Rozdział 2 - Wymagania dla przyrządów pomiarowych - Wymagania dla przyrządów pomiarowych.

Dziennik Ustaw

Dz.U.2016.815

Akt obowiązujący

Wersja od: 9 czerwca 2016 r.

Rozdział  2

Wymagania dla przyrządów pomiarowych

§  4.

1. Przyrząd pomiarowy musi spełniać wymagania określone w niniejszym rozdziale i wymagania określone dla danego rodzaju przyrządu pomiarowego.

2. Wymagania dla poszczególnych rodzajów przyrządów pomiarowych lub podzespołów określają następujące załączniki do rozporządzenia:

1) załącznik nr 1 - wymagania dla wodomierzy;

2) załącznik nr 2 - wymagania dla gazomierzy i przeliczników do gazomierzy;

3) załącznik nr 3 - wymagania dla liczników energii elektrycznej czynnej;

4) załącznik nr 4 - wymagania dla ciepłomierzy;

5) załącznik nr 5 - wymagania dla instalacji pomiarowych;

6) załącznik nr 6 - wymagania dla wag automatycznych;

7) załącznik nr 7 - wymagania dla taksometrów;

8) załącznik nr 8 - wymagania dla materialnych miar długości i naczyń wyszynkowych;

9) załącznik nr 9 - wymagania dla przyrządów do pomiaru długości, pola powierzchni oraz wielu wymiarów;

10) załącznik nr 10 - wymagania dla analizatorów spalin samochodowych.

3. Do podzespołu, dla którego określono wymagania w załącznikach nr 1-10 do rozporządzenia, stosuje się odpowiednio również wymagania określone w niniejszym rozdziale.

§ 5. Do przyrządów pomiarowych i podzespołów prezentowanych na targach, wystawach i innych pokazach nie stosuje się wymagań określonych w rozporządzeniu, jeżeli w sposób widoczny i wyraźny będzie umieszczona na nich informacja, że są one niezgodne z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu i nie będą udostępniane na rynku i oddane do użytku, dopóki producent nie doprowadzi ich do zgodności z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu.

§  6.

1. Przyrząd pomiarowy musi mieć wysoki poziom ochrony metrologicznej zapewniający zaufanie do wyników pomiaru dokonanego przyrządem pomiarowym.

2. Przyrząd pomiarowy musi być zaprojektowany i wytworzony z zapewnieniem wysokiego poziomu jakości, przy uwzględnieniu techniki pomiarowej i bezpieczeństwa danych pomiarowych.

3. Rozwiązania przyjęte w projekcie przyrządu pomiarowego w celu spełnienia wymagań muszą uwzględniać przewidywany zakres zastosowań przyrządu pomiarowego i dającą się przewidzieć każdą możliwość jego niewłaściwego użycia.

§  7.

1. Błąd pomiaru wykonanego przyrządem pomiarowym w warunkach znamionowych użytkowania, przy niewystępowaniu zaburzeń, nie może przekraczać błędu granicznego dopuszczalnego (MPE), określonego w załącznikach nr 1-10 do rozporządzenia.

2. Błąd graniczny dopuszczalny (MPE) przyrządu pomiarowego wyraża się jako dwustronną (dodatnią i ujemną) wartość odchylenia od wartości poprawnej pomiaru, o ile w załącznikach nr 1-10 do rozporządzenia nie określono inaczej.

§  8.

1. Wymagania dotyczące działania poszczególnych rodzajów przyrządów pomiarowych w warunkach znamionowych ich użytkowania i przy występowaniu zaburzeń określają załączniki nr 1-10 do rozporządzenia.

2. W przypadku gdy przyrząd pomiarowy jest przeznaczony do stosowania w ciągłym i niezmiennym polu elektromagnetycznym, wynik badania przeprowadzonego w modulowanym amplitudowo polu elektromagnetycznym musi mieścić się w zakresie błędu granicznego dopuszczalnego (MPE).

§ 9. Producent, uwzględniając wymagania określone w załącznikach nr 1-10 do rozporządzenia, określa dla przyrządu pomiarowego:

1) warunki środowiskowe:

a) klimatyczne,

b) mechaniczne,

c) elektromagnetyczne;

2) warunki zasilania;

3) inne wielkości wpływające, które mogą mieć wpływ na dokładność przyrządu pomiarowego.

§ 10. W zakresie warunków środowiskowych klimatycznych producent:

1) określa górną i dolną granicę temperatury użytkowania spośród wartości określonych w tabeli, o ile w załącznikach nr 1-10 do rozporządzenia nie określono inaczej:

	Zakresy temperatury
Górna granica temperatury	30°C	40°C	55°C	70°C
Dolna granica temperatury	5°C	-10°C	-25°C	-40°C

2) wskazuje, czy przyrząd pomiarowy jest przeznaczony do użytkowania:

a) przy kondensującej lub niekondensującej się parze wodnej,

b) w miejscach o charakterze zamkniętym lub otwartym.

§ 11. Przy określaniu warunków środowiskowych mechanicznych rozróżnia się trzy klasy tych warunków dla przyrządów pomiarowych użytkowanych w miejscach narażonych na wibracje i wstrząsy mechaniczne o:

1) niskim poziomie - klasa M1;

2) znacznym lub wysokim poziomie - klasa М2;

3) wysokim lub bardzo wysokim poziomie - klasa М3.

§  12.

1. Przy określaniu warunków środowiskowych elektromagnetycznych rozróżnia się trzy klasy tych warunków dla przyrządów pomiarowych, o ile w załącznikach nr 1-10 do rozporządzenia nie określono inaczej:

1) użytkowanych w miejscach narażonych na zaburzenia elektromagnetyczne odpowiadające zaburzeniom, które mogą występować w budynkach mieszkalnych, usługowych i handlowych oraz zabudowaniach przemysłu drobnego - klasa E1;

2) użytkowanych w miejscach narażonych na zaburzenia elektromagnetyczne odpowiadające zaburzeniom, które mogą występować w pozostałych zabudowaniach przemysłowych - klasa E2;

3) zasilanych z akumulatora pojazdu - klasa E3.

2. Określając klasę warunków środowiskowych elektromagnetycznych, uwzględnia się następujące wielkości wpływające:

1) przerwy w napięciu;

2) krótkotrwałe spadki napięcia;

3) stany nieustalone w liniach zasilających lub sygnałowych;

4) wyładowania elektrostatyczne;

5) pola elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej;

6) pola elektromagnetyczne przewodzone o częstotliwości radiowej, występujące w liniach zasilających lub sygnałowych;

7) skoki napięcia w liniach zasilających lub sygnałowych.

3. Przyrząd pomiarowy zaliczany do klasy E3 warunków środowiskowych elektromagnetycznych musi spełniać wymagania określone dla przyrządu pomiarowego zaliczonego do klasy E2 warunków środowiskowych elektromagnetycznych oraz wymagania w zakresie:

1) spadków napięcia spowodowanych rozruchem silników spalinowych;

2) stanów nieustalonych, spowodowanych odłączeniem rozładowanego akumulatora w czasie pracy silnika.

§ 13. Określając inne wielkości wpływające, które mogą mieć wpływ na dokładność przyrządu pomiarowego, uwzględnia się następujące wielkości wpływające, jeżeli są właściwe:

1) wahania napięcia;

2) zmiany częstotliwości sieci zasilającej;

3) pola magnetyczne o częstotliwości zasilania;

4) inne wielkości mogące wpłynąć w znaczący sposób na dokładność przyrządu pomiarowego.

§ 14. Przy przeprowadzaniu badania przyrządów pomiarowych podczas dokonywania oceny zgodności:

1) sprawdza się spełnienie wymagań, o których mowa w § 7 i § 8, dla każdej odpowiedniej wielkości wpływającej;

2) sprawdza się spełnienie wymagań, o których mowa w § 7 i § 8, oddzielnie dla każdej wielkości wpływającej, przy względnie stałych wartościach odniesienia pozostałych wielkości wpływających, o ile w załącznikach nr 1-10 do rozporządzenia nie określono inaczej;

3) przeprowadza się badania charakterystyk metrologicznych podczas oddziaływania wielkości wpływających lub po zakończeniu ich oddziaływania, w zależności od tego, który z tych stanów odpowiada normalnej pracy przyrządu pomiarowego, przy której te wielkości mogą występować;

4) w zależności od przewidywanych warunków środowiskowych klimatycznych, w których przyrząd pomiarowy będzie użytkowany, należy zastosować odpowiednio badanie w stanie wilgotnego gorąca:

a) stałego (bez kondensacji), gdy kondensacja nie występuje, albo

b) cyklicznego (z kondensacją), gdy kondensacja jest istotna lub gdy penetracja pary wodnej będzie przyśpieszona przez respirację.

§  15.

1. Wyniki pomiarów tej samej wielkości mierzonej wykonywane w różnych miejscach lub przez różnych użytkowników i w takich samych pozostałych warunkach muszą być zbliżone, przy czym różnice pomiędzy wynikami poszczególnych pomiarów muszą być małe w stosunku do błędu granicznego dopuszczalnego (MPE) danego przyrządu pomiarowego.

2. Wyniki pomiarów tej samej wielkości mierzonej wykonywane w takich samych warunkach muszą być zbliżone, przy czym różnice pomiędzy wynikami poszczególnych pomiarów muszą być małe w stosunku do błędu granicznego dopuszczalnego (MPE) danego przyrządu pomiarowego.

§  16.

1. Przyrząd pomiarowy musi być tak zaprojektowany, aby:

1) był wystarczająco czuły, a jego próg pobudliwości był wystarczająco niski dla zamierzonego zadania pomiarowego;

2) zachowywał odpowiednią stałość charakterystyk metrologicznych w czasie określonym przez producenta, po prawidłowym zainstalowaniu, utrzymaniu i stosowaniu zgodnie z instrukcją producenta w przewidzianych dla niego warunkach środowiskowych;

3) był zminimalizowany wpływ uszkodzenia mogącego spowodować niedokładny pomiar, o ile wystąpienie tego uszkodzenia nie jest oczywiste.

2. Przyrząd pomiarowy przeznaczony do pomiarów wielkości stałych w czasie musi być nieczuły na ich niewielkie wahania albo odpowiednio na nie reagować.

§  17.

1. Przyrząd pomiarowy nie może mieć właściwości umożliwiających nieuczciwe jego użytkowanie.

2. Możliwość niewłaściwego użycia przyrządu pomiarowego musi być ograniczona.

3. Przyrząd pomiarowy musi być odpowiedni do jego zamierzonego użytkowania w przewidzianych warunkach i jego użytkowanie nie może się wiązać ze spełnieniem innych niż określone w instrukcji obsługi warunków w celu uzyskania poprawnych wyników pomiarów.

§ 18. Przyrząd pomiarowy musi być trwały podczas użytkowania i musi być wykonany z materiałów dostosowanych do warunków, w których ma być użytkowany.

§ 19. Błędy wskazań wodomierzy, ciepłomierzy, gazomierzy i liczników energii elektrycznej, stanowiących podstawę do rozliczeń między stronami pomiaru, przy wartości przepływu albo prądu elektrycznego przekraczających zakresy regulowane, nie mogą być ustawione w sposób nadmiernie preferujący jedną ze stron pomiaru.

§ 20. Przyrząd pomiarowy musi być tak zaprojektowany, aby możliwa była kontrola poprawności dokonywanych pomiarów po jego wprowadzeniu do obrotu lub oddaniu do użytku, w szczególności poprzez zastosowanie w przyrządzie pomiarowym odpowiedniego urządzenia dodatkowego lub programu informatycznego umożliwiających taką kontrolę; procedura kontroli musi być opisana w instrukcji obsługi przyrządu pomiarowego.

§ 21. Urządzenia dodatkowe podłączone bezpośrednio albo zdalnie do przyrządu pomiarowego nie mogą wpływać w sposób niedozwolony na jego charakterystyki metrologiczne.

§ 22. Części składowe przyrządu pomiarowego, istotne dla charakterystyk metrologicznych, muszą być tak zaprojektowane, aby możliwe było ich zabezpieczenie przed dostępem osób nieuprawnionych, a przewidziane środki zabezpieczające zapewniały pozostawienie dowodu ingerencji.

§  23.

1. Oprogramowanie przyrządu pomiarowego istotne dla charakterystyk metrologicznych musi być:

1) identyfikowalne, przy czym jego identyfikacja musi być zapewniona przez sam przyrząd pomiarowy;

2) zabezpieczone przed przypadkowym lub celowym zafałszowaniem;

3) odporne na niedozwolony wpływ oprogramowania dodatkowego realizującego funkcje niezwiązane z pomiarem, jeżeli przyrząd pomiarowy jest wyposażony w takie oprogramowanie.

2. Zmiany w oprogramowaniu muszą zapewniać pozostawienie dowodu ingerencji, który jest dostępny w uzasadnionym okresie.

3. Dane pomiarowe oraz istotne parametry metrologiczne przechowywane lub przesyłane przez przyrząd pomiarowy muszą być zabezpieczone przed przypadkowym lub celowym zafałszowaniem.

§ 24. Przyrząd pomiarowy musi być tak zaprojektowany, aby umożliwić bezpośrednią ocenę jego zgodności z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu.

§  25.

1. Wartość działki elementarnej przyrządu pomiarowego wyraża się w postaci: 1x10ⁿ, 2x10ⁿ albo 5x10ⁿ, gdzie n jest liczbą całkowitą lub zerem, o ile w załącznikach nr 1-10 do rozporządzenia nie określono inaczej.

2. Wskazania przyrządu pomiarowego wyraża się w legalnych jednostkach miary.

3. Jednostkę miary lub jej symbol umieszcza się obok wartości liczbowej.

4. Materialne miary oznacza się wartością nominalną lub podziałką z jednostką miary.

§  26.

1. Wskazanie wyniku pomiaru przez przyrząd pomiarowy musi być:

1) przedstawiane na urządzeniu wskazującym lub w formie czytelnego i trwałego wydruku;

2) wyraźne i jednoznaczne;

3) łatwe do odczytania w warunkach znamionowych użytkowania przyrządu pomiarowego.

2. Wskazanie wyniku pomiaru przez przyrząd pomiarowy musi być przedstawiane wraz z oznaczeniami i opisami informującymi użytkownika o ważności tego wyniku.

3. Inne wskazania, poza określonymi w ust. 2, mogą występować pod warunkiem, że nie utrudniają one odczytu wskazań wyniku pomiaru.

4. Przyrząd pomiarowy przeznaczony do stosowania przy sprzedaży konsumenckiej musi przedstawiać wyniki pomiaru obu stronom transakcji.

§  27.

1. Przyrząd pomiarowy, z wyłączeniem wodomierza, ciepłomierza, gazomierza i licznika energii elektrycznej, musi zapisywać w sposób trwały wyniki pomiaru wraz z informacją identyfikującą każdą transakcję w przypadku, gdy:

1) pomiar nie jest możliwy do powtórzenia;

2) przyrząd pomiarowy jest przeznaczony do użytkowania podczas nieobecności jednej ze stron transakcji.

2. Po zakończeniu pomiaru, na żądanie stron pomiaru, musi być dostępny trwały dowód zawierający wyniki pomiaru oraz informacje identyfikujące transakcję.

§  28.

1. Wodomierze, ciepłomierze, gazomierze i liczniki energii elektrycznej muszą być wyposażone w urządzenia wskazujące, dostępne dla konsumenta bez konieczności użycia dodatkowych narzędzi, których wskazanie jest podstawą do ustalenia wysokości opłaty, niezależnie od tego, czy wynik pomiaru wykonany za ich pomocą może być odczytany zdalnie lub w inny sposób.

2. Urządzenia wskazujące przyrządów pomiarowych, o których mowa w ust. 1, pokazujące całkowitą ilość dostarczonej wody, ciepła, gazu albo energii elektrycznej lub wartości, z których taka ilość może być wyznaczona, stanowiącą w całości lub częściowo podstawę do obliczania wysokości opłat, muszą być zaprojektowane tak, aby uniemożliwiać skasowanie ich wskazań podczas użytkowania tych przyrządów pomiarowych.

§  29.

1. Do przyrządu pomiarowego dołączana jest sporządzona w języku polskim instrukcja obsługi przedstawiająca w sposób zrozumiały informacje o zasadach działania tego przyrządu, chyba że nie wymaga tego prostota przyrządu pomiarowego.

2. Instrukcja obsługi zawiera w zakresie, w jakim ma to zastosowanie dla danego rodzaju przyrządu pomiarowego:

1) określenie warunków znamionowych użytkowania przyrządu pomiarowego;

2) wskazanie:

a) klasy warunków środowiskowych, mechanicznych i elektromagnetycznych,

b) górnej i dolnej granicy temperatury,

c) możliwości pracy przy występowaniu kondensacji pary wodnej,

d) możliwości stosowania przyrządu pomiarowego w miejscach zamkniętych lub otwartych;

3) instrukcję instalacji, konserwacji, napraw i dozwolonych regulacji przyrządu pomiarowego;

4) instrukcję właściwego działania i innych specjalnych warunków stosowania przyrządu pomiarowego;

5) określenie warunków kompatybilności z interfejsami, podzespołami lub innymi przyrządami pomiarowymi.

3. Dołączenie instrukcji obsługi do każdego przyrządu pomiarowego nie jest wymagane w przypadku:

1) grupy identycznych przyrządów pomiarowych stosowanych w tym samym miejscu;

2) wodomierzy, ciepłomierzy, gazomierzy i liczników energii elektrycznej.