Część 6 - Zastępczy obowiązek wojskowy. Do art. 146 . - Wykonanie ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1939.20.131

Akt utracił moc

Wersja od: 14 stycznia 1949 r.

CZĘŚĆ  VI.

Zastępczy obowiązek wojskowy.

Do art. 146.

§ 511. Uruchomienie akcji, związanej z wykonaniem zastępczego obowiązku wojskowego, przez osoby podlegające temu obowiązkowi, wymaga:

a) ustalenia osób, które podlegają zastępczemu obowiązkowi wojskowemu, oraz prowadzenia ewidencji tych osób w celu uzyskania liczby osób obowiązanych w danym roku do wykonania pracy z tytułu zastępczego obowiązku wojskowego;

b) ustalenia robót i ich planów: ogólnego w obrębie powiatu i szczególnego w obrębie gminy.

§ 512. W razie wątpliwości, co do znaczenia dla obrony Państwa robót ustalonych przez zarządy gmin, powiatowe władze administracji ogólnej zatwierdzają te plany po porozumieniu się z dowódcą okręgu korpusu (terytorialnym dowódcą równorzędnym) za pośrednictwem wojewody (Komisarza Rządu na m.st. Warszawę).

Do art. 147.

§  513.

(1) Ustalenie spisu osób, podlegających zastępczemu obowiązkowi wojskowemu, należy:

a) do zarządów gmin (naczelników urzędów okręgowych) w stosunku do osób uznanych przy poborze za zdolne do służby wojskowej w pospolitym ruszeniu lub do pomocniczej służby wojskowej (kat. C i D);

b) do komendantów rejonów uzupełnień w stosunku do osób:

1) uznanych w czasie odbywania zasadniczej służby wojskowej za zdolne do służby w pospolitym ruszeniu lub do pomocniczej służby wojskowej (kat. C i D);

2) przeniesionych do rezerwy z ponadkontyngentu w myśl art. 75;

3) przeniesionych do rezerwy, a należących do kategorii osób wymienionych w art. 76.

(2) W spisach należy uwzględnić również osoby, na których ciążył zastępczy powszechny obowiązek wojskowy z mocy art. 116-a ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. R. P. z 1933 r. Nr 60, poz. 455) w brzmieniu dekretu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 9 listopada 1936 r. w sprawie zmiany tej ustawy (Dz. U. R. P. Nr 86, poz. 601).

§  514.

(1) Osoby podlegające zastępczemu obowiązkowi wojskowemu zostają przez zarządy gmin (naczelników urzędów okręgowych) wpisywane do spisów osób podlegających zastępczemu obowiązkowi wojskowemu, a przez komendantów rejonów uzupełnień - do wykazów osób podlegających zastępczemu obowiązkowi wojskowemu.

(2) Spisy i wykazy mają zawierać dane następujące:

a) nazwisko i imię oraz imiona rodziców, b) rok urodzenia, c) adres, d) datę uregulowania stosunku do służby wojskowej, e) wyszczególnienie podstawy prawnej w myśl art. 147, f) zawód (zatrudnienie, wykształcenie) i g) uwagi.

(3) Zarządy gmin (naczelnicy urzędów okręgowych) wciągają do spisów te spośród osób wymienionych w § 513 ust. (1) lit. a), które mają w gminie miejsce zamieszkania z wyjątkiem nieobecnych przez czas dłuższy niż 2 miesiące, oraz osoby, które w danej gminie przebywają czasowo dłużej niż 2 miesiące. Dane do spisu czerpią zarządy gmin (naczelnicy urzędów okręgowych) z ksiąg meldunkowych oraz z notatek czynionych na komisjach poborowych.

§  515.

(1) Prace nad sporządzeniem spisów i wykazów powinny być podjęte z dniem 1 stycznia i dotyczyć powinny tylko tych osób, których stosunek do powszechnego obowiązku wojskowego uregulowany został z wynikiem określonym w art. 147 w roku poprzednim.

(2) Komendant rejonu uzupełnień przesyła zarządom gmin wykazy osób podlegających zastępczemu obowiązkowi wojskowemu najpóźniej do dnia 15 stycznia.

§  516.

(1) Na podstawie sporządzonych przez zarządy gmin (naczelników urzędów okręgowych) spisów oraz otrzymanych od komend rejonów uzupełnień wykazów, zarządy gmin sporządzają "listy pracy" osób, objętych spisami i wykazami.

(2) W większych gminach mogą być prowadzone do każdej listy pracy skorowidze imienne lub też listy pracy mogą być podzielone według alfabetu.

(3) Listy pracy powinny być zestawione w zarządach gmin (urzędach okręgowych) do dnia 1 lutego każdego roku.

§  517.

(1) Listy pracy zakładają zarządy gmin (naczelnicy urzędów okręgowych) corocznie dla osób, u których w danym roku kalendarzowym powstał zastępczy obowiązek wojskowy.

(2) Listy te mają być utrzymywane w stanie aktualności przez 5 lat i są podstawą do powoływania obowiązanych do zastępczego obowiązku wojskowego.

§  518.

(1) Lista pracy, która dla jednych i tych samych osób będzie służyła przez czas 5 lat, ma zawierać dane następujące:

a) nazwisko i imię oraz imiona rodziców, b) rok urodzenia, c) adres, d) podstawę prawną do wezwania do pracy w myśl art. 147, e) zawód (zatrudnienie, wykształcenie), f) datę wezwania do pracy, g) wpisy dotyczące odbycia pracy w okresie 5 lat i h) uwagi.

(2) Wpisy, dotyczące zwolnienia od pracy i zmiany miejsca zamieszkania, powinny być czynione w rubryce "uwagi".

§ 519. Osoby, przybywające do gminy na zamieszkanie lub na pobyt trwający ponad 2 miesiące, które spełniły już częściowo zastępczy obowiązek wojskowy w innej gminie, są wciągane do listy pracy z tego roku kalendarzowego, w którym u nich powstał zastępczy obowiązek wojskowy. W rubryce, służącej do wpisów o odbyciu pracy, zarządy gmin (naczelnicy urzędów okręgowych) czynią co do takich osób wpisy o częściowym odbyciu pracy w innej gminie na podstawie potwierdzenia, uwidocznionego w wojskowym dokumencie osobistym.

§  520.

(1) Lista pracy powinna być w zarządzie gminy (w urzędzie okręgowym) wyłożona do przejrzenia przez osoby interesowane na przeciąg 2 tygodni.

(2) O wyłożeniu do przejrzenia listy pracy zarządy gmin (naczelnicy urzędów okręgowych) ogłaszają w sposób przyjęty w danej gminie.

(3) W ogłoszeniu należy podać:

a) termin oraz miejsce wyłożenia listy pracy do przejrzenia z pouczeniem, że osoby interesowane powinny donieść przełożonemu gminy o mylnym lub niewłaściwym wpisaniu do listy,

b) pouczenie, że na podstawie art. 148 ustawy o powszechnym obowiązku wojskowym, osoby, wciągnięte do listy pracy, są obowiązane do wykonywania pracy w ciągu pięciu lat kolejno po sobie następujących po sześć dni w roku kalendarzowym oraz że mogą one być powołane w każdym czasie do wypełnienia zastępczego obowiązku wojskowego przy użyciu własnych narzędzi, o ile je posiadają.

§  521.

(1) Po upływie czasu, przewidzianego na wyłożenie listy pracy do przejrzenia, zarząd gminy (naczelnik urzędu okręgowego) podaje do wiadomości powiatowej władzy administracji ogólnej liczbę osób, obowiązanych do pracy w danym roku kalendarzowym, z podziałem według zawodów.

(2) Powiatowa władza administracji ogólnej uzupełnia listę pracy ewentualnie jeszcze tymi osobami, które otrzymały kat. C lub D w trybie postępowania określonego w §§ 413, 414.

Do art. 149.

§  522.

(1) Zwolnienie w przypadkach określonych w art. 149 ust. (2) lit. a) może być udzielone tylko wówczas, gdy powołany przedstawi świadectwo lekarza powiatowego, stwierdzające, że stan zdrowia powołanego wyłącza możliwość wykonania w danym roku kalendarzowym pracy z zakresu zastępczego obowiązku wojskowego. Świadectwo lekarz powiatowy wydaje bezpłatnie.

(2) Świadectwo lekarza powiatowego nie będzie wymagane, gdy choroba lub ułomność jest oczywista i nie budzi wątpliwości.

(3) Zwolnień z powodów wymienionych w art. 149 ust. (2) lit. a) udziela przełożony gminy (naczelnik urzędu okręgowego).

§  523.

(1) Zwolnienie w przypadkach określonych w art. 149 ust. (2) lit. c) może być udzielone tylko wówczas, gdy przesunięcie terminu wykonania pracy nie wystarczy, a interes publiczny ucierpiałby w razie powołania danej osoby do pracy.

(2) Zwolnienia ze względu na interes publiczny zarządza kierownik powiatowej władzy administracji ogólnej.

§ 524. W przypadkach koniecznej potrzeby przełożony gminy (naczelnik urzędu okręgowego) może udzielać przesunięć terminów odbycia pracy, jeżeli roboty w innym terminie danego roku kalendarzowego będą uruchomione.

Do art. 150.

§  525.

(1) Osoby, wykluczone od służby wojskowej (art. 14), są obowiązane do odbycia pracy z tytułu zastępczego obowiązku wojskowego, jeżeli w roku upływu terminu wykluczenia od służby wojskowej nie ukończyły jeszcze 38 lat życia.

(2) Po upływie okresu wykluczenia, a przed ukończeniem 38 roku życia, osoby wykluczone od służby wojskowej mają być traktowane pod względem wykonania zastępczego obowiązku wojskowego na równi z osobami wymienionymi w art. 147.

Do art. 151.

§  526.

(1) Nieusprawiedliwione niestawiennictwo na wezwanie zarządu gminy (naczelnika urzędu okręgowego) do pracy powoduje wszczęcie dochodzenia co do przyczyny niestawienia się i, w zależności od wyniku dochodzenia, zastosowanie środków przymusowych i sprowadzenie do pracy pod eskortą.

(2) Wszelkie koszty, jakie z tego tytułu mogą wyniknąć (transport, wyżywienie, diety eskortującego), ponosi osoba, uchylająca się od pracy.

(3) W razie nieściągalności kosztów przymusowego sprowadzenia koszty te ponosi władza, instytucja lub przedsiębiorstwo, dla których roboty są wykonywane.

Do art. 152.

§  527.

(1) Zastępczy obowiązek wojskowy pełni się na podstawie wezwania do pracy.

(2) Wezwanie do pracy następuje za pomocą imiennego wezwania przez zarząd gminy (naczelnika urzędu okręgowego).

(3) Wezwania te powinny być zasadniczo doręczane co najmniej na 14 dni przed terminem wyznaczonym do zgłoszenia się do pracy.

(4) Przepis powyższy nie ma zastosowania w razie konieczności wykonania robót, uznanych przez powiatową władzę administracji ogólnej za pilne.

§  528.

(1) Termin powołania powinien być już zawczasu przy opracowaniu planu pracy tak ustalony, żeby nie wypadał w okresie nasilenia prac posiadających dla ludności zasadnicze znaczenie.

(2) Nie dotyczy to przypadku konieczności wykonania robót pilnych. W tych przypadkach obowiązani do pracy mogą być wezwani do robót w każdym czasie.

§ 529. Osoby, powołane do zastępczego obowiązku wojskowego, odbywają pracę w ubraniach własnych; z tego tytułu nie służą im żadne roszczenia do Skarbu Państwa.

§  530.

(1) Przy wyznaczaniu poszczególnym osobom pracy należy wziąć pod uwagę ich zdolności fizyczne i szczególne kwalifikacje.

(2) W zależności od tego można zażądać stawienia się do pracy z odpowiednimi narzędziami, jeżeli dane osoby narzędzia takie posiadają.

§ 531. Jeżeli w planie robót danego powiatu przewidziane zostały prace, wymagające skoncentrowania sił roboczych z dwóch lub więcej gmin, zarządzenia co do wzywania do pracy i koncentracji sił roboczych wydaje powiatowa władza administracji ogólnej.

§  532.

(1) W zasadzie osoby obowiązane do pracy z tytułu zastępczego obowiązku wojskowego mają być zatrudniane w miejscu zamieszkania (pobytu) i w odległości nie dalszej niż 5 km od tego miejsca.

(2) W przypadkach tych osoby te pokrywają z własnych funduszów koszty wyżywienia, zakwaterowania i dojazdu do miejsca pracy oraz powrotu z miejsca pracy do miejsca zamieszkania (pobytu).

(3) Wyjątkowo w przypadkach wymienionych w ust. (1) osoby obowiązane do pracy z tytułu zastępczego obowiązku wojskowego mogą otrzymać bezpłatne wyżywienie:

a) jeżeli powołany do pracy nie ma środków na wyżywienie się w czasie wykonywania pracy; okoliczność ta powinna być stwierdzona zaświadczeniem o zarejestrowaniu się powołanego jako bezrobotnego;

b) jeżeli powołany wskutek szczególnych warunków nie jest w możności oddalać się od miejsca pracy, a powołanie do pracy nastąpiło nagle np. z powodu katastrof żywiołowych.

§  533.

(1) Powołanym do wykonania pracy w miejscowości położonej w odległości dalszej niż 5 km od miejsca zamieszkania (pobytu) służy prawo do:

a) wyżywienia,

b) zakwaterowania - jeżeli powołany ma odbywać pracę w tak dużej odległości od domu, że nie byłby w możności jej wykonać, gdyby na noc wracał do domu.

(2) Powołanym do wykonania pracy w miejscu położonym o 25 km lub więcej od miejsca zamieszkania (pobytu) służy prawo do przejazdu na koszt władz wymienionych w § 535 najtańszym środkiem przewozowym z miejsca zamieszkania (pobytu) do miejsca pracy i z powrotem.

§  534.

(1) Celem pokrycia kosztów wyżywienia powołani otrzymują dzienny ryczałt pieniężny w wysokości kwoty pieniężnej obliczonej na wyżywienie jednego szeregowca w wojsku. Wysokość dziennego ryczałtu podaje do wiadomości zarządu gminy (naczelnika urzędu okręgowego) powiatowa władza administracji ogólnej.

(2) Zarządy gmin (naczelnicy urzędów okręgowych), w których obrębie są prowadzone roboty przy pomocy sił roboczych, skoncentrowanych z innych gmin, mogą być wezwane przez właściwe powiatowe władze administracji ogólnej na wniosek kierownictwa robót do zorganizowania wyżywienia w naturze i zakwaterowania pracujących.

(3) Zwrot kosztów przejazdu następuje po ich udowodnieniu na podstawie przedłożonych dokumentów. W razie koncentracji sił roboczych z różnych gmin - powiatowa władza administracji ogólnej organizuje transporty specjalne.

§ 535. Koszty wyżywienia, przejazdu i zakwaterowania powołanych do pracy ponoszą:

a) władze wojskowe - gdy prace są wykonywane bezpośrednio na rzecz wojska (na terenach lub przy obiektach administrowanych przez wojsko) lub też pod kierunkiem władz wojskowych;

b) władze (instytucje, organizacje), dla których praca jest wykonywana - we wszystkich innych przypadkach.

Do art. 153.

§  536.

(1) W razie wypadku lub zachorowania przy pracy władza (instytucja, organizacja), dla której praca jest wykonywana, obowiązana jest udzielić niezwłocznie powołanemu do pracy pierwszej pomocy.

(2) Potrzebne dalsze leczenie należy:

a) w granicach ogólnych zasad do właściwych instytucyj, obowiązanych do udzielania tym osobom świadczeń leczniczych z tytułu bądź to zatrudnienia (ubezpieczalnie społeczne, państwowa lub samorządowa pomoc lekarska), bądź też ubóstwa (gminy),

b) co do osób nie mających prawa do korzystania z pomocy leczniczej w myśl zasad określonych w ust. (2) lit. a) lub gdy prawo to wygaśnie - do instytucyj, wskazanych w instrukcji (ust. (4)), na rachunek Skarbu Państwa z budżetu Ministerstwa Opieki Społecznej.

(3) Z pomocy leczniczej, przewidzianej w ust. (2) lit. b), poszkodowany może korzystać nie dłużej, niż w ciągu 26 tygodni, o ile nie uzyskał wcześniej uprawnień z tytułu ustawy o zaopatrzeniu inwalidzkim.

(4) Bliższe warunki korzystania z pomocy leczniczej przewidzianej w ust. (2) lit. b) i w ust. (3), jej zakres oraz zasady rozrachunku między instytucją powołaną do leczenia a Skarbem Państwa - ustali instrukcja Ministra Opieki Społecznej, wydana w porozumieniu z Ministrami Spraw Wojskowych i Spraw Wewnętrznych.

§  537.

(1) Odbycie zastępczego obowiązku wojskowego oraz zwolnienie od tego obowiązku w danym roku kalendarzowym należy wpisać do wojskowego dokumentu osobistego. Wpis podpisuje przełożony gminy (naczelnik urzędu okręgowego).

(2) Wypełnienie w danym roku kalendarzowym zastępczego obowiązku wojskowego ma być również wpisane do listy pracy.

Do art. 154.

§ 538. Władze i instytucje, przewidujące wykonanie robót, które mają związek z obroną Państwa i mogą być wykonane w drodze zastępczego obowiązku wojskowego, powinny do dnia 1 stycznia każdego roku zgłosić swoje wnioski o objęcie tych robót planem - do zarządów tych gmin (naczelników urzędów okręgowych), na których obszarze roboty mają być wykonane. Wnioski te powinny zawierać gotowe projekty prac z kosztorysami i terminami ich wykonania tudzież z wykazaniem liczby potrzebnych dni roboczych; władze wojskowe zgłaszają jedynie potrzebną ilość sił roboczych.

§  539.

(1) Ustalenie planu robót, które mają być wykonane w drodze zastępczego obowiązku wojskowego, należy do zarządów gmin (naczelników urzędów okręgowych).

(2) Zarządy gmin (naczelnicy urzędów okręgowych) powinny do dnia 1 lutego każdego roku przygotować plany i kosztorysy robót, ustalonych do wykonania dla potrzeb gminy lub gromady, mających związek z obroną Państwa. W planach tych będą przewidziane, poza ilościami materiałów i robocizny, okresy czasu potrzebnego na wykonanie danej roboty. Poza tym powinny być również wykazane potrzebne narzędzia oraz roboty pomocnicze, których nie da się wykonać w drodze zastępczego obowiązku wojskowego (np. zwózka konna).

(3) Przy ustaleniu planu robót pierwszeństwo mają roboty zgłoszone przez władze wojskowe.

(4) Plany i kosztorysy, sporządzone przez zarządy gmin (naczelników urzędów okręgowych), zatwierdza powiatowa władza administracji ogólnej do dnia 1 marca każdego roku, po zbadaniu celowości zaprojektowanych robót, ich kolejności i warunków pracy.

§  540.

(1) Jeżeli planowane roboty wymagają skoncentrowania sił roboczych z dwóch lub więcej gmin, wnioski o objęcie ich planem robót powinny być zgłoszone w terminie do dnia 1 stycznia danego roku do powiatowej władzy administracji ogólnej. Zapotrzebowanie i plany powinny odpowiadać warunkom § 538.

(2) W przypadkach określonych w ust. (1) ustalenie robót, objęcie ich planami i przygotowanie potrzebnych kosztorysów należy do powiatowej władzy administracji ogólnej.

(3) Wykonanie planów i czynności przygotowawczych do uruchomienia akcji zastępczego obowiązku wojskowego powinno być ukończone do dnia 1 marca.

§  541.

(1) Roboty organizuje, kieruje nimi i odpowiada za ich bezpieczeństwo kierownictwo robót tej władzy (instytucji, przedsiębiorstwa, organizacji), dla której roboty są wykonywane.

(2) Roboty dla władz wojskowych organizują i kierują nimi dowódcy okręgów korpusu (terytorialny dowódca równorzędny) przez komendantów garnizonów w miejscowościach, gdzie znajdują się oddziały wojskowe.

(3) W miejscowościach, gdzie nie ma oddziałów wojskowych, dowódcy okręgów korpusu (terytorialny dowódca równorzędny) mogą co do zorganizowania i wykonania robót dla władz wojskowych ograniczyć się do zgłoszenia jedynie swoich wniosków za pośrednictwem wojewódzkich władz administracji ogólnej.