Rozdział 5 - O skróceniu i odroczeniu czasu służby wojskowej. Do art. 49 - 54. - Wykonanie ustawy z dnia 23 maja 1924 r. o powszechnym obowiązku służby wojskowej, zmienionej i uzupełnionej rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 stycznia 1928 r.

Dziennik Ustaw

Dz.U.1930.31.270

Akt utracił moc

Wersja od: 28 września 1931 r.

Rozdział  V.

O skróceniu i odroczeniu czasu służby wojskowej.

Do art. 49 - 54.

§ 223. Zakłady naukowe, których ukończenie, tudzież egzaminy, których złożenie uprawnia do skróconej czynnej służby wojskowej, jak również szkoły zawodowe typu wyższego, których słuchaczom przysługuje prawo do takiej służby po ukończeniu 4-ch półroczy szkoły - są wyszczególnione w rozporządzeniu Ministra Spraw Wojskowych z dnia 15 kwietnia 1929 r. (Dz. U. R. P. Nr. 37, poz. 331).

§ 224. Powołanie do skróconej czynnej służby wojskowej poborowych (ochotników), którzy ukończyli co najmniej 6 klas jednej ze szkół, wymienionych w powołanem wyżej rozporządzeniu względnie, którzy zdali egzamin specjalny, odpowiadający ukończeniu co najmniej 6 klas państwowej szkoły średniej ogólnokształcącej, pozostawione jest swobodnemu uznaniu Ministra Spraw Wojskowych, który zarządza je zależnie od potrzeb wojska.

§ 225. Dyrekcje zakładów naukowych, wymienionych w rozporządzeniu Ministra Spraw Wojskowych z dnia 15 kwietnia 1929 r. (Dz. U. R. P. Nr. 37, poz. 331) obowiązane są corocznie przesłać do właściwych powiatowych komend uzupełnień następujące wykazy uczniów i byłych uczniów:

a) szkoły średnie ogólno-kształcące i zakłady kształcenia kandydatów na nauczycieli szkół powszechnych, państwowe i prywatne, mające prawa szkół państwowych:

1) w terminie do dnia 1 kwietnia - wykaz byłych uczniów kończących w bieżącym roku kalendarzowym lat 21, którzy w danym zakładzie naukowym uzyskali świadectwa dojrzałości względnie którzy opuścili szkołę po ukończeniu 6 lub 7 względnie 8 klasy, nie uzyskując świadectwa dojrzałości;

2) najpóźniej w 1 dzień po zakończeniu w danej szkole egzaminów maturalnych, wykaz uczniów, kończących w bieżącym roku kalendarzowym lat 21, którzy w tymże roku uzyskali w danym zakładzie naukowym świadectwo dojrzałości, oraz tych, którzy przeszli do 7 lub 8 klasy, nie opuszczając szkoły;

b) państwowe szkoły zawodowe typu wyższego:

1) w terminie do dnia 1 kwietnia - wykaz byłych słuchaczów, kończących w bieżącym roku kalendarzowym lat 21, którzy ukończyli 4 półrocza szkoły;

2) najdalej w 1 dzień po zakończeniu roku szkolnego - wykaz słuchaczów w wieku lat 21, którzy w bieżącym roku szkolnym ukończyli 4 półrocza szkoły;

c) inne szkoły zawodowe:

1) w terminie do dnia 1 kwietnia - wykaz byłych uczniów, kończących w bieżącym roku kalendarzowym lat 21, którzy uzyskali w danej szkole obowiązujące świadectwo końcowe;

2) najdalej w 1 dzień po zakończeniu egzaminów końcowych - wykaz uczniów kończących w bieżącym roku kalendarzowym lat 21, którzy w tymże roku uzyskali obowiązujące świadectwa końcowe;

d) państwowe szkoły średnie ogólno - kształcące i zakłady kształcenia kandydatów na nauczycieli szkół powszechnych, w których odbywają się egzaminy dojrzałości (egzaminy dyplomowe na nauczycieli szkół powszechnych) dla eksternów:

1) najdalej do dnia 1 kwietnia - wykaz byłych eksternów, kończących w bieżącym roku kalendarzowym lat 21, którzy uzyskali w latach ubiegłych w danej szkole świadectwa dojrzałości (świadectwa dyplomowe na nauczycieli szkół powszechnych);

2) najdalej w 1 dzień po zakończeniu egzaminów dojrzałości (egzaminów dyplomowych na nauczycieli szkół powszechnych) - wykaz tych eksternów, kończących, w bieżącym roku kalendarzowym lat 21, którzy uzyskali w tym roku świadectwa dojrzałości (świadectwa dyplomowe na nauczycieli szkół powszechnych);

e) prywatne nie mające prawa szkół państwowych szkoły średnie ogólno - kształcące i zakłady kształcenia kandydatów na nauczycieli szkół powszechnych, których uczniowie składają egzamin dojrzałości (egzamin dyplomowy na nauczycieli szkół powszechnych) przed państwową komisją egzaminacyjną:

1) najdalej do dnia 1 kwietnia wykaz byłych eksternów, kończących w bieżącym roku kalendarzowym lat 21, którzy uzyskali w latach ubiegłych w danej szkole świadectwa dojrzałości (świadectwa dyplomowe na nauczycieli szkół powszechnych);

2) najdalej w 1 dzień po zakończeniu egzaminów dojrzałości (egzaminów dyplomowych na nauczycieli szkół powszechnych) - wykaz tych eksternów, kończących w bieżącym roku kalendarzowym lat 21, którzy uzyskali w tym roku świadectwa dojrzałości (świadectwa dyplomowe na nauczycieli szkół powszechnych);

f) inspektoraty szkolne w siedzibie komisji egzaminacyjnej dla czynnych, a nie kwalifikowanych nauczycieli szkół powszechnych:

1) najdalej do dnia 1 kwietnia wykaz tych nauczycieli, kończących w bieżącym roku kalendarzowym lat 21, którzy złożyli w latach ubiegłych obowiązujące egzaminy;

2) najdalej w 1 dzień po zakończeniu egzaminów - wykaz tych nauczycieli, kończących w bieżącym roku kalendarzowym lat 21, którzy złożyli w tymże roku wymagane egzaminy.

§ 226. Wykazy wymienione w § 225 powinny być sporządzone według wzoru Nr. 18 na podstawie posiadanej przez zakłady naukowe (inspektorów szkolnych) ewidencji personalnej uczniów (słuchaczów, eksternistów, nauczycieli) i byłych uczniów (byłych słuchaczów, eksternistów, nauczycieli).

Wykazy powinny być przesłane do powiatowych komend uzupełnień właściwych dla powiatu, na którego obszarze znajduje się ostatnie stałe miejsce zamieszkania rodziców danego ucznia (słuchacza, eksternisty, nauczyciela), wykazane w aktach szkolnych.

W wypadku wyszczególnionym w § 225 pkt. f) inspektor szkolny, przesyłając wykaz według wzoru Nr. 18 podpisuje go w rubryce: "podpis dyrektora" i opatruje pieczęcią inspektoratu.

§ 227. Na podstawie danych o rodzaju wykształcenia, zawartych w wykazach szkół, powiatowi komendanci uzupełnień przystąpią niezwłocznie do uzupełniania wpisów w rubryce "wykształcenie" głównych ksiąg ewidencyjnych.

§ 228. Jeżeli poborowy (ochotnik) nie jest objęty wykazami, nadesłanemi przez zakłady naukowe do powiatowej komendy uzupełnień, jednak udowodni przed komisją poborową lub w powiatowej komendzie uzupełnień świadectwami szkolnemi, nie budzącemi żadnych wątpliwości, że posiada wykształcenie, uprawniające do skróconej czynnej służby wojskowej, należy to wykształcenie przyjąć za ostatecznie stwierdzone.

§ 229. Osoby, które ukończyły szkołę średnią zagraniczną, mogą być przeznaczone do skróconej czynnej służby wojskowej, o ile przedstawią we właściwej powiatowej komendzie uzupełnień orzeczenie Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego o uznaniu ich świadectw szkół zagranicznych za równorzędne ze świadectwami średnich szkół krajowych. Jeżeli uznanie to będzie uzależnione od złożenia egzaminu uzupełniającego z kilku przedmiotów, osoby te obowiązane będą złożyć ten egzamin przed państwową komisją egzaminacyjną kuratorjum okręgu szkolnego przed terminem wcielenia do szeregów i przedstawić we właściwej powiatowej komendzie uzupełnień wraz z orzeczeniem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego świadectwo zagraniczne i świadectwo ze złożenia z pomyślnym wynikiem egzaminu uzupełniającego.

§ 230. Termin i sposób wcielania poborowych (ochotników) do szeregów dla odbycia skróconej czynnej służby wojskowej, oraz rodzaje służby wojskowej, w których poborowi (ochotnicy) mogą odbywać skróconą czynną służbę wojskową, ustala Minister Spraw Wojskowych.

§ 231. Z pośród osób, posiadających wykształcenie, uprawniające w myśl art. 49 do skróconej czynnej służby wojskowej, nie mogą być powołane do tej służby osoby wyszczególnione w art. 54, oraz osoby, karane za jedno z przestępstw, wymienionych w art. 97 - 108 i 112.

Do stwierdzenia tych okoliczności powołany jest właściwy powiatowy komendant uzupełnień.

§ 232. Osoby, powołane do skróconej czynnej służby wojskowej zostają pozbawione tego prawa w razie uchylenia się od wcielenia do szeregów (art. 126 ustęp 2) lub w razie nieuzyskania warunków mianowania podporucznikiem rezerwy podczas odbywania skróconej czynnej służby wojskowe) (art. 52).

Pozbawienie prawa do skróconej czynnej służby wojskowej za uchylenie się od wcielenia przeprowadza powiatowy komendant uzupełnień na podstawie prawomocnego wyroku sądowego, skazującego daną osobę z tego tytułu na jakąkolwiek karę.

§ 233. O utracie prawa do skróconej czynnej służby wojskowej z powodu nieuzyskania warunków mianowania podporucznikiem rezerwy decyduje Minister Spraw Wojskowych względnie organa przez niego do tego upoważnione.

O decyzji tej ma być powiadomiony właściwy powiatowy komendant uzupełnień w trybie ustalonym przez Ministra Spraw Wojskowych.

Do art. 55 i 56.

§ 234. Na zasadzie art. 55 podlegają przy poborze bez poddawania przeglądowi lekarskiemu zaliczeniu do pospolitego ruszenia bez broni następujące osoby:

a) duchowni wyznania katolickiego wszystkich obrządków posiadający święcenia, zakonnicy tego wyznania, którzy złożyli śluby, uczniowie seminarjów duchownych, nowicjusze zakonów i zgromadzeń tego wyznania;

b) duchowni kościołów i związków religijnych ewangelickich, a mianowicie: kościoła ewangelicko - augsburskiego, kościoła ewangelicko - reformowanego, ewangelickiego kościoła augsburskiego i helweckiego wyznania, kościoła ewangelicko-unijnego, staroluterskiego, tudzież innych ewangelickich związków religijnych, uznanych przez Państwo Polskie, t. j. wikariusze, prefekci, djakoni, pastorzy, superintendenci, senjorzy oraz mm osoby, posiadające charakter osób duchownych w myśl uznanych przez Państwo statutów i przepisów kościelnych wymienionych powyżej związków;

c) duchowni prawosławni, posiadający wyższy święcenia, t. j. biskupi, prezbiterzy i djakoni, tudzież zakonnicy, którzy złożyli uroczyste śluby zakonne;

d) uznani przez Państwo Polskie duchowni wyznania marjawickiego;

e) duchowni wyznania mojżeszowego, uznani przez Państwo Polskie (rabini i podrabini, t. j. pomocnicy rabinów);

f) uznani przez Państwo Polskie duchowni wyznania mahometańskiego i karaimskiego;

g) uznani przez Państwo Polskie duchowni wschodniego kościoła staroobrzędowego, nieposiadającego hierarchji duchownej.

§ 235. Celem zaliczenia do pospolitego ruszenia bez broni w myśl art. 55 zainteresowane osoby powinny w dniu stawienia się przed komisją poborową złożyć następujące dowody:

ad § 234 pkt. a): zaświadczenia wydane przez konsystorze djecezjalne, kurje biskupie lub biskupów oraz przełożonych zakonów i seminarjów duchownych;

ad § 234 pkt. b): zaświadczenia wydane przez konsystorze ewangelicko-augsburski, ewangelicko-reformowany, ewangelicko-unijny, tudzież super-intendenturę ewangelickiego kościoła augsburskiego i helweckiego wyznania oraz superintendenta kościoła staroluterskiego, lub przez właściwe władze państwowe i państwowe instytucje naukowe, t. j. przez urzędy wojewódzkie, Komisarza Rządu na m. st. Warszawę oraz dziekanat odpowiedniego wydziału teologicznego Uniwersytetu Warszawskiego;

ad § 234 pkt. c) i d): zaświadczenia, wydane przez urzędy wojewódzkie, a w m. st. Warszawie - przez Komisarza Rządu;

ad § 234 pkt. e): dokumenty, zawierające zatwierdzenie na stanowisku rabina i podrabina, wystawione przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w myśl art. 43 i 54 przepisów o organizacji gmin wyznaniowych żydowskich z dnia 14 października 1927 r., w brzmieniu rozporządzenia Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia publicznego z dnia 5 kwietnia 1928 r. (Dz. U. R. P. Nr. 52, poz. 500);

ad § 234 pkt. f) i g): zaświadczenia wydane przez urzędy wojewódzkie, a w m. st. Warszawie - przez Komisarza Rządu.

§ 236. Wzory zaświadczeń dla osób, wyszczególnionych w § 234 pkt. a), b), c), d), f), g), ze wskazaniem władz, wydających zaświadczenia, zawiera załącznik Nr. 3 do niniejszego rozporządzenia.

§ 237. Osoby, zakwalifikowane przy poborze do kategorji A, B, C lub D (nie wyłączając zaliczonych do ponadkontyngentowych) mogą ubiegać się o ulgę z art. 55 po stawieniu się przed komisją poborową, jeżeli powód niewniesienia prośby o tę ulgę w dniu poboru należycie usprawiedliwią.

W tych wypadkach podanie o przyznanie ulgi wraz z wymaganemi dowodami powinno być wniesione do właściwej powiatowej władzy administracji ogólnej, a zagranicą do urzędu konsularnego, które to władze decydują o przyznaniu lub odmowie ulgi.

W razie przyznania takiej ulgi, orzeczenia komisji poborowej kwalifikujące dane osoby do kat. A, B, C lub D nie podlegają unieważnieniu. Mają one moc obowiązującą na wypadek wystąpienia danej osoby ze stanu duchownego lub powołania jej do służby wojskowej na podstawie art. 55.

W razie opuszczenia stanu duchownego przez osobę zakwalifikowaną do kat. B, jest ona obowiązana stanąć ponownie przed komisją poborową na ogólnych zasadach, celem definitywnego ustalenia jej zdolności fizycznej do służby wojskowej.

Powiatowa władza administracji ogólnej (urząd konsularny) powinna w razie przyznania ulgi z art. 55 po poborze zawiadomić właściwa powiatową komendę uzupełnień, która wyda takiej osobie obowiązujący dokument wojskowy.

Jeżeli osoba, której po poborze przyznano ulgę z art. 55, odbywa czynną służbę wojskową, powiatowa komenda uzupełnień zawiadamia o tem właściwego dowódcę formacji, celem niezwłocznego zwolnienia jej z tej służby, dołączając do zawiadomienia dokument wojskowy.

§ 238. Osoby, które w chwili wstąpienia do stanu duchownego (art. 55) należą do rezerwy lub pospolitego ruszenia, są na czas pozostawania w stanie duchownym wolne od służby wojskowej, przewidzianej dla rezerwy i pospolitego ruszenia. Powołanie ich do służby może nastąpić jedynie na zasadach, wymienionych w art. 55 ustęp 2 i 3.

O wstąpieniu do stanu duchownego powinny takie osoby zawiadomić właściwego powiatowego komendanta uzupełnień, przesyłając mu jeden z dokumentów wymienionych w § 235.

§ 239. O opuszczeniu stanu duchownego przez osoby wymienione w art. 55 przed 31 grudnia tego roku kalendarzowego, w którym kończą 50 lat życia, powinny ich właściwe przełożone władze duchowne, a co do osób wyznania mojżeszowego i wszystkich innych wyznań niechrześcijańskich, uznanych przez Państwo Polskie, właściwe gminy wyznaniowe, niezwłocznie zawiadomić tę powiatową władzę administracji ogólnej, na której obszarze wspomniana osoba przed wystąpieniem ze staną duchownego miała stałe miejsce zamieszkania a w Warszawie - Komisarza Rządu. W zawiadomieniu należy podać imię i nazwisko danej osoby, jej rok urodzenia, komisję poborową, przed którą dana osoba stawała do poboru z dołączeniem odpisu dokumentu poborowego względnie wojskowego i podaniem jej nowego adresu.

Osoby te powinny być przedstawione komisji poborowej celem ustalenia ich zdolności fizycznej do służby wojskowej w myśl jednego z punktów A, C, D lub E art. 38, o ile nie zachodzi wypadek wymieniony w § 237.

Osoby, uznane przez komisję poborową za zdolne do czynnej służby wojskowej (kat. A) odbędą, o ile nie ukończyły jeszcze 38 lat życia, czynią służbę wojskową jako szeregowi. Jeżeli osoby te ukończyły 38 lat życia, mają one być zaliczone do pospolitego ruszenia z bronią.

Duchowni, którzy wystąpili ze stanu duchownego po dniu 31 grudnia tego roku kalendarzowego, w którym kończą 50 lat życia, nie podlegają: powszechnemu obowiązkowi wojskowemu.

§ 240. Postanowienia § 239 nie odnoszą się, do tych byłych duchownych, którzy w chwili wstąpienia do stanu duchownego należeli do rezerwy i pospolitego ruszenia. Osoby te po wystąpieniu ze stanu duchownego są obowiązane nadal do służby w rezerwie lub w pospolitem ruszeniu w stopniu wojskowym, posiadanym przed wstąpieniem do stanu duchownego, zależnie od zdolności fizycznej do służby wojskowej, stwierdzonej w dokumentach wojskowych, jako też od wieku (art. 4 pkt. 2 i 3).

§ 241. Badanie fizycznej zdolności do służby wojskowej osób podpadających pod ustęp 2 i 3 art. 55, które mają być powołane do służby wojskowej, przeprowadzają komisje poborowe na ogólnych nasadach.

Do art. 57 - 65.

§ 242. Uprawnionymi do wnoszenia podań o odroczenie służby wojskowej są:

a) poborowi,

b) ojciec, matka (także nieślubna), dziadkowie i babki oraz rodzeni, przyrodni, ślubni lub nieślubni bracia i siostry,

c) ustawowi zastępcy osób wymienionych w; punktach a) i b).

§ 243. Termin 14 dniowy dla wnoszenia próśb a odroczenie służby wojskowej (art. 64) obowiązuje tych poborowych, u których warunki, uzasadniające prawo do odroczenia istnieją w dniu uznania ich za zdolnych do czynnej służby wojskowej.

Jeżeli warunki te powstaną po tym dniu, prośba o odroczenie powinna być wniesiona do 4 tygodni od chwili uzyskania wiadomości o powstaniu tych okoliczności.

Podania o przedłużenie odroczenia służby wojskowej, uzyskanego na podstawie art. 57 punkt 1) lub 2), należy wnosić najdalej do dnia 1 lipca tego roku kalendarzowego, w którym kończy się. poprzednio udzielone odroczenie.

§ 244. Uczniowie szkół średnich, zakwalifikowani podczas poboru głównego do kategorji A przed zakończeniem bieżącego roku szkolnego, którzy z ukończeniem roku szkolnego przechodzą do ostatniej klasy szkoły i uzyskują warunki do odroczenia z art. 61 pkt. 1, mogą wnieść podanie o odroczenie służby wojskowej do 4 tygodni od chwili uzyskania świadectwa szkolnego.

Uczniowie ostatniej klasy szkół średnich (równorzędnych), zakwalifikowani do kategorji A podczas poboru głównego, lecz przed zakończeniem bieżącego roku szkolnego, nie mogą uzyskać odroczenia służby wojskowej z art. 61 pkt. 1. O odroczenie takie mogą się ubiegać jedynie ci z pośród nich, którzy nie zostali dopuszczeni do egzaminu dojrzałości (końcowego) lub egzaminu tego nie zdali, a władze szkolne zezwoliły im na powtórzenie ostatniej klasy (kursu) względnie ponowne przystąpienie do tych egzaminów. Osoby te powinny podanie wnieść do 4-ch tygodni licząc od daty otrzymania decyzji właściwej władzy szkolnej.

§ 245. Do podania o odroczenie czynnej służby wojskowej jako jedynemu żywicielowi rodziny (art. 57 pkt. a) powinny być dołączone następujące dokumenty:

a) wyciąg familijny na podstawie ksiąg ludności stałej względnie ksiąg metrykalnych lub rejestrów urzędu stanu cywilnego. W wyciągu tym powinni być umieszczeni wszyscy członkowie rodziny bez względu na to, czy mieszkają razem czy też oddzielnie.

Jeżeli wyciągu takiego z jakiejkolwiek przyczyny nie można dołączyć należy podanie uzupełnić zaświadczeniem urzędu gminnego (magistratu, urzędu meldunkowego lub innej instytucji prowadzącej ewidencję ludności na obszarze danej gminy), o ilości członków danej rodziny, z wymienieniem każdej poszczególnej osoby, oraz ich metryką urodzenia;

b) zaświadczenie urzędu gminnego (magistratu) o stanie majątkowym, dochodach i zarobkach proszącego i jego rodziny. Zaświadczenie to powinno dokładnie wykazywać stan majątkowy, z wyszczególnieniem posiadanych nieruchomości oraz wartości i dochodu z posiadanego majątku.

W zaświadczeniu musi być wykazane, czy zainteresowane osoby nie otrzymują jakichkolwiek wsparć lub zapomóg rządowych względnie prywatnych.

§ 246. Do podania o odroczenie czynnej służby wojskowej z tytułu odziedziczonego gospodarstwa rolnego należy dołączyć:

a) dowód sposobu nabycia gospodarstwa rolnego, określonego w ustępie 1 art. 59;

b) dowody, stwierdzające wielkość gospodarstwa w hektarach oraz jego rodzaj (ogrody, grunty orne, łąki, pastwiska);

c) poświadczenie właściwego urzędu gminnego, że poborowy zajmuje się sam prowadzeniem gospodarstwa oraz że dochód z gospodarstwa wystarcza na wyżywienie jednej rodziny, złożonej z 5-ciu osób i nie przekracza trzykrotnie takiego dochodu;

d) wyciągi z arkuszy katastralnych, stwierdzające wysokość czystego dochodu katastralnego względzie zaświadczenia władz skarbowych, stwierdzające wysokość podatku gruntowego (§ 269).

§ 247. Do podania o odroczenie czynnej służby wojskowej z tytułu odbywania studjów teoretycznych lub praktycznych dołączyć należy zaświadczenie zakładu naukowego, do którego poborowy w danym roku szkolnym uczęszcza, zawierające nazwę szkoły (zakładu naukowego), rok względnie kurs nauki w chwili wydania zaświadczenia oraz okres czasu, potrzebny do zupełnego ukończenia nauki (studjów) w normalnych warunkach.

Uczniowie szkół średnich (równorzędnych) ubiegający się o odroczenie z art. 61 pkt. 1 na tej zasadzie, że władze szkolne zezwoliły im na powtórzenie ostatniej klasy względnie na ponowne przystąpienie do egzaminu dojrzałości (końcowego), powinni do podania o odroczenie dołączyć pisemną decyzję władzy szkolnej w oryginale lub uwierzytelnionym odpisie.

Uczniowie, terminujący w rzemiośle u majstrów lub w przedsiębiorstwach fabrycznych, albo odbywający naukę w handlu na podstawie zawartych pisemnych umów o naukę, powinni dołączyć do podania o odroczenie zaświadczenie o odbywaniu nauki rzemiosła względnie nauki handlu, wydane przez zarząd właściwego cechu rzemieślniczego względnie korporacji przemysłowej, o ile przemysłowiec udzielający nauki jest członkiem cechu względnie korporacji. W przeciwnym razie zaświadczenie takie wydają w wypadkach nauki rzemieślniczej - zarząd izby rzemieślniczej, zaś w wypadku nauki w handlu -- zarząd izby przemysłowo-handlowej. Zaświadczenia takie mają być potwierdzane:

a) u terminujących w rzemiośle - przez instruktora korporacyj przemysłowych względnie przez wydział przemysłowy danego województwa;

b) u odbywających naukę w handlu - przez właściwą władzę przemysłową.

W braku cechów rzemieślniczych względnie korporacyj przemysłowych, lub o ile izba rzemieślnicza względnie izba przemysłowo-handlowa nie działałaby na danym terenie, zaświadczenia takie powinien wydać instruktor korporacyj przemysłowych względnie właściwa władza przemysłowa.

Zaświadczenia tego rodzaju wydaje władza przemysłowa I instancji, a potwierdza właściwa władza przemysłowa wojewódzka.

§ 248. Jeżeli poborowemu przysługuje prawo do odroczenia czynnej służby wojskowej z 2-ch tytułów jednocześnie, wówczas w podaniu wymienić należy w sposób wyraźny, o jakie odroczenie proszący się ubiega.

§ 249. Jeżeli powiatowa władza administracji ogólnej przy rozpatrywaniu podań o odroczenie czynnej służby wojskowej uzna, że dołączone dokumenty są niedostateczne do wydania decyzji, lub gdy dostarczone dokumenty budzą wątpliwość co do ich wiarygodności, powiatowa władza administracji ogólnej przeprowadza dodatkowo potrzebne dochodzenia.

§ 250. Odroczenia terminu odbycia czynnej służby wojskowej dla jedynego żywiciela rodziny (art. 51 pkt. 1) i właściciela odziedziczonego gospodarstwa rolnego (art. 51 pkt. 2) udziela się tylko na przeciąg jednego roku w sposób następujący:

a) poborowym, którzy proszą o odroczenie w tym roku kalendarzowym, w którym kończą 21 lat życia względnie do rozpoczęcia poboru głównego w tym roku kalendarzowym, w którym kończą 22 lat życia - do 1 października tego roku, w którym kończą 22 lat życia,

b) poborowym, którzy proszą o odroczenia w okresie od rozpoczęcia poboru głównego do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 22 lat życia, - do 1 października tego roku kalendarzowego, w którym kończą 23 lat życia.

§ 251. Osobom, które posiadają warunki do odroczenia z art. 57 pkt. 1 i 2 w tym roku kalendarzowym, w którym kończą 23 lat życia, tudzież osobom, posiadającym te warunki, które z uzasadnionych przyczyn stawiły się do. poboru po wyjściu z wieku poborowego, odroczenie z art. 57 pkt. 1 i 2 nie może być udzielone. Korzystają one natomiast z ulgi 5-cio miesięcznej służby wojskowej, przewidzianej w art. 60 ustęp 2.

Ulga ta może być udzielona również poborowym, zaliczonym do ponadkontyngentowych, jeżeli warunki do odroczenia z art. 57 pkt. 1 lub 2 ustawy powstały po wyjściu danych osób z wieku poborowego i podania zostały wniesione we właściwym terminie, wskazanym w art. 64 ustawy.

Ulga z art. 60 ustęp 2 ma być przyznawana przez powiatowa władze administracji ogólnej na podstawie podania i tych samych dowodów, jakie są wymagane od poborowych przy ubieganiu się o odroczenie służby wojskowej z art. 57 pkt. 1 i 2.

§ 252. Odroczenia terminu odbycia czynnej służby wojskowej poborowym, odbywającym nauki teoretyczne i praktyczne (art. 61) należy udzielać na następujące okresy czasu:

a) poborowym, wyszczególnionym w art. 61 pkt. 1 - do 1 lipca tego roku kalendarzowego, w którym kończą, 22 lat życia;

b) poborowym, wymienionym w art. 61 pkt. 2 - do 1 lipca tego roku kalendarzowego, w którym kończą 23 lat życia;

c) poborowym, wymienionym w art. 61 pkt. 3 - do 1 lipca tego roku kalendarzowego, w którym kończą 25 lat życia;

d) poborowym, wymienionym w art. 61 pkt. 4 - do 1 października tego roku kalendarzowego, w którym kończą 22 lat życia.

§ 253. Odroczenia, przewidziane w art. 61 pkt. 2 i 3 mogą być udzielane jednorazowo, t. j. zgóry, na okres czasu, przewidziany w § 252 pkt b) lub c), jednak tylko w granicach, potrzebnych dla ukończenia studjów.

§ 254. Poborowi, korzystający z odroczenia służby wojskowej na podstawie art. 57 pkt. 3 (art. 61) mogą w okresie wieku poborowego ubiegać się o odroczenie służby wojskowej na podstawie art. 57 pkt. 1 i 2 względnie o ulgę w myśl art. 60 ustęp 2 tylko w razie powstania okoliczności, uzasadniających prawo do takiego odroczenia (ulgi), jeżeli wniosą podanie o odroczenie (ulgę) w terminie, określonym w art. 64 ustęp 1 zdanie drugie.

Poborowi, korzystający z odroczenia służby wojskowej na podstawie art. 61 pkt. 2 lub 3 względnie z przedłużenia odroczenia na podstawie art. 62, a którzy stawali do poboru w okresie wieku poborowego, nie mogą po wyjściu z tego wieku uzyskać ulgi z art. 60 ustęp 2.

§ 255. Poborowym, wymienionym w art. 61 pkt. 2, którzy do terminu wskazanego w § 252 pkt. b) nie ukończyli studjów, a udowodnią:

1) że są zwyczajnymi słuchaczami politechniki (w kraju lub zagranicą) na wydziałach: mechanicznym, elektrotechnicznym, mierniczym, chemicznym, inżynierji lądowej, inżynierji wodnej, - względnie

2) że są zwyczajnymi słuchaczami wydziałów medycyny lub weterynarji uniwersytetów krajowych - względnie

3) że zgłaszali się przed wstąpieniem do wyższego zakładu naukowego ochotniczo do wojska, lecz nie zostali przyjęci z powodu braku warunków fizycznych - można na podstawie art. 62 zależnie od okresu czasu, potrzebnego do ukończenia studjów, przedłużyć odroczenie służby wojskowej z art. 61 pkt. 2 § 252 pkt. b), jednak najdalej do 1 lipca tego roku kalendarzowego, w którym kończą 25 lat życia.

Przedłużenie odroczeń służby wojskowej w myśl art. 62 może być udzielone dopiero po upływie okresu czasu, przewidzianego w § 252 pkt. b).

§ 256. Przedłużenie odroczenia służby wojskowej na podstawie art. 62 (§ 255) nie może być udzielone poborowym, którzy zmienili rodzaj studjów, dla których poprzednio uzyskiwali odroczenia w myśl art. 61 pkt. 2, nawet w tym wypadku, gdyby nowo rozpoczęte studja odpowiadały wymienionym w § 255 pkt. 1 i 2.

§ 257. Prośby o przedłużenie odroczeń w myśl art. 62 (§ 255) powinny być wniesione do właściwej powiatowej władzy administracji ogólnej najdalej w terminie do dnia 1 lipca tego roku kalendarzowego, w którym kończy się poprzednio udzielone odroczenie.

Poborowym, którzy z usprawiedliwionych przyczyn stanęli do poboru, w tym roku kalendarzowym, w którym kończą 23 lub 24 kita życia i posiadają warunki do odroczeń z art. 61 pkt. 2, mogą być udzielone odroczenia służby wojskowej na podstawie art. 62 do 1 lipca tego roku kalendarzowego, w którym kończą 25 lat życia, jeżeli odpowiadają warunkom, wskazanym w § 255 pkt. 1, 2 i 3.

§ 258. Minister Spraw Wojskowych może w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych ustalić inne terminy końcowe dla odroczeń służby wojskowej, niż to przewidują §§ 250, ?52, 255 i 257.

§ 259. Udzielone odroczenie gaśnie samo przez się przed upływem okresu, oznaczonego w art. 61 względnie 62 z chwilą ukończenia przez poborowego nauki lub opuszczenia zakładu naukowego, o czem dana osoba musi w ciągu 8 dni zawiadomić tę powiatową władzę administracji ogólnej, która jej odroczenia udzieliła.

§ 260. Odroczenia służby wojskowej nie mogą być udzielane poborowym, którym udowodniono przestępstwo, przewidziane w art. 97 - 108 i w art. 112, względnie przeciwko którym wdrożono dochodzenie w celu udowodnienia jednego z tych przestępstw. Rozstrzygniecie podania poborowego o odroczenie, przeciwko któremu wdrożono takie dochodzenie, może nastąpić dopiero z chwilą jego umorzenia lub po uprawomocnieniu się wyroku uwalniającego.

§ 261. Z pośród wniesionych podań o odroczenie służby wojskowej powinny być natychmiast po wniesieniu indywidualnie załatwione podania o odroczenie z tytułu studjów, wymienionych w art. 61 pkt. 2 lub 3. O każdem udzielonem odroczeniu z art. 61 pkt. 2 lub 3 należy natychmiast po powzięciu decyzji zawiadomić właściwą powiatową komendę uzupełnień.

O odroczeniach z art. 57 pkt. 1 i 2 oraz 61 pkt. 1 i 4, tudzież o ulgach z art. 60 ustęp 2, udzielonych osobom, które stanęły do poboru głównego, powiatowe władze administracji ogólnej obowiązane są zawiadomić powiatową komendę uzupełnień ogólnym imiennym wykazem, najdalej w przeciągu 2-ch miesięcy od chwili zakończenia poboru głównego. O udzieleniu odroczenia lub ulgi po tym terminie, powiatowe władze administracji ogólnej obowiązane są zawiadomić właściwą powiatową komendę uzupełnień każdorazowo bezzwłocznie po powzięciu decyzji, przyznającej odroczenie lub ulgę.

Zarówno indywidualne zawiadomienia o udzielonych odroczeniach, jak też ogólne imienne wykazy udzielonych odroczeń powinny zawierać dane, wyszczególnione we wzorze Nr. 19.

§ 262. Pod pojęciem "syna" z art. 58 należy rozumieć również synów legitymowanych przez następne małżeństwo lub przez decyzję właściwej władzy (per rescriptum principis), jak niemniej synów przysposobionych (adoptowanych).

§ 263. Niezdolność do pracy zawodowej, o której mowa w art. 58, może być spowodowana wiekiem, ułomnością fizyczną lub umysłową.

Osoby, wymienione w art. 58 pkt. 2, które odbywają czynną służbę wojskową lub naukę szkolną, mają być traktowane przy rozpatrywaniu podań o odroczenie służby wojskowej za niezdolne do pracy zawodowej.

§ 264. Niezdolność do pracy mężczyzn - członków rodziny poborowego, z wyjątkiem tych, którzy z mocy samej ustawy powinni być uważani za niezdolnych do pracy zawodowej oraz wymienionych w § 263 ustęp 2, stwierdza komisja poborowa, zaś niezdolność kobiet - powiatowa władza administracji ogólnej przez lekarza powiatowego (rządowego).

Stan niezdolności do pracy należy określać procentowo, biorąc pod uwagę rodzaj pracy zawodowej badanej osoby.

W razie obłożnej choroby członka rodziny poborowego, grożącej utratą życia na wypadek odbycia jakiejkolwiek podróży, badanie zdolności jego do pracy zawodowej może przeprowadzić na zarządzenie właściwej powiatowej władzy administracji ogólnej najbliższy lekarz rządowy po stwierdzeniu w jego obecności tożsamości chorej osoby przez organ samorządowy.

W tych wypadkach fakt obłożnej choroby członka rodziny musi być uprzednio stwierdzony w drodze dochodzeń administracyjnych.

§ 265. Osoby, u których stwierdzono mniej niż 35 % utraty zdolności do pracy, uważa się za zdolne do pracy zawodowej, osoby zaś, które zdolność tę utraciły ponad 55 %, należy uważać za zupełnie niezdolne do pracy zawodowej.

W wypadku określenia niezdolności w granicach od 35 do 55 % rozstrzyga władza udzielająca odroczenia, czy ze względu na zachodzące warunki należy daną osobę uważać za zdolną lub niezdolną do pracy.

§ 266. Stwierdzona niezdolność do pracy członków rodziny poborowego może być trwała lub czasowa. W orzeczeniu, określającem stan niezdolności do pracy badanej osoby należy każdorazowo zaznaczyć, do której z tych dwóch kategoryj zalicza się dany wypadek, przyczem w odniesieniu do czasowej niezdolności należy, o ile możności, określić przypuszczalny czas jej trwania. Osoby, u których stwierdzono trwałą niezdolność do pracy zawodowej, nie podlegają przy ponownem ubieganiu się poborowego o odroczenie służby wojskowej powtórnemu badaniu pod względem niezdolności do pracy zawodowej.

§ 267. Siostry poborowych po 18-tym roku życia mogą być brane pod uwagę jako członkowie rodziny wspierający lub zarobkujący tylko w tym wypadku, o ile zostanie stwierdzone przez powiatowe władze administracji ogólnej, że mogą one zastąpić poborowych w charakterze jedynego żywiciela rodziny i w tych tylko wypadkach należy je poddać badaniu co do ich zdolności do pracy zawodowej.

Bracia poborowych, którzy wyemigrowali i przebywają stale zagranicą, względnie zamieszkują oddzielnie od rodziny, której utrzymanie zależne jest od pracy poborowego, a nie posiadają majątku ani też dochodu, by mogli dostatecznie pomagać w utrzymaniu tej rodziny, nie mogą być brani pod uwagę przy ocenie warunków, na podstawie których poborowy ubiega się o odroczenie jako jedyny żywiciel.

§ 268. Ponowne badanie niezdolności do pracy zawodowej członków rodziny poborowego może nastąpić tylko na ze rządzenie kierownika wojewódzkiej władzy administracji ogólnej w razie wniesienia przez osoby wymienione w § 242 odwołania od orzeczenia powiatowej władzy administracji ogólnej, odmawiającego udzielenia odroczenia z art. 57 pkt. 1 z powodu uznania tych członków przez komisję poborową za zdolnych do pracy zawodowej.

W tych wypadkach badanie stopnia niezdolności do pracy zawodowej mężczyzn - członków rodziny poborowego przeprowadza komisja rozpoznawcza.

Ponowne badanie kobiety - członka rodziny poborowego zarządza kierownik wojewódzkiej władzy administracji ogólnej tylko wtedy, gdy orzeczenie lekarza powiatowego wydaje się niejasne lub nieuzasadnione ze stanowiska wiedzy lekarskiej.

Badanie to przeprowadza na zarządzenie kierownika wojewódzkiej władzy administracji ogólnej:

a) delegowany przez wydział zdrowia wojewódzkiej władzy administracji ogólnej lekarz rządowy lub

b) cywilny szpital publiczny komisyjnie przy współudziale lekarza rządowego, delegowanego przez wojewódzki wydział zdrowia.

§ 269. Odroczenie terminu czynnej służby wojskowej z tytułu odziedziczenia w linji zstępnej gospodarstwa rolnego może być udzielone właścicielem odziedziczonych gospodarstw rolnych, których obszar użytków rolnych (ogrody, grunty orne, łąki i pastwiska) nie przekracza 24 ha:

a) na obszarze województw: pomorskiego i poznańskiego oraz górnośląskiej części województwa śląskiego - jeżeli podlegający podatkowi gruntowemu czysty dochód katastralny z tego gospodarstwa wynosi od 35 do 105 złotych rocznie;

b) na obszarze województw: krakowskiego, lwowskiego, stanisławowskiego i tarnopolskiego oraz części cieszyńskiej województwa śląskiego - leżeli podlegający podatkowi gruntowemu czysty dochód katastralny z tego gospodarstwa wynosi od 25 do 75 złotych rocznie;

c) na obszarze województw: kieleckiego, lubelskiego, łódzkiego, warszawskiego oraz powiatów: augustowskiego, kolneńskiego, łomżyńskiego, ostrowskiego, ostrołęckiego, szczuczyńskiego, suwalskiego i wysoko-mazowieckiego województwa białostockiego - jeżeli według obowiązujących obecnie przepisów podatek gruntowy z tego gospodarstwa wynosi od 10 do 30 złotych rocznie;

d) na obszarze województw: nowogródzkiego, poleskiego, wołyńskiego i wileńskiego oraz powiatów: białostockiego, bielskiego, grodzieńskiego, sokolskiego, wołkowyskiego województwa białostockiego - jeżeli według obowiązujących obecnie przepisów podatek gruntowy z tego gospodarstwa wynosi od 8 do 24 złotych rocznie.

§ 270. Właścicielom odziedziczonych gospodarstw rolnych, z których czysty dochód katastralny lub podatek gruntowy będzie mniejszy od minimalnych norm, wskazanych w § 269 pkt. a), b), c), d) - może być udzielone odroczenie terminu odbycia czynnej służby wojskowej, o ile obszar użytków rolnych w odziedziczonych przez nich gospodarstwach (ogrody, grunty orne, łąki i pastwiska) wynosi przynajmniej 8 ha.

Wskazane powyżej kwoty dochodu lub podatku powinny być udowodnione wyciągami z arkuszy katastralnych względnie zaświadczeniami władz skarbowych.

§ 271. Za gospodarstwo rolne odziedziczone uważać należy to, które poborowy obejmuje w posiadanie po śmierci spadkodawcy tytułem dziedzictwa ustawowego, testamentowego, zapisu lub darowizny na wypadek śmierci.

Przez linję zstępną należy rozumieć dzieci ślubne, nieślubne, legitymowane przez następne małżeństwo względnie legitymowane przez decyzję właściwej władzy (per rescriptum principis) oraz przysposobieńców wraz z ich potomstwem.

§ 272. Władzami właściwemi do rozstrzygania podań o odroczenia czynnej służby wojskowej są powiatowe władze administracji ogólnej, w których listach poborowych wpisana jest osoba, ubiegająca się o odroczenie.

§ 273. Jeżeli miejsce stałego zamieszkania lub pobytu poborowego starającego się o odroczenie służby wojskowej albo członków jego rodziny jest położone na obszarze innej powiatowej władzy administracji ogólnej, aniżeli tej, w której listach poborowych jest on wpisany, może władza wskazana w § 272 odnieść się w drodze delegacji do powiatowych władz administracji ogólnej, właściwych dla miejsca stałego zamieszkania względnie pobytu poborowego lub członków jego rodziny o przeprowadzenie wywiadu w sprawie stosunków rodzinnych i majątkowych danych osób, jak również o stwierdzenie zdolności do pracy zawodowej członków rodziny poborowego.

§ 274. O przyznaniu lub odmowie poborowemu odroczenia z jednego z tytułów przewidzianych w art. 57 względnie ulgi z art. 60 ustęp 2 właściwa powiatowa władza administracji ogólnej zawiadamia poborowego pisemnem orzeczeniem. Pisemne orzeczenie powinno być stronie zainteresowanej przesłane najdalej w ciągu 2-ch tygodni od powzięcia decyzji.

Jeżeli poborowemu przyznane zostało odroczenie z art. 57 pkt. 1 lub 2 względnie ulga z art. 60 ustęp 2 w czasie pełnienia czynnej służby wojskowej, powiatowa władza administracji ogólnej przesyła pisemne zawiadomienie o udzieleniu odroczenia za pośrednictwem powiatowej komendy uzupełnień do właściwej formacji, celem doręczenia szeregowemu.

Zwolnienie takiego szeregowego z czynnej służby wojskowej powinno nastąpić najdalej w ciągu 3-ch dni po otrzymaniu przez formację wojskową zawiadomienia o udzielonem odroczeniu lub po upływie 5-ciu miesięcy od chwili wcielenia w razie udzielenia ulgi z art. 60 ustęp 2, - jeżeli w tym czasie nie przebywa w areszcie lub w szpitalu. W tych wypadkach zwolnienie ma nastąpić z dniem zwolnienia z aresztu lub szpitala.

Dowódca formacji wojskowej odsyła zwolnionego szeregowego do miejsca zamieszkania, zawiadamiając o tem właściwą powiatową komendę uzupełnień przy zwrocie jego dokumentów ewidencyjnych. Powiatowy komendant uzupełnień zawiadamia o dokonanem zwolnieniu szeregowego właściwą powiatową władzę administracji ogólnej.

Przejazd szeregowego z formacji wojskowej do miejsca zamieszkania odbywa się na zasadzie ogólnych przepisów o przejazdach kolejami pojedynczych osób wojskowych.

Czas odbytej czynnej służby wojskowej zalicza się takim szeregowym na poczet ustawowego okresu czynnej służby wojskowej.

§ 275. Powiatowe władze administracji ogólnej mają prowadzić ewidencję osób, którym udzielono odroczenia czynnej służby wojskowej względnie ulgę z art. 60 ustęp 2 na wykazach według wzoru Nr. 19.

Wykazy te mają być prowadzone imiennie według roczników, a w obrębie każdego rocznika według kolejności przyznanych odroczeń (ulg).

§ 276. Od odmownej decyzji w sprawie przyznania odroczenia służby wojskowej z art. 57 pkt. 1, 2 i 3 względnie ulgi z art. 60 ustęp 2 przysługuje poborowemu prawo odwołania się na zasadach, ustalonych w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej o postępowaniu administracyjnem z dnia 28 marca 1928 r. (Dz. U. R. P. Nr. 36, poz. 341).

§ 277. Odwołanie się od orzeczenia komisji poborowej względnie powiatowej władzy administracji ogólnej, dotyczącego stopnia niezdolności do pracy zawodowej członka rodziny poborowego, może nastąpić tylko w związku z odwołaniem się od orzeczenia odmawiającego przyznania odroczenia terminu odbycia czynnej służby wojskowej z art. 57 pkt. 1.

Do art. 66.

§ 278. Z chwilą wcielenia do szeregów celem odbycia czynnej służby wojskowej poborowego, który jest pracownikiem jakiegokolwiek przedsiębiorstwa, umowa o pracę ulega rozwiązaniu.

Nie dotyczy to pracowników, powołanych do odbycia 5-cio miesięcznej czynnej służby wojskowej, przewidzianej w art. 60 ustęp 2, o ile stosunek pracy w chwili powołania pracownika do czynnej służby wojskowej trwał nieprzerwanie rok w danem przedsiębiorstwie.

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę zarówno z powodu powołania pracownika do 5-cio miesięcznej służby wojskowej, jako też podczas jej trwania.

Wszelkie umowy, zawierające zrzeczenie się przez pracownika uprawnień przysługujących mu na zasadzie niniejszego paragrafu są nieważne.