, jaką będzie prowadzone to badanie;7)
określenie metody randomizacji polegające w szczególności na określeniu stosowanych procedur oraz praktycznych rozwiązań wykorzystywanych do doboru zwierząt do grup badanych w badaniu klinicznym;8)
jednostki doświadczalne i uzasadnienie ich wyboru do udziału w badaniu klinicznym;9)
zakres i metody stosowane w celu przeprowadzania prób w badaniach klinicznych technikami eliminującymi stronniczość;10)
dobór zwierząt, na których jest przeprowadzane badanie kliniczne, w tym wskazanie obiektywnych kryteriów włączenia do badania, wykluczenia z badania i usunięcia z badanej grupy oraz dane pozwalające na ich identyfikację, w tym miejsce pochodzenia zwierzęcia, numer zwierzęcia, gatunek, wiek, płeć, kategorię hodowlaną, masę ciała, status fizjologiczny oraz czynniki prognostyczne;11)
opis właściwej opieki nad zwierzętami, na których przeprowadzane jest badanie kliniczne, z uwzględnieniem:a)
pomieszczeń dla zwierząt badanych,b)
przestrzeni przypadającej na jedno zwierzę,c)
temperatury, w jakiej zwierzęta powinny być przetrzymywane, oraz wentylacji w pomieszczeniu dla zwierząt,d)
rodzaju dozwolonego leczenia i niedozwolonego leczenia przed i w trakcie badania klinicznego,e)
przygotowania żywności, w szczególności przygotowania pastwiska oraz przygotowania i przechowywania pasz mieszanych oraz wody, z uwzględnieniem źródła, dostępności i jakości oraz sposobu podawania żywności i wody zwierzętom;12)
opis żywienia zwierząt, na których przeprowadzane jest badanie kliniczne, w tym ocenę, czy spełnione zostały wymagania żywieniowe zwierząt, czy nie doszło do modyfikacji celów badania oraz czy spełnione zostały wymagania humanitarnego traktowania zwierząt; w przypadkach gdy sposób żywienia może wpłynąć na wyniki lub dane uzyskiwane w badaniu klinicznym, powinno się prowadzić szczegółowe zapisy dotyczące charakterystyki żywności, w szczególności odnotowując:a)
wymagania pokarmowe zwierząt badanych oraz recepturę paszy spełniającej te potrzeby,b)
właściwy skład jakościowy paszy i właściwą zawartość jej składników, która powinna być stosowana w żywieniu badanych zwierząt;13)
zapisy dotyczące ilości pobranej i niezużytej paszy;14)
opis badanego produktu weterynaryjnego;15)
opis zastosowania w badaniu klinicznym produktu weterynaryjnego;16)
opis losu zwierząt, na których jest przeprowadzane badanie kliniczne, oraz produktów pochodzących od tych zwierząt, w tym:a)
przewidywany los zwierząt uczestniczących w badaniu po zakończeniu badania klinicznego,b)
sposób postępowania ze zwierzętami wyłączonymi z badania w jego trakcie zgodnie z wcześniej ustalonymi procedurami postępowania,c)
warunki wykorzystywania produktów pochodzenia zwierzęcego, które muszą zostać spełnione w celu zachowania zgodności z warunkami dopuszczenia do obrotu badanego produktu weterynaryjnego, jeżeli takie dopuszczenie miało miejsce,d)
proponowany sposób unieszkodliwienia produktu weterynaryjnego u zwierząt lub w produktach pochodzenia zwierzęcego;17)
ocenę skuteczności badanego produktu weterynaryjnego;18)
określenie stosowanych pomiarów biometrycznych, w tym opis metodyki statystycznej stosowanej dla oceny skuteczności badanego produktu weterynaryjnego, w szczególności testowane hipotezy, oceniane parametry, założenia i poziom istotności, jednostkę eksperymentalną i stosowany model statystyczny; planowana wielkość grupy zwierząt powinna być uzasadniona pod względem docelowej populacji zwierząt, mocy badania i trafności uzasadnienia klinicznego;19)
opis dostępu do wyników badań, w tym określenie procedury zapisywania, obróbki, przetwarzania i przechowywania uzyskanych w badaniu danych oraz pozostałej dokumentacji;20)
procedury wykrycia niepożądanych zdarzeń natury medycznej, w tym opis:a)
obserwacji zwierząt z częstotliwością wystarczającą do rejestrowania niepożądanych zdarzeń,b)
podejmowania odpowiednich działań w przypadku wystąpienia niepożądanego zdarzenia,c)
odpowiednich działań mogących uwzględniać zlokalizowanie i złamanie kodów, tak aby mógł być zastosowany właściwy sposób leczenia,d)
niepożądanych zdarzeń w dokumentacji badania klinicznego,e)
poinformowania sponsora o wystąpieniu niepożądanego zdarzenia;21)
bibliografię, w której podaje się źródła literatury naukowej cytowanej w protokole.2.
Do protokołu załącza się w szczególności:1)
listę procedur postępowania stosowanych przy przeprowadzaniu, kierowaniu i raportowaniu badania klinicznego;2)
kopie wszystkich zebranych danych oraz formularzy zapisywania wyników stosowanych podczas przeprowadzania badania klinicznego;3)
informacje dostarczane przez właściciela zwierząt;4)
instrukcje wydawane osobom biorącym udział w badaniu klinicznym.§ 21.
1.
Na stronie tytułowej protokołu:1)
umieszcza się tytuł i określenie badania klinicznego, jego numer i datę rozpoczęcia;2)
określa się rodzaj protokołu, wpisując "wersja robocza", "wersja ostateczna" albo "wersja poprawiona".2.
Wszystkie zmiany w protokole opatruje się numerem i datą.§ 22.
Opisując badany produkt weterynaryjny, należy:1)
zapewnić możliwość dokładnej identyfikacji badanego produktu weterynaryjnego w celu szybkiego określenia jego specyficznego składu;2)
podać szczegółowe instrukcje jego dalszego mieszania, pakowania i przechowywania;3)
opisać - jeżeli badany produkt jest podawany w wodzie lub w paszy - procedurę określania stężenia badanego produktu weterynaryjnego w wodzie lub w paszy, w tym metody pobierania próbek oraz stosowane metody badań, określając metodę analityczną, liczbę powtórzeń, granice wykrywalności i oznaczalności;4)
opracować i stosować obiektywne kryteria sprawdzania, czy stężenie produktu weterynaryjnego w wodzie lub paszy jest właściwe;5)
potwierdzić tożsamość produktu weterynaryjnego, podać nazwę międzynarodową lub handlową, sposób podawania, postać farmaceutyczną, moc, numer serii oraz datę ważności.§ 23.
Opisując zastosowanie w badaniu klinicznym produktu weterynaryjnego, należy:1)
uzasadnić stosowaną dawkę;2)
opisać sposób podawania, określając drogę podania, miejsce iniekcji, dawkę, częstotliwość podawania i czas trwania leczenia;3)
określić obiektywne kryteria zastosowania dozwolonego leczenia weterynaryjnego w trakcie badania klinicznego;4)
opisać metody i środki ostrożności podejmowane w celu zapewnienia bezpieczeństwa personelu uczestniczącego w badaniu posługującego się badanymi produktami weterynaryjnymi;5)
opisać środki podejmowane w celu zapewnienia podawania produktów weterynaryjnych zgodnie z protokołem oraz ulotką sporządzoną przez producenta.§ 24.
Oceniając skuteczność produktu weterynaryjnego, należy:1)
określić oczekiwaną skuteczność oraz kliniczne punkty końcowe, które mają zostać osiągnięte przed potwierdzeniem skuteczności;2)
opisać, w jaki sposób oczekiwana skuteczność i punkty końcowe mają być mierzone i zapisywane, a zwłaszcza wyszczególnić parametry;3)
określić czas i częstotliwość prowadzonych obserwacji;4)
opisać stosowane analizy, czas pobierania próbek oraz okresy przerwy pomiędzy pobieraniem próbek, warunki ich przechowywania, jak też metodykę prowadzonych analiz;5)
opisać system oceny wyników oraz rodzaj pomiarów parametrów, które są niezbędne do obiektywnej oceny reakcji badanych zwierząt na zastosowane leczenie;6)
określić metody przetwarzania uzyskanych wyników i oceny skuteczności badanego produktu weterynaryjnego.§ 25.
Zmiany w protokole powinny być nanoszone zgodnie z procedurami postępowania do przygotowania i wprowadzania oraz raportowania zmian i modyfikacji w protokole badania klinicznego.§ 26.
1.
Po zakończeniu badania klinicznego sporządza się raport końcowy, który stanowi pełny i obszerny opis badania klinicznego.2.
Za sporządzenie raportu odpowiedzialny jest sponsor.3.
Badacz może przygotować raport dla sponsora albo sponsor i badacz przygotują raport wspólnie.4.
Wszystkie osoby biorące udział w przygotowaniu raportu są uważane za jego autorów.5.
Jeżeli badacz nie bierze udziału w przygotowywaniu raportu, to powinien dostarczyć jego autorom całą posiadaną przez niego niezbędną do sporządzenia raportu dokumentację badania klinicznego.6.
Dokumentację dostarczoną przez badacza opisuje się w osobnym dokumencie, potwierdzającym dokładność i kompletność dostarczonej dokumentacji; dokument powinien być podpisany, opatrzony datą i załączony do raportu.7.
Do raportu końcowego dołącza się krótkie oświadczenia opisujące własny udział autorów w badaniu klinicznym i tworzeniu raportu.§ 27.
1.
Raport końcowy zawiera:1)
tytuł i określenie badania klinicznego;2)
dane umożliwiające identyfikację osób uczestniczących w badaniu klinicznym;3)
dane dotyczące miejsc prowadzenia badania oraz instytucji zaangażowanych w prowadzenie badania, jeżeli są one znane w chwili sporządzania protokołu;4)
uzasadnienie celów badania klinicznego;5)
schemat badania klinicznego;6)
plan badania klinicznego;7)
opis badania klinicznego;8)
opis metody doboru zwierząt, na których przeprowadzone było badanie kliniczne, i dane pozwalające na identyfikację zwierząt;9)
opis właściwej opieki nad zwierzętami, na których przeprowadzane było badanie kliniczne;10)
opis sposobu żywienia zwierząt, na których przeprowadzane było badanie kliniczne;11)
przebieg badania klinicznego badanego produktu leczniczego weterynaryjnego;12)
postawioną diagnozę, a w szczególności opis objawów klinicznych i zastosowanych metod diagnostycznych;13)
kryteria udziału zwierząt w badaniu klinicznym oraz ich włączenia i wyłączenia z badania;14)
informację o zwierzętach wyłączonych z badania klinicznego po jego rozpoczęciu;15)
szczegółowy opis dodatkowego leczenia zwierząt w trakcie badania klinicznego oraz przed i po zastosowaniu badanego produktu leczniczego weterynaryjnego, a także dane o wszelkich zaobserwowanych interakcjach;16)
opis losu zwierząt, na których przeprowadzane było badanie kliniczne, oraz produktów pochodzenia zwierzęcego od nich pochodzących;17)
ocenę skuteczności badanego produktu leczniczego weterynaryjnego, w tym:a)
opis badanego produktu leczniczego weterynaryjnego, a w szczególności jego moc, czystość, skład, ilość, numer serii i kod,b)
dawkowanie badanego produktu, sposób stosowania, drogę podania i częstotliwość podawania oraz podjęte podczas podawania środki ostrożności,c)
dane dotyczące stosowanego produktu kontrolnego z uzasadnieniem jego wyboru,d)
okres trwania badania klinicznego oraz okres prowadzenia obserwacji,e)
zestawienie ilości zużytego w badaniu produktu oraz ilości produktu niezużytego, a dostarczonego badaczowi;18)
opis procedur badawczych, w szczególności opis stosowanych metod, w tym metod analitycznych użytych do określenia stężenia badanego produktu leczniczego weterynaryjnego w wodzie, paszach, płynach ustrojowych i tkankach;19)
określenie metod statystycznych użytych przy dokonywaniu obliczeń, w tym opis transformacji, obliczeń lub operacji wykonywanych na danych źródłowych oraz wszystkich metod statystycznych stosowanych do analizowania danych źródłowych, z podaniem powodów zastosowania metod statystycznych odmiennych od proponowanych w protokole;20)
opis korzystnych i niekorzystnych wyników badań, tabele danych zapisanych w trakcie trwania badania i ocenę tych wyników;21)
wnioski z badania klinicznego oparte na przypadkach indywidualnych lub grupach badanych;22)
informację o miejscu zgromadzenia dokumentacji badania klinicznego;23)
procedury stosowane do zapisywania, przetwarzania i przechowywania danych źródłowych i innych dokumentów z badania klinicznego;24)
odchylenia od protokołu lub zmiany w protokole oraz ocenę ich wpływu na wynik badania;25)
informacje o okolicznościach, które mogły wpływać na jakość i integralność uzyskanych w badaniu danych, z uwzględnieniem ram czasowych i zakresu ich występowania; niepożądane zdarzenia natury medycznej występujące w trakcie badania oraz środki podjęte jako konsekwencja ich wystąpienia; w badaniach, w których nie obserwowano ani nie notowano żadnych niepożądanych zdarzeń, należy załączyć dotyczące tego oświadczenie.2.
Do raportu końcowego załącza się w szczególności:1)
protokół badania klinicznego;2)
informację o datach wizyt kontrolnych;3)
zaświadczenie o kontroli wydane przez audytora, zawierające datę i miejsca wizyt kontrolnych i informacje o raportach dostarczonych sponsorowi;4)
raporty uzupełniające;5)
kopie dokumentacji badania klinicznego potwierdzające wyniki badania.§ 28.
1.
Zmiany w raporcie końcowym mogą być dokonywane przez jego autorów.2.
Zmiany, o których mowa w ust. 1, nanosi się w taki sposób, aby było widoczne, jaka część raportu została usunięta albo zmieniona.3.
Zmianę podpisuje autor i oznacza ją datą.4.
Oczywiste pomyłki literowe lub redakcyjne zauważone po opracowaniu raportu poprawia się bezpośrednio w tekście raportu oraz opatruje się podpisem lub inicjałami autorów, datą zmiany i powodem zmiany.